Nhà văn Sơn Tùng: Trọn đời một chí hướng

09:26 30/07/2021

Tin nhà văn Sơn Tùng từ trần đến với tôi trong một đêm tháng 7. Trời mưa rả rích, mùi hương trầm tri ân các anh hùng, liệt sĩ đã hy sinh vì Tổ quốc như đang dâng tràn trong không gian man mác. Hình ảnh ông ngồi trước trang viết với bàn tay bị thương co quắp cầm chặt chiếc bút, hiện rõ trước mặt tôi. Dáng đi của ông với một bên chân chới với, một bên chân đã từng bị liệt đang cố nhích từng bước xa dần vào hư ảo…

1/Tôi bồi hồi nhớ lần đầu đọc bản thảo Búp sen xanh - tác giả Sơn Tùng vào năm 1981. Ngày đó tôi chưa hề biết tác giả Sơn Tùng là ai? Mới về công tác ở Nhà xuất bản Kim Đồng được một năm, tôi chưa được làm biên tập viên. Thế mà lại được ông Nguyễn Văn Tân (Trưởng ban biên tập Sách truyền thống) giao đọc bản thảo mới tinh tiểu thuyết lịch sử viết về thời thơ ấu của lãnh tụ Hồ Chí Minh. 

Tác giả Sơn Tùng đã làm tôi ngỡ ngàng từ trang văn đầu tiên. Tôi như được viễn du tưởng tượng về xứ Nghệ những năm cuối thế kỷ 19 đầu thế kỷ 20. Gặp gỡ một bản thảo văn chương thanh nhã, những trang chữ phảng phất không khí văn hiến cổ kính, lòng tôi xiết bao mừng rỡ. Tôi mạnh dạn nói lên suy nghĩ cảm xúc với các anh lãnh đạo Nhà xuất bản Kim Đồng ngày ấy. Ông Bùi Văn Hồng (Tổng Biên tập), ông Lê Cận (Phó Tổng Biên tập) và ông Nguyễn Văn Tân đều đã đọc rất kỹ bằng “đôi mắt thẩm định” nghiêm cẩn, các ông cùng nhất trí đây là một tiểu thuyết lịch sử đầu tiên rất có giá trị viết về thời thơ ấu và thời thanh niên của lãnh tụ Hồ Chí Minh. 

2/Năm 1982 Búp sen xanh ra đời, được bạn đọc đón nhận nhiệt liệt! Thế nhưng trong không khí đọc tác phẩm viết về lãnh tụ thời đó đã có những ý kiến phản đối Búp sen xanh! Mối cảm tình kín đáo của chàng trai Nguyễn Tất Thành với nhân vật Út Huệ trong tác phẩm đã gây tranh cãi trong dư luận. Trong “sóng gió” Búp sen xanh, tôi đã được hiểu tác giả Sơn Tùng. Thật không thể ngờ ông đã là một thương binh hạng nặng (¼). Thật không thể ngờ ông đã phải buộc bút vào tay để miệt mài tập viết để tạo nên những trang văn xúc động. Năm 1968 đang là phóng viên báo Tiền Phong, ông lên đường vào miền nam, phụ trách báo Thanh niên giải phóng. Ở chiến khu Tây Ninh ngày 15/4/1971, quân địch bất ngờ tấn công khu căn cứ. Máy bay trực thăng bổ nhào xả súng M79 vào cơ quan báo. Trong trận chiến đó Sơn Tùng bị trúng 14 mảnh đạn vào người. Ông đã được tận tình cứu chữa, nhưng tay phải bị đạn cứa đứt gân, co quắp thành tật và ba mảnh đạn nằm lại trong sọ não không lấy ra được. Năm 1972 ông được đưa ra miền bắc chữa trị. Chính trong những ngày ở bệnh viện ông đã được gặp gỡ cô hộ lý Phan Hồng Mai đẹp người, đẹp nết, đã tự nguyện gắn bó với ông suốt đời. 

