Vào cuối tháng 4-2021, các diễn viên trong Đoàn múa rối Rồng Phương Nam (Nhà hát nghệ thuật Phương Nam) tất bật tập vở mới Anh hùng dân tộc Nguyễn Trung Trực để kịp công diễn dịp hè. Khi mọi thứ được chuẩn bị sẵn sàng thì đợt dịch Covid-19 ập đến, những diễn viên múa rối nước của đoàn tứ tán khắp nơi. Kẻ về quê, người ở nhà trông con…, mong chờ ngày được hội ngộ khán giả.
Các diễn viên múa rối nước chào khán giả (ảnh chụp trước thời điểm dịch Covid-19 bùng phát)
Xoay xở
Từ đầu năm, lượng khách đến sân khấu múa rối nước của Nhà hát nghệ thuật Phương Nam trong khuôn viên Bảo tàng Lịch sử Việt Nam (2 Nguyễn Bỉnh Khiêm, phường Đa Kao, quận 1, TPHCM) tụt giảm. Lịch biểu diễn của Đoàn múa rối Rồng Phương Nam ít hơn nên thu nhập của các diễn viên bị giảm sút. Để trụ với nghề, các diễn viên múa rối nước phải làm thêm công việc phụ như dẫn chương trình, làm chú hề tạo hình bong bóng, tham gia gameshow, chương trình truyền hình thực tế…
Hiện Đoàn múa rối Rồng Phương Nam có 6 diễn viên hưởng lương hợp đồng từ nhà hát. Các diễn viên này chỉ nhận từ 2-4 triệu đồng/tháng và thêm thù lao sau mỗi suất diễn. Dịch Covid-19 ập đến, các sân khấu phải ngưng hoạt động, diễn viên múa rối nước càng khốn đốn hơn. Không đủ chi phí sinh hoạt hàng ngày, một số diễn viên trả nhà trọ để về quê sinh sống.
Câu chuyện của diễn viên Phú Cường là một trường hợp như thế. Kể từ khi sân khấu ngừng hoạt động, anh đành trở về quê nhà Tây Ninh. “Khi nhận lệnh ngưng diễn, tôi về quê sống cùng gia đình. Hàng ngày, tôi đi thu mua, sửa chữa đồ điện tử cũ để kiếm thêm thu nhập”, anh Phú Cường nói.
Hoàn cảnh khó khăn nhất trong Đoàn múa rối Rồng Phương Nam có lẽ là diễn viên trẻ Trần Thị Thúy. Sau khi tốt nghiệp lớp Múa rối của Trường Đại học Sân khấu - Điện ảnh Hà Nội, Thúy vào đoàn với mức lương khởi điểm 5 triệu đồng/tháng. Chưa ấm chỗ ở đoàn thì xảy ra dịch, Thúy phải sống dựa vào người thân. “Chân ướt, chân ráo vào Nam chưa được bao lâu, mỗi ngày em mong dịch bệnh mau qua để được trở lại sân khấu biểu diễn”.
Anh Thái Ngọc Hải, Trưởng Đoàn múa rối Rồng Phương Nam, cho biết: “Nhìn các diễn viên thất nghiệp, tôi cũng đau xót, nhưng không biết làm sao trước tình cảnh khó khăn chung hiện nay”.
Sống bằng cả đam mê
Rối nước tồn tại và phát triển đến hôm nay là từ lòng yêu nghề của các diễn viên. Theo anh Thái Ngọc Hải, Rồng Phương Nam thường xuyên thiếu diễn viên trẻ bởi một phần ở miền Nam không có trường đào tạo nghề này. Các diễn viên sau khi tốt nghiệp từ Trường Đại học Sân khấu - Điện ảnh TPHCM đều muốn được đứng trên sân khấu biểu diễn hay đóng phim. Ít ai chịu ngâm mình dưới nước với bộ trang phục chống thấm dày cộm và giấu mặt đằng sau tấm mành che. Để có thế hệ diễn viên trẻ, nhà hát tuyển các bạn ở miền Bắc hay các nghệ sĩ không chuyên. Sau khi vào đoàn, người đi trước truyền nghề lại cho người đi sau.
