Người già trong dòng chảy xã hội
TRANG TUỆ
“Tuổi già và dòng chảy thời gian dạy ta mọi thứ”
(Sophocles)
Cháu giúp bà
Trong dòng chảy xã hội, những người cao tuổi, người già thường là nhóm đối tượng bị bỏ lại phía sau cả về xã hội tính lẫn tâm lý tính, cả về chủ quan lẫn khách quan. Đó gần như là điều khó tránh khỏi trong quá trình phát triển. Nhưng nó cũng đặt ra nhiều vấn đề trong việc nhìn nhận và ổn định cuộc sống cho người già để họ không bị lạc lõng.
Cuộc chuyển đổi từ xã hội nông nghiệp truyền thống sang xã hội công nghiệp hiện đại đã làm thay đổi căn bản cấu trúc xã hội và tác động mạnh mẽ đến nhiều thành phần, tầng lớp khác nhau trong xã hội. Người già, vốn là tầng lớp được trọng vọng trong xã hội nông nghiệp vì vốn kinh nghiệm sản xuất phong phú của mình về nền nông nghiệp truyền thống cũng như uy tín trong mạng lưới xã hội cổ truyền nay lại bị loại khỏi cuộc chơi khi mà sự phát triển hiện đại dựa vào tri thức khoa học chứ không phải kinh nghiệm. Từ ngôi làng nhỏ bé vốn chỉ quan hệ giao lưu với vài ba làng bên cạnh nay trở thành đầu mối của vô vàn những mối quan hệ phức tạp liên địa phương và thậm chí liên quốc gia. Từ kinh tế tự cấp tự túc, tự sản tự tiêu sang kinh tế thị trường với những mục tiêu tối đa hoá lợi nhuận trở thành khẩu hiệu của nhiều người trong cuộc sống. Từ những cuộc chiến tranh chết chóc dưới làn mưa bom đạn của kẻ thù sang thời bình nhưng cũng đầy rẫy mâu thuẫn và không rõ kể thù là ai. Từ những công việc, địa vị suốt ngày bận rộn sang việc về nhà nghỉ ngơi không có việc gì để làm. Từ những gia đình nhiều thế hệ sinh sống với nhau sang những gia đình cá nhân, con cái không muốn sống chung với bố mẹ….
Nhìn chung, hàng loạt các làn sóng lớn như những trận cuồng phong ập vào cuộc sống và khiến người già trở nên nhỏ bé, thua thiệt và không theo kịp dòng chảy xã hội. Họ rơi vào sự lạc lõng. Lạc lõng thứ nhất là thấy mình không phù hợp với thời đại, với dòng chảy xã hội. Người già không tiếp cận được với những thành tựu cũng như trang thiết bị kỹ thuật. Họ khó tiếp cận cuộc sống hiện đại mà mạng xã hội trở thành một yếu tố quan trọng. Những phương tiện, trang thiết bị cuộc sống hiện đại cũng trở thành nhứng thách thức khiến họ phải vất vả mới tiếp cận được. Rồi những mối quan hệ xã hội mới đang phổ biến, những cuộc chơi mới trong cấu trúc xã hội càng làm cho người già lúng túng. Họ không thể quay về với xã hội cũ gắn liền với mình nhưng cũng khó để tiếp cận cuộc sống hiện đại với quá nhiều thứ phức tạp. Lạc lõng thứ hai là trong hệ thống giá trị mới mà sự phát triển đang mang lại. Người già đang nhìn vào sự phát triển với những ánh mắt hoài nghi và ái ngại khi truyền thống, phong tục tập quán vốn gắn với cuộc đời họ bị thay đổi nhanh chóng theo hướng mai một, mất mát đi nhiều. Bên cạnh đó là những giá trị mới hình thành mà họ thấy nhố nhăng. Nhưng họ không đủ sức can thiệp và cũng khó chấp nhận nên tự tìm cho mình những khoảng trống mới để sống. Thường thì họ tìm lại những ký ức, sống với những hoài niệm mà ở đó, một thời họ được làm chủ tất cả, được trận trọng và định hình lẫn định danh thế hệ của họ. Lạc lõng thứ ba là cảm giác bị bỏ rơi, bị loại khỏi cuộc chơi, khỏi dòng chảy xã hội đang ào ạt. Từ công việc bận rộn, có vị thế, tiếng nói được tôn trọng, bỗng dưng… thành người già, bị tách biệt ra nhiều hoạt động và họ cảm thấy mình bị bỏ rơi. Từ trong gia đình, nói con cháu phải nghe theo, nay lại thay đổi, con cháu tự do quyết định và chỉ tham khảo ý kiến của mình. Dần rồi chỉ còn lại các ông bà già sống với nhau trong sự cô đơn mà nhiều khi do chính họ tạo ra từ trong tâm cảm. Cô đơn đến từ cảm giác bị bỏ rơi. Trong nhiều những sự lạc lõng đó, nhiều người già đã không thích ứng được kịp thời và ảnh hưởng đến sức khoẻ. Có những người đã vượt qua và thích ứng với bối cảnh mới, nhưng cũng bị tổn thương không hề nhẹ. Làm sao để người già sống vui vẻ và không bị quá nhiều lạc lõng trong quá trình phát triển là câu chuyện mà mọi người trong xã hội đều phải quan tâm và nên góp sức cùng giải quyết bởi theo quy luật rồi ai cũng sẽ trở thành người già.