Trọn đời một chí hướng -0


Nguyên Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết trao danh hiệu Anh hùng Lao động cho nhà văn Sơn Tùng ngày 22/7/2011. Ảnh: NGUYỄN ĐÌNH TOÁN 


3/Khi tuổi mới ngoài 40, toàn thân thương tật, Sơn Tùng đã không chịu sống đời tàn phế. Người trai sinh ra tại Diễn Kim, Diễn Châu, Nghệ An, tham gia cách mạng từ  lúc 16 tuổi đã sớm có một ý chí khác thường. Vào năm 1948, 1950 khi làm công tác ở Tỉnh đoàn thanh niên cứu quốc Nghệ An, Sơn Tùng đã được gặp cụ Nguyễn Sinh Khiêm, cụ Nguyễn Thị Thanh (anh và chị Bác Hồ) được nghe kể chuyện về Bác Hồ. Cuộc gặp gỡ ấy đã khiến Sơn Tùng nuôi khát vọng: dành trọn cuộc đời mình để nghiên cứu về Hồ Chí Minh. Ông dành thời gian để đọc các tư liệu và trao đổi với bạn quý như nhà sử học Trần Văn Giàu, học giả Phan Ngọc, nhạc sĩ Văn Cao và nhiều văn nghệ sĩ cùng tụ hội tại Chiếu Văn nơi căn hộ bé nhỏ của ông… Khi đất nước thống nhất, người thương binh Sơn Tùng đã cùng người vợ quý rong ruổi từ Hà Nội vào TP Hồ Chí Minh, rồi Đồng Tháp (nơi cụ Nguyễn Sinh Sắc, cha của Bác Hồ, sống những năm cuối đời), ra Huế tìm hiểu những địa chỉ mà gia đình Bác Hồ đã từng cư ngụ. Là người có năng khiếu thơ văn (Sơn Tùng đã có bài thơ nổi tiếng được phổ nhạc Gửi em chiếc nón bài thơ), đã có vốn văn hóa Hán học và văn hóa Tây học, Sơn Tùng  dấn thân vào thể loại tiểu thuyết! Ông đã thử sức với Trần Phú (1980), Nguyễn Hữu Tiến - người vẽ cờ Tổ quốc (1981). Để rồi có tác phẩm Búp sen xanh (1982) thành công vang dội. 

Học giả Phan Ngọc, một người bạn tri kỷ của Sơn Tùng đã viết: “Sơn Tùng là một nhà văn theo kiểu riêng. Loại nhà văn nghệ sĩ và nhà nghiên cứu không xem công việc của mình là một cái nghề qua đó người ta kiếm sống, giàu có và nổi danh…” (1). Sơn Tùng đã trở thành nhà văn khi là một thương binh. Đã từng có dịp đi công tác với nhà văn Sơn Tùng nên tôi biết mọi sinh hoạt cá nhân của ông từ ăn uống, đi lại, viết, đọc… đều khó nhọc vất vả hơn mọi người bình thường. Ông đã sống và viết trong khổ đau cực nhọc để có tác phẩm lớn Búp sen xanh. Khi đã nổi tiếng, chính quyền và cả các nhà hảo tâm đã nhiều lần tỏ ý muốn tặng nhà văn Sơn Tùng một căn hộ khang trang đủ tiện nghi. Thế nhưng ông đã nhiều lần từ chối. Ông vẫn sinh sống trong căn hộ tập thể cũ ở ngõ Văn Chương (Hà Nội) suốt hơn 30 năm qua, kể từ khi cuốn sách Búp sen xanh của ông được phát hành hàng triệu bản ở Việt Nam và được dịch sang tiếng Anh, được giới thiệu ở Mỹ. 

Nhà văn Sơn Tùng đã để lại cho đời hơn 20 cuốn sách, trong đó có 16 cuốn sách về Bác Hồ. Đại tướng Võ Nguyên Giáp đã từng thân mật nói: “Chúng ta chúc cho anh ấy (Sơn Tùng) khỏe mạnh mãi mãi để nói về Bác Hồ, để cho các thế hệ mới, đặc biệt là thế hệ thiếu niên nhi đồng hiểu về Bác Hồ. Đây là một cống hiến, tôi cho là một cống hiến quan trọng nhất của anh Sơn Tùng” (2).

