Ngày trở lại thành đô
KỶ NIỆM 40 NĂM GIẢI PHÓNG THỪA THIÊN HUẾ
NGÔ KHA
LTS: Dưới đây là một ghi chép của cố nhà báo, nhà nghiên cứu lịch sử Ngô Kha về những ngày đầu đoàn quân giải phóng về thành Huế dịp 26/3/1975. Rất ngắn gọn, song đoạn ghi chép đã gợi lại cho chúng ta không khí sôi nổi, nô nức những ngày đầu.
Ảnh: internet
Chúng tôi đã sống, công tác, chiến đấu những năm tháng gian khổ, ác liệt với nhân dân, với đồng đội không chỉ bên bờ sông Hương, bên sông Bồ mà còn bên nhiều con sông khác như: sông Nông, sông Truồi, sông Đại Giang, sông Ô Lâu, sông Như Ý..., và cả bên ven biển, ven phá Tam Giang, Cầu Hai và đã có mặt trong đội hình “giành lại từng mảnh đất Thành đô” Xuân Sáu Tám, cho đến lúc đã có một ngày về với mảnh đất Thành đô hoàn toàn giải phóng, Huế - mùa xuân 1975.
Chiến trường Thừa Thiên Huế mở màn đợt I ngày 8/3/1975, quân dân ta tiến công, nổi dậy tiến công khắp nơi trong tỉnh, hiệp đồng chiến đấu với toàn chiến trường miền Nam. Địch bị thua đau ở Buôn Mê Thuột, lo sợ “lá chắn” phía Bắc của miền Nam bị phá vỡ nên tập trung phản kích dữ dội. Lực lượng ta có tổn thất, song quân dân tin tưởng vào thắng lợi của trận cuối, kết thúc chiến tranh.
Buôn Mê Thuột, rồi Quảng Trị giải phóng, cùng cổ vũ thúc đẩy chiến trường Thừa Thiên Huế tiến công, nổi dậy mãnh liệt, giành thắng lợi vẻ vang, giải phóng hoàn toàn Thừa Thiên Huế ngày 26/3/1975, lá cờ Tổ quốc tung bay phất phới trên đỉnh Phu Văn Lâu.
Kỷ niệm những ngày đầu giải phóng Huế ghi dấu ấn không phai mờ trong lòng những người trở về giữa đô thành sạch bóng quân thù.
Ngày 24 tháng ba, cơ quan Tỉnh ủy, Thành ủy đã ra khỏi cửa rừng để vào thành phố. Chúng tôi rất đỗi vui mừng và khâm phục lòng dân, khi đến bến đò Đình Môn, đã nhìn thấy từng đoàn thuyền của dân cắm cờ xanh - đỏ, sao vàng từ Cư Chánh, Bằng Lãng lên Đình Môn chở cán bộ chiến sĩ qua sông. Lúc này, dân ở các làng thuộc xã Thủy Bằng di tản, chỉ còn một số rất ít ở lại. Các cơ quan về đóng ở lăng Tự Đức rồi Dương Xuân Hạ, đến cuối tháng 3 vào làm việc ở nội thành.
Lúc này phần lớn dân thành phố di tản chưa về. Nhiều người dân Quảng Trị và các tỉnh trở về đang ở lại ngổn ngang hai bên bờ sông Hương, đoạn từ cầu Trường Tiền đến cầu Bạch Hổ. Những dấu tích chế độ đang lưu lại trên đường phố và nhà dân. Chúng tôi đi khắp các ngả đường thành phố, về cửa Thuận, vào Phú Lộc để nắm tình hình chuẩn bị phản ánh lên báo Thừa Thiên Huế giải phóng. Khi đến đầu cầu Trường Tiền gặp nhà thơ Trần Phá Nhạc, tay mang băng đỏ, vai khoác súng như một chiến sĩ gác cầu. Nhạc vô cùng mừng rỡ: “Làm báo chừ sướng rồi các anh ơi, không thiếu tin tức nữa mô”. Có ngày chúng tôi đang đi trên đường phố lại nghe tiếng còi và ô tô dừng lại, té ra Trần Công Tấn và Trần Quốc Tiến lấy được xe Jeep ở Diên Sanh chạy vô Huế công tác; Trần Công Tấn lái xe cho tôi và Thanh Vệ đi khắp thành phố, biết thêm nhiều điều, nhiều chuyện, nhiều tình cảm của Huế mới giải phóng.
