Dấu ấn nghệ thuật đương đại

10:07 02/06/2010

PHAN THANH BÌNHTrong đời sống tinh thần xã hội hiện nay, các cuộc triển lãm mỹ thuật luôn được coi là một trong những hoạt động có tính cộng đồng cao, nhất là qua các lễ hội văn hóa, chính trị của đất nước. Tại Huế, mỹ thuật là một loại hình có truyền thống phát triển lâu năm, trong 5 kỳ Festival Huế, các hoạt động mỹ thuật có mặt gần như kín các không gian lễ hội.

Từ Festival năm 1992 do CODEV Việt - Pháp tài trợ với mục tiêu quảng bá cho di sản văn hóa cung đình và dân gian Huế đã dẫn đến thành một cơ hội đầu tiên, một hướng mở cho sự hình thành Festival Huế về sau. Đây cũng là lần đầu tiên, BTC huy động được đông đảo, đa dạng các hoạt động mỹ thuật dân gian truyền thống và mỹ thuật đương đại tham dự. Từ đó đến Festival Huế 2008, các hoạt động mỹ thuật đã góp một phần quan trọng trong sự thành công của các dịp Festival và tạo nên dấu ấn thẩm mỹ mới, làm đọng lại, gợị lên những vấn đề văn hóa cộng đồng cần được xem xét, suy ngẫm.

(Tác phẩm trên đường phố - Ảnh: PVT)

Nằm trong khuôn khổ các Festival, đã có 5 trại sáng tác Điêu Khắc quốc tế được tổ chức tại Huế, tuy nhiên đến Festival Huế 2010, hoạt động này đã không còn trong chương trình. Cái khó chắc chắn không phải là kinh phí hay thiếu sự tài trợ mà ở chỗ dường như có quan niệm và sự đánh giá rằng có cảm giác bão hòa về hoạt động này và tác phẩm. Ngay cả sự cần thiết phải có hay không những tác phẩm điêu khắc cho Huế - thành phố Festival cũng đã từng được nêu ra. Nếu để xây dựng những vườn tượng hay để có đủ tượng đặt ở đôi bờ sông Hương thì chưa đủ và còn lâu nữa mới dám nói là đủ. Theo đánh giá của giới chuyên môn, tỷ lệ tác phâm tốt, có tính nghệ thuật thực sự, có những ý nghĩa văn hóa - nhân văn tích cực chỉ chiếm khoảng 10% trong hơn 100 tác phẩm được sáng tác từ 1998 - 2008. Có khoảng 50% tác phẩm thuộc dạng chấp nhận được ở tính chuyên môn nhất định. Còn lại khoảng 40% tác phầm là “có vấn đề”. Tỷ lệ này so với các trại sáng tác điêu khắc quốc tế ở Hàng Châu hay Vân Nam (Trung Quốc), các trại sáng tác Hàn Quốc, Nam Phi, Nhật Bản gần đây thì cũng tương đương. Vậy 40% còn lại bị hạn chế ở chỗ nào? Phải chăng đó là sự mô phỏng, ít sáng tạo, sự hời hợt, sự thiếu chiều sâu và thiếu đầu tư ở một số tượng. Ngoài ra còn cả có sự thiếu chuyên nghiệp của một số ít, rất ít tác giả, họ “bị mời”, còn Ban tổ chức thì đã lỡ mời. Ngay cả nguyên tắc tác phẩm phải làm bằng chất liệu bền vững (đá, đồng, kim loại,..) đặt để ngoài trời như một quy định cứng thì vẫn có những tác giả không thực hiện, để rồi hậu quả là tác phẩm thiếu tính thẩm mỹ, không bền vững về chất liệu, cẩu thả (như cục đá sơn màu tím) vẫn được trưng ra đôi khi phản cảm, đúng là “để thì vương, thương thì tội”.