Tuyển người đã khó, giữ được người còn khó hơn, bởi bên cạnh thu nhập thấp thì để trở thành một diễn viên rối nước lành nghề phải trải qua lắm khổ cực trui rèn. “Thời gian đầu do ngâm tay quá lâu dưới nước khi tập điều khiển con rối, các cơ tay của tôi mỏi vô cùng. Nhưng sau đó, được các anh, chị đi trước hướng dẫn, tôi quen dần và bắt đầu điều khiển được con rối”, anh Thanh Bình, diễn viên múa rối nước, cho hay.
Nếu như kịch nói, diễn viên thay đổi nét mặt tùy theo cảm xúc của nhân vật thì với nghệ thuật múa rối nước, họ phải tập trung cao độ. Có người vừa điều khiển, vừa phải hát theo khi con rối cử động trên mặt nước cho khớp với câu thoại và âm nhạc hỗ trợ. Là người có thâm niên lâu nhất trong đoàn, anh Thái Ngọc Hải nhớ lại: “Tình cờ quen với nghệ nhân múa rối nước, tôi bị thu hút bởi những khúc gỗ có thần, có sắc. Lúc tôi xin vào đoàn rối để học nghề không nhận được đồng lương nào”. Khi đó, sự lựa chọn của anh Ngọc Hải bị gia đình phản ứng, phần vì kinh tế, phần vì không thấy tương lai với nghề “giật dây”, “làm trò”. Thế nhưng, càng dấn thân với nghề, anh càng yêu nghề hơn bao giờ hết. Từ đó, anh nung nấu ý tưởng đào tạo thật nhiều diễn viên rối nước, giữ cho đời sau vẹn nguyên giá trị văn hóa truyền thống độc đáo này.
Không chỉ anh Thái Ngọc Hải, hầu hết diễn viên múa rối nước không chỉ vì mưu sinh mà còn rất yêu rối nước - loại hình nghệ thuật sân khấu dân gian có từ ngàn xưa của dân tộc. Bởi chỉ có yêu, họ mới cố gắng xoay xở trước khó khăn trong mùa dịch bệnh, để đếm từng ngày sân khấu lại sáng đèn, thủy đình lại vang lên những tiếng trống thúc giục và những con rối lại tiếp tục chìm nổi cùng con nước trong tiếng vỗ tay reo hò của khán giả.
Trước đây, anh Thái Ngọc Hải, Trưởng đoàn múa rối Rồng Phương Nam, ở cạnh các con rối nhiều hơn ở nhà. Giờ đây nhớ nghề, anh chỉ biết lấy những con rối ra sơn phết, khoác cho chúng chiếc áo mới… chờ ngày được lặn ngụp dưới mặt hồ nước trong xanh. |
Theo Minh Toàn - SGGP
Xin đổi kiếp này được viết bởi một "nhà văn" còn ngồi trên ghế trường trung học, ở tuổi 14 còn bao mơ mộng, mấy ai vướng bận chuyện nhân tình thế thái.
Tôi là người chưa làm thầy ai suốt cuộc đời gần bát tuần của mình, vậy mà mấy năm qua gần đến ngày 20-11 tôi đều được nhận quà!
Tiếng Việt (và chữ Việt) là ngôn ngữ chính thức của nước Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam.
Nếu thực sự coi “bảo tàng là thiết chế văn hóa” phản ánh “lịch sử như một dòng chảy trong truyền thống văn hóa” thì hệ thống bảo tàng nước ta cần được sắp xếp lại để hạn chế sự trùng lặp về nội dung và cả hình thức trưng bày, nhất là giữa các bảo tàng địa phương vì đều được xây dựng theo chung một “kịch bản” nặng về chiến tranh mà còn nhẹ về văn hóa – xã hội.
Sự sùng bái tôn ti trật tự trong nhà là một thứ áp bức đè nén “tự nhiên” mà người ta không ý thức ra nữa, thậm chí còn được tôn vinh, nó khuyên dụ người ta phủ nhận cách thức nhìn nhận mỗi cá nhân như một nhân cách độc lập và tự do, với những phẩm chất gì, năng lực gì, đức hạnh gì, nó chỉ giục người ta nhăm nhe soi mói vào “địa vị-thân phận” của mỗi người, cái được xem như “cốt yếu” mà thôi.
Chuyện Trung tâm Bảo tồn di tích cố đô Huế (TTBTDTCĐH) đã cho mang cây sứ “trăm năm tuổi” ở điện Kiến Trung về trồng vào vườn nhà của một “sếp”đã thu hút sự quan tâm của dư luận.
