Nghĩ từ những "chiếc nơ đỏ" hiếm hoi

16:18 10/06/2022

TRUNG SƠN

Một vài năm trở lại đây, những người quan tâm đến giá trị văn hóa của Huế vui mừng nhận thấy, bên cạnh các di sản quý báu của người xưa để lại, đã có không ít tác phẩm, công trình nghệ thuật mới làm đẹp thêm cho Huế, trong đó, hẳn phải kể đến sự xuất hiện các "Galery” - những phòng tranh thường xuyên ở 15 Lê Lợi, khách sạn Morin và những cuộc triển lãm được tổ chức liên tiếp ở Hội Văn Nghệ.

Văn nghệ sĩ Huế với NS Trịnh Công Sơn - Ảnh: tư liệu

Ngoài những tên tuổi quen thuộc trong giới nghệ thuật, một số tác giả sau nhiều năm im lặng đã bất ngờ "trình làng" nhiều tác phẩm mới có chất lượng, được người xem chú ý như Lê Quý Long hai năm trước và gần đây là triển lãm của hai cây bút Hồng Trọng Mỹ và Lê Văn Thiện...

Tuy vậy, điều tôi muốn nói lại từ những "chiếc nơ đỏ" hiếm hoi trong những phòng tranh ấy. Chiếc nơ đỏ kèm theo danh thiếp đính dưới bức tranh ấy là dấu hiệu báo rằng bức tranh ấy đã có người mua. Những chiếc nơ đỏ như vậy thật hiếm trong các phòng tranh ở Huế. Đã có phòng tranh của một họa sĩ quen biết - trong đó không ít bức có chất lượng - nhưng lại hoàn toàn vắng bóng những chiếc nơ đỏ!

Lý do của hiện tượng trên cũng dễ hiểu: Huế chưa hình thành một thị trường tranh. Người dân địa phương thì nghèo, ít ai đủ sức bỏ tiền mua tranh; còn khách du lịch, nếu muốn mua, nghĩ tới đóng gói, "mang vác" chúng ra Hà Nội hay vào thành phố Hồ Chí Minh để xuất ngoại, đều thấy ngại ngần.

Để có một phòng tranh, người họa sĩ thường phải bỏ ra mấy năm trời, tiêu tốn không ít tiền bạc. Tranh không bán được, lấy gì để "tái sản xuất"? Và cây cọ không hoạt động thì nghệ thuật cũng khó phát triển, nâng cao. Có cách gì gỡ được? Không chỉ một lần, tôi đã đề nghị các bạn họa sĩ Huế tập họp từng nhóm theo sở thích hoặc trường phái, mang tranh vào thành phố Hồ Chí Minh hay ra Hà Nội tổ chức triển lãm. “Tranh chọn từ Huế” - ví dụ một cái "tít" như vậy được chưng lên hẳn cũng gợi sự chú ý, cũng hấp dẫn lắm chứ. Tất nhiên, muốn tổ chức được những phòng tranh như vậy, phải có sự trợ giúp, liên kết của các tổ chức văn nghệ, trường mỹ thuật hoặc các "Mạnh Thường Quân". Tôi không hiểu vì lý do gì, những cuộc triển lãm như thế chưa được tổ chức. Có thể đây là một việc chưa nắm chắc phần thắng, chưa biết lời hay lỗ. Nhưng “vạn sự khởi đầu nan", con đường nào cũng phải có người mở lối, xin cứ thử xem. Vả chăng, chúng ta từng mang những hoạt động văn hóa, những loại hình nghệ thuật khác của Huế (như ca múa, ảnh...) giới thiệu ở những vùng xa mà chẳng hề tính toán lời lãi.

Sự vật nào thường cũng có mặt đối lập. Từ hiện trạng những "chiếc nơ đỏ" hiếm hoi, tôi lại nghĩ đến một điều gần như trái ngược. Giả như sau mỗi cuộc triển lãm, các bức tranh đều được gắn "nơ đỏ" kèm danh thiếp khách du lịch phương xa thì bên cạnh niềm vui của người họa sĩ sẽ là một sự tiếc nuối - tiếc cho Huế đã không giữ lại được những tác phẩm mới để làm phong phú thêm kho tàng nghệ thuật của mình. Dù chưa có một thị trường tranh sôi động, mấy chục năm qua, biết bao nhiêu tác phẩm đã lặng lẽ rời Huế ra đi - trong đó hẳn có những tác phẩm xứng đáng lưu giữ lại cho hậu thế chiêm ngưỡng.

Làm thế nào để giữ lại cho Huế, cho Việt Nam những tác phẩm có giá trị ấy? Cũng không chỉ một lần, tôi và một số anh em hoạt động văn nghệ đã đề nghị Huế cần có một bảo tàng mỹ thuật hiện đại. Có thể vào giai đoạn cuộc sống vật chất còn quá khó khăn, ý tưởng ấy đã vượt quá khả năng thực hiện. Nhưng bây giờ, đất nước đã bước sang thời kỳ phát triển mới, Huế đã "lên cấp" và chẳng bao lâu nữa, "Nhà trưng bày tác phẩm Điềm Phùng Thị" sẽ khai trương thì thiết nghĩ, việc xây dựng bảo tàng mỹ thuật hiện đại Huế rất đáng được quan tâm. Đây là một công trình lớn, không thể hoàn thành trong chốc lát, nhưng nhiều việc phải bắt tay từ bây giờ, nếu không sẽ là sự muộn màng, hối tiếc không có cách gì cứu vãn được. Ví dụ việc lựa chọn vị trí nào, biệt thự nào xứng đáng với công trình nghệ thuật này, nếu không được quyết định sớm thì rất có thể một thời gian ngắn nữa, nơi đó đã bị biến thành nhà hàng hay bị nhượng bán cho một tổ chức nước ngoài nào đó. Rồi những "chiếc nơ đỏ" dù ít, sẽ lần lượt mang những tác phẩm có giá trị ra khỏi Huế.

Vì vậy, tôi mong ước, trong khi chưa có bảo tàng mỹ thuật, những tác phẩm có giá trị nhất ở các "Galery", các cuộc triển lãm sẽ được đính những "chiếc nơ đỏ" mà danh thiếp kèm theo không phải là người xa lạ, một tổ chức được nhà nước tài trợ, bao gồm những người am hiểu mỹ thuật nhất của Huế, sẽ quyết định đính những "chiếc nơ đỏ" ấy. Được như thế, người họa sĩ vui vì bán được tranh để tiếp tục sáng tạo và chúng ta cũng vui vì đã giữ lại được tranh quê hương, đất nước những tài sản quý. Trước mắt, trong dịp xét tặng giải thưởng văn học nghệ thuật "Cố đô" lần thứ nhất, chúng ta hy vọng sẽ có những "chiếc nơ đỏ" như thế được gắn vào những tác phẩm có giá trị nhất. Điều đó không chỉ là tin vui đối với các tác giả mà với tất cả những người yêu Huế. Vì Huế chứng tỏ là một vùng đất luôn biết tôn trọng, biết làm phong phú thêm kho tàng văn hóa vốn đã rất giàu có của mình.

T.S
(TCSH58/11&12-1993)

 

 

Đánh giá của bạn về bài viết:
0 đã tặng
0
0
0
Bình luận (0)
  • Cục Mỹ thuật, Nhiếp ảnh và Triển lãm vừa ban hành Quy chế về hoạt động giám định tác phẩm mỹ thuật - tác phẩm nhiếp ảnh. Quy chế này có hiệu lực từ ngày 1-10-2018 với yêu cầu 100% hội đồng tán thành mới đi đến kết luận cuối cùng về tác phẩm được giám định là thật hay giả…

  • Ngày 15/10, tại Hà Nội, Bộ VHTTDL đã tổ chức cuộc họp nhằm chuẩn bị cho phiên họp Hội đồng cấp Nhà nước xét tặng các danh hiệu nghệ sĩ nhân dân, nghệ sĩ ưu tú (NSND, NSƯT) và danh hiệu nghệ nhân nhân dân, nghệ nhân ưu tú (NNND, NNƯT) năm 2018.

