Chân dung Xuân Quỳnh, Phan Thị Thanh Nhàn, Lê Minh Khuê... được khắc họa trên trang viết trong trẻo của nhà thơ.
Trong hơn 30 năm văn nghiệp, Ý Nhi chỉ viết hai tập văn xuôi, Kỷ niệm không có mưa là một trong số đó. Qua từng trang sách, người đọc có thể như đứa trẻ rón rén bước vào một căn phòng đầy ứ những kỷ niệm, một chốn rất riêng tư, vừa trong trẻo và nghiêm cẩn, như thể một tiếng hắt hơi cũng đủ thất lễ vì đã phá tan vẻ tĩnh tại của không gian ấy.
Ý Nhi vẫn là người đàn bà ngồi đan trong căn phòng, mưa nắng thời gian đi qua ngoài kia. Bà ngồi đan dệt lại những kỷ niệm những hồi ức, như cái cách những người phụ nữ du mục vẫn kể lại các câu chuyện của bộ tộc mình trên những tấm thảm dệt. Trên tấm thảm được đan dệt tỉ mẩn của Ý Nhi, ta có thể gặp, ở một phía chân dung của Nguyên Hồng, Xuân Diệu, Chế Lan Viên, Tế Hanh, Trinh Đường, Khương Hữu Dụng, Xuân Sách, Hoàng Trung Thông, Bùi Giáng... - những nhà văn tiền bối được bà hết mực kính trọng về tài năng cũng như nhân cách sống. Ở một phía khác là chân dung của những người bạn như Xuân Quỳnh, Phan Thị Thanh Nhàn, Lê Minh Khuê, Ngô Thị Kim Cúc, Tô Thùy Yên... Họ tạo nên văn chương một thời, họ làm một giai đoạn sống dậy, cửa quậy bằng tài năng của họ, bằng nhịp thở trong cái không khí khuôn phép.
![]() |
Nhà thơ Ý Nhi. |
Ý Nhi luôn viết về những nhà văn đồng nghiệp bằng đôi mắt của nhà phê bình và trái tim của một người bạn. Có lẽ với bà, văn chương là một phần của con người. Đôi mắt nhà phê bình đã giúp Ý Nhi nhìn ra được những điều nhỏ bé trong các tác phẩm, không thiên kiến, không tâng bốc, luôn luôn duy trì một sự nhũn nhặn, dẫn dắt người đọc không chỉ vào không gian của kỷ niệm mà còn vào thi giới. Trong tim bà, những người bạn lúc nào cũng chân thành, thân thiết như người một nhà, dẫu ngăn cách nhau bởi khoảng cách địa lý, bởi âm dương vẫn trọn một thứ tình ấm áp mà thiết tha. Bùi Giáng qua ngòi bút của bà trở nên tỉnh táo, tỉnh táo trong cuộc thế đảo điên. Hay một Xuân Quỳnh nồng ấm, dữ dội trong thơ, lại có nét tinh nghịch, thích trêu đùa...
Đối với Ý Nhi, kỷ niệm không có mưa, cho nên lúc nào mọi thứ cũng trong trẻo, ngập nắng. Có nỗi buồn, có những điều tiếc nuối, nhưng không có giận hờn oán trách. Các nhân vật được Ý Nhi vẽ ra với đầy đủ những nét chân phương đời sống, từ cái đời sống chân phương đó, họ vẫn viết lên những tác phẩm làm lay động biết bao độc giả.
Trong một tập hợp không thuần nhất, được tạo thành từ những bài viết rải rác suốt nhiều năm của Ý Nhi, Kỷ niệm không có mưa vẫn kiến tạo được một không khí chung, hòa quyện, nơi ta được thấy không chỉ những khuôn mặt của một thời, mà còn thấy thời gian phôi pha đã lướt đi qua không gian rộng lớn trong tâm tưởng. Đó là không gian của Ý Nhi và những người cùng thời với bà đã sống, đã viết, viết với tất cả sự chân thành, vượt lên trên những niềm đau khổ, viết để cho mình, cho mọi người.
Khi được hỏi lý do nào thôi thúc bà hoàn thành cuốn tiểu thuyết dã sử về Hồng Hà nữ sĩ Đoàn Thị Điểm, nhà văn Lê Phương Liên tâm sự rằng: “Tôi hăng hái ngồi bên bàn phím, viết đêm viết ngày như là nhập đồng, như là có một nguồn lực siêu nhiên nào thôi thúc”.
HỒ ANH THÁI
Tình yêu quê hương, tình yêu gia đình, những khám phá thú vị trong cuộc sống xa xứ là điểm chung trong hai tác phẩm “Bốn mùa hoang vu xứ kiwi” và “3,1kg hạnh phúc” của hai tác giả trẻ Trần Băng Khuê và Mai Thanh Nga cho bạn đọc thấy được phong vị của những vùng đất khác nhau cũng như cuộc sống của những người Việt trẻ xa xứ.
Sức viết của nhà thơ ngoài lục thập Đinh Ngọc Diệp (sinh năm 1956) có dấu hiệu mạnh lên khi trước thềm xuân mới, ông ra mắt tập “Hành trình 6” (NXB Hội Nhà văn).
Sau giải thưởng văn xuôi của Hội Nhà văn Việt Nam, mới đây, đạo diễn Xuân Phượng tiếp tục nhận thêm giải thưởng văn xuôi của Hội Nhà văn TPHCM cho hồi ký Gánh gánh… gồng gồng… (NXB Văn hóa - Văn nghệ). Tác phẩm đã phần nào khắc họa chân dung của tầng lớp trí thức Việt Nam trong 2 giai đoạn kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ.
“Duyên” - tôi biết đến tác giả Nguyên Phong từ cuốn sách Đường mây qua xứ tuyết . Tôi cũng đọc qua về tiểu sử, con đường sự nghiệp của ông. Thật đáng để ngưỡng mộ!
Nhà thơ, nhà báo Vương Tâm vừa ra mắt tuyển “Thơ chọn Vương Tâm” (NXB Hội Nhà văn), với 180 bài thơ và một số bức tranh minh họa của nhà thơ Nguyễn Quang Thiều.
Nhắc tới nhà văn Nguyễn Văn Thọ, bạn văn thường nhớ tới tiểu thuyết “Quyên”; các tập truyện ngắn: “Gió lạnh”, “Vàng xưa”, “Hương mĩ nhân”, “Vườn mộng”; các tập bút ký và tản văn: “Đào ở xứ người”, “Đầu ngọn sóng”… Ông còn sáng tác thơ, vẽ và viết kịch bản phim… Nhớ về thời hoa niên nhiều ước vọng, ánh mắt ông lấp lánh niềm vui.
“Sống mãi trên quê hương anh hùng” (NXB Quân đội nhân dân, 2021) là cuốn sách được viết theo thể loại truyện ký, về cuộc đời của một người anh hùng đã cống hiến tuổi thanh xuân cho sự nghiệp giải phóng dân tộc. Đó là Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân Nguyễn Kim Vang - hình ảnh đại diện cho một thế hệ thanh niên lớn lên trong hoàn cảnh đất nước có chiến tranh, sẵn sàng hy sinh không tiếc tuổi thanh xuân, xương máu của mình cho hòa bình, thống nhất của dân tộc...
Trong nền văn học Việt Nam hiện đại, tiểu thuyết Số đỏ của Vũ Trọng Phụng là tác phẩm quen thuộc với nhiều thế hệ bạn đọc. Đến nay, mặc dù đã được phổ biến rộng rãi, nhưng không phải mọi cắt nghĩa về nó đã thật thấu đáo, thuyết phục.
Nỗ lực không ngừng nghỉ của các nhà nghiên cứu lý luận văn học Việt Nam trong nhiều thập niên qua là giới thiệu, nghiên cứu, tổng thuật các hệ thống lý thuyết để vận dụng vào nghiên cứu thực tiễn văn học.