Ủy ban quân quản lo việc tiếp quản và ổn định thành phố. Lãnh đạo tỉnh thành phố, các huyện lo xây dựng chính quyền, tập hợp lực lượng nhân dân xây dựng cuộc sống mới. Nhiều cuộc hội họp các tầng lớp nhân dân diễn ra liên tục ở các khu phố, và đông đảo nhất là các cuộc mitinh ra mắt chính quyền từ xã, phường đến huyện, thành phố... Mặc dầu bận trăm công nghìn việc phải lo toan khi mới giải phóng, nhưng lãnh đạo tỉnh đã kịp thời tập họp trí thức văn nghệ sĩ, như tổ chức cuộc họp tại 5 Lê Lợi để bàn về hoạt động văn hóa văn nghệ trong tình hình mới, quyết định tổ chức tờ báo “Thừa Thiên Huế giải phóng”. Tờ báo lúc này chỉ có mấy anh em, chia nhau về các huyện, nhất là không khí các cuộc ra mắt chính quyền cách mạng và khí thế nhân dân xây dựng lại quê hương. Chúng tôi đã liên hệ, hợp đồng với nhà in tư nhân Sao Mai của anh Huỳnh Đồng để in báo vì tỉnh chưa tổ chức được nhà in. Đầu tháng 4, báo “Thừa Thiên Huế giải phóng” ra mắt bạn đọc và chuẩn bị số báo đặc biệt về cuộc mittinh chào mừng Thừa Thiên Huế hoàn toàn giải phóng.
Đang in báo tỉnh thì các anh Cục chính trị Quân khu nhờ giúp đỡ in báo “Quân Giải Phóng Trị Thiên Huế”. Các anh mang ma két, bản thảo và một thùng lương khô đến nhà in Sao Mai để “hợp đồng” in báo, lại phải giúp các huyện in tài liệu làm ăn tập thể của huyện Hương Thủy.
Nhà thơ Tố Hữu có lời mời khi quê hương giải phóng:
“Ai đi qua đó miền Trung
Xin mời ghé lại vui cùng Huế tôi”
Từng đoàn, từng đoàn khách đến Huế hàng ngày từ các ngành Trung ương, các địa phương miền Bắc đến chào mừng, cùng vui với Huế và phụ giúp Huế sớm ổn định mọi mặt. Chỉ riêng các nhà văn, nhà báo cũng đã đến Huế ngót trăm người, từ các báo Trung ương và các báo địa phương. Tôi nhớ quanh bàn trà số 3 - Trưng Trắc, các anh Phan Quang, Vũ Tú Nam, Trung Đông, chị Thanh Hương đã giúp nhiều ý kiến về hoạt động của báo “Thừa Thiên Huế giải phóng”.
Ngày 21/5/1975, 3 vạn dân thành phố và ngoại thành đã dự mit tinh chào mừng quê hương giải phóng trước Ngọ Môn, nơi trước đó 30 năm, nhân dân Huế dự lễ thoái vị vua Bảo Đại tháng 8/1945. Khi Chủ tịch Nguyễn Hữu Thọ bước lên lễ đài, trong tiếng hoan hô vang trời, thì tôi đi loanh quanh gặp bác sĩ Bùi Viên Dinh (chồng nhà thơ Anh Thơ, trước đây tôi cùng công tác với anh ở Bệnh viện Hồng Thập Tự Liên Xô - Hà Nội). Chúng tôi mừng rỡ chào nhau, anh Dinh hỏi giọng Nam Bộ:
- Chú mới dzô hả?
- Em vô đây hơn 10 năm, ở rừng về.
Anh nắm chặt tay tôi và nói:
- Rất quý, rất quý.
N.K
(SDB16/03-15)
Tải mã QRCode
.png "Địa danh học và việc nghiên cứu địa danh các tỉnh Trung Trung Bộ")
-
TRẦN HUYỀN ÂN
-
Tôi thường hay nghĩ về tết gắn liền với hình ảnh của mạ tôi - người thường kể cho tôi nghe câu chuyện tết bằng câu mở đầu: “Hồi nớ, tết là...”.
-
Kinh tặng, hương hồn nghệ sĩ Châu Thành
-
“Những con hổ xám đường 14” là biệt danh mà nguyên Thành đội trưởng Huế Thân Trọng Một dùng để tôn vinh một Trung đội bộ đội địa phương Quận 4 miền Tây Thừa Thiên do A Lơn chỉ huy.
-
Sau cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp 9 năm, kết thúc bằng Điện Biên Phủ lẫy lừng, chờ tổng tuyển cử sau Hiệp định Genève hai năm mòn mỏi, quân dân ta còn phải trường kỳ kháng Mỹ dài mấy mươi năm.
