NGUYỄN QUANG HÀ
Ký
Viết về bà mẹ anh hùng Nguyễn Thị Lớn, xã Thủy Dương (xã anh hùng) huyện Hương Thủy, Thừa Thiên Huế.
Tri ân các Mẹ Việt Nam Anh hùng ở Hương Thủy - Ảnh minh họa (Báo TTH)
Chị Lớn bị bắt bị tra khảo, được tha lại bị bắt... Chuyện như cơm bữa, như lẽ thường tình ấy bà con xã Mỹ Thủy (nay là xã Thủy Phương) chẳng ai lạ lùng gì, cũng chẳng ai cần để ý gì.
Mọi người chỉ nhớ lần chị bị bắt sau cùng vào năm 1963. Như thường lệ, trước mỗi lần có trận đánh lớn, cơ sở ta ở trong xã Mỹ Thủy đi vận động bà con người góp tiền, người góp gạo, nhiều ít tùy tâm để mua thuốc men, bông băng, thực phẩm giúp đỡ cho bộ đội về quê mình đánh giặc.
Không ngờ lần ấy có kẻ phản bội, góp tiền mua gạo xong, hắn đi báo cáo cho cảnh sát. Mười người bị bắt liền một lúc. Kẻ chỉ điểm khai ngay chị Lớn là người cầm đầu.
Khỏi phải nói, chị bị tra tấn đủ mùi: tra điện, tàu lượn, tàu bay... Nhục hình không làm chị hé răng, chúng tưởng tra tấn sẽ làm chị khiếp sợ, nên chúng chia mái tóc dài, đen óng ả của chị ra làm từng lọn nhỏ, rồi cột vào cánh quạt máy. Chúng bấm nút cho quạt chạy. Từng mảng da đầu chị bật tung, máu loang chảy xuống ướt đẫm áo quần.
Chị Lớn càng im lặng hơn.
Tức giận vì bị thất bại trước lòng kiên trung của người đàn bà, tên mắt lồi, từng vỗ ngực được đi huấn luyện tận Đài Loan, hắn trực tiếp ra tay.
Hai ngón độc địa của hắn được trổ tài. Hắn đẩy chị vào phòng gỗ hẹp. Bốn bức tường tua tủa đầu đinh nhọn hoắt.
Đứng trong bức tường ấy đã là một sự đe dọa.
- Có khai không ? Tên mắt lồi hỏi.
Im lặng.
- Có khai không ? Một... hai... ba...
Sự bất lực dồn hết vào cây gậy nham nhở nện tơi bời vào thân thể chị. Chị ngã vào tường bên này, quật mình vào tường bên kia. Đòn đau cộng với đinh đâm, xé toác da thịt. Máu trên người chị lại chảy.
Vẫn không moi ở chị Lớn được một lời, tên mắt lồi trổ tiếp món tàn bạo nhà nghề. Những ngón tay cứng như thép của hắn chộp móc vào xương cụt chị. Đau quá, lưỡi chị thè ra, máu ở miệng, máu ở mắt, ở tai đều ộc ra. Chị Lớn ngã vật xuống đất, bất tỉnh.
Vào một trận đòn tiếp sau nhiều trận đòn, tên mắt lồi ngừng tay xả hơi lấy sức. Trong lúc nó chủ quan, lơ là, chị Lớn vồ lấy cây gậy bên chân tên mắt lồi, nhanh như cắt, quật cây gậy ấy lên đầu hắn. Tên mắt lồi bị ngã gục, máu chảy lênh láng. Bọn đàn em của mắt lồi ập vào, trói gô chị lại, bỏ chị vào cũi sắt chở thẳng lên nhà lao trên Huế.
Hai năm sau, vào một buổi sớm, chiếc xe bịt bùng từ Huế chạy về, đến ngã ba Mỹ Thủy, dừng lại, vất từ trên xe xuống một xác người lăn lóc trên vệ đường. Chiếc xe chạy đi. Bà con xúm lại xem. Cái xác kia không ai khác, chính là chị Lớn. Thấy chị còn đang thoi thóp thở, bà con Mỹ Thủy người góp gạo, kẻ góp công, góp tiền chạy chọt lo cho số phận của chị.
Chị sớm sống lại. Nhưng người ngơ ngác như mất hồn. Từ đấy, như một người điên, vô cảm, chị đi lang thang. Nắng, mưa, giông bão, ngày nào cũng như ngày nào, mở mắt là chị Lớn mình trần, quần áo vá trăm mảnh xắn đến tận bẹn, chị đi. Tắt qua đồng, lội dưới ao, đạp lên bùn rác, băng qua núi đồi, lên Huế, về Phú Bài... Chị đi suốt ngày, có khi suốt đêm không nghỉ, đầu trần, đội mưa đội nắng, như không biết có trời đất gì nữa.
