Mẹ và sông quê *

11:07 22/05/2008
Có lẽ với phần lớn không gian thơ Phan Trung Thành, làm thơ là trò chuyện ân tình với những bóng dáng cũ, thuộc về quê nhà.

Nam thổi và nồm đẩy ngược lênh đênh một nỗi niềm hoài hương, những câu thơ của Thành như những lần chợt thức giấc bởi những vọng động từ “nơi tôi sinh ra đời, ngày mưa, tháng mưa, năm mưa”. Nơi chốn đó gợi nhớ rằng đau đáu nguồn cội mỗi người là bà mẹ quê nghèo thầm lặng trôi một đời sông quê mà năm tháng như “phù sa kể chuyện mặn mòi”. Phù sa mẹ và sông quê đã đắp bồi cho mặn mòi thơ Phan Trung Thành, vốn thật ít gặp ở nhiều nhà thơ trẻ bây giờ.
Trong những hoài tưởng quê nhà, Phan Trung Thành đã dành những câu thơ đầy nặng yêu thương cho Mẹ, “người vì quá mừng mà khóc vì tôi” trong ngày “khai sinh” nơi xứ mưa:
            Bà mụ quê hút mũi
            Mầm nhau so đũa vá ngang trời.
Từ buổi ấy, Phan Trung Thành lớn lên trong “lời mẹ ru xanh tàu chuối mảng”, những lời ru cho dẫu “xanh ngày đồng quê” nhưng vẫn nghe “đứt quãng giữa chiều hạ rơi” u uẩn những nỗi niềm. Lời ru gập ghềnh quanh tao nôi ngày ấy theo chân Thành lang bạt xứ xa, cái cảm giác rượi mát ngả lưng xuống tre trúc quê nhà còn đâu, anh lại cồn cào nhớ mẹ:
“Ngày mẹ sinh tôi ủ rơm lót khói/ Cữ so tròn căng sương/ Tao nôi chín vàng tre đọt nối/    No bóng người đói ngã... quê hương”
                       
(Lưng Quê)
Hình bóng người mẹ trong thơ Phan Trung Thành quanh quẩn bụi chuối bờ tre và lời ru quê Việt một hôm nào bỗng lớn thành một cảm thức: “Xứ sở tôi xanh mộng trời  Âu Cơ” ở đó Phan Trung Thành đã trân trọng bao nhiêu vẻ đẹp huyền diệu của người phụ nữ Việt Nam.
Một vẻ đẹp bình dị:
Chị như ngọn gió thổi từ đầu làng đến cuối làng/ Qua bãi bồi đầu sông/ Chị như hoa huệ trong sương/ Đóng đinh những chàng trai ra đồng”
                                   
            (Son-nê chị cả)
Một vẻ đẹp nhẫn nhục:
“Tỉa không cho người món nợ/ Mười hai mùa hoa cải thác ghềnh/ Chị dìu không qua phận lênh đênh đành thôi”
                                                (Của chị)
Một vẻ đẹp của sử thi:
Nơi công chúa Huyền Trân đi qua/ Mắc cạn trên ngực dòng sông tím”
                                                          (Khai sinh)
Và một vẻ đẹp tang tình huyền ảo:
Tôi yêu em như yêu người tình trong thơ Tử/ Sợ trăng đau nên thức suốt mùa vàng”
                       
