Vào cuối tháng 4-2021, các diễn viên trong Đoàn múa rối Rồng Phương Nam (Nhà hát nghệ thuật Phương Nam) tất bật tập vở mới Anh hùng dân tộc Nguyễn Trung Trực để kịp công diễn dịp hè. Khi mọi thứ được chuẩn bị sẵn sàng thì đợt dịch Covid-19 ập đến, những diễn viên múa rối nước của đoàn tứ tán khắp nơi. Kẻ về quê, người ở nhà trông con…, mong chờ ngày được hội ngộ khán giả.
Các diễn viên múa rối nước chào khán giả (ảnh chụp trước thời điểm dịch Covid-19 bùng phát)
Xoay xở
Từ đầu năm, lượng khách đến sân khấu múa rối nước của Nhà hát nghệ thuật Phương Nam trong khuôn viên Bảo tàng Lịch sử Việt Nam (2 Nguyễn Bỉnh Khiêm, phường Đa Kao, quận 1, TPHCM) tụt giảm. Lịch biểu diễn của Đoàn múa rối Rồng Phương Nam ít hơn nên thu nhập của các diễn viên bị giảm sút. Để trụ với nghề, các diễn viên múa rối nước phải làm thêm công việc phụ như dẫn chương trình, làm chú hề tạo hình bong bóng, tham gia gameshow, chương trình truyền hình thực tế…
Hiện Đoàn múa rối Rồng Phương Nam có 6 diễn viên hưởng lương hợp đồng từ nhà hát. Các diễn viên này chỉ nhận từ 2-4 triệu đồng/tháng và thêm thù lao sau mỗi suất diễn. Dịch Covid-19 ập đến, các sân khấu phải ngưng hoạt động, diễn viên múa rối nước càng khốn đốn hơn. Không đủ chi phí sinh hoạt hàng ngày, một số diễn viên trả nhà trọ để về quê sinh sống.
Câu chuyện của diễn viên Phú Cường là một trường hợp như thế. Kể từ khi sân khấu ngừng hoạt động, anh đành trở về quê nhà Tây Ninh. “Khi nhận lệnh ngưng diễn, tôi về quê sống cùng gia đình. Hàng ngày, tôi đi thu mua, sửa chữa đồ điện tử cũ để kiếm thêm thu nhập”, anh Phú Cường nói.
Hoàn cảnh khó khăn nhất trong Đoàn múa rối Rồng Phương Nam có lẽ là diễn viên trẻ Trần Thị Thúy. Sau khi tốt nghiệp lớp Múa rối của Trường Đại học Sân khấu - Điện ảnh Hà Nội, Thúy vào đoàn với mức lương khởi điểm 5 triệu đồng/tháng. Chưa ấm chỗ ở đoàn thì xảy ra dịch, Thúy phải sống dựa vào người thân. “Chân ướt, chân ráo vào Nam chưa được bao lâu, mỗi ngày em mong dịch bệnh mau qua để được trở lại sân khấu biểu diễn”.
Anh Thái Ngọc Hải, Trưởng Đoàn múa rối Rồng Phương Nam, cho biết: “Nhìn các diễn viên thất nghiệp, tôi cũng đau xót, nhưng không biết làm sao trước tình cảnh khó khăn chung hiện nay”.
Sống bằng cả đam mê
Rối nước tồn tại và phát triển đến hôm nay là từ lòng yêu nghề của các diễn viên. Theo anh Thái Ngọc Hải, Rồng Phương Nam thường xuyên thiếu diễn viên trẻ bởi một phần ở miền Nam không có trường đào tạo nghề này. Các diễn viên sau khi tốt nghiệp từ Trường Đại học Sân khấu - Điện ảnh TPHCM đều muốn được đứng trên sân khấu biểu diễn hay đóng phim. Ít ai chịu ngâm mình dưới nước với bộ trang phục chống thấm dày cộm và giấu mặt đằng sau tấm mành che. Để có thế hệ diễn viên trẻ, nhà hát tuyển các bạn ở miền Bắc hay các nghệ sĩ không chuyên. Sau khi vào đoàn, người đi trước truyền nghề lại cho người đi sau.
