Dễ ai quên câu hát: “Trời sinh voi trời không sinh cỏ, Thượng đế buồn Thượng đế bỏ đi”.
Trong cuốn Hành trình về phương đông của Dr Baird T.Spalding (Nguyên Phong dịch) có đề cập đến một vị đã dùng kính thiên văn khuyếch đại tìm Thượng đế, và cho rằng Thượng đế thật sự đã “bỏ đi”. Vẫn nghĩ Thượng đế vẫn còn đó, trời còn đó nhưng trời không sinh “cỏ” trong lúc vẫn sinh “voi”. Thế nên động vật trên địa cầu mới tranh chấp, lấn chiếm diện tích để sinh tồn.
Ở quê hồi tôi còn nhỏ, đất đai nhà nào nhà nấy rộng rinh, vườn“mi thông với vườn tau - có chăng ngăn bởi bụi chè tàu thưa. Chưa hề có khái niệm bán đất, ai quy hoạch vườn tược hay khai hoang đất cồn, đấy quả là nhà tiên tri thời đại. Thế hệ ông bà chuyển giao quan hệ láng giềng cho mẹ cha, đất vẫn như bèo dâu. Chuyển tiếp qua đời con cháu, đất bắt đầu rục rịch. Chuyện từ một vài đứa con của làng đỗ đạt lên tỉnh học hành, chúng thấy quá chật chội trong những căn phòng cho thuê hay ở các ký túc xá. Đất chật người đông. Cụm từ “tấc đất tấc vàng” nay được hiểu tận cùng nghĩa đen. Chúng trở về quê mang theo nhiều hoài bão.
Không phải qua thời đói vàng mắt, người dân không đào côộc chuối ăn thay cơm nữa mà lúc đó chuối mọc nhiều. Hoàn toàn không. Chuối là một loài thân mềm, bão cấp 6 cũng đủ quật gãy, sao được nhiều người dân trồng làm hàng rào ngăn cách, làm “biên giới” giữa vườn nhà này với vườn nhà kia?
Chuối lớn nhanh, đẻ “con” cũng nhanh. Một cây chuối không bị tước quyền sống cứ ngang nhiên đẻ con qua đất láng giềng. Chả mấy ai để ý. Ừ, chuối chứ có phải tường bao bê tông hay hàng rào điện tử Mcnamara đâu, cứ để nó lớn, lớn lên thì người ta chặt cho trâu bò lợn gà ăn. Người từng ra thành phố không nghĩ ngắn như người chưa thoát khỏi lũy tre làng. Chiến lược chiếc gậy và củ cà rốt được áp dụng. Láng giềng bên kia trồng chuối lên kế hoạch thay hàng rào, chuối mọc đến đâu tính đất đến đó. Láng giềng bên này mới bắt đầu khởi động tư duy. À té ra chúng lấn đất. Dòng trích lục, nhà còn nhà mất, nhà bị mối mọt nhắm đường biên mà gặm trước. Nhưng đa phần không có trích lục. Ông cha để đất lại cho cháu con thế nào ở thế ấy. Nào ai quan tâm. Có nhà giở trích lục, gọi cả trí thức của làng đến cũng chịu không xác định được ranh giới. Cũng có trường hợp xin làm cái chòi ở tạm trong vườn ông vườn bà, chