Nên mở trang thể nghiệm trên báo chí văn chương của hội

14:32 27/01/2010

PHẠM QUANG TRUNGHiện giờ báo chí chuyên về văn chương ở ta đã phong phú và đa dạng. Riêng Hội Nhà văn đã có các báo Văn nghệ, Văn nghệ dân tộc và miền núi, Văn nghệ Tre, và các tạp chí Tác phẩm mới, Văn học nước ngoài.

Sắp tới còn có thể xuất hiện thêm các tờ báo, tạp chí khác nữa. Tôi nghĩ trên báo chí của Hội nên có những trang dành cho sự thể nghiệm, trước hết là sự thể nghiệm về thi pháp. Vì sao vậy?

Phương thức thể hiện nghệ thuật trong cac tác phẩm thuộc nhiều thể loại ở nhà văn ta còn khá đơn điệu và ít thay đổi. Tiẻu thuyết cứ phải có cốt truyện, nhân vật; thơ cứ phải đủ câu chứ, vần điệu; phê bình cứ phải đủ đầy, rành mạch. Đại để đó là lối viết hiện thực, coi sự rõ ràng, tuần tự, lô gic là những yêu cầu chính yếu. Hình như ta chưa có tâm lý hòa nhập với các trào lưu văn chương khác ngoài văn chương hiện thực. Trong khi chỉ riêng ở thế kỷ XX này thôi lịch sử văn chương nhân loại đã chứng kiến bao cuộc "cách mạng" thật sự về thi pháp. Ngay chủ nghĩa hiện thực cũng đã biến đổi khá nhiều không còn nguyên dạng như ở thế kỷ trước. Thái quá đã đành là không nên, song bất cập cũng chẳng hay hớm gì!

Kể ra cũng đã xuất hiện khuynh hướng đổi mới thi pháp thơ cách đây vài ba năm. Song đến bây giờ xem ra sóng đã yên, biển đã lặng. Chẳng phải những nhà tiên phong chủ nghĩa từng vùng vẫy, bứt phá một thời giờ lại trở về với đường quen lối cũ đó sao! Họ lại có vẻ bình thản lắm, bình thản đến lạ lùng, cứ như chẳng có gì xảy ra trước đó vậy. Theo tôi, khuynh hướng cách tân của họ không thể đến đích được bởi ba nguyên do: Một là: quan niệm thơ của họ có phần cực đoan; Hai là: họ chưa đưa ra được những bài thơ hay; Ba là: môi trường đổi mới về thi pháp văn chương ở ta chưa thuận.

Tôi muốn lưu ý đến nguyên do sau cùng. Nhìn sang tình hình sáng tạo của các ngành nghệ thuật anh em thì thấy có khác. Chẳng hạn: nghệ thuật tạo hình, "sân chơi" của họ mới khoáng đạt làm sao! Có hiện thực, có siêu thực, cả trừu tượng, lập thể nữa. Nhiều phòng tranh của các họa sĩ (không loại trừ các họa sĩ có tuổi đã thành đạt) mới lạ mà cuốn hút đến sững sờ. Ta có thể dễ dàng cảm nhận sức thanh xuân của họ qua từng đường nét, sắc màu. Thật là táo bạo! Nghĩ đến "sân chơi" của văn chương đôi lúc tôi không khỏi ngạc nhiên, cả buồn phiền, day dứt nữa.

Tôi cho đổi mới về thi pháp là một trong những vấn đề bức bách hiện nay. Không thể bảo văn chương cốt là hay, mới hay cũ về cách thức thể hiện không cần để tâm đến làm gì. Chẳng lẽ cái hay của ngày hôm nay lại hoàn toàn giống cái hay của ngày hôm qua? Cũng có thể thấy thi pháp chưa được mở rộng cửa chứng tỏ "vùng thẩm mỹ" của văn chương còn bó hẹp. Có những khoảnh thực tại, như chiều sâu tâm thức, phải tìm những cách biểu hiện khác mới sống động lên được.

Do vậy tôi mong báo chí của Hội ta sẽ mạnh dạn mở những trang thể nghiệm văn chương. Việc làm này sẽ có nhiều cái lợi.

- Với nền văn chương, sẽ góp phần khuyến khích tìm tòi về hình thức và bút pháp, huy động nhiều tiềm năng sáng tạo của cả đội ngũ.

- Với người cầm bút, sẽ dẹp bớt nỗi e ngại khi chấp nhận sự phiêu lưu của mọi thể nghiệm.

- Với ban biên tập, sẽ giải tỏa tâm lý phòng xa của sự chệch hướng.

- Với công chúng, sẽ giúp bạn đọc quan tâm hơn để rồi vừa nghiêm khắc, vừa bao dung trước các thể nghiệm.