Tuyển người đã khó, giữ được người còn khó hơn, bởi bên cạnh thu nhập thấp thì để trở thành một diễn viên rối nước lành nghề phải trải qua lắm khổ cực trui rèn. “Thời gian đầu do ngâm tay quá lâu dưới nước khi tập điều khiển con rối, các cơ tay của tôi mỏi vô cùng. Nhưng sau đó, được các anh, chị đi trước hướng dẫn, tôi quen dần và bắt đầu điều khiển được con rối”, anh Thanh Bình, diễn viên múa rối nước, cho hay.
Nếu như kịch nói, diễn viên thay đổi nét mặt tùy theo cảm xúc của nhân vật thì với nghệ thuật múa rối nước, họ phải tập trung cao độ. Có người vừa điều khiển, vừa phải hát theo khi con rối cử động trên mặt nước cho khớp với câu thoại và âm nhạc hỗ trợ. Là người có thâm niên lâu nhất trong đoàn, anh Thái Ngọc Hải nhớ lại: “Tình cờ quen với nghệ nhân múa rối nước, tôi bị thu hút bởi những khúc gỗ có thần, có sắc. Lúc tôi xin vào đoàn rối để học nghề không nhận được đồng lương nào”. Khi đó, sự lựa chọn của anh Ngọc Hải bị gia đình phản ứng, phần vì kinh tế, phần vì không thấy tương lai với nghề “giật dây”, “làm trò”. Thế nhưng, càng dấn thân với nghề, anh càng yêu nghề hơn bao giờ hết. Từ đó, anh nung nấu ý tưởng đào tạo thật nhiều diễn viên rối nước, giữ cho đời sau vẹn nguyên giá trị văn hóa truyền thống độc đáo này.
Không chỉ anh Thái Ngọc Hải, hầu hết diễn viên múa rối nước không chỉ vì mưu sinh mà còn rất yêu rối nước - loại hình nghệ thuật sân khấu dân gian có từ ngàn xưa của dân tộc. Bởi chỉ có yêu, họ mới cố gắng xoay xở trước khó khăn trong mùa dịch bệnh, để đếm từng ngày sân khấu lại sáng đèn, thủy đình lại vang lên những tiếng trống thúc giục và những con rối lại tiếp tục chìm nổi cùng con nước trong tiếng vỗ tay reo hò của khán giả.
Trước đây, anh Thái Ngọc Hải, Trưởng đoàn múa rối Rồng Phương Nam, ở cạnh các con rối nhiều hơn ở nhà. Giờ đây nhớ nghề, anh chỉ biết lấy những con rối ra sơn phết, khoác cho chúng chiếc áo mới… chờ ngày được lặn ngụp dưới mặt hồ nước trong xanh. |
Theo Minh Toàn - SGGP
Nếp nhà lãng đãng khói hương như chiếc cầu nối với quá khứ. Hồn người tĩnh tại, thong dong hòa quyện miền tâm linh thăm thẳm. Nhưng không phải dịp Tết đến ta mới thấy nhẹ nhàng. Bất cứ khi nào đứng trước ban thờ tiên tổ, bao bộn bề, lo toan đều tự nhiên rũ bỏ, để gia tâm bảo vệ những gì tốt đẹp của tinh thần.
Vừa qua, một số cá thể thiên nga đã được thả vào hồ Hoàn Kiếm, Hà Nội. Việc làm này đã gây nhiều ý kiến trái chiều trong dư luận. Dù sau đó, các cá thể thiên nga đã được di chuyển đến một địa điểm khác song từ sự việc này nhiều người tỏ ra băn khoăn bởi hồ Hoàn Kiếm vốn được coi là nơi linh thiêng, hơn nữa hồ Hoàn Kiếm và đền Ngọc Sơn còn là Di tích quốc gia đặc biệt.
