Nhà báo Nguyễn Cửu Thạnh - chủ nhiệm báo Sông Hương tục bản
HỒ VĨNH
Nhà báo Nguyễn Cửu Thạnh sinh ngày 15/6/1905 tại Phú Hội, thành phố Huế. Thuở thiếu thời ông là người ngay thẳng, vui tính, thích văn chương nghệ thuật; ông bước vào nghề báo từ năm 1929 và tham gia hoạt động tích cực trong phong trào Mặt trận Dân chủ tại Huế và hoạt động báo chí do Xứ ủy Trung kỳ chỉ đạo.
Báo Sông Hương Tục bản số 1, 19-6-1937. Chủ nhiệm Nguyễn Cửu Thạnh- Ảnh tư liệu của Hồ Vĩnh
Trong giai đoạn 1936 - 1939, việc đẩy mạnh hoạt động trên lĩnh vực văn hóa, báo chí công khai và vận động nghị trường để phục vụ cho đấu tranh cách mạng là hình thức đấu tranh mới trong đó có những tờ báo đóng vai trò quan trọng trong cuộc vận động dân chủ ở Huế là Nhành Lúa, Sông Hương Tục bản, Dân và Tiếng Dân… “Ngày 27/3/1937, trong khuôn khổ một cuộc họp công khai, được phép của nhà cầm quyền, Hội nghị báo giới Trung kỳ đã khai mạc tại Đông Pháp lữ quán (số 7 - Đông Ba Huế) với 70 đại biểu các báo Trung kỳ”(1). Báo Kinh tế Tân Văn đăng tải danh sách đủ mặt các nhà viết báo trong đó có nhà báo Nguyễn Cửu Thạnh.
Sông Hương Tục bản nguyên là Sông Hương của Phan Khôi. Vào giữa năm 1936, Phan Khôi xin được giấy phép và đứng tên sáng lập báo Sông Hương, số 1 ra mắt độc giả ngày 1/8/1936. Tờ Tuần báo này chỉ sống được 8, 9 tháng thì phải đình bản do tài chính mất cân đối, thu không đủ bù chi. Các đại lý lấy báo rồi không trả tiền, hoặc trả tiền nhỏ giọt, vốn dự bị lại cạn kiệt, không còn cách xoay xở để trụ lại nên phải đóng cửa thì được “các đồng chí Xứ ủy Trung kỳ chủ trương mua lại vẫn tên báo cũ, thêm hai chữ Tục bản, vì báo đã nghỉ mấy tháng, nay ra lại; vẫn để Phan Khôi tên sáng lập viên để giữ thế hợp pháp về hình thức, nhưng chủ nhiệm là Nguyễn Cửu Thạnh”(2).
Sông Hương Tục bản, số 1 ra ngày 19/6/1937, khổ báo 40x32,5cm và 49x42,5cm, có 4 trang, giá mỗi số 2 xu. Tòa báo đóng tại 68 rue Jules Ferry (nay là đường Lê Lợi, thành phố Huế). Mặc dù mới ra mắt nhưng Sông Hương Tục bản đã đăng tải nhiều bài về kinh tế, chính trị, xã hội, yêu cầu chính phủ Pháp cải cách dân chủ, hướng dư luận vạch trần bộ mặt thật của bọn phản dân hại nước. Ông Lê Thanh Cảnh là người bị mũi nhọn chính chĩa vào, đã vin cớ kiện Sông Hương Tục bản về tội hủy báng. Tòa Khâm gọi chủ nhiệm Nguyễn Cửu Thạnh lên “cảnh cáo” đòi thay đổi thể tài(3). Trên báo Sông Hương Tục bản, số 7 ra ngày 19/8/1937 có đăng bài về vụ kiện này: “… Nay xảy ra vụ ông Lê Thanh Cảnh, chủ bút báo Tràng An kiện Sông Hương về tội hủy báng. Ta chưa vội nói cho ông Cảnh kiện như thế nào? Đã làm một việc hèn thế nào? Ta chỉ nói trong vụ này đáng lẽ tòa Nam án nếu biết trong luật pháp thì phải bác lá đơn ấy đi mới phải. Bên này cụ chánh án Nguyễn Khắc Niêm lại cứ đường hoàng, đưa vụ đó ra xét. Ta chẳng cần nói đến chỗ cụ xử công bình hay là có thiên vị thế nào, ta chỉ biết cụ cứ ngang nhiên buộc tội một vụ kiện hủy báng về báo chí mà trong Hoàng Việt Hình Luật không có khoản nào ấn định về tội đó. Cụ Nguyễn Khắc Niêm khép ông Nguyễn Cửu Thạnh, chủ nhiệm báo Sông Hương vào điều khoản 321 về tội hủy báng, phải phạt 20 đồng, như tôi đã nói, trong Hoàng Việt Hình Luật không có khoản nào nói về báo chí… Thế mà ông (Lê Thanh Cảnh) không thấy thế làm nhục? Sao ông lại để cho tòa Nam án được có quyền xử quyền hủy báng giữa ông và tôi, tức là giữa báo Tràng An với Sông Hương. Chẳng những thế, ông lại còn xui dục người khác đi kiện Sông Hương và chạy vạy đủ cách để đóng cửa Sông Hương nữa kia. Cái cử chỉ nói trên mới ti tiện làm sao? Chúng tôi hãy để cho dư luận phán đoán”(4).
