Nhà văn Bùi Hiển trong ký ức trìu mến

09:18 04/12/2019

Trong hội thảo do Hội Nhà văn Việt Nam vừa tổ chức, kỷ niệm 100 năm ngày sinh nhà văn Bùi Hiển, cùng với những đánh giá và đề xuất nhận định thêm, rõ hơn về người cầm bút cần mẫn, bám sát đời sống người dân lao động, còn có những chia sẻ thân thiết về một bạn văn đáng kính của nhiều nhà văn.

Nhà văn Bùi Hiển và các cháu trong gia đình. Ảnh tư liệu

Viết truyện hay vẫn đi học viết

Với nhiều đồng nghiệp, nhà văn Bùi Hiển (1919 - 2009) là con người ham học hỏi, chịu khó tìm hiểu, thâm nhập đời sống. Có thể ông là “tạng” nhà văn thiên về khai thác tư liệu, dựa trên kết quả thực tế để tìm mẫu nhân vật, xây dựng ý tứ, cốt truyện. Đồng thời, ông cũng làm việc cẩn trọng, muốn bám sát để phản ánh cho chân thực cuộc đời, con người.

Nhà báo lão thành Phan Quang quen nhà văn Bùi Hiển từ năm 1948 khi nhà văn từ Nghệ An ra Thanh Hóa dự khóa học viết văn do Chi hội Văn nghệ Liên khu IV tổ chức. Nhân Bùi Hiển đến thăm báo Cứu quốc, lúc tiễn nhà văn về, nhà thơ Chế Lan Viên nói với Phan Quang: “Ông Bùi Hiển thật là kỳ cục! Ông viết truyện ngắn hay đến thế mà nay lần ra tận đây học viết văn…”. Sau này Phan Quang ngẫm ra, Bùi Hiển vốn là người khiêm nhường, ham học, say mê đi thực tế và tìm học trong bất cứ hoàn cảnh nào. Cộng thêm hồi đó Bùi Hiển đang là cán bộ quản lý Ty Thông tin tuyên truyền tỉnh Nghệ An, ông muốn… thoát công việc này để bay nhảy, trải nghiệm cuộc sống, sưu tầm tư liệu sáng tác.

Còn GS Hà Minh Đức nhận xét, Bùi Hiển có mặt ở nhiều nơi nguy hiểm trong kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ. Khi hòa bình lập lại, GS Hà Minh Đức có tham gia soạn SGK cho cấp THPT, đến phỏng vấn nhà văn Bùi Hiển về một số tác phẩm của ông, trong đó có “Nằm vạ” - truyện ngắn đầu tay nổi tiếng in năm 1940 trên báo Ngày nay của Tự lực Văn đoàn. “Ông nhiệt tình chấp nhận phỏng vấn và đã trả lời tỉ mỉ, sâu sắc rất hay”, GS Hà Minh Đức nhớ lại. Hồi có dịp cùng ở nhà sáng tác Quảng Bá (Hà Nội) và một số nhà văn, nhà nghiên cứu nữa, “không khí rất vui. Tôi nhớ anh Bùi Hiển thỉnh thoảng đi vắng ít ngày. Ông đi thực tế về nhiều vùng chiến sự. Sau đó lại về ở Quảng Bá để viết. Mỗi lần đi về chúng tôi lại quây quần bên ông nghe ông kể chuyện. Lúc này đã ở tuổi trên dưới 50 song ông vẫn khỏe vẫn đẹp. Khuôn mặt nhân hậu luôn tô điểm nụ cười”.

Con người nhân ái

Chính niềm thân mến, nâng niu cuộc đời, con người, quý trọng đồng nghiệp văn chương của nhà văn Bùi Hiển đã lưu lại tình cảm lâu bền về ông trong các nhà văn cùng lứa và cả thế hệ sau. Nhiều người không ở gần ông, nhưng qua tiếp xúc, nghiên cứu, nắm bắt được những câu chuyện về ông và những người cùng thời, thì ấn tượng với cái tình và sự gần gũi của Bùi Hiển. Theo TS Nguyên An, Bùi Hiển là “bạn của mọi người, bắt đầu từ trong nhà”, bởi Nguyên An nhớ, có lần nhà văn hỏi ông: “Trong nhà, Nguyên An có được coi là bạn không?”. Nhà nghiên cứu hơi ngạc nhiên, nhưng dần mấy năm sau, khi đã thêm trải nghiệm, mới nhận ra, nếu được vợ và con cháu coi là bạn thì vui và tự hào lắm, nhưng thật không phải dễ! Còn Bùi Hiển, ông là bạn của gia đình mình, bạn của nhiều nhà văn, nhà thơ từ thời trẻ cho đến về già.