Trong các hoạt động mỹ thuật cộng đồng, luôn có những sự nổi bật và cũng là những hình thức nghệ thuật có những thuộc tính rất phù hợp và gần gũi với tinh thần đại chúng của Festival. Trong đó, đáng chú ý là các hoạt động mỹ thuật sắp đặt của các tác giả Lê Thừa Tiến với hàng ngàn thuyền giấy sắp xếp, gắn kết trên bãi cỏ bờ Bắc sông Hương và tác phẩm Ánh trăng đầy ảo giác tao nhã và lạ mắt trên một góc sông Hương trong Festival Huế 2002. Những tác phẩm sắp đặt ấn tượng vẽ nón lá, chuông gió, quạt của các nhóm tác giả, trong đó họa sỹ Đinh Khắc Thịnh là một cái tên nổi bật với những ý tưởng mới mẻ, có tư duy sâu sắc khi trình bày tác phẩm. Tác phẩm đôi Rồng khổng lồ, chói ngời sắc vàng hoàng cung đặt trên dòng Hương hay Rồng – Phụng trưng bày tại điện Kiến Trung, Đại Nội của Nguyễn Thanh Tùng- Ngô Lan Hương đã được thực hiện trong 2 kỳ Festival và trở thành hình ảnh cần và quen thuộc đối với công chúng. Lâu nay chúng ta vốn quen một các nhìn cung đình hóa về Tứ linh thì nay cái dấu ấn cung đình đó đã được đại chúng hóa và chuyển tải trong đó tinh thần văn hóa, cốt cách tinh thần của xứ Huế, con người Huế một cách nhẹ nhàng, sâu lắng, đem lại cho du khách sự thích thú. Trường hợp tổ chức nghệ thuật sắp đặt của 2 họa sỹ Hàn Quốc là Junghee Choi và Kang So Young tại Trường Đại học Nghệ thuật và Cung An Định là những nét nhấn đáng kể của hoạt động mỹ thuật trong Fesstival. Tuy nhiên khi làm ở sân trường Đại học Nghệ thuật thì thành công hơn rất nhiều so với làm tại nơi khác ở số lượng người xem, người tham gia và sự hào hứng tích cực. Như vậy ngay cả việc bố trí không gian cho những hoạt động mỹ thuật cộng đồng cũng cần phải được cân nhắc thận trọng mới đảm bảo tạo hiệu quả tốt nhất.

(Nghệ thuật sắp đặt - Ảnh: PBT)

Nghệ thuật trình diễn cũng tạo ra được những nét mới trong hoạt động mỹ thuật của Festival. Nổi bật là các phần trình diễn của 2 họa sỹ song sinh Lê Ngọc Thanh- Lê Đức Hải tại Festival 2006. Gần như cả hồ nước phía Đông Bắc Đại Nội đã rực lên ánh sáng khác lạ của nghệ thuật này, sự lao động nghệ thuật nghiêm túc, có sự đầu tư, chuẩn bị kỹ càng của 2 tác giả trong mỗi hành động, động thái đều đã mang những ý nghĩa nghệ thuật cụ thể, để mọi người có thể hiểu theo cách của mình và tạo được những ý tưởng cảm thụ nghệ thuật riêng. Yếu tố bản sắc và tính trọng tâm của hoạt động mỹ thuật trong Festival đã dần được chính các nghệ sĩ tạo hình trẻ khẳng định, nhưng qua các hoạt động mỹ thuật đa dạng, mật độ dày đặc và nhiều tác giả thì những gì còn đọng lại vẫn là quá khiêm tốn. Những điều du khách yêu thích, thu hút người xem, người tham gia như vẽ tranh trên đường đi bộ, ký họa chân dung, vẽ áo, mũ và nhiều hoạt động mỹ thuật khác rất cộng đồng... lại chưa được coi là hoạt động chính thống của mỹ thuật trong các Festival, nhiều khi chính các họa sỹ trẻ tự phát tạo ra sân chơi nghệ thuật không có sự quản lý hay tài trợ nào của Ban tổ chức.