Người gọi chị là Mụ Điên, kẻ gọi chị là Mụ giả điên, đứa bảo chị là Cộng sản ngụy trang trá hình, phải cảnh giác, phải trừng trị. Không ít kẻ được giao việc theo gót chị, nhưng chả moi được gì ở "người đàn bà điên ấy".
Một hôm trời nắng chang chang. Bọn lính tráng và công an vào ăn ở quán bên đường xã Mỹ Thủy. Thấy chị, tên chi trưởng công an định làm phách với đàn em. Gọi chị lại hỏi:
- Đi mô ?
- Đi chơi - Chị đáp.
- Chơi với ai ?
- Với Cộng sản.
Câu nói của kẻ điên chọc tức máu kẻ quen thói hà hiếp. Hắn chỉ vào túi vải chị mang trên vai, hỏi:
- Cái chi ?
- Của quý.
- Mở ra xem.
- Xem chi vô duyên vậy.
Nhìn trong mắt chị có vẻ muốn tìm đường trốn, tên chi trưởng cảnh sát rút súng ngắn lên đạn cái "roẹt", chỉ vào chị ra lệnh:
- Mở ra.
Đường cùng, chị rụt rè bước tới bàn hắn, cởi nút, mở túi, vụt một cái, chị đổ cả túi lên mặt bàn: rác rưởi, giấy lộn, đồ hôi thối nhớp nhúa theo gió bay tung, tấp vào đầy bàn ăn. Thức ăn thơm tho bỗng hôi rình. Cả quán ăn được bữa cười chảy nước mắt.
Tên chi trưởng xấu hổ, đánh chữa thẹn:
- Mụ này điên thật, bay ơi.
Hắn la lối quát tháo đuổi chị đi:
- Đi cho khuất mắt, đồ bẩn thỉu.
* * *
"Người đàn bà điên" cứ đi như thế cả chục năm trời. Những người biết chị không điên chút nào, đó là các đồng chí của chị. Chị đi do thám, đưa công văn, chỉ thị, giấy tờ thượng khẩn. Chị là trung úy biệt động thành Huế.
- Xưa đi xem tuồng, nhớ tích "Tam nữ đồ vương", mê cô gái giả điên vượt qua cửa ải, tôi bắt chước - Chị nói.
Chỉ có người đàn bà chồng chết trong kháng chiến chống Pháp, con trai là liệt sĩ hy sinh trong kháng chiến chống Mỹ, chị mất tất cả, chỉ còn đất nước này, khát vọng độc lập mới cho chị đủ sức lực để chịu đựng biết bao khổ ải để giữ vững ý chí của một người dân yêu nước.
Chị không còn chồng, mất cả con, đến cả cái tên chị cũng không có cho hàng xóm gọi. Thấy chị cao to, khỏe mạnh, vạm vỡ, sừng sững, to lớn, lấy sự cao lớn, bà con gọi chị: chị Lớn, và thế là thành tên. Chị lấy ngay cái tên ấy để đặt cho mình: Nguyễn Thị Lớn.
Một người mẹ không tên đã trở thành bà mẹ anh hùng.
Năm nay mẹ đã 74 tuổi. Mẹ đi lại nhờ hai cây gậy, cầm hai tay bước từng bước một chậm chạp, điềm tĩnh.
Mẹ đã góp vào cho đất nước Việt Nam anh hùng một vóc dáng của mình.
N.Q.H
(TCSH73/03-1995)
LÊ VŨ TRƯỜNG GIANG
Bút ký
Trong những giấc mơ buổi giao mùa, tôi bồng bềnh trôi trên những đám mây trắng bay qua con đèo quanh co, khúc khuỷu. Một bên là núi rừng xanh thẫm, một bên đại dương mênh mông không bến bờ.
Kỷ niệm ngày Thương binh Liệt sĩ 27 - 7
DO YÊN
NGUYÊN HƯƠNG
Tạp bút
Bóng đêm như một ẩn dụ về tri kỷ. Chỉ cần im lặng thấu hiểu mà không đòi hỏi được nghe lời thề thốt thanh minh.
BỬU Ý
Suốt trên ba mươi năm hiện diện, Tạp chí Sông Hương hiển nhiên xác lập được sự trưởng thành của mình bên cạnh những tập san, tạp chí uy tín nhất của cả nước.