(Vọng sông quê)
Những vẻ đẹp ấy lấp lánh như những “mảnh vụn trăng quê” trên dòng sông quê - dòng tâm thức thi ca của Phan Trung Thành. Sông ấy xuôi một dòng hoài hương:
            Sau những lần cay xé mắt
            Tôi chạy về gục mặt dòng sông
Sông quê đã đem lại cho Phan Trung Thành vị phù sa mặn mòi của đời và thơ. Vọng sông quê, anh cảm nhận thăm thẳm đáy sông đời mẹ: “Mẹ ta duyên nở dòng sâu phận người”. Vọng sông quê đã thành sông thơ từ bao giờ, anh “ngụp lặn trong niềm đam mê thơ dòng sông kiêu hãnh”.
Lớn lên từ sông úp mặt từ sông/ Nước khát khao tìm về biển cả/ Tôi khát khao oằn con sóng lúa/ Thơ dâng người hái mảnh vụn trăng quê”
Mẹ và sông quê, bóng dáng quê nhà in đậm trong thơ Phan Trung Thành, như là vẻ đẹp chân lấm tay bùn còn bết dính bên cạnh mảng thơ bứt lên đòi mới của chính anh. Phan Trung Thành thuộc về số hiếm những nhà thơ trẻ có trách nhiệm với chữ nghĩa, âm thầm lập ngôn và chấp nhận trả giá. Đó là mầm mống của một đời thơ đích thực. Trên chặng dài gian khó theo thơ, Vọng sông quê  là một khởi điểm được mong đợi.
Huế, tháng 5 hai ngàn lẻ một

PHẠM NGUYÊN TƯỜNG
(nguồn: TCSH số 149 - 07 - 2001)

------------------------------------
(*): Nhân đọc
Vọng Sông Quê (thơ Phan Trung Thành - NXB Trẻ - 2001

Đánh giá của bạn về bài viết:
0 đã tặng
0
0
0
Bình luận (0)
Tin nổi bật
  • “Có lần tôi hỏi anh Học: Tư tưởng cách mệnh của mày nảy ra từ hồi nào? ​Anh đáp: Từ năm độ lên mười tuổi! Hồi ấy tao còn học chữ Nho ở nhà quê...”.

  • NGÔ MINH

    Trong các tập thơ xuất bản ở Huế trong mấy năm lại đây, "Ngọn gió đi tìm" là một trong số rất ít tập được đọc giả mến mộ, có thể nói được rằng: đó là một tập thơ hay! Tập thơ tạo được sự cuốn hút, sự nhập cuộc của người đọc.

  • “Với Lịch sử Việt Nam từ nguồn gốc đến giữa thế kỷ XX, GS Lê Thành Khôi đã trình bày lịch sử không phải lịch sử chính trị, mà là lịch sử của con người”, GS Phan Huy Lê nói về cuốn sử quý vừa ra mắt tại VN sau nhiều năm ở nước ngoài.

  • Sự nát tan của các giá trị tinh thần trong đời sống hiện đại được Trần Nhã Thụy đưa vào tiểu thuyết mới bằng văn phong hài hước, chua chát.

  • Cuốn sách "Trăm năm trong cõi" của giáo sư Phong Lê viết về 23 tác giả khai mở và hoàn thiện diện mạo văn học hiện đại Việt Nam.

  • Trên tạp chí Kiến thức ngày nay số 839 ra ngày 01-12-2013 có đăng  bài Kỷ niệm về một bài thơ & một câu hỏi chưa lời giải đáp của Nguyễn Cẩm Xuyên. Vấn đề nêu lên rất thú vị: đó là cách hiểu chữ giá trong bài thơ Cảnh nhàn của Nguyễn Bỉnh Khiêm. Bài thơ này trong nguyên văn chữ Nôm không có tên gọi. Những người soạn giáo khoa đã căn cứ vào nội dung đặt tên cho bài thơ là Cảnh nhàn và đã được đưa vào giảng dạy trong nhà trường trước đây.

  • Ký ức về những tháng ngày mải miết hành quân trên đất Campuchia, những phút giây nén lòng nhớ về quê hương, gia đình… vẫn chưa bao giờ nhạt phai trong tâm thức những người cựu chiến binh Đoàn 367 đặc công-biệt động trong kháng chiến chống Mỹ năm xưa.