-------------------------
1/Trích bài Phong cách Sơn Tùng - PGS Phan Ngọc, Tr7 - Tuyển tập Truyện ký về Hồ Chí Minh Quyển 1- Sơn Tùng. Nhà xuất bản Văn học, 2019.

2/Trích bài Một con người có trí mệnh - Đại tướng Võ Nguyên Giáp, Tr6 Sđd.


Nguồn: Lê Phương Liên - Thời Nay

 

 

Đánh giá của bạn về bài viết:
0 đã tặng
0
0
0
Bình luận (0)
  • Hội Nhà văn Việt Nam được chính thức thành lập từ năm 1957, sau Hội nghị thành lập Hội diễn ra tại trụ sở Câu lạc bộ Đoàn Kết, từ 1/4 đến 4/4/1957. Trong lịch sử văn học Việt Nam thời hiện đại đây là lần đầu tiên có một tổ chức của những người lao động văn học trên  toàn quốc.

  • Tái hiện bức tranh Hà Nội thời bao cấp, rồi từ đó đi tìm cái chất nhân văn thuần nhất trong đời sống con người, “Chuyện ngõ nghèo” là cuốn tiểu thuyết đánh dấu sự trở lại của Nhà văn Nguyễn Xuân Khánh năm 2017 sau một loạt các tiểu thuyết đình đám như: Mẫu Thượng Ngàn, Hồ Quý Ly, Đội gạo lên chùa…

  • 1. “Thiện, Ác và Smartphone” là tập tiểu luận thứ hai của Đặng Hoàng Giang, sau “Bức xúc không làm ta vô can” - cuốn sách ra mắt năm 2015 và gây được tiếng vang rộng rãi.

  • Nhân chuyến trở lại Việt Nam truyền giảng phật pháp, ngày 4-4, Tiến sĩ Phật học Khangser Rinpoche đến từ Ấn Độ đã dành nhiều thời gian giao lưu cùng bạn đọc tại TPHCM.

  • Nguyễn Trí được biết đến vào năm 2013 khi tác phẩm Bãi vàng, đá quý trầm hương (NXB Trẻ) đoạt giải thưởng của Hội Nhà văn Việt Nam. “Sự nghiệp” cầm bút của Nguyễn Trí đến nay mới chỉ 5 năm nhưng ông đã có 9 cuốn sách truyện dài, truyện ngắn ra đời.

  • Phan Việt vừa có buổi giao lưu về tác phẩm mới nhất, cũng là tác phẩm chị cho là quan trọng nhất trong bộ ba "Bất hạnh là một tài sản" của mình.

  • Sáng 21-3, tại trụ sở Hội Nhà văn TPHCM, đã diễn ra buổi ra mắt tập tiểu luận, phê bình Nhà văn Lê Văn Thảo trong lòng đồng nghiệp do Hội Nhà văn TP thực hiện (NXB Hội Nhà văn xuất bản).

  • Nhà sách Trí Việt cho biết sau gần 3 năm thực hiện với 6 lần chỉnh sửa, Hội đồng thẩm định cuốn sách “Gạc Ma - Vòng tròn bất tử” do Ban Tuyên giáo TƯ thành lập đã đồng ý cho phép xuất bản cuốn sách này.

  • Lịch sử phát triển của hệ thống thể loại báo chí cho thấy Bút ký chính luận giữ một vai trò quan trọng trong việc định hướng xã hội. Nó là thể loại không thể thiếu trong việc giáo dục tư tưởng, chính trị cho quần chúng. Trong một thế giới đương đại, trong một xã hội bùng nổ thông tin với nhiều biến động, Bút ký chính luận càng trở nên quan trọng và cần thiết cho đời sống.

  • Ngày 4 và 5/1, Ban chấp hành Hội Nhà văn Việt Nam tiến hành họp để bình chọn bảy tác phẩm xuất sắc của làng viết năm qua. Kết quả được công bố hôm 10/1.

  • Nghiên cứu công phu, tư liệu chính xác, văn phong mạch lạc và giàu cảm xúc, tác phẩm Văn chương phương Nam - một vài bổ khuyết của hai tác giả Võ Văn Nhơn và Nguyễn Thị Phương Thúy không chỉ khiêm tốn “bổ khuyết” mà là công trình giàu tâm huyết với những khám phá ngạc nhiên mới lạ rất hữu ích.