Sông Hương Tục bản ra được 14 số thì bị đình bản vì nội dung tuyên truyền đấu tranh cách mạng. Ngày 11/3/1937, Toàn quyền Đông Dương J. Brévier ra nghị định cấm và đến ngày 14/10/1937 (số báo cuối cùng), báo Sông Hương Tục bản bị đình chỉ hẳn. Sau khi Sông Hương Tục bản bị thu hồi giấy phép thì nhà báo Nguyễn Cửu Thạnh tiếp tục làm ở các báo Dân, Quyết Thắng…
Nhà báo Nguyễn Cửu Thạnh mất năm 1967 và đã được Nhà nước công nhận cấp bằng Liệt sĩ(5).
H.V
(SH319/09-15)
-----------------
(1) Tỉnh ủy Thừa Thiên Huế, Lịch sử công tác Tuyên giáo của Đảng bộ tỉnh Thừa Thiên Huế (1936 - 2005), Nxb. Thuận Hóa, Huế, 2008, tr. 43-44. Xem thêm Tỉnh ủy Thừa Thiên Huế - Báo Thừa Thiên Huế, Lịch sử báo Đảng bộ tỉnh Thừa Thiên Huế (1930 - 2010), Nxb. Thuận Hóa, Huế, 2014, tr. 68.
(2) Nguyễn Thành, Báo chí Cách mạng Việt Nam 1925 - 1945, Nxb. Khoa học Xã hội, Hà Nội, 1984, tr. 213. Đỗ Quang Hưng (chủ biên), Lịch sử báo chí Việt Nam, Nxb. Đại học Quốc gia Hà Nội, 2001, tr. 302. Xem thêm Phan Thị Mỹ Khánh, “Kỷ niệm về những ngày cha tôi làm báo ở Huế”, Tạp chí Huế Xưa và Nay, số 83, tháng 9 - 10/2007, tr. 18-19.
(3) Nguyễn Thành, Sách đã dẫn, tr. 221.
(4) Nguyễn Thành (Giới thiệu, sưu tầm, biên soạn), Phan Đăng Lưu - Tiểu sử - Tác phẩm, Nxb. Thuận Hóa, Huế, 1998, tr. 161, 164.
(5) Hồ sơ gia đình do ông Nguyễn Cửu Trị cung cấp cho tác giả, ngày 13/1/2015. Xem thêm Cao Huy Hùng, “Phan Đăng Lưu với báo chí yêu nước và cách mạng ở Thừa Thiên Huế”, Báo Thừa Thiên Huế, 20/6/2002, tr. 3. Lịch sử báo Đảng bộ tỉnh Thừa Thiên Huế (1930 - 2010), Sách đã dẫn, tr. 105.
Tải mã QRCode
.png "Địa danh học và việc nghiên cứu địa danh các tỉnh Trung Trung Bộ")
-
NGUYỄN KHẮC VIỆN
Trích hồi ký
- 75 rồi đấy, ông ơi! Viết hồi ký đi. Chuối chín cây rụng lúc nào không biết đấy! -
Chiều 15-4-89, 14 giờ. Phòng họp của Hội VHNT Bình Trị Thiên đã chật hết chỗ, nhiều người ngồi lên bậc cửa sổ.
-
NGUYỄN KHẮC PHÊ
Trong lịch sử xây dựng tổ chức văn nghệ trên đất Cố đô Huế 70 năm qua, nơi ghi dấu nhiều sự kiện, nhiều kỷ niệm nhất hẳn là ngôi nhà 26 Lê Lợi, bên bờ nam sông Hương. -
Đó là đánh giá của Chủ tịch Hồ Chí Minh trong điếu văn linh mục Phạm Bá Trực.
-
Từ Thượng thư Bộ Hình triều Nguyễn, cụ Bùi Bằng Đoàn đã vượt qua những định kiến của thời cuộc, của chế độ cũ - mới để tham gia chính quyền cách mạng.
-
HOÀNG VŨ THUẬT
Bút ký
Hồi ấy tôi cũng là ông giáo làng, sáng đi tối về. Chiến tranh như cái máy ủi đã san phẳng bất cứ thứ gì dựng lên trên mặt đất. -
Văn Cao là một trong những nhạc sĩ thuộc lớp tiền bối của nền tân nhạc Việt Nam. Cuộc đời và sự nghiệp của ông luôn gắn chặt và hoà trộn với dòng chảy lịch sử của dân tộc. Nhiều tác phẩm của ông đã trở thành di sản âm nhạc quý báu của nước nhà. Trong đó, có tác phẩm Tiến quân ca - Quốc ca Việt Nam – mà ông là tác giả.