Qua các Festival cũng cho thấy bên cạnh hiệu quả nghệ thuật, tạo dựng không gian văn hóa Huế hiện tại, thì vẫn có những tính chất khiêng cưỡng xen vào trong các hoạt động mỹ thuật. Có khi chưa thực sự tập trung phân tích, chọn lọc kỹ các hoạt động mỹ thuật, quan tâm đến số lượng hơn coi trọng phân tích hiệu quả, chất lượng. Đôi khi tác phẩm của ta, của Tây cứ đối chọi nhau, có cái ta không được làm nhưng Tây thì dễ dàng được chấp nhận, vì vậy có khi phản cảm. Có những cuộc tạo dựng nghệ thuật gây nên tranh cãi về tính nghệ thuật thì ít mà tranh cãi về tính pháp lý thì nhiều, ví dụ cuộc trưng bày các hình nộm người, vật của Remi Polack (Pháp) tại Đại Nội và tâm điểm giao thông bờ Nam cầu Trường Tiền. Nếu ở Đại Nội cho thấy có vẻ kỳ dị bởi những hình này còn thiếu ăn nhập và hài hòa với nét cổ xưa trầm mặc của di tích thì các hình nộm ở nút giao thông chính trên gây phản cảm về thẩm mỹ đô thị, dường như an toàn giao thông đã không được bất cứ ai có trách nhiệm quan tâm. Nếu một họa sỹ Huế muốn trưng bày theo kiểu chiếm lĩnh không gian giao thông như vậy chắc chắn sẽ không được các cơ quan chức năng chấp nhận.

Nhìn chung, hoạt động mỹ thuật tại các kỳ Festival Huế đã tạo được dấu ấn văn hóa mới lạ cho thành phố. Bên cạnh những triển lãm cổ vật, đồ đồng, đồ gốm, đồ thêu thì vẫn còn nhiều giá trị mỹ thuật dân gian, truyền thống và cung đình chưa được khai thác như tranh dân gian Làng Sình, phục dựng làm hạt bỏng cúng, đồ chạm gỗ, trang trí nón bài thơ, vẽ áo dài truyền thống Huế, nghệ thuật graffiti trên diều hay phục trang lễ nghi tôn giáo... Nghệ thuật đương đại tỏ rõ sức mạnh hấp dẫn bởi cái mới, năng động và tính đại chúng, tạo nên sắc thái đặc biệt của Festival Huế. Những điều đó một mặt cần được khẳng định, mặt khác cũng cần điều chỉnh, chọn lọc và đề cao tính thẩm thấu nhân văn, thẩm mỹ nghệ thuật hơn để không chỉ làm đẹp, làm hay, làm nổi bật tâm hồn, bản sắc văn hóa Huế mà trên hết là tạo nên tình cảm cộng đồng, dân tộc và quốc tế chân thực, sâu sắc và nhân văn, thể hiện được diện mạo văn hóa, tinh thần cộng đồng, nhân loại đã được tích tụ trong con người - thiên nhiên xứ Huế.

(SDB – 5-2010)

Đánh giá của bạn về bài viết:

0 đã tặng

Bày tỏ cảm xúc Mã QRCode

Bình luận (0)

Xem thêm

Dòng Hương như ngừng trôi trong đêm giã bạn

Sau 9 ngày đêm - từ 5-13/6/2010, với nhiều chương trình hoành tráng, sôi động và hấp dẫn, tối ngày 13/6 lễ Bế mạc Festival Huế 2010 đã diễn ra trên sân khấu nổi tại bãi bồi cầu Gia Hội, bên dòng sông Hương thơ mộng.
Hào hùng về thời đi mở cõi

Vào lúc 20 giờ, tối ngày 10/6, tại Kỳ Đài, bên Hộ Thành hào, Kinh thành Huế, đã diễn ra chương trình nghệ thuật sân khấu hóa “ Hành trình mở cõi”, đây là một trong những điểm nhấn của Festival Huế 2010.
Lễ Tế Giao: Trang nghiêm và hoành tráng

Tối ngày 9/6, Lễ Tế Giao đã chính thức diễn ra tại Đàn Nam Giao, Huế, đây là lễ ttế Trời, Đất và các vị thần linh quan trọng nhất, nhằm cầu cho mưa thuân gió hòa, quốc thái dân an, nằm trong khuôn khổ Festival Huế 2010.
Lễ hội áo dài “ Vọng thiên niên”: Sang trọng và quyến rũ