Ông quan tâm đến mọi người, cả trong đời sống và sáng tác đều không thiên về thể hiện sự gay gắt, cực đoan, mà hướng đến sự lành thiện. Nhà nghiên cứu Nguyễn Bích Thu nhận xét về ông: không sốt ruột, không chạy theo thời thượng, chỉ viết về những gì mình gắn bó và thuộc hiểu, luôn nhất quán với quan niệm nghệ thuật về con người mang đậm ý nghĩa nhân văn…, điều đó cho thấy bản lĩnh sáng tạo của một nhà văn luôn có “nụ cười hóm hỉnh và cái nháy mắt thông minh”.

Bản tính, tâm hồn ấy trong nhà văn Bùi Hiển bao quát các tác phẩm của ông, trên một hành trình sáng tạo bền bỉ qua các giai đoạn lịch sử để gắn bó và “gợi ý” với cuộc đời. Như ông từng viết: “Văn học thật ra, suy cho cùng, chẳng làm được gì nhiều lắm. Nhưng nó có khả năng, có thiên chức đánh thức dậy những ước ao hướng thiện và những tiềm tàng tự hướng thiện ở từng con người một”.
 

Ông Bùi Quang Tú, con trai nhà văn Bùi Hiển: Cha tôi là nhà văn chỉ sáng tác khi đã có đầy đủ tư liệu thực tế, quan sát, nghiền ngẫm thấu đáo. Bởi vậy ông rất coi trọng việc lăn lộn trong đời sống nhân dân, chăm chỉ ghi chép - dù trong bất cứ hoàn cảnh nào. Hơn 70 cuốn sổ tay, dày có mỏng có, tiếng Pháp chen lẫn tiếng Việt chính là nền móng cho những sáng tác kịp thời hoặc sau này.


Theo Hoàng Hoa - Thời Nay/ND

 

 

Đánh giá của bạn về bài viết:
0 đã tặng
0
0
0
Bình luận (0)
  • Ngày 5/12, tại thành phố Hạ Long (Quảng Ninh), Hội đồng Lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật Trung ương đã tổ chức Hội thảo khoa học toàn quốc với chủ đề "Các xu hướng vận động của văn học, nghệ thuật Việt Nam hiện nay, thực trạng và định hướng phát triển."

  • Câu chuyện về cuộc đời và tác phẩm của nhà văn Hi Lạp Nikos Kazantzakis, từng được đề cử giải Nobel Văn chương, sẽ là chủ đề của buổi hội thảo vào ngày 04/12 tới.

  • Nhà báo Ngô Ngọc Ngũ Long là một trong những cây bút thành danh từ Báo SGGP với các bài viết chân dung nhân vật, phê bình điện ảnh sâu sắc và đầy trách nhiệm. Từ sự nghiệp viết báo chuyên về điện ảnh, văn hóa, chị bước chân vào lĩnh vực phê bình điện ảnh, trở thành một trong những nhà phê bình điện ảnh chuyên nghiệp của TP.

  • Lương y Nguyễn Hữu Khai- nguyên mẫu của bộ phim truyền hình Đường đời từng hấp dẫn khán giả vừa ra mắt cuốn tiểu thuyết “Đường đời dốc đứng”.

  • Trong gần 300 trang sách của “Sự quyến rũ của chữ”, người đọc sẽ có dịp chiêm ngưỡng, khám phá thêm ý tứ, vẻ đẹp từ những trang truyện ngắn, tiểu thuyết, lý luận của tác giả trong và ngoài nước.

  • Nhiệt hứng của niềm tin

    Chính luận nhưng không khô khan, câu từ nhạy bén mà đầy cuốn hút, cảm xúc bay bổng song không hề mâu thuẫn với độ sâu sắc của tư duy. Bằng cách ấy, tác giả - nhà báo Hồ Quang Lợi đã nối dài mạch nhận thức cho người đọc về Cách mạng Tháng Mười, về nước Nga. Suy tư theo từng trang viết, mỗi người sẽ có thêm góc nhìn, sự yêu quý, lòng tin và mong muốn những điều tốt đẹp.