Khi toàn cầu hóa, nhiều người mới ý thức rõ hơn tầm quan trọng của sáng tạo. Nhiều quốc gia coi sáng tạo là nguồn lực chính trong nền kinh tế tri thức. Tuy nhiên, sự phát triển nhanh chóng của công nghệ số, bên cạnh động lực cũng tạo ra nhiều thách thức đối với khả năng sáng tạo của con người.
“Hiện thực” của đời sống hiện ra trước cái nhìn của chúng ta luôn luôn là một hỗn hợp, một nồi súp lẩu của “thực tế” và “tri nhận”, không tách bạch, và không dễ tách bạch được.
Nuôi dưỡng tâm hồn ham đọc sách từ bé cho con, sẽ giúp con dễ dàng vượt qua được giai đoạn khủng hoảng của tuổi mới lớn, giúp con mạnh mẽ đối mặt với những thay đổi của bản thân, và sóng gió của cuộc đời.
Để không bị lãng quên giữa các loại hình nghệ thuật giải trí hiện đại, sân khấu cải lương nói riêng, nghệ thuật truyền thống nói chung, đang tìm cách chuyển mình, dần tìm lại chỗ đứng. Trong quá trình tìm hướng đi mới ấy, các nghệ sĩ không hoàn toàn chạy theo thị hiếu một cách dễ dãi mà bỏ qua yếu tố nghệ thuật.
Một năm qua, sự xuất hiện của các sàn đấu giá nghệ thuật đã góp phần thúc đẩy hội họa phát triển, tạo ra thị trường lành mạnh thu hút nhà đầu tư cũng như giới mộ điệu. Nhưng vẫn còn nhiều vấn đề bỏ ngỏ.
Văn hóa là sản phẩm, đồng thời là điều kiện, động lực, phương thức tồn tại và phát triển của một đất nước. Văn hóa có sự phát triển tự thân nhưng cũng có cả sự tiếp nhận bên ngoài. Theo các chuyên gia, trong khi bảng giá trị của người Việt xuất hiện một số hiện tượng lệch lạc, cần nghiên cứu xây dựng hệ thống chuẩn mực xã hội, từ đó xác định khuôn khổ để trở lại chân giá trị.
Khi các hoạt động diễn xướng dân gian dần tách khỏi, đình làng dường như đánh mất một phần linh hồn, còn nghệ thuật truyền thống cũng thiếu khí vị. Theo NSƯT Đoàn Thanh Bình, những buổi diễn của Giáo phường Đình làng Việt một năm qua chính là hành trình để mỗi người được về lại ngày xưa, đắm mình trong đời sống văn hóa cộng đồng.
Thêm một lần mổ xẻ về thực trạng của lý luận phê bình sân khấu hiện nay, các nhà chuyên môn, tác giả đều cho rằng lý luận phê bình của sân khấu nước nhà rất thiếu, yếu và luôn bị các nhà hát… phớt lờ.
Nhà biên kịch Nguyễn Thị Hồng Ngát đã chia sẻ đầy trăn trở tại Hội thảo "Liên hoan phim Việt Nam trong sự nghiệp phát triển điện ảnh dân tộc" vừa qua ở Đà Nẵng.
Sáng 16/11, Hội Di sản văn hóa Thăng Long - Hà Nội đã tổ chức Hội thảo khoa học “Thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu trên địa bàn Hà Nội - nhận diện, bảo tồn và phát triển” tại đình Hào Nam. Hội thảo đã thu hút sự quan tâm của đông đảo các nhà nghiên cứu, quản lý văn hóa - xã hội, các nghệ nhân dân, đồng đền, thủ nhang, thanh đồng…
Gần đây, một số trường ngoài công lập tăng học phí cao gây phản ứng của phụ huynh và bất bình dư luận. Đáng chú ý là theo Luật Giáo dục 2005, các cơ quan quản lý nhà nước không có thẩm quyền quản lý việc thu chi của các trường ngoài công lập. Các trường này hoạt động theo Luật Doanh nghiệp và ngành giáo dục chỉ giám sát về chỉ tiêu tuyển sinh, chương trình đào tạo.