Về mặt lý thuyết, để người già sống hạnh phúc, không bị lạc lõng, không bị bỏ lại trong dòng chảy của xã hội thì cần đảm bảo sự liền mạch các cấu trúc xã hội, sự tiếp nối không ngừng của các hệ thống giá trị, sự phát triển hài hoà và bền vững của nền văn hoá. Điều đó làm cho người già gắn kết được với các thế hệ khác trong xã hội, đảm bảo được sự gắn kết không ngừng trong quá trình phát triển, đảm bảo được vị thế và sự chuyển giao vị thế xã hội một cách hài hoà nhất. Nhưng đó chỉ là lý thuyết, là mong muốn mà các nhà quản trị xã hội cũng như mọi con người hướng đến. Trên thực tế, sự phát triển, sự đổi mới luôn làm thay đổi các cấu trúc xã hội, các giá trị mới không ngừng xuất hiện và thay thế cho những giá trị cũ không còn phù hợp. Nên nhiều cấu trúc xã hội bị đảo lộn, nhiều giá trị xã hội bị đứt đoạn trong quá trình phát triển cũng là điều tất yếu.
Vậy nên, để làm cho cuộc sống người già bớt lạc lõng, cần nhìn nhận vào tâm thức, vào trách nhiệm cá nhân sẽ hiệu quả hơn. Trước hết, đối với những người già cần nhận thức về sự biến đổi xã hội, về sự phát triển một cách phù hợp để chuẩn bị tâm lý cho mình thật vững vàng trước những sự thay đổi. Biết tìm niềm vui trong tuổi già, trong những thứ mình có là một sự cần thiết đối với người già. Với các thế hệ trẻ thì cần nhìn nhận người già bằng tình yêu thương và đồng cảm. Người ta hay nói trẻ là tương lai, già là quá khứ. Nhưng tương lai và quá khứ cũng luôn thay đổi tuỳ theo quan niệm. Nếu đứng ở người trưởng thành mà nhìn nhận, thì trẻ em là quá khứ hôm qua của mình còn người già là tương lai ngày mai của mình. Ai cũng phải trải qua các giai đoạn đó. Vậy nên cần nhìn người già với sự trân trọng và yêu thương, bởi đó là ngày mai của mình. Còn rộng hơn, về mặt xã hội, cần có những chiến lược phát triển kinh tế xã hội và văn hoá một cách hài hoà hơn để phát huy được các giá trị văn hoá truyền thống, làm cho nền văn hoá được tiếp nối lẫn nhau, hệ thống giá trị cốt lõi được trao truyền qua các thế hệ. Làm như vậy để người già vẫn thấy mình có giá trị trong chuỗi luân hồi của cuộc đời, là chuỗi giá trị đúc kết, vốn thuộc đoạn cuối của dòng đời. Bên cạnh đó, cũng cần xem xét để phát triển những lĩnh vực kinh tế cần ít sức lao động nhưng cần đến sự kiên trì và nhiều kinh nghiệm, đặc biệt là các lĩnh vực thuộc thủ công nghiệp, giáo dục để tạo công ăn việc làm cho những người già. Không phải người già nào cũng yếu. Có rất nhiều người khi rời các cương vị công tác nhưng sức khoẻ còn tốt, nhiều người tuổi già nhưng sức lao động vẫn còn và vẫn có nhu cầu làm việc. Làm việc một mặt phát huy được trí tuệ và sự khéo léo, kinh nghiệm mà họ đã tích trữ nhiều năm, giúp họ tạo ra thu nhập để không phụ thuộc vào con cháu; Mặt khác cũng tạo ra tâm lý tích cực, mình còn sống có ích, được hoà nhập với cuộc sống lao động xã hội chứ không phải hết thời, bị bỏ rơi. Tạo ra công ăn việc làm cho người già có nhiều giá trị quan trọng, mà thực tế, ở Nhật Bản, người ta đã dựa vào việc này mà vừa góp phần tăng trưởng kinh tế, vừa “giải thiêng” được cuộc sống người già, giúp họ sống vui vẻ hơn và bớt lạc lõng hơn.
