Chuông vọng kinh thành

10:30 12/01/2009

LÊ HUỲNH LÂMCó thể gọi xứ Huế là thành phố của những tiếng chuông. Sự khởi đầu của một ngày, một ngày mai hun hút trong tương lai cũng như một ngày tận trong nghìn trùng quá khứ. Một ngày mà âm thanh từ đại hồng chung phát ra; vang, ngân, vọng và im bặt. Người ta gọi âm thanh đó là tiếng chuông. Vậy thì, im bặt cũng là một phần của tiếng chuông.

Sự khởi đầu của một ngày ở thành phố này cũng bắt đầu bằng: vang, ngân, vọng và im bặt. Và đó cũng là sự khởi đầu của mỗi kiếp người! Khởi đầu bằng tiếng khóc chào đời.
Mỗi sớm, thật sớm, thời khắc mà chỉ có những người lao động nghèo mới cảm nhận được. Họ thức dậy như một bản năng sống, thức dậy cùng tiếng chuông để chuẩn bị ra đồng, chuẩn bị những nồi bún, nồi cháo,… để gánh cuộc sinh tồn trên đôi vai tím gầy, và mỗi ngày như vậy tiếng chuông cũng dậy lên trong tâm thức họ. Bốn mùa, nắng cũng như mưa, lạnh buồn, héo hắt. Những người lao động nghèo đều thức dậy như một đức hạnh tu tập. Và trong sự tịnh yên của đất trời họ tiếp nhận tiếng chuông nguyên sơ qua nhĩ căn. Cứ thế, mỗi lần tấm màng mỏng trong lỗ tai rung lên theo chu trình tiếng chuông vang, ngân, vọng và im bặt như một quy luật của tạo hóa để khơi dậy tâm từ. Và tâm lực từ bi của người dộng chuông len theo làn sóng âm thanh thức tỉnh người nghe, mà đa số là dân lao động nghèo. Và có một điều kỳ diệu, là khi tiếng chuông từ các ngôi chùa cùng phát ra thì chúng hòa quyện vào nhau và tiếp tục lan tỏa.

Thành phố nhỏ được bao bọc loanh quanh bởi những con đường, cũng như chiếc lá và những đường gân hao gầy. Thành phố hình chiếc lá cũng úa vàng man mác theo giấc mơ mùa thu, mịt mờ, quạnh vắng như mùa đông, bừng dậy như mùa xuân và cháy đỏ như mùa hạ. Một thành phố nhạy cảm thì con người cũng rất nhạy cảm. Những con đường gân lá bao quanh phố với những hàng cây xanh, những con sông nho nhỏ đã gợi lên trong tâm tưởng tôi về một ngôi làng trong cổ tích yên bình. Và lạ thay, trên mảnh đất bé nhỏ nhưng mật độ các ngôi chùa, nhà thờ, tịnh thất, thánh thất lại rất dày đặc ở xứ sở này, đó là chưa kể đến các khuôn hội, những đình làng xưa đang còn bao quanh vùng đất này. Vì thế mà tiếng chuông rất gần gũi với những người sống ở miền đất mang nhiều dấu ấn tâm linh. Âm hưởng tiếng chuông mỗi nơi mỗi khác, nơi thanh thoát, nơi u trầm, có những tiếng chuông lạnh lùng, có tiếng chuông đầm ấm yên bình, có khi xôn xao, bồn chồn, có lúc căm giận, ai oán,… tiếng chuông hay sự biểu hiện tâm trạng của một vùng đất, tâm thức của cộng đồng người ở một xứ sở. Ôi, tiếng chuông Thiên Mụ, tiếng chuông Diệu Đế, tiếng chuông Phủ Cam, dòng Chúa Cứu Thế, tiếng chuông Cồn Hến, tiếng chuông Tây Linh,… tiếng chuông trong mỗi gia đình, trong mỗi cõi lòng miên man đang trông ngóng về cố hương.