Cùng với những trang thể nghiệm có thể mở mục trao đổi về sự thể nghiệm theo tính thần cởi mở, công tâm, chân tình và xây dựng, tất thảy vì sự hưng thịnh của nền văn chương dân tộc trên điểm giao của hai thế kỷ.

Tôi tin ý nguyện chính đáng của tôi sớm được thực hiện.

Đà Lạt 03/03/1997
P.Q.T
(120/02-99)

Đánh giá của bạn về bài viết:

0 đã tặng

Bày tỏ cảm xúc Mã QRCode

Bình luận (0)

Tin nổi bật

Lê Trường Danh -vị quan thanh liêm trải bốn triều vua Nguyễn

“Thoạt kỳ thủy” dưới góc nhìn tâm thức hiện sinh

PHẠM TẤN XUÂN CAO

Cầm tay chưa muộn nối lời
Nghiêng mình gửi mộng mây trời lang thang
(Bùi Giáng)
Một bài thơ Tân hình thức Việt được cho là hay?

VĂN GIÁ

Tôi bắt đầu nhan đề bài viết bằng một câu hỏi có vẻ như khá liều lĩnh? Nó sẽ lập tức dẫn đến một phản biện ngay sau đó: “Hay” là một cách nói định tính, không tường minh được, anh cho là hay, tôi cho là không hay, thậm chí là dở thì thế nào?
Một chuyến trở dạ của nàng thơ

BỬU Ý

(Nhân dịp giới thiệu tập sách của nhiều tác giả “Thơ Tân Hình Thức Việt - Tiếp nhận và sáng tạo” tại tòa soạn tạp chí Sông Hương, Huế, ngày 15.8.2014)
Nhìn lại văn học một vùng đất trước yêu cầu đổi mới

PHAN NGỌC THU

Cùng với văn học cả nước, hiện nay, văn học ở mỗi vùng đất cũng đang đứng trước yêu cầu lớn lao của công cuộc đổi mới.
Nghĩ về Văn Hóa Tâm Linh và Tín Ngưỡng ngày nay

“Chúng sanh chìm bùn dục
Những kẻ không thấy đời…”
Subha.
Cái hèn của người cầm bút

PHẠM XUÂN NGUYÊN

“Cái hèn” này, gần đây, đã được một số người nói đến khi nhìn lại một giai đoạn văn học vừa qua. Nhưng tôi có cảm tưởng tác giả đó chỉ mới đủ dũng cảm để dám nói về “cái hèn” của mình so từ bên ngoài mình đưa tới mà thôi.
Thi pháp truyện cực ngắn

HOÀNG LONG

Trên thế giới, thể loại truyện cực ngắn có nhiều tên gọi. Ngoài tên thông dụng nhất là “truyện cực ngắn” hay “truyện rất ngắn” thì còn có các tên truyện chớp, truyện ngắn ngắn…
Về một phương diện của quan hệ giữa văn nghệ và chính trị

LẠI NGUYÊN ÂN

Khi bàn tới những vấn đề không đơn giản như quan hệ giữa văn nghệ và chính trị, thiết tưởng chẳng những cần xét xem về mặt logic lý luận thì nên quan niệm thế nào cho thỏa đáng, mà còn cần xét về mặt lịch sử, quan hệ này đã được biểu hiện ra sao, thực chất của nó là gì, v.v…
Về một hiện tượng nghiên cứu tác phẩm "Văn chương và hành động"

ANH CHI

Sau khi đọc tiểu luận Ý nghĩa một đời người của tôi trên tạp chí Nhà văn và Tác phẩm số Tết Giáp Ngọ 2014, nhà văn Nguyễn Ngọc Thiện đã viết bài Về các tiểu luận cho là của Lê Tràng Kiều trong “Văn chương và hành động” (NV&TP số tháng 3 và 4/2014), ghi là “trao đổi với Anh Chi”. Nhưng, nội dung bài viết đó cho thấy anh chỉ hành xử với nhà văn Lê Tràng Kiều, và cách hành xử vẫn như cũ. Do vậy, tôi thấy cần phải viết bài tiểu luận này để trao đổi lại.
Nghiên cứu văn học trong thời đại khủng hoảng môi trường

LGT: Bản dịch của chúng tôi lấy từ lời giới thiệu của Cheryll Glotfelty trong “Tuyển tập Phê bình sinh thái: Các mốc quan trọng trong Sinh thái học Văn học” do Cheryll Glotfelty và Harold Fromm chủ biên.
Bút pháp nghệ thuật du kí của Mãn Khánh Dương Kỵ