  • LÊ VIỄN PHƯƠNG

    (Nhân đọc Thơ Việt Nam hiện đại, tiến trình & hiện tượng của Nguyễn Đăng Điệp, Nxb. Văn học, 2014)

  • Cuốn Minh triết Việt trong văn minh Đông phương của nhà nghiên cứu Nguyễn Vũ Tuấn Anh nhằm mục đích góp phần làm sáng tỏ cội nguồn văn hiến của dân tộc Việt qua sự phân tích những di sản văn hóa truyền thống bằng các phương pháp mang tính khoa học.

  • 17 chân dung các nhà học thuật Việt Nam thế kỷ 19 và 20 qua các tiểu luận nghiên cứu ẩn dưới dạng thức tùy bút của  Đỗ Lai Thúy đủ sức vẫy vào nhận thức người đọc hôm nay những vỡ lẽ mới.

  • Giáo sư hy vọng độc giả cũng cảm thấy như mình khi đọc "Lòng người mênh mang" bởi các trang viết chứa đựng những sự thật không thể chối cãi.

  • Tác giả Phạm Xuân Hiếu sử dụng vốn sống, kiến thức về văn hóa, cổ vật khi viết những truyện ngắn trong sách "Cây đèn gia bảo".

  • LÊ HUỲNH LÂM  

    Có một bạn trẻ hỏi rằng: làm thế nào để viết thật hay? Tôi nói như phản xạ, trước hết tác giả phải có đời sống văn chương.

  • NGỌC THANH 

    Có một nhà thơ, nhà hoạt động cách mạng đầy nhân cách đi ra từ Huế song rất ít người ở Huế biết tới, đó là Trần Hoài Quang - nguyên Trung đoàn phó và chính trị viên Trung đoàn Nguyễn Thiện Thuật (E95), nguyên Phó ban Tuyên huấn Thừa Thiên, nguyên Bí thư Tỉnh ủy Tuyên Quang và Bí thư Tỉnh ủy Hà Tuyên… Ông hiện có một người con trai đang ở Huế.

  • “Như vậy đó, hiện đại và hoang sơ, bí ẩn và cởi mở, giàu có và khó nghèo chen lẫn, đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) hiện lên trước mắt ta, ngồn ngộn sức sống”. Nhà báo, nhà văn Phan Quang đã thốt lên như vậy cách đây gần 40 năm, khi ông lần đầu đặt chân đến vùng đồng bằng châu thổ. Những điều ông viết về ĐBSCL ngày ấy - bây giờ còn tươi mới tính thời sự, lan tỏa và trường tồn với thời gian.

  • ĐẶNG HUY GIANG

    Thói quen, nói cho cùng, là sản phẩm của quá khứ, là những gì lặp đi lặp lại, không dễ từ bỏ.

  • Hơn cả một nhà văn, Tô Hoài đã, đang và sẽ luôn là người bạn đường thân thiết của độc giả thuộc mọi lứa tuổi...

  • BÍCH THU
    (Đọc Tô Hoài - Đời văn và tác phẩm của Hà Minh Đức, Nxb Văn học, 2007)

    Tô Hoài - Đời văn và tác phẩm của Hà Minh Đức là cuốn sách tập hợp những ghi chép và nghiên cứu về nhà văn Tô Hoài, một tác gia lớn của văn học Việt Nam hiện đại. Đây là cuốn sách đầu tiên kết hợp hai phương diện ghi chép và nghiên cứu, góp một cách tiếp cận đa chiều và cập nhật về con người và sự nghiệp của nhà văn.

  • Tô Hoài, trong hơn 60 năm viết, thuộc số người hiếm hoi có khả năng thâm nhập rất nhanh và rất sâu vào những vùng đất mới. Đây là kết quả sự hô ứng, sự hội nhập đến từ hai phía: phía chuẩn bị chủ quan của người viết và phía yêu cầu khách quan của công chúng, của cách mạng.

  • Phát hành tập thơ "Khi chúng ta già" sau scandal với Phạm Hồng Phước, tác giả Nguyễn Thị Việt Hà khẳng định thơ mình không cần ăn theo sự kiện gì.