TÔN THẤT BÌNH
Cụ Ưng Bình Thúc Giạ (trái) và cụ Thảo Am Nguyễn Khoa Vy
Lý do tổ chức lễ sanh điếu của cụ Ưng Bình
Trong một buổi đi đưa đám một người bạn, cụ Thúc Giạ rỉ tai cụ Thảo Am.
- Yêng nghe kìa, cũng một con người ấy, khi sống ở nghị trường chỉ nghe toàn chuyện xấu của mình, đến khi chết, lại được nghe toàn chuyện tốt. Không hiểu họ tìm đâu ra chuyện mà giỏi dữ vậy!
Cụ Thảo Am hóm hỉnh hỏi : "Rứa thì Yêng có muốn nghe chuyện tốt của Yêng không ? Tôi bày cho một cách, Yêng cứ giả chết rồi người ta sẽ làm lễ sanh điếu cho Yêng, lúc đó mặc sức Yêng được nghe chuyện tốt lúc còn sống."
Cụ Thúc Giạ ngẫm nghĩ rồi bật cười:
- Được rồi, tôi sẽ tổ chức lễ sanh điếu, nhưng đích thân Yêng phải làm bài văn tế nghe!
Cụ Thảo Am đồng ý.
Thế là sau đó, cụ Ưng Bình tổ chức lễ sanh điếu thực lúc cụ 75 tuổi. Đây thực là một lễ hiếm thấy ở Huế. Trong ngày ấy bạn bè thân thuộc kéo nhau đến chúc mừng cụ, liễn đối treo chật nhà, không khí ngày đối sống thật nhộn nhịp, chẳng nghe một tiếng khóc mà toàn vang lên những tràng tiếng cười rộn rã. Bạn bè của Hương Bình thi xã đều đến và được cụ Ưng Bình niềm nở tiếp đón. Đến buổi nghe đọc văn tế sống, cụ chủ soái Hương Bình thi xã ngồi trên ghế, đích thân ông bạn phó soái tâm giao xướng đọc sáng tác của mình. Sau bài văn tế công phu, đầy ngôn ngữ trào lộng, cụ Thảo Am còn tặng thêm hai câu đối:
Cô Huệ, cô Na đương đọc vở kép đào, họ quyết yêu cầu thầy ở lại.
Ông Lý, ông Đỗ dẫu ngứa nghề ngâm vịnh, ai cho nghinh tiếp cụ về chơi.
Núi Ngự, sông Hương
Vào những năm 1948 - 1954 những cây thông trên núi Ngự Bình đều bị quân Pháp và lính bảo vệ đốt trụi, còn sông Hương thì vắng khách làng chơi. Nhà thơ trào phúng ở Huế là cụ Thảo Am Nguyễn Khoa Vy đã làm 2 câu thơ :
Núi Ngự không cây cu đậu đất
Sông Hương vắng khách đĩ kêu trời.
Hai câu này ám chỉ cảnh thay đổi của xứ Huế lúc bấy giờ và ngỏ ý mong cụ Ưng Bình Thúc Giạ Thị tiếp thêm hai câu cho trọn câu hò. Cụ Ưng Bình không những làm tiếp 2 câu mà còn làm thêm một bài trả lời để nói lên lòng yêu quê hương đất nước và lòng tin tưởng ở tiền đồ xán lạn của dân tộc như sau :
Hỏi:
"Núi Ngự không cây cu đậu đất
Sông Hương vắng khách đĩ kêu trời"
Ai ơi cho hỏi một lời
Vì sao non nước đổi dời ra ri ?
Trả lời:
Nợ nước này non hãy còn như cũ
Giang sơn hữu chủ ai nhủ em lo
Rồi đây tái tạo cơ đồ
Sẽ có cây cho chim đậu, cũng có đò cho em đi.
(Theo Tôn nữ Hỷ Khương - "Tiếng hát sông Hương")
Sự khẳng định của cụ Ưng Bình nay đã trở thành sự thực.