Là di tích lịch sử văn hóa được xếp hạng Quốc gia từ năm 1991, nhưng những giá trị lịch sử, yếu tố nguyên gốc tại chùa Khúc Thủy, thôn Khúc Thủy (xã Cự Khê, huyện Thanh Oai, Hà Nội) đã bị xâm phạm nghiêm trọng.
Không phải ai sinh ra cũng đã có thẩm mỹ âm nhạc mà nó được hình thành gắn với không gian sống, điều kiện thụ hưởng. Theo nhạc sĩ Quốc Trung, hiện nay ở Việt Nam hầu hết các chương trình nghệ thuật chỉ trình diễn một vài thể loại nhạc, bó hẹp sự lựa chọn của khán giả. Nếu mọi người tự mở rộng, bỏ qua rào cản để thử nghiệm nhiều thể loại nhạc khác nhau, sẽ phát hiện ra nhiều thứ mới mẻ, thú vị.
Cuộc sống của họ ra sao, quan niệm về tình yêu, hạnh phúc, nỗi buồn, suy nghĩ về truyền thống, hiện tại và tương lai như thế nào? Để tìm ra câu trả lời, đạo diễn người Hà Lan Manouchehr Abrontan đã đi từ Nam ra Bắc, phỏng vấn hàng trăm phụ nữ ở mọi lứa tuổi, ngành nghề, vai trò khác nhau. Và “Việt Nam tim tôi” ra đời như tình ca về vẻ đẹp, sức mạnh của phụ nữ Việt.
“Học sinh như bó đuốc, nhiệm vụ của tôi là truyền lửa cho bó đuốc. Nhưng trước khi truyền lửa được thì giáo viên phải là người yêu thích, say mê tìm tòi, chắt lọc cái hay trong môn học, khơi gợi cho các em tự tìm tòi, tự phát hiện ra vấn đề”. Đó là chia sẻ của thầy giáo Lê Quang Nhân, Trường THPT chuyên Nguyễn Du, Đắk Lắk tại Lễ tuyên dương gương Người tốt việc tốt đổi mới sáng tạo trong dạy và học năm học 2016 - 2017 do Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD - ĐT) tổ chức sáng 18.10.
Trong bối cảnh cần khẳng định văn hóa doanh nghiệp Việt Nam, việc tìm ý tưởng sáng tạo từ “Truyện Kiều” được cho là con đường ngắn nhất. Như GS. Phong Lê, Chủ tịch Hội Kiều học Việt Nam nhận định: “Doanh nhân dùng chữ tâm ấy để tiến là phúc cho họ, cũng là phúc cho xã hội vậy”.
Trước các phương tiện nghe nhìn, sách đang trở nên yếu thế hơn. Người lớn cũng ngại đọc sách, còn trẻ em thì thích xem iPad và chơi game. Làm sao để tạo được thói quen đọc sách cho trẻ, qua đó, dần nuôi dưỡng tâm hồn các em bằng sách?
Chú trọng phát triển văn hóa đọc tại vùng nông thôn, miền núi là một trong những nhiệm vụ trọng tâm trong Đề án phát triển văn hóa đọc trong cộng đồng đến năm 2020, định hướng đến năm 2030. Tuy nhiên, văn hoá đọc ở trẻ em nói riêng sẽ không thể phát triển rộng lớn nếu hệ thống phát hành sách chỉ tập trung ở thành phố và trẻ em nông thôn, miền núi vẫn còn “đói sách”.