  • Nghệ thuật truyền thống dân tộc như: tuồng, chèo, cải lương, kịch hát dân tộc… đang kêu cứu, vì người xem ngày càng giảm, người theo nghề ngày càng hiếm. Hiện nghệ thuật truyền thống dân tộc đang thiếu hụt trầm trọng lực lượng thay thế trên tất cả các lĩnh vực, như diễn viên, nhạc công, biên kịch, đạo diễn…

  • Từ góc nhìn của nhà quy hoạch, Giám đốc SLAB, Đại học Nam California (Mỹ), GS. Annette Kim cho rằng, vỉa hè đa chức năng là một phần tạo nên thành phố sôi động, bền vững, đóng góp vào sinh hoạt cộng đồng.

  • Kết thúc loạt bài này, chúng tôi mong muốn, những nhận thức về văn hóa ngày càng hoàn thiện tiến gần đến giá trị cốt lõi nhất của văn hóa: Hình thành nhân cách con người và cốt cách của một dân tộc, trở thành nguồn lực nội sinh quan trọng để đất nước phát triển bền vững.

  • Hiện nay, nguy cơ mai một giá trị truyền thống làng xã rất lớn, ở cả chiều rộng và chiều sâu. Việc bảo tồn các giá trị di sản trong quá trình quy hoạch không gian kiến trúc làng không thể chậm trễ và trì hoãn. Trong đó, bảo tồn thích ứng và phát triển tiếp nối là phương thức mà giá trị tinh thần của di sản được kế thừa, hoàn thiện.

  • Chỉ đạo nghệ thuật được ví như người giữ lửa, bảo đảm khuynh hướng nghệ thuật, phong cách sáng tạo của đơn vị. Tuy nhiên, nhiều nhà hát của Hà Nội đang thiếu đội ngũ chỉ đạo nghệ thuật tài năng, chuyên nghiệp, dẫn tới sáng tạo ít mang tính đương thời, chưa có nhiều tác phẩm đỉnh cao có thể cạnh tranh với các loại hình nghệ thuật khác.

  • Mặt nạ giấy bồi, đèn kéo quân, tàu thủy sắt tây... từng mang lại niềm vui cho biết bao đứa trẻ mỗi độ Tết Trung thu. Nhưng trước sự phát triển của xã hội, những món đồ chơi truyền thống này liệu có cần thay đổi để đáp ứng thị hiếu trẻ nhỏ “thời 4.0”?

  • Vài năm trở lại đây, thị trường sách thiếu nhi trong nước đã có những chuyển biến với nhiều tín hiệu khởi sắc, nhưng vẫn cần nhiều cú hích để thực sự ổn định.

  • Dù trẻ con ngày nay ít còn chơi đèn kéo quân nữa, nhưng mỗi mùa Trung thu đến, gần ngày rằm tháng 8, nghệ nhân Vũ Văn Sinh lại cặm cụi làm những chiếc đèn truyền thống để giữ nghề, hoài niệm tuổi thơ và tưởng nhớ tổ tông.

  • Năm 2018, cải lương đánh dấu sự xuất hiện đúng 100 năm trên mảnh đất Nam bộ. Ngoài vở diễn “Thầy Ba Đợi” tri ân người khai sáng bộ môn nghệ thuật này, bộ phim “Song Lang” cũng ra mắt công chúng để góp thêm tình yêu cho khán giả hôm nay đối với loại hình sân khấu độc đáo trong tâm thức cư dân mở đất. Con đường đã qua của cải lương rất nhiều thành tựu, nhưng con đường phía trước của cải lương cũng không ít thử thách!