Với 17 truyện ngắn gọn gàng, tập truyện ngắn “Gió thổi trước hiên nhà” vừa được NXB Văn học ấn hành, mở ra một thế giới ngổn ngang, đa tạp của cuộc sống đời thường từ miền quê đến phố thị với đủ mọi cung bậc cảm xúc, những cảnh đời buồn vui, đặc biệt là những thân phận đàn bà nhọc nhằn, cay đắng.
Nhãn sách Văn sử tinh hoa thuộc Công ty TNHH Sách và Truyền thông Việt Nam (Tri Thức Trẻ Books) vừa phát hành cuốn "Phong vị xuân xưa - Ngày xuân xem sách biết việc cổ kim". Tác phẩm được sưu tầm, tuyển chọn từ nhiều cuốn sách, báo, tạp chí trong giai đoạn từ 1920 đến khoảng 1945.
Mấy năm gần đây, nhiều danh tác Việt đã được phát hành lại, mang đến cho độc giả hiện đại cơ hội tiếp cận dễ dàng hơn các ấn phẩm có tuổi đời trên dưới một thế kỷ. Không đơn thuần là “bình mới rượu cũ”, nỗ lực này còn mang tính gợi mở, góp phần định vị, thúc đẩy đa dạng chiều kích văn chương.
“Bốn nhà văn nhà số 4”, NXB Hội Nhà văn, của nhà phê bình Ngô Thảo dày dặn, chia làm bốn phần, tập hợp 35 bài viết của tác giả về bốn nhân vật văn chương nổi tiếng mà sự nghiệp gắn liền với ngôi nhà số 4 phố Lý Nam Đế - tạp chí Văn nghệ quân đội. Đó là Nguyễn Thi, Nguyễn Khải, Nguyễn Minh Châu và Thu Bồn.
Truyện ngắn đối với những tác giả trẻ, mới viết văn, nhiều người tự khám phá mình, bao giờ cũng qua một thử thách. Dương Hương - một tác giả trẻ vừa cho ra mắt tập truyện ngắn “Giá của đàn bà” với nhiều cảm xúc mới mẻ. Chúng tôi xin giới thiệu bài viết của nhà văn Trung Trung Đỉnh về tập truyện ngắn , của tác giả Dương Hương, do Liên Việt ấn hành.
Cầm trên tay cuốn “Thời xuân sắc” của nhà văn Huệ Ninh (NXB Thế giới, 2020) - hồi ký của một người phụ nữ bình thường, tôi thật sự xúc động và còn thấy tiếc, tự hỏi sao sách không dày hơn nữa.
“Nấp” trong nhà báo Trần Nhật Minh với vẻ ngoài “đồ sộ, quánh màu nước thời gian”, là trái tim thi sĩ nhiều rung động. Cho nên, có lẽ đã lần lữa mãi, thì cũng phải đến ngày tâm hồn chật căng, buộc phải tỏa lan hương chất mà tháng năm cuộc đời mình đã trầm tích.
“Hừng Đông” viết về “đêm trước” của cách mạng Việt Nam, giai đoạn trước khi thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam (1930) đến cuộc khởi nghĩa Nam Kỳ. Trong bối cảnh ấy, nhà văn không chạy theo sự kiện, biến cố, mà hướng tới con người cụ thể với tư cách một nhân vật văn học - chiến sĩ Cộng sản Phan Đăng Lưu.
“Lắng đọng và suy nghĩ” (NXB KH&KT, 2020) cái tên sách khiêm tốn của Tạ Quang Ngọc trở nên cuốn hút tôi. Và sự chắt lọc trí tuệ, cũng như chân thành cảm xúc, chân thành tự bạch trong cuốn sách này đã không chỉ khiến tôi cảm phục tác giả, mở mang tri thức, mà còn nâng thêm cho mình bản lĩnh, bồi đắp tình yêu con người, tình yêu đối với quê hương đất nước và sự nghiệp cách mạng.