Tối ngày 8/6, tại sân Hàm Nghi (bên cổng thành Thượng Tứ), Huế đã diễn ra Lễ hội áo dài với chủ đề “Vọng thiên niên” do 16 nhà thiết kế hàng đầu của Việt Nam đến từ ba miền thiết kế.
Gala Tinh Hoa- Sông Hương: Tôn vinh NXB âm nhạc chuyên nghiệp đầu tiên ở Việt Nam

Chiều ngày 8/6, tại Nam Châu Hội Quán, Huế, Tạp chí Sông Hương, Hội Âm nhạc Thừa Thiên Huế, Nhà Văn hóa Huế đã phối hợp tổ chức Gala Tinh Hoa- Sông Hương nhằm tôn vinh Nhà xuất bản Tinh Hoa- Huế, đây là chương trình hưởng ứng Festival Huế 2010.
Khai mạc Triển lãm

Sáng ngày 7/6, tại Nhà Triển lãm số 4 Hoàng Hoa Thám Huế đã diễn ra triễn lãm “Thơ đề trên gốm” và “Bìa thơ” của hai tác giả Trần Đỗ Nghĩa - Hà Nội và Hải Trung - Huế.
Khai mạc hội thảo Thơ đến từ đâu

Chiều ngày 06/6, tại trụ sở tạp chí Sông Hương, Hội Nhà văn Thừa Thiên Huế phối hợp với Tạp chí Sông Hương tổ chức cuộc hội thảo Thơ đến từ đâu, nhân Festival thơ Huế 2010.
Hội thảo Văn học Nghệ thuật các vùng Kinh đô Việt Nam xưa và nay

Ngày 04/6/2010, tại Hội trường khách sạn Sông Hương - Huế đã diễn ra hội thảo Văn học Nghệ thuật các vùng Kinh đô Việt Nam xưa và nay với sự tham dự của đông đảo quan khách, khách mời đại diện lãnh đạo các Hội, Liên hiệp hội VHNT thuộc 5 vùng kinh đô cũ của Việt nam cùng đại diện các cơ quan thống tấn báo chí Trung ương và địa phương.
Festival Thơ Huế 2010: Thắp lên những ý tưởng thơ

Tối ngày 6/6, tại công viên 3/2 bên bờ sông Hương thơ mộng đã diễn ra cuộc trình diễn thơ với chủ đề “ Những nấc thang” do Hội Nhà văn Thừa Thiên Huế tổ chức, chương trình nằm trong khuôn khổ Festival Thơ Huế lần thứ 4 - 2010.Festival thơ Huế - Cuộc trình diễn nhiệt huyết của những ý tưởng
Triển lãm Mỹ thuật, nhiếp ảnh 5 vùng kinh đô xưa và nay

Hưởng ứng các hoạt động chào mừng Festival Huế năm 2010, ngày 4/6, Triển lãm "Mỹ thuật-Nhiếp ảnh năm vùng kinh đô Việt Nam xưa và nay" đã được HộiLiên hiệp Văn học Nghệ thuật Thừa Thiên-Huế tổ chức tại số 15 và 26 Lê Lợi, thành phố Huế.
Khai mạc Festival Huế 2010: Hoành tráng, rực rỡ và sống động

Vào lúc 20 giờ 10 phút tối hôm qua ( 5/6), Festival Huế 2010 với chủ đề “Di sản văn hóa hội nhập và phát triển” đã chính thức khai mạc tại quảng trường Ngọ Môn.
Khai mạc triển lãm phòng tranh “ Lại về”

Chiều ngày 3/6, tại tòa soạn Tạp chí Sông Hương, số 9 Phạm Hồng Thái, Huế, Hội Liên Hiệp Văn học Nghệ thuật Thừa Thiên Huế, Tạp chí Sông Hương đã phối hợp tổ chức khai mạc phòng triển lãm tranh “ Lại về” của nhóm họa sỹ những người Huế phương xa.
Các đoàn nghệ thuật và nghệ sĩ đến với Festival Huế 2010
Festival Huế 2010 - Di sản văn hóa với hội nhập và phát triển