Nguồn: VHNA
Tải mã QRCode
.png "Địa danh học và việc nghiên cứu địa danh các tỉnh Trung Trung Bộ")
-
Năm 2020 đánh dấu những bước chuyển mình đáng nhớ đối với nhiều loại hình nghệ thuật. Sự phối kết giữa những môn nghệ thuật tưởng chừng không hề “ăn nhập” với nhau lại tạo ra nhiều bất ngờ.
-
Bộ sách Lục tỉnh cầm ca (NXB Văn hóa - Văn nghệ) cũng là tên của một nhóm bạn trẻ, đã tái hiện nguồn tư liệu về các loại hình diễn xướng của Nam bộ, xứng đáng trở thành câu trả lời cho câu hỏi: Giới trẻ ngày nay có còn quan tâm đến nghệ thuật truyền thống hay không?
-
Bạo lực học đường - một vấn đề tưởng chừng rất cũ nhưng lại luôn mới, bởi ngày nào chúng ta chưa tìm ra cách xử lý căn cơ, tận gốc rễ của vấn đề thì ngày ấy, nó vẫn còn là một nỗi nhức nhối của ngành giáo dục và của cả cộng đồng.
-
Năm 2020 ghi nhận nhiều diễn biến thiên tai rất bất thường, cực đoan, xảy ra trên nhiều vùng, miền của cả nước. Tính từ đầu năm đến nay, đã xảy ra 16 loại hình thiên tai; trong đó có 13 cơn bão trên Biển Đông; 264 trận dông, lốc, mưa lớn trên 49 tỉnh, thành phố. Đỉnh điểm là đợt mưa lũ lớn lịch sử từ ngày 6 đến 22-10 đã gây thiệt hại lớn tại khu vực Trung Bộ, nhất là tại các tỉnh từ Hà Tĩnh đến Thừa Thiên Huế. Ngoài ra, hạn hán, xâm nhập mặn nghiêm trọng, sạt lở bờ sông, bờ biển, sụt lún đê biển cũng xảy ra trên diện rộng tại đồng bằng sông Cửu Long.
-
Cho đến nay, đại dịch Covid-19 vẫn diễn biến phức tạp trên toàn cầu, giải pháp phong tỏa kiểm soát lây lan dịch bệnh trong cộng đồng được áp dụng rộng rãi ở các quốc gia, đã ảnh hưởng không nhỏ đến đời sống và tinh thần của người dân, đặc biệt là các cộng đồng yếu thế nhiều nơi trên thế giới.
-
Theo giám tuyển nghệ thuật, dịch giả Nguyễn Như Huy, gần đây dòng sách nghệ thuật bỗng được quan tâm, đặc biệt là với sự xuất hiện của tác phẩm Câu chuyện nghệ thuật với độ dày gần 688 trang cùng giá bìa lên đến 999.000 đồng.
-
Xã hội hóa (XHH) văn hóa nghệ thuật (VHNT) ở TPHCM có tốc độ khá nhanh nhưng vẫn còn đó những vấn đề trầm kha. Ngoài sự thiếu giám sát chặt chẽ của cơ quan quản lý nhà nước về VHNT, còn có sự dễ dãi, thiếu chiều sâu của chính các đơn vị tham gia công tác XHH.
-
Sau nhiều lần cách tân, sân khấu nghệ thuật chèo vẫn không thoát khỏi những khó khăn. Nhiều nghệ sĩ cho rằng, để chèo được tái sinh thì phải thiết kế lại tư duy để chèo thu hút khán giả.
-
Khi được hỏi, người thầy đầu tiên của bạn là ai? - nhiều bạn trẻ có cùng chung đáp án: Không ai khác chính là cha, mẹ!
-
Nói việc thiện thì dễ, làm việc thiện mới khó. Cổ nhân đã dạy như vậy và xem chừng vẫn luôn là chân lý...
-
Những ngày này, lũ chồng lũ, bão số 8 dự báo sắp tràn về miền Trung khốn khổ, chính quyền phải huy động đến 700.000 bộ đội ứng phó với bão.
-
Thỉnh thoảng, một vài bạn bè trên mạng xã hội (MXH) của tôi lại đăng thông tin “thoái ẩn”, như một lời cáo biệt với cộng đồng. Sau một thời gian, có người quay trở lại, có người bặt vô âm tín.
-
Liên quan đến câu chuyện phát triển văn hóa đọc, vào ngày 6-10, ông Lê Hoàng, Phó Chủ tịch Hội Xuất bản Việt Nam, đã trình bày chuyên đề Hoạt động xuất bản, phát triển văn hóa đọc: Thách thức - cơ hội - những kiến nghị và công việc cần làm trước đại diện đến từ các nhà xuất bản (NXB), công ty sách tại TPHCM.
-
Trong thiên phóng sự tháng Tám “Sáng, Mê” đăng trên tuần báo Tiểu thuyết thứ Bảy năm 1949, nhà văn Vũ Bằng có thuật lại quang cảnh sau: “Từ đầu tháng, những hàng bánh Trung thu không còn thiếu một cách quảng cáo gì mà không đem ra dùng. Báo chí. Truyền thanh bươm bướm”. Các nhà buôn xưa đã hăm hở “quảng cáo”, “PR” cho nhãn hiệu bánh của mình.
-
Ký ức hiện lên trên hình con vật tinh xảo, ngộ nghĩnh, trên từng lớp giấy nhiễu, vải hay giấy bóng kính của chiếc đèn Trung thu tưởng chừng đã bị lãng quên. Nói như nhà nghiên cứu Trịnh Bách: “Bắt đầu từ ấy mà khơi lên, mà thắp sáng con đường tìm về nét đẹp truyền thống. Cũng là trả lại phong vị cho mùa trăng tháng Tám vốn hàm chứa bao giá trị văn hóa dân tộc”.
-
Trước khi đọc bài viết này, xin hãy dành một ít phút tự hỏi chính mình rằng: Bạn có tự hào khi nói “Tôi là người Việt Nam” không?
-
Do ảnh hưởng của dịch Covid-19, từ đầu năm đến nay sân khấu Việt Nam đã bị ảnh hưởng khá nặng nề khi các nhà hát, đơn vị nghệ thuật phải tạm dừng hoạt động. Trong khoảng thời gian này, các nghệ sĩ, diễn viên đã miệt mài tập luyện, để giờ đây khi tình hình dịch bệnh được kiểm soát, nhiều sân khấu trong cả nước đã “sáng đèn” trở lại với những vở diễn mới phục vụ công chúng.
-
Sau 3 ngày làm việc, Đại hội đại biểu toàn quốc Hội Điện ảnh Việt Nam lần thứ IX, nhiệm kỳ 2020-2025 đã kết thúc và ra mắt Ban chấp hành mới.
-
Đây là chủ đề nội dung chia sẻ của Đức Dalai Lama trong chương trình đối thoại trực tuyến toàn cầu, diễn ra hồi giữa tháng 8 do Viện Hòa bình Hoa Kỳ (United States Institute of Peace - USIP) tổ chức.
-
Chúng ta đang trong giai đoạn “dầu sôi lửa bỏng” khi dịch bệnh hoành hành, gây nên vô số hệ lụy trong đời sống. Trên khắp thế giới và cả trong nước, các mặt kinh tế - xã hội đều ngổn ngang những vấn đề.
.png)
.png)