-
LÊ XUÂN VIỆT
Sau ngày miền Nam giải phóng (Xuân 1975) tôi chuyển công tác từ Đại học tổng hợp Hà Nội vào Huế. Ở thành phố đẹp và thơ, đầy mơ mộng này rất hợp ngành văn mà tôi say mê và theo đuổi từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường phổ thông.
-
PHẠM HỮU THU Nếu không nghe những nhận xét, dù kiệm lời của những vị cựu lãnh đạo địa phương và không trực tiếp kiểm chứng, thú thật là tôi không thể viết về con người này, một con người không chỉ dũng cảm trong chiến đấu mà còn giàu lòng nhân ái đối với đối phương và tận tâm vì nghĩa tình đồng đội. Người đó là ông Lê Hữu Tòng, nguyên Huyện đội trưởng Huyện đội Hương Thủy!
-
Hồng Thế vừa làm thơ vừa cày ruộng ở quê. Cách đây mấy năm, anh có con bò già không cày được nữa, phải bán đi để mua bò mới. -
TẤN HOÀI
bút kýNhà văn Graham Grin có một quyển tiểu thuyết "MỘT NGƯỜI MỸ TRẦM LẶNG".
-
NHẤT LÂM
Bút ký -
NGUYỄN PHÚC ƯNG ÂN
Hồi kýTôi tỉnh giấc. Ngoảnh sang bên cạnh thấy các bạn đã ngồi dậy. Nằm yên trong bóng đêm, tôi thử tính xem mình đang còn cách Huế mấy cây số.
-
HỮU THU - CHIẾN HỮU
Ghi chépCuối năm ngoái, huyện Hương Trà tổ chức khánh thành hồ chứa nước Khe Rưng.
-
THANH THANH
Thật bất ngờ đọc lại một năm thơ Sông Hương dưới trăng rằm mười bốn chạp rồi ngơ ngẩn bấm đốt tay.
-
HÀ KHÁNH LINH - NGUYỄN KHẮC PHÊ
Chuẩn bị ra số kỷ niệm 10 năm giải phóng, Tòa soạn Tạp chí Sông Hương đã có kế hoạch phỏng vấn đồng chí Vũ Thắng, ủy viên Ban chấp hành Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy Bình Trị Thiên, nhưng chương trình làm việc trong tuần của đồng chí văn phòng đã xếp quá chật.
-
PHẠM HUY LIỆU
Hồi kýĐầu tháng 9/1968 tôi điều trị ở Bệnh viện Binh trạm 34, tỉnh Saravane, Nam Lào. Viện nằm trong thung lũng. Xung quanh nhiều núi cao rừng già nên cũng ít bị máy bay Mỹ quấy nhiễu.
-
DƯƠNG PHƯỚC THU
Bắt sáu tên giặc Pháp nhảy dù xuống huyện Phong Điền.
Ngày 23 tháng 8 năm 1945, Tổng khởi nghĩa giành chính quyền ở Huế thắng lợi, chiều cùng ngày, tại Sân vận động Bảo Long (về sau đổi gọi là Sân vận động Tự Do), trước hàng vạn đồng bào dự mít tinh, Ủy ban Cách mạng lâm thời tỉnh Thừa Thiên được thành lập và ra mắt, do nhà giáo Tôn Quang Phiệt làm Chủ tịch. -
NGUYỄN KHẮC PHÊ
Tôi tỉnh giấc khi trời còn tối, nhưng không sao ngủ được nữa. Không phải vì tiếng động của những guồng máy quay, tiếng những vành thép nghiền vỡ vụn đá và cờ-lanh-ke.
-
TRẦN SỬ kể
HOÀNG NHÂN ghiChiến tranh du kích ở huyện Hương Thủy trong thời kỳ kháng chiến chống thực dân Pháp đã diễn ra với nhiều hình thức chiến đấu đầy tính chất sáng tạo của toàn dân.
-
NGÔ MINH
Đối với anh em làm thơ, viết văn ở ba tỉnh Bình - Trị - Thiên trong nhiều chục năm qua, nhà thơ Hải Bằng là người không thể quên!
-
HỒNG NHU
Tôi biết anh, đọc anh từ trong kháng chiến chống Pháp, nhưng mỗi người một đơn vị công tác, mãi đến năm 1972 mới gặp nhau. Đó là một ngày mùa hè, bấy giờ Đông Hà vừa mới được giải phóng.
.png)
.png)