NGUYỄN HỮU LỄ

...Giáo sư Tôn Thất Dương Kỵ (1914 - 1987), quê ở xã Văn Dương, huyện Hương Thủy, tỉnh Thừa Thiên Huế trong một gia đình hoàng tộc. Bằng con đường tự học, Tôn Thất Dương Kỵ đã trở thành một nhà nghiên cứu lịch sử, một nhà giáo, đồng thời là một trí thức yêu nước, một chiến sĩ cách mạng…
Mấy suy nghĩ về việc nghiên cứu M.M.Bakhtin

TRẦN ĐÌNH SỬ - LÃ NGUYÊN

(Nhân bài báo của Ngô Tự Lập Đọc sách “Lột mặt nạ Bakhtin - câu chuyện về một kẻ lừa dối, một chuyện bịp bơm và một cơn mê sảng tập thể” của Jean - Paul Bronckart và Cristian Bota (Thụy Sĩ, 2011, 630 trang))
Vườn thơ đoàn kết

DƯƠNG PHƯỚC THU (Sưu tầm, giới thiệu)

LGT: Đã từng có một cuộc xướng họa thơ trên báo với số lượng người tham gia đông kỷ lục; 1324 lượt tác giả với 1699 bài họa. Dưới đây, Sông Hương xin giới thiệu lại Vườn thơ đoàn kết do Báo Cứu Quốc - nay là Báo Đại Đoàn Kết tổ chức xướng họa thơ cách đây đã 43 năm.
Tổng quan về hồi ký Tô Hoài

LTS: Có một chuyện ít người biết là các nhà văn Tô Hoài, Xuân Diệu, Huy Cận không nhớ ngày sinh của mình. Xuân Diệu, con nhà Nho, thì biết mình sinh giờ Thìn, ngày Thìn, tháng Thìn, năm Thìn, nhưng không biết dương lịch ngày nào. Nhà văn Tô Hoài cũng vậy, nhưng nhớ Bà Cụ cho biết sinh ông đêm rằm Trung Thu. Sau này, sang Nga, bạn người Nga hỏi, mới tra ra ngày Tây là 27-9-1920.
Cảm quan tôn giáo trong văn xuôi Việt Nam đương đại

LÊ DỤC TÚ

“Chủ nghĩa nhân văn tôn giáo cũng là một nguồn cảm hứng của văn nghệ, đồng cảm với con người nhân đạo trong văn chương”...
Chữ “tôi” trong Truyện Kiều

MAI VĂN HOAN

Ngôn ngữ nói chung và chữ tôi nói riêng, khi bước vào tác phẩm văn học cũng có số phận thăng trầm liên quan mật thiết đến những thăng trầm của lịch sử nước nhà. Tìm hiểu chữ tôi trong tiến trình phát triển văn học Việt Nam là một đề tài khá lý thú. Ở bài viết này, tôi chỉ đi sâu khảo sát chữ tôi được thiên tài Nguyễn Du sử dụng trong tác phẩm Truyện Kiều.
'Bản lĩnh văn hóa', cái tâm sáng của nhà văn

NGÔ MINH

Bản lĩnh văn hóa là cuốn sách gồm các bài báo và tiểu luận của nhà văn Tô Nhuận Vỹ do Nxb. Tri thức ấn hành năm 2014. Tôi đọc một mạch với sự xúc động và hứng khởi.
Tương đồng và dị biệt trong chủ đề truyện ngắn Jigokuhen và bi kịch Vũ Như Tô

PHẠM PHÚ UYÊN CHÂU

Có tài mà cậy chi tài (Nguyễn Du)
Ấn tượng thị giác từ 'Thôn ca' của Đoàn Văn Cừ

LÝ HOÀI THU

Thôn ca (1944) của Đoàn Văn Cừ là bức tranh thơ sống động về con người và cảnh vật của không gian văn hóa Sơn Nam - Bắc Bộ.
Về chữ “dù” (và “dầu”) trong truyện Kiều

NGUYỄN ĐỨC DƯƠNG

Độc giả trẻ thời nay không ít người sẽ hết sức ngạc nhiên khi phát hiện ra rằng Truyện Kiều, thiên tiểu thuyết bằng thơ dài tới 3.254 câu với cả thảy 22.778 lượt dùng từ, nhưng lại chẳng hề có qua một chữ NẾU nào, tuy rằng nghĩa “ĐIỀU KIỆN” và/hay “GIẢ ĐỊNH”, vốn được diễn đạt bằng NẾU (hoặc các biểu thức ngôn từ tương đương) trong tiếng Việt đương đại là một trong những nghĩa phổ quát (tức mọi thứ tiếng đều có) và ít thấy một thứ tiếng nào lại vắng các phương tiện riêng để biểu thị.