-
PHAN QUANG
Hồi ký
Vua Hàm Nghi ghé làng tôi. Vua nghỉ lại ở nhà tôi. Điều đó xảy ra một trăm năm về trước. Và nhà ấy là nhà của ông nội tôi. -
Trong sự nghiệp sáng tác của mình, Ngân Giang viết như một dòng sông tuôn chảy điều hòa. Bà là một hiện tượng trên thi đàn Việt Nam: người làm thơ liên tục dài năm nhất (từ 1922 tới khi bà qua đời- 2002), có số lượng thơ thuộc loại nhiều nhất (hơn 5.000 bài) có nhiều bài được truyền tụng (như Trưng nữ vương, Xuân chiến địa...)
-
KỶ NIỆM 68 NĂM NGÀY THƯƠNG BINH LIỆT SĨ (27/7/1949 - 2015)
PHẠM HỮU THU
Trước khi ông Lê Sáu, nguyên Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy Thừa Thiên Huế qua đời, tôi may mắn được ông kể cho nghe nhiều chuyện, phần lớn là những ân tình mà đồng bào, đồng chí đã dành cho cách mạng trong những năm ác liệt của chiến tranh, nhất là những tấm gương lặng lẽ hy sinh vì sự nghiệp giải phóng dân tộc.
-
PHAN NAM SINH
Thầy tôi mất trưa hôm 16/1/1959 tại số nhà 73 phố Thuốc Bắc - Hà Nội. Sau khi cùng các anh chị tôi lo xong đám tang cho ông, mẹ tôi thu dọn tất cả số sách báo, sổ tay ghi chép, di cảo... của ông để lại vào trong hai chiếc va li loại lớn được ông mang về từ lần đi Trung Quốc dự lễ tưởng niệm 20 năm ngày mất của Lỗ Tấn. -
Nhiều người Huế ngày trước thuờng ngâm nga câu hát: “ Cô gái nữ sinh Đồng Khánh kia ơi/ Cô đi về đâu tan buổi học rồi?/ Cô xuôi Đập Đá hay về Nam Giao/ Cô về Bến Ngự hay về Đông Ba / Cô về Vĩ Dạ hay ngược Kim Luông/… Tôi mơ một bóng khi về đơn côi/ Áo dài dáng đẹp tóc còn buông lơi/ Ghi một kỷ niệm cuộc đời trong tôi”.
-
BÙI KIM CHI
Vào Thành nội, hai con đường nhỏ hai bên hông trường trung học Hàm Nghi có lá phượng bay, có vòm nhãn che đường làm nền cho ngôi trường uy nghi, bề thế nằm ở giữa. Trước cổng trường có con đường nhỏ chạy ngang qua với hai hàng mù u lấp lánh nắng vàng tươi chụm đầu vào nhau nghe và thủ thỉ chuyện học trò. -
THÁI KIM LAN
Từ xa nhận được hung tin Thầy nhập viện trong tình trạng nguy cập, tôi nôn nóng muốn về, hi vọng được gặp lại Thầy. -
HƯỚNG ĐẾN KỶ NIỆM 70 NĂM HỘI VHNT THỪA THIÊN HUẾ
LÊ TRỌNG SÂM -
90 NĂM BÁO CHÍ CÁCH MẠNG VIỆT NAM(21/6/1925 - 2015)
THANH NGỌC
Sự hình thành và phát triển của Hội Văn học Nghệ thuật (VHNT) Thừa Thiên Huế kể từ khi ra đời đến nay đã gắn bó rất chặt với đời sống báo chí. Điều đó cũng dễ hiểu, bởi những mầm xanh của VHNT rất cần được gieo trồng trên cánh đồng báo chí. Điều khác nữa, Huế - vùng đất từng là “thủ đô văn hóa” của cả nước, nơi báo chí phát triển cực thịnh mấy chục năm từ trước 1945 đến 1975, các nhà văn hoạt động mạnh mẽ trên lĩnh vực báo chí là lẽ đương nhiên.
-
-
Nhân kỷ niệm 125 năm ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh, tối 19/5 kênh VTV1 đã trình chiếu bộ phim tài liệu: Hồ Chí Minh - Bài ca Tự do. Có thể khẳng định: đây là một trong những bộ phim tài liệu đặc sắc về Chủ tịch Hồ Chí Minh mà tôi đã từng được xem.
-
NSND Trà Giang chia sẻ ký ức và cảm xúc về bức ảnh được chụp cùng Bác Hồ năm 1962.
-
Tháng 3-4/1975 Phó Cục trưởng Cục Quân nhu Từ Giấy và con trai Từ Đễ cùng hướng tới Sài Gòn bằng con đường khác nhau: người cha đi theo đường mòn Hồ Chí Minh, người con đi bằng máy bay.
.png)
.png)