T.T.B
(TCSH47/05-1991)
TRẦN THỊ KIÊN TRINH
Mùa hè năm nay tôi có dịp trở lại Sài Gòn. Thành phố với bao đổi thay nhưng tôi chưa kịp nhận thấy hết bởi thời gian tôi lưu lại Sài Gòn quá ngắn ngủi.
HOÀNG HƯƠNG TRANG
Cũng lạ cho cái xứ Huế của tôi, cái chi cũng khác hơn thiên hạ. Nắng thì nắng cháy da phỏng trán, mưa thì mưa thúi đất thúi đai, dầm dề không dứt. Vài ba năm lại một trận lụt, trận bão to đùng.
BÙI KIM CHI
“Tháng 7 nước nhảy lên bờ”. Mà lên bờ thiệt. Mưa. Mưa. Mưa… kéo dài lê thê. Lúc đầu nhỏ sau lớn dần. Nặng hạt. Xối xả. Cây cối trong vườn ngả nghiêng theo mưa và gió. Cây Lựu trước sân nhà tôi tơi tả. Trời tối dần. Mưa càng lúc càng to. Ào ào như thác đổ. Mưa suốt đêm. Sấm đất cuốn vào mưa. Ầm ầm. Ào ào. Âm thanh rộn rã…
Khi những giọt mưa ngâu tháng bảy bất ngờ trở về, làm xao động cả bầu trời mệt mỏi đang chìm lặng trong lòng sông Hương, Huế bỗng rùng mình chợt tỉnh cơn mê mùa hạ. Đó cũng là thời khắc mùa Vu lan đang về trên đất trời cố đô.
Hồi còn học ở Trường Đại học Sư phạm Huế, tôi có hai người bạn, hợp thành một nhóm, thường uống rượu với nhau khi vui cũng như khi buồn.
LTS: Tác giả của câu chuyện dưới đây, sinh ra và lớn lên ở làng quê Triều Sơn Nam, xã Hương Vinh, Hương Trà, Thừa Thiên Huế. Anh sinh ra trong sự oan nghiệt khủng khiếp của cuộc sống khi buổi sáng mẹ anh quằn quại nghe tin đau xé mất chồng, buổi chiều mẹ đón nhận tiếng khóc chào đời của anh.
NGUYỄN LỆ BA
Gia phả họ Nguyễn Quang ghi chép, tổ tiên chúng tôi là những người đã ra đi từ đất Huế. Thuở dong buồm về phương Nam đi tìm đất mới, những lưu dân đầu tiên đến dựng làng lập ấp trên vùng sông nước quê tôi chỉ vỏn vẹn vài dòng họ với đôi ba chục con người.
BÙI KIM CHI
Đã có một lần tôi được trở về thăm Huế vào một mùa trăng. Cảnh vật thiên nhiên trời ban riêng cho Huế làm Huế duyên dáng và đẹp lạ lùng vào những đêm trăng. Trăng Huế vì thế mà có nét đẹp rất riêng, là lạ, duyên dáng, lộng lẫy và quyến rũ trong phong cảnh vừa thơ, vừa duyên và lãng mạn của trời đất Huế về đêm.
NHÂN KỶ NIỆM 50 NĂM BỒ TÁT THÍCH QUẢNG ĐỨC VỊ PHÁP THIÊU THÂN
NGUYỄN BỘI NHIÊN
Một nam sinh như tôi lại học trường nữ trung học Đồng Khánh (trường THPT Hai Bà Trưng hiện nay), có thể một số người cho đó là chuyện lạ đời. Nhưng đấy lại là sự thật 100%! Tuy tôi chỉ học ở trường Đồng Khánh một năm lớp năm bậc tiểu học (bây giờ là lớp 1) vào khoảng những năm cuối thập kỷ 40 đầu thập kỷ 50 của thế kỷ trước. Nhưng không hiểu tại sao tôi lại còn nhớ nhiều những kỷ niệm về năm học đầu đời ấy mãi tới tận bây giờ.