  • (Tản mạn về tiểu thuyết Con chim Joong bay từ A đến Z, Đỗ Tiến Thụy, Nxb Trẻ, 2017)

    Từ Màu rừng ruộng (2006) đến Con chim Joong bay từ A đến Z (2017), tôi nghĩ, Đỗ Tiến Thụy đã thực sự vạch một lối nẻo tiểu thuyết để không lặp lại mình - một điều tối kị trong sáng tạo văn chương.

  • ZÁNG MY

    Phố huyện nghèo và ga xép là một không gian khá điển hình trong việc biểu tả ngoại vi của văn chương tiền chiến.

  • Kỳ thú - Bóng hồng - Nghệ sĩ là tên gọi buổi ra mắt sách của nhà báo Hà Đình Nguyên vừa được tổ chức tại TPHCM.

  • Kỷ niệm thời thơ ấu là tên cuốn hồi ký được viết bằng tiếng Pháp của tác giả Hoàng Thị Thế, con gái thủ lĩnh Hoàng Hoa Thám (Đề Thám) - người anh hùng của núi rừng Yên Thế trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp những năm đầu thế kỷ XX. Cuốn sách được dịch giả Lê Kỳ Anh (bút danh của nhà thơ Hoàng Cầm) dịch ra tiếng Việt bằng ngôn ngữ tài hoa, trong sáng.

  • Ngày 1/10, tại TP Hồ Chí Minh, Viện Giáo Dục IRED, Quỹ Văn Hóa Phan Châu Trinh và Sáng kiến OpenEdu tổ chức Lễ công bố Giải Sách Hay lần thứ VII, năm 2017. Sự kiện đã thu hút sự tham gia của đông đảo giới thức giả, chuyên gia, doanh nhân, báo giới và nhất là các độc giả trẻ mê sách trên khắp cả nước.

  • Sống đời của chợ (Công ty CP sách Tao Đàn, NXB Hội Nhà văn) mà tác giả Nguyễn Mạnh Tiến vừa cho ra mắt có thể xem là tập khảo cứu công phu nhất từ trước đến nay về bản chất văn hóa và chức năng của chợ trong cấu trúc làng của người Việt ở Bắc bộ và mở rộng ra vùng Thanh - Nghệ.

  • trời xanh đầm đìa hai mắt 
    (Bao giờ cho đến mùa thu -  Vũ Từ Trang)

  • VŨ TRỌNG QUANG

    Câu chuyện của những ngôi thứ ba: Cây cột điện: biểu trưng của Hắn, nhân vật trung tâm có thể là ngôi thứ nhất; Chàng & người tình vuột mất; Gã nhà thơ say xỉn & tờ báo; sau nữa là Nàng, cô gái điếm về chiều.

  • Cuốn sách "Nhìn. Hỏi. Rồi, Nhảy đi!" của tác giả Thi Anh Đào như một đề cương tổng quát để trả lời câu hỏi: "Làm thế nào để các em học sinh đừng ngồi nhầm chỗ".

  • Chưa bao giờ sách văn học nước ngoài lại xuất hiện trên các kệ sách nhiều như bây giờ. Hầu hết các tác phẩm văn học đình đám, best seller, đoạt giải trong các cuộc thi lớn... đều nhanh chóng được dịch ra tiếng Việt và xuất bản ở trong nước.

  • (Đọc Đỉnh cao hoang vắng, tiểu thuyết của Khuất Quang Thụy, Nxb Văn hóa dân tộc, 2016)

  • Đền thơ có bác Văn Thuỳ
    Rạ rơm chộn rộn, vân vi nỗi đời
    Thơ ca cứ tưởi tười tươi
    Chéo ngoe cẳng ngỗng tơi bời gió mưa

  • Sáng 7/9, tại Hà Nội, buổi gặp gỡ và giao lưu cùng tác giả Trần Tố Nga nhân dịp ra mắt tác phẩm "Đường Trần" với chủ đề "Ngọn lửa không bao giờ tắt" đã được tổ chức với sự góp mặt của đông đảo độc giả các thế hệ.

  • Có cảm giác như quá bức xúc trước những mối đe dọa ô nhiễm, hủy hoại môi trường sống đang ngày càng hiện hữu mà Đãng Khấu viết tiểu thuyết này. Ở một khía cạnh nào đó, tác phẩm giống như một tiếng chuông cảnh báo vang lên đúng lúc, thức tỉnh tinh thần cảnh giác của mọi người, kể cả những kẻ đang mê muội chạy theo đồng tiền, sẵn sàng bất chấp tất cả.