  • Dù còn nhiều khó khăn nhưng giới bạn đọc đang dần tiếp cận và sử dụng những sản phẩm trong cuộc cách mạng công nghiệp (CMCN) 4.0 để có thể thỏa mãn nhu cầu tiếp nhận thông tin hữu ích. 

  • Vùng đất phía Tây Hà Nội còn nhiều ngôi đình làng là biểu tượng của vùng xứ Đoài, với những giá trị đặc sắc về kiến trúc và điêu khắc. Tuy nhiên, hiện nay, các ngôi đình này đối diện với nguy cơ xuống cấp và bị hủy hoại. Đã có rất nhiều công trình bị “trùng tu như phá”, gần đây nhất là tại đình Lương Xá, xã Liên Bạt, huyện Ứng Hòa.

  • Mong muốn nghiên cứu, phục dựng, bảo tồn lại các nét đẹp trong văn hóa truyền thống của Việt Nam, ngày 8-8, Ỷ Vân Hiên với đội ngũ các bạn trẻ chuyên nghiệp, có kiến thức chuyên môn cùng với lòng nhiệt thành, sức sáng tạo mạnh mẽ đã ra mắt tại Hà Nội.

  • Trong 6 tháng đầu năm 2018, ngành xuất bản đã gây được tiếng vang trong xã hội với nhiều cuốn sách có nội dung tốt, mang tính thời sự... Số lượng xuất bản phẩm vi phạm về nội dung có giảm so với cùng kỳ năm 2017 nhưng vẫn chưa có giải pháp khắc phục triệt để.

  • Tiếp bước sự sáng tạo với sơn mài của các bậc thầy thời kỳ hội họa Đông Dương, ngày nay nghệ thuật sơn mài đương đại vẫn kế thừa và phát triển với nhiều lối biểu hiện và tìm tòi mới. Tuy nhiên, bên cạnh hiệu quả nghệ thuật, nhiều sáng tạo cũng gây tranh luận.

  • Tính đến thời điểm này, Việt Nam có 12 di sản văn hóa phi vật thể được UNESCO vinh danh. Thế nhưng, bên cạnh niềm vinh dự thì những danh hiệu cũng đang tạo ra nhiều sức ép không nhỏ với các nhà quản lý văn hóa trong công tác quảng bá, bảo tồn và phát triển.

  • Tuồng là môn nghệ thuật sân khấu truyền thống độc đáo của dân tộc Việt Nam. Thế nhưng, cũng giống như những loại hình nghệ thuật truyền thống khác, tuồng đang đứng trước nguy cơ mai một. Ở đó việc bảo tồn để duy trì và phát triển nghệ thuật tuồng đang là “bài toán” không dễ gì tìm được câu trả lời thấu đáo.

  • “Ok (đồng ý) hay không thì mày nhớ confirm (xác nhận) cho người ta nha”; “giao đứa nào set up (sắp xếp) vụ này ngay và luôn đi chứ hứa rồi bỏ đó không hà”; “go now (đi ngay), mà free (miễn phí) thiệt hả?”; “nay được ở nhà full (cả) ngày”… Đó là vài trong số những câu Tây không ra Tây, ta chẳng ra ta mà giới trẻ Việt đang sử dụng trong cuộc sống hàng ngày.

  • Mùa World Cup 2018 đang đến những giờ phút cao trào của xúc cảm trong lòng người hâm mộ môn thể thao “vua”. Mỗi trận đấu mang lại nhiều cung bậc tình cảm: hân hoan, hào hứng, thất vọng, buồn khổ... theo từng đường bóng. Trong làng văn cũng có rất nhiều người hâm mộ đang cuồng nhiệt cổ vũ cho đội bóng mình yêu thích, thành thật khóc - cười sau mỗi trận bóng, và cuối cùng là đặt bút... làm thơ.