TRIỆU BÔN
Hồi ký
Mùa mưa năm 1968 ở mặt trận đường Chín - Khe Sanh, trung đoàn 246 chúng tôi được gọi đùa là trung đoàn hai bốn đói. Ngày ngày chúng tôi sống bằng ba nguồn chính: thịt thú rừng, rau môn thục, và đỗ xanh.
NGUYỄN MẠNH QUÝ
Có lẽ bởi một nỗi niềm đau đáu về quê hương, nơi mình được sinh ra và chắt chiu nuôi dưỡng trong từng hạt cát, từng trận mưa dầm dề thúi trời thúi đất hay nắng lửa trên cồn khô cát cháy, mà những con người ở đây sẵn mang một tấm lòng lồng lộng gió trời trải đi khắp muôn phương...
BÙI KIM CHI
Tôi đang đứng ở đây. Bến xe đò Đông Ba của thế kỷ trước. Bùi ngùi. Xúc động. Bến xe đã không còn. Thật buồn khi nơi này đã vắng bóng những chiếc xe đò dân dã, thân thương thuở ấy cùng những tà áo trắng học trò dung dị với giọng Huế trong trẻo ơi ới gọi nhau lên xe kẻo trễ giờ học.
NGUYỄN VĂN UÔNG
Tùy bút
Tuổi càng cao càng có nhiều nỗi nhớ vu vơ. Tôi đang trong tình trạng đó. Nhớ cồn cào đến xao xuyến là mỗi dịp xuân về: Nhớ Tết quê tôi. Nhớ tuổi thơ tôi và nhiều nỗi nhớ khác nữa.
HOÀNG HƯƠNG TRANG
Thuở nhỏ, tôi thường trốn ngủ trưa đi nghe hát vè. Ở Huế lúc ấy gọi là nói vè, như theo tôi phải gọi là hát vè thì đúng hơn, bởi người hát có bài có bản, có giai điệu, trầm bổng, có cả nhạc cụ.
HỒ XUÂN MÃN
(Nguyên UVTƯ Đảng, Bí thư Tỉnh ủy Thừa Thiên Huế)
Năm 1973, để chuẩn bị cho ký kết hiệp định Paris, Khu ủy và Quân khu Trị Thiên - Huế chủ trương tổ chức các lực lượng (bao gồm cả bộ đội chủ lực, bộ đội địa phương, dân quân du kích) tổ chức đánh chiếm các căn cứ và phân chi khu địch để giành đất, nắm dân, cắm cờ giành quyền làm chủ.
TRẦN THỊ NHƯ MÂN
Tôi sinh ra trong gia đình quan lại, đã mấy đời làm quan với triều đình Huế(1). Khi tôi lớn lên thì chế độ cai trị của thực dân Pháp đã bước vào giai đoạn ổn định sau chiến tranh thế giới thứ nhất. Chiếc ngai vàng của nhà Nguyễn từ nay trở đi chắc không còn phải chịu những cơn sóng gió đáng kể chi nữa.
HUY CẬN - XUÂN DIỆU
Trích "Hồi ký song đôi"
Tháng 8 năm 1928 cậu tôi được lệnh của Sở học chính Trung kỳ đổi về Huế làm hiệu trường trường tiểu học Queignec ở phố Đông Ba.
LÊ QUANG KẾT
Bông hồng dâng mẹ
Vua Tự Đức - ông vua tại vị gặp cơn biến động trong lịch sử dân tộc, sinh thời nhà vua đã tán dương công ơn mẹ: “Nuôi ta là mẹ, dạy ta cũng là mẹ: Mẹ là Thầy vậy. Sinh ra ta là mẹ, hiểu ta cũng là mẹ: Mẹ là Trời vậy”.
TRẦN HOÀN
Hồi ký
Năm 1941 thi vào trường Quốc Học, tôi đỗ vào loại khá nhưng chưa đủ mức để được cấp học bổng toàn phần.