VĨNH TƯỜNGVới chủ đề “Di sản văn hóa với hội nhập và phát triển” gắn với Kỷ niệm 1000 năm Thăng Long, Festival Huế 2010 diễn ra từ 5-13/6, sẽ là nơi hội tụ nhiều loại hình nghệ thuật truyền thống và đương đại của trên 40 chương trình đến từ 27 quốc gia tiêu biểu cho các nền văn hóa của các châu lục, nơi gặp gỡ di sản được UNESCO công nhận di sản văn hóa thế giới và với sự tham gia của 3 thành phố kết nghĩa Hà Nội - Huế - Sài Gòn; các tỉnh, thành cố đô cũ: Thăng Long, Bắc Ninh, Phú Thọ, Ninh Bình, Thanh Hóa và các thành phố có nhiều loại hình nghệ thuật truyền thống độc đáo…
Festival Huế - con số và sự kiện

NGUYỄN DUY HIỀNFestival Huế được khởi nguồn từ những kết quả bước đầu của Liên hoan Gặp gỡ Huế 1992 giữa TP Huế và Codev Việt Pháp. Từ cuộc liên hoan có tính thăm dò này, tỉnh TT Huế đã sớm hình thành ý tưởng tổ chức một Festival với quy mô lớn hơn, chất lượng cao hơn.
Festival Huế - 10 năm nhìn lại

TRẦN THỊ MAI Thấm thoắt đã 10 năm kể từ ngày khai mạc Festival Huế lần đầu tiên vào năm 2000. Tiếp theo Festival Huế, ngày càng có nhiều festival với chủ đề khác nhau được tổ chức tại nhiều tỉnh thành trong cả nước (Festival Hoa, Festival Biển, Festival Cà Phê, Festival Trái Cây, Festival Lúa Gạo...).
Festival thơ Huế - Cuộc trình diễn nhiệt huyết của những ý tưởng

PHẠM NGUYÊN TƯỜNGCòn nhớ một buổi sáng cuối xuân năm 2006, khi những ý tưởng của những kẻ trẻ lãng mạn Huế đang còn manh nha quẫy đạp bên vỉa hè cà phê Trương Định, tôi buột miệng nói với Đinh Khắc Thịnh, một tay sắp đặt táo bạo và đầy cá tính: “Tại sao chúng ta không làm một cái gì đó như là “cổng thơ”, đưa công chúng thi ca đi vào những nẻo đường huyền diệu của thơ Huế…”.
Festival & văn nghệ sĩ Huế

ĐẶNG MẬU TỰUÔn cố để tri tân, Festival Huế 2010 là lần tổ chức thứ VI. Qua 6 lần tổ chức, nhìn lại những ngày liên hoan văn hóa Việt Pháp (1992) do thành phố Huế phối hợp với Codev tổ chức, anh chị em văn nghệ sĩ Huế lúc bấy giờ phấn khích lắm vì đây là cơ hội tiếp xúc với thế giới dù chỉ mới có một nước Pháp. Họ thấy cần có trách nhiệm phải tham mưu để xây dựng chương trình cũng như chủ động tham gia hoạt động trong lĩnh vực của mình.
Đạo diễn Lê Quý Dương dàn dựng 4 lễ hội tôn vinh vẻ đẹp tiềm ẩn của Cố đô Huế

Chỉ còn chưa đầy 10 ngày nữa, Festival Huế 2010 với chủ đề "Di sản văn hoá với hội nhập và phát triển" sẽ diễn ra - từ 5 đến 13/6, trong đó 4 lễ hội tiêu biểu góp phần tôn vinh vẻ đẹp tiềm ẩn của văn hóa Huế, tạo nên dòng chảy cảm xúc chủ đạo xuyên suốt Festival Huế 2010 là: “Đêm hoàng cung”, “ Huyền thoại sông Hương”, “ Lễ tế Giao”, “Hành trình mở cõi” với sự tham gia dàn dựng của đạo diễn Lê Quý Dương và Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế, hứa hẹn với nhiều nét mới, ấn tượng và hấp dẫn đối với du khách trong nước và quốc tế.
Festival Huế 2010: Nơi gặp gỡ các thành phố cố đô - Điểm hẹn của Di sản Văn hóa

NGUYỄN DUY HIỀNNhững thành công ngày càng cao qua các kỳ Festival Huế được tổ chức hai năm một lần kể từ năm 2000, đã làm cho sự kiện này luôn được công chúng trong nước và quốc tế mong chờ.