  • Nói về cuốn sách phê bình văn học Giăng lưới bắt chim của mình, Nguyễn Huy Thiệp hay nhắc lại điều thoạt tiên tưởng rằng ông "lấp lửng": tôi viết có đúng có sai, có chính xác có nhầm lẫn, viết khi mình "đang còn nửa mê nửa tỉnh".

  • Có một thực tế là rất nhiều người song hành giữa việc viết văn và viết báo. Xét về góc độ thể loại thì văn học và báo chí là hai thể loại khác nhau nhưng giữa chúng lại có sự tương đồng với nhau về nhiều khía cạnh. Vì thế việc song hành giữa văn chương và báo chí là điểu dễ hiểu.

  • hông biết đã đến đáy chưa thảm trạng tác giả (khoa học và nghệ thuật) bị xâm hại trắng trợn về bản quyền như hai công trình về dân tộc học của GS.Từ Chi, và về sử học của GS.Trần Quốc Vượng. Hai tác giả có tên tuổi đã quá cố, và những nhà xuất bản gây nên sự cố, làm méo mó, biến dạng đứa con tinh thần của họ lại là những nhà xuất bản có những cái tên rất sang, là cơ quan ngôn luận của những cái hội nghề nghiệp lẽ ra phải rất nghiêm chỉnh, đứng đắn trước công luận. Các cơ quan truyền thông đã lên tiếng. Không biết gia đình, thân nhân của hai tác giả có ý kiến gì không? Ta đã có lệ luật gì về những vụ việc như vậy, để đưa ra tòa án dư luận?

  • Chiều 7.10, Hội đồng giám khảo giải thưởng Hội Nhà văn Hà Nội gồm các nhà văn, nhà thơ: Bằng Việt, Nguyễn Việt Chiến, Phạm Xuân Nguyên, Bùi Việt Mỹ, Nguyễn Sĩ Đại, Lê Minh Khuê, Đoàn Tử Huyến, Nguyễn Đăng Điệp, Nguyễn Thành Phong đã họp phiên chung khảo.

  • Ngày 4/10, Chủ tịch nước Trương Tấn Sang đã đến dự và phát biểu tại Hội thảo khoa học toàn quốc “Văn học, nghệ thuật với việc xây dựng nhân cách con người Việt Nam” do Hội đồng Lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật Trung ương tổ chức tại Thành phố Hồ Chí Minh.

  • Tác phẩm văn xuôi, trong đó có truyện ngắn xuất hiện trên báo chí đã trở thành món ăn tinh thần nhiều năm nay cho độc giả. Tuy nhiên, dường như món ăn tinh thần này đang ngày càng có xu hướng bị co lại, bị thay thế.

  • Sáng tạo văn học nghệ thuật về đề tài chiến tranh, cách mạng thời gian qua đã có nhiều đổi mới và được giới chuyên môn ghi nhận.

  • Viết về cuộc Cách mạng mùa Thu 70 năm về trước, nhà văn  Nguyễn Đình Thi -  người can dự, đồng thời là chứng nhân của cuộc cách mạng vĩ đại đó (Năm1945 ông dự Hội nghị Quốc dân Tân Trào và được cử vào Ủy ban Giải phóng dân tộc; sau đó được bầu làm Đại biểu Quốc hội Việt Nam khóa I là Ủy viên thường trực) đã ví nó giống như “một cuộc lột vỏ”, “rũ bùn” đứng lên của con người, của dân tộc Việt Nam: Súng nổ rung trời giận dữ/ Người lên như nước vỡ bờ/ Nước Việt Nam từ máu lửa/ Rũ bùn đứng dậy sáng lòa (Đất nước).        

  • Sau gần 30 năm thực hiện đường lối đổi mới về văn hóa văn nghệ được đề ra trong Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ VI của Đảng Cộng sản Việt Nam (tháng 12/1986), văn học Việt Nam đã có nhiều bước chuyển sâu sắc, đạt nhiều thành tựu đáng kể trên tất cả các thể loại, góp phần quan trọng vào việc xây dựng nền tảng văn hóa, tinh thần của con người và xã hội.