NGUYỄN KHẮC PHÊ
Tản văn
Hà Nội bây giờ, chẳng ai dám quả quyết là đã quan sát, tìm hiểu và có thể bình phẩm một cách đầy đủ. Đơn giản, chỉ vì Thủ đô hôm nay quá… mênh mông.
NGUYỄN VĂN TOAN
Bút ký
Cái cảm giác một lần nghe tên mình vọng lại từ trập trùng núi rừng xanh thẳm chẳng dễ gì quên được, nhất là với người sinh ra từ nơi chốn ấy.
NGUYÊN HƯƠNG
Có những ngày tháng đi qua đã để lại nỗi trống vắng hoang tàn cho con người và tạo vật. Và đôi khi ta thấy tiếc nhớ những ngày tháng ấy như tiếc một món vật cổ điển đã mất đi, dẫu biết rằng theo nhịp tuần hoàn mỗi năm, ngày tháng ấy còn quay trở lại.
THÁI KIM LAN
"Từ đó trong vườn khuya
Ôi áo xưa em là
Một chút mây phù du“
VŨ DY
Tùy bút
Cuối năm, đó là khoảng thời gian người ta nhiều xúc cảm nhất. Buổi sáng, ngồi nhà không yên, lấy xe chạy lòng vòng thị trấn coi không khí chuẩn bị đón tết của bàn dân thiên hạ.
THÁI KIM LAN
Tùy bút
Cây hải đường ở vườn bà nội tôi thuở ấy đứng trước bình phong nhà Từ đường họ ở đồi Hà Khê. Không biết nó đã ở đó bao lâu, lớn khôn ra làm sao, trong rét mướt mùa đông và nắng nồng mùa hè có than vãn vật vả như con người?
NGUYÊN HƯƠNG
Tùy bút
Ta đã từng dựa vào những đêm mưa như một chút ân huệ cuối cùng của đời sống. Nơi đó có dấu chân của những kẻ đi hoang đốt cuộc đời mình trong bóng tối và cũng có thể là nơi những tên trộm lấy đi một vài thứ không thuộc về mình. Rồi một ngày kia dấu chân tan vào mưa, như suối tan ra giữa muôn trùng đá sỏi.
LINH THIỆN
Đã gần 30 năm, sau khi tốt nghiệp Trường Đại học Sư Phạm Huế, tôi được phân công về dạy học ở tỉnh Minh Hải1 - mảnh đất tận cùng của Tổ quốc.
PHÙ SINH
Trước khi viết về con hến, thiết nghĩ cũng nên tào lao mấy chuyện về mấy loài nhuyễn thể dưới đáy sông.
NGUYỄN VĂN UÔNG
Tùy bút
Chuyện làng thì nói mãi vẫn có người thích nghe. Thơ nhạc cũng không ít lời ca ngợi.
PHI TÂN
Tùy bút
Sông Ô Lâu chảy qua làng tôi là đoạn cuối trước khi đổ ra Cửa Lác để hòa vào phá “mẹ” Tam Giang.
TRẦN BẢO ĐỊNH
1. Mấy ai sinh ra và lớn lên mà không có quê hương? Quê hương đó, có thể là phố phường, là nông thôn đồng bái! Mỗi nơi ở mỗi người, đều có một kỷ niệm đầu đời chẳng thể quên.
ĐỖ XUÂN CẨM
Trong hàng trăm loài cây xanh đô thị, có lẽ cây Hoa sữa là cây gây nhiều ấn tượng cho nhiều người nhất.
HOÀNG PHỦ NGỌC TƯỜNG
Ông Giám đốc Viện Nghiên cứu Du lịch lấy từ trong cặp ra một cái kính đeo mắt hơi lạ, mắt kính đen kịt như mực, bấm nút nghe có tiếng rè rè như máy ảnh, bảo tôi mang thử.
bút ký của Lê Vũ Trường Giang
Nhìn trên bản đồ, vùng bờ biển của Huế là một dải đất mỏng như lưỡi liềm, những đường cong với nhiều bãi tắm đẹp thu hút du khách cùng những làng nghề chế biến muối và nước mắm nổi tiếng.
NGUYỄN QUANG HÀ
Đi trên đường phố Huế bao giờ cũng có cái cảm giác êm ả. Nhất là mỗi lần từ trong Nam ra, ngoài Bắc vào, đến Huế, ta như vừa bất chợt gặp lại sự yên lành.