Mới đây, Hồ Đắc Thanh Chương - trường THPT chuyên Quốc học Huế đã xuất sắc trở thành quán quân Đường lên đỉnh Olympia năm thứ 16. Khi nói về dự định của mình, Thanh Chương cho biết, với phần thưởng 35.000 USD, em sẽ đi du học, sau đó trở về quê hương.
Bài viết này không có tính chất học thuật chuyên sâu, để tưởng nhớ giáo sư Cao Xuân Hạo - người thầy mà tôi không có cơ hội được học.
NGUYỄN TRI
Cử tri cả nước đang chuẩn bị cho ngày hội lớn, ngày bầu cử đại biểu Quốc hội và đại biểu hội đồng nhân dân các cấp nhiệm kỳ 2016 - 2021.
Cuốn tiểu thuyết nổi tiếng thế giới của văn học Pháp - “Hoàng tử bé” - đã được viết nên từ trải nghiệm có thật của nhà văn khi ông bị rơi máy bay trên sa mạc Sahara khi đang trên đường bay tới Việt Nam. Tác giả đã bị mất nước, bị ảo giác và suýt mất mạng…
Năm 2015, doanh thu ngành văn hóa phẩm của nước ta đạt 2.000 tỉ đồng, tổng lượng bia các loại được tiêu thụ ước tính đạt hơn 3 tỉ lít, tương đương 66.000 tỉ đồng, trung bình mỗi người Việt bỏ ra 2,5 giờ/một ngày để lướt facebook.
“Nhập gia tùy tục” nên việc nghe bạn bè quốc tế khen về người Việt Nam thân thiện, cuộc sống ở Việt Nam thú vị có lẽ đã “nhàm”. Sự thật, họ đã bị nghĩ về văn hóa Việt Nam như thế nào?
Một số nhà khoa học giải thích vì sao lại quyết định trao những tư liệu, hiện vật quý giá của đời mình cho Trung tâm Di sản các nhà khoa học Việt Nam (TTDS) chứ không phải nơi nào khác.
Ths Trần Trung Hiếu: "Việc môn Sử bị xé nhỏ và gán ghép theo kiểu “ba trong một” trong Dự thảo đó chưa từng xảy ra. Nếu điều đó xảy ra, đây là một trong những sai lầm lớn nhất của Bộ GD&ĐT từ ngày Hồ Chủ tịch đọc bản Tuyên ngôn độc lập đến nay!".
Nếu một hôm đẹp trời, có ai đó giao cho ta cầm trịch một giải thưởng văn chương ở xứ này, cho ta toàn quyền tự quyết trong việc phát giải, thì phản ứng đầu tiên của ta sẽ là gì? Từ chối? Hay hăng hái nhận lấy trọng trách và sau đó đi mua một bộ giáp sắt cùng nón bảo hiểm, mặc vào mọi lúc mọi nơi để chuẩn bị hứng đá dư luận?
Trong căn phòng nhỏ chật kín tài liệu ở một con phố nhỏ tại Hà Nội, Tổng Thư ký Hội Ngôn ngữ học Việt Nam PGS, TS Phạm Văn Tình đã dành thời gian trò chuyện sôi nổi với chúng tôi về hiện tượng “lệch chuẩn” trong sử dụng tiếng Việt của giới trẻ hiện nay. Đây là vấn đề ông rất tâm huyết khi nghiên cứu ngôn ngữ học ứng dụng. Dưới đây là nội dung cuộc trò chuyện.
Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam vừa có ý kiến chỉ đạo về giải pháp đối với hoạt động của các nhà xuất bản.
Ngày 9/9, tin từ UBND tỉnh Thừa Thiên-Huế cho biết vừa nhóm họp với các đơn vị liên quan để triển khai thực hiện đề án "Chính sách hỗ trợ bảo vệ và phát huy giá trị nhà vườn Huế đặc trưng”. Mỗi năm tỉnh sẽ chi tiền để hỗ trợ từ 3-5 nhà vườn đặc trưng.
Thắng lợi của cuộc Cách mạng Tháng Tám năm 1945 đã thể hiện cao nhất niềm tin của nhân dân theo Đảng, trở thành bài học sâu sắc trong giai đoạn hiện nay.
Theo họa sĩ, nhà nghiên cứu Lê Quốc Việt, hoàn cảnh lịch sử cùng cách bảo tồn còn hời hợt khiến những kho mộc bản quý giá một thời đang ngày càng mai một và im lìm.