Còn nhớ một thời xa xưa, gia đình tôi thường nghe tiếng chuông từ Cồn Hến để mọi người biết giờ về nhà ăn cơm trưa và chiều tối, cứ mỗi ngày ba buổi tiếng chuông lại vang lên khi thúc giục mời gọi, lúc thì khô khốc, lạnh lẽo… Và thuở đó trong ngôi nhà nhỏ ba gian, ngay chính gian giữa có cái tủ được sử dụng làm bàn thờ tôn nghiêm, bên dưới bàn thờ là cái bàn nhỏ, trên đó có những cuốn sách, một bên là cái chuông đồng khiêm tốn, bên kia cái mõ nho nhỏ và hai cái đùi gõ. Bộ chuông mõ mà những ôn, mệ thường khai chuông và trì tụng kinh sách, âm hưởng lời kinh đã đem lại sự bình tâm cho mỗi thành viên trong gia đình.

Sau những âm thanh huyên náo của một ngày ở xứ Huế, sắc màu không gian chìm lắng, phía trời xa xăm là một ánh vàng mong manh, đang tàn dần, tan dần và rải nhẹ lên dòng Hương, lên lá cỏ, chấp chới trên những con thuyền đang lênh đênh trên sông. Gam màu hư huyễn đó khiến tôi liên tưởng đến đóa hoa vàng mỏng manh cuối trời trong bài “Như một lời chia tay” của Trịnh Công Sơn, mà sinh thời văn hữu Nguyễn Xuân Hoàng thường hát cho anh em nghe vào những chiều hoang mộng bên dòng sông vắng. Vào thời khắc này tiếng đại hồng chung lại gióng lên qua bốn giai đoạn: vang, ngân, vọng và im bặt. Đất trời lúc này đã chạng vạng, mỗi sinh linh đều tiếp nhận tiếng chuông tùy theo căn nghiệp của mình. Trong loài người, có những người cảm nghiệm lẽ vô thường qua tiếng chuông để vơi dịu đi nỗi khổ đau, có người lặng lẽ rút mình về chốn yên tịnh, có người tỉnh thức trước mịt mờ của tham vọng và cũng rất nhiều người vẫn còn mê đắm trong tham, sân, si mỗi khi chiều xuống; nơi mà chỉ có những ảo tưởng nặng nề thường lãng vãng.

Một khi trong không gian bất chợt vang lên một tiếng chuông, một âm thanh gọn lỏn phát ra từ tháp chuông của nhà thờ vào một thời khắc khác thường, âm thanh đó như lời loan báo đến mọi người rằng, có một linh hồn về với chúa, chúng ta hãy chúc bình an cho cuộc biệt ngộ. Ôi, tiếng Chuông nguyện hồn ai mà Hemingway đã gửi cảm thức hư vô đến với mọi người. Một huyền điệp mà Giê su phải chịu khổ nạn để cứu chuộc tín đồ của mình, còn Thích ca thì mỉm cười, một nụ cười bình thản, trống rỗng như một vòng tròn trắng trong của Lão Tử mất dạng ở phía tây xa xăm, còn Nietzsche đã phải im lặng trong cuồng loạn và Bùi Giáng đã đặt lại sứ mệnh của chữ Việt.
Dù sao trong cuộc sống chúng ta vẫn còn âm vang tiếng chuông, sự tồn tại của tiếng chuông là một sự thật ngân vọng trong tâm thức người dân Cố đô. Và bây giờ là thời khắc im bặt của tiếng chuông.
Hãy lắng nghe!
L.H.L

(nguồn: TCSH số 238 - 12 - 2008)

Đánh giá của bạn về bài viết:

0 đã tặng

Bày tỏ cảm xúc Mã QRCode

Bình luận (0)

Xem thêm

Bản công-xéc-tô vĩnh biệt

JEAN-CLAUDE GUILLEBAUDLà một nhà báo - nhà văn Pháp thuộc “thế hệ Việt Nam”, thế hệ những người Pháp mà dấu ấn của cuộc chiến Đông Dương đã và sẽ in đậm trong suốt cuộc đời. Ông có mặt ở Việt Nam vào nhiều mốc lịch sử trước 1975, và từ đó ý định trở lại đất nước Việt Nam vẫn luôn thôi thúc ông. Cuốn “Cồn Tiên” được viết sau chuyến đi Việt Nam từ Nam chí Bắc của ông năm 1992. Bản Công-xéc-tô vĩnh biệt này, có thể nói, nó là nỗi ám ảnh của người pháp về Điện Biên Phủ ở Việt Nam. Hiện Guillebaud đang công tác tại Nhà Xuất bản Le Seuil (Paris).
Chợt một chiều tóc trắng

PHẠM THỊ ANH NGA15-12-2002Hình như trong đám đông tôi vẫn luôn là một bóng mờ. Một bóng dáng nhạt mờ, lẩn trong vô vàn những bóng dáng nhạt mờ khác, mà giữa trăm nghìn người, ai cũng có thể “nhìn” mà không “thấy”, hoặc có vô tình “thấy” cũng chẳng bận lòng, chẳng lưu giữ chút ấn tượng sâu xa nào trong tâm trí.
Chuyện anh Quẹo, chị Cò làng tôi

PHẠM THỊ CÚC KýTôi sinh ra ở một làng quê, không những không nhỏ bé, hẻo lánh mà còn được nhiều người biết đến qua câu ca dao "Ai về cầu ngói Thanh Toàn/ Cho em về với một đoàn cho vui".
Miền cỏ thơm

HOÀNG PHỦ NGỌC TƯỜNG Bút kýNhiều lần thức giấc trong mùi hương rạo rực của ban đêm, tôi chợt phát hiện ra rằng Huế là một thành phố được dành cho cỏ. Tôi không hề có ý xúc phạm, chỉ muốn lưu ý thêm về vai trò của cỏ trong quy hoạch đô thị. Thật vậy, không nơi nào trên thế giới mà những công trình kiến trúc của con người lại mọc lên giữa cỏ hoang như ở Huế. Đà Lạt cũng được xây dựng trên những ngọn đồi; nhưng ở đấy, hình tượng của cây anh đào và cây thông đã khiến người ta quên mất sự có mặt của cỏ dại.
Buổi hạnh ngộ được tiếp kiến Cụ Cố vấn Phạm Văn Đồng

THÁI VŨ Ghi chépNhững năm đầu kháng chiến chống Pháp, từ Quảng Nam- Đà Nẵng vào Bình Thuận lên Tây Nguyên được chia ra làm 3 Quân khu thuộc Uỷ ban Kháng chiến miền Nam Việt Nam, cụ Cố vấn Phạm Văn Đồng là đại diện của Trung ương Đảng và Chính phủ. Qua năm 1947, 3 Quân khu (QK 5, 6 và Tây Nguyên) hợp nhất thành Liên khu (LK) 5.
Cát trắng

PHƯƠNG HÀ (truyện ký)Cho anh em trong phân đội trở về các vị trí giấu quân xong thì trời cũng vừa sáng. Đang giăng võng để ngủ lấy sức sau một đêm trinh sát, tôi chợt nhớ phải đến thăm Hoà vì Hoà sắp đến ngày sinh nở. Chúng tôi đang ở ngay làng của mình nhưng làng không còn nhà, dân bị giặc lùa đi hết, muốn tìm nhau thì phải tìm đến những căn hầm.
Ba lần gặp Bác

LÊ TRỌNG SÂMTrong cuộc đời của mỗi chúng ta, khi Bác Hồ còn sinh thời, được gặp Bác một lần đã quý. Trong cuộc sống của tôi, do có nhiều hoàn cảnh, nhiều duyên may lại được gặp Bác đến ba lần thì càng quý biết bao nhiêu. Tự đáy lòng, tôi thầm cảm ơn Đảng, cảm ơn Bác đã cho tôi ba lần vinh dự như vậy. Và những kỷ niệm đó vẫn còn tươi nguyên.
Lê Bá Đảng “mặc áo cho cây”

PHẠM THỊ CÚC Ký…Tôi chưa thấy ai hay ở xứ nào làm các tác phẩm mỹ thuật từ cây với dây... Nếu gọi là tranh thì là một loại tranh ngoài trời, lấy tạo hoá, thiên nhiên làm cốt, không giới hạn, dãi nắng, dầm mưa, đu đưa theo chiều gió, màu sắc cũng thay đổi từng giờ, từng phút, tuỳ theo ánh sáng mặt trời hay mặt trăng. Cho nên, tác phẩm rất linh động…
Trên công trường hồ Tả Trạch

LÊ VĨNH THÁI Ghi chép Sau chặng đường dài gần 20 km vượt qua các con dốc cao ngoằn ngoèo, hiểm trở, tôi đã đến “hành lang” công trình hồ Tả Trạch, nằm giữa vùng rừng núi bạt ngàn thuộc xã Dương Hoà, huyện Hương Thuỷ. Công trình hồ Tả Trạch được khởi công xây dựng ngày 26/11/2005, là công trình trọng điểm của Thừa Thiên Huế và của cả nước, được Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn quản lý đầu tư từ nguồn vốn trái phiếu của Chính phủ, với tổng mức đầu tư khổng lồ 2659 tỷ đồng. Đây là một trong những công trình lớn của vùng Đông Nam Á.
Sức sống mới trên đường Hồ Chí Minh

TRƯƠNG ĐÌNH MINH Ký Đợt này trở lại Trường Sơn, tìm hiểu thêm các tấm bê tông xi măng vắt qua đỉnh Trường Sơn, lượn quanh các đèo U Bò, Cù Đăng, A Dớt - A Tép mưa mù phủ trắng... Có đỉnh như đỉnh Sa Mù cao trên 1400m mà đợt tháng 3/2003 vừa rồi chúng tôi đã có mặt. Song do mưa liên miên, xe vận chuyển vật liệu, vật tư đi lại co kéo quá nhiều, đường lầy lội. Các đơn vị thi công chưa hoàn thiện phần nền...
Chuyện về người Bí thư Tỉnh ủy năm xưa

DƯƠNG PHƯỚC THU Bút kýNhiều năm rồi tôi vẫn nghe, đồng chí đồng đội, nhân dân Dương Hoà và những người từng ở hoặc đã qua lại nơi đây trước chiến tranh, khẳng định rằng: Sau khi hy sinh, thi hài liệt sĩ Ngô Hà được đơn vị tổ chức an táng tại sườn tây núi Kệ, nơi có khe suối Ngân Hàng chảy qua thuộc vùng chiến khu Dương Hoà. Trước ngày giải phóng miền Nam, mỗi lần ngang qua chỗ ông nằm mọi người lại tự ý đắp thêm một viên đá nhỏ, để cho ngôi mộ ấy sớm trở thành hòn núi như mới mọc lên từ đất, ghi dấu chỗ ông yên nghỉ ... Chờ ngày chiến thắng.
Ngày giải phóng Huế và chút kỷ niệm với “Thi nhân Việt Nam”

ĐỖ KIM CUÔNGNăm cuối cùng của bậc học phổ thông, tôi được học 2 tiết văn giới thiệu về "Dòng văn học lãng mạn Việt Nam 1930 - 1945". Cũng không có tác phẩm thơ hoặc văn xuôi được tuyển chọn để phân tích, bình giảng như bây giờ. Ngày ấy - những năm chống Mỹ cứu nước, thơ văn lãng mạn được xem là điều cấm kỵ.
Lửa tháng năm

TRƯỜNG ANChúng ta đang sống giữa những ngày rực lửa truyền thống hào hùng của Tháng Năm trong lịch sử cách mạng Việt và thế giới. Trước hết, hãy nhắc đến một sự kiện lớn của giai cấp công nhân quốc tế. Ngày 1.5.1886, do yêu cầu không được đáp ứng một cách đầy đủ, công nhân trên toàn nước Mỹ đã tham gia bãi công nhằm gây áp lực buộc giới chủ thực hiện yêu sách của mình. Đầu tiên là cuộc bãi công tại thành phố Chicago với biểu ngữ “Từ hôm nay không người thợ nào làm việc quá 8 giờ một ngày! Phải thực hiện 8 giờ làm việc, 8 giờ nghỉ ngơi, 8 giờ vui chơi!”.
Một thuở Paris

PHẠM THỊ ANH NGA Gởi hương hồn bạn cũTôi qua đến Pháp ngày hôm trước thì hôm sau ba tôi mất. Cái tin khủng khiếp đó đối với tôi vẫn không đột ngột chút nào, bởi từ những ngày hè về thăm nhà, tôi đã biết trước ba tôi sẽ sớm ra đi.
Điều không thể biết

TÔ VĨNH HÀEm hẹn gặp tôi ở quán cà phê Trung Nguyên. Đó là địa điểm em tự chọn. Cái tên ấy cho tôi biết rõ là giữa hai chúng tôi không có gì nhiều hơn một cuộc trao đổi bình thường. Tuy nhiên, sự mách bảo từ nơi nào đó của linh cảm và cả ước muốn, cứ làm cho tôi tin rằng đó là điểm khởi đầu. Đêm cuối xuân, Huế gần như ít buồn hơn bởi cái se lạnh của đất trời. Huế bao giờ cũng giống như một cô gái đang yêu, đẹp đến bồn chồn. Nếu được phép có một lời khuyên thì chắc hẳn tôi đã nói với tất cả những người sẽ được gần nhau rằng, họ hãy cố chờ đến một đêm như thế này để đến bên nhau. Bầu trời mà Thượng đế đã tạo ra sẽ cho mỗi con người biết cách đến gần hơn với những lứa đôi.
Xuân sơn kỳ bí

CAO SƠNChuyện xưa: Vua Hùng kén tìm phò mã cho công chúa Ngọc Hoa, đồ lễ vật phải có gà chín cựa ngựa chín hồng mao? Thôi thúc Lạc dân xưa kia, đánh thức tiềm năng người dân phải tìm hiểu, lặn lội từ đời này sang đời kia chưa thấy. May sao với thú đi để biết, anh Trần Đăng Lâu, cựu chiến binh, hiện Giám đốc vườn quốc gia Xuân Sơn tỉnh Phú Thọ cho hay: Vườn quốc gia nguyên sinh anh Lâu đang quản lý, mới phát hiện giống gà lạ ấy. Con vật đặc biệt chưa có ai biết tới, chưa được phổ biến rộng rãi, thương trường chưa có cuộc trao bán...
Từ những món hàng ăn trong ngôi chợ cổ tích

NGUYỄN HỮU THÔNG Bút ký"Buổi mai ăn một bụng cơm cho noChạy ra bến đòMua chín cái tráchBắc quách lên lò
Các anh hùng Lực lượng vũ trang Nhân dân A lưới với Bác Hồ

TRẦN NGUYỄN KHÁNH PHONG Bút kýTrong hồi ức của một số cán bộ lão thành cách mạng ở A Lưới kể lại rằng: “Hồi đó có một số người ở đồng bằng tản cư lên sống cùng đồng bào; qua họ, đồng bào nghe đến tên Cụ Hồ, nhưng đồng bào chỉ biết đầy đủ về Bác cũng như thấu hiểu được những điều Bác dạy qua các cán bộ người Kinh lên hoạt động ở đây vào khoảng những năm 1945-1946. Cán bộ bảo: Cụ Hồ muốn nhân dân mình học lấy cái chữ để biết bình đẳng. Muốn bình đẳng còn phải đánh Pháp. Nếu đoàn kết đánh Pháp thì ai ai cũng đánh Pháp và khi đó đồng bào ta nhất định thắng lợi” (1)
Ba lần viếng cụ Nguyễn Du

PHAN TÂM (Kỷ niệm 240 năm sinh thi hào Nguyễn Du 1765-2005)Tháng Hai 1994:Từ Vinh qua cầu Bến Thủy, rẽ trái độ mười cây nữa, đến xã Xuân Tiên (Tiên Điền), huyện Nghi Xuân, tỉnh Hà Tĩnh.Khu đất cao ráo ở ngay đầu xã, bên bờ sông Lam, cạnh bến Giang Đình, là khu nhà cũ, khu lưu niệm Nguyễn Du.
Nhật ký Đặng Thuỳ Trâm

LTS: Phát hành tới hàng trăm ngàn bản, Nhật ký Đặng Thuỳ Trâm là cuốn sách duy nhất (có thể nói như vậy) gây được xúc động cho các thế hệ độc giả trong và sau chiến tranh, cho cả hai phía xâm lược và chống xâm lược nhờ tính chân thực của nó.Sông Hương trân trọng giới thiệu cùng bạn đọc một số trang trong cuốn Nhật ký Đặng Thuỳ Trâm và hai bài viết liên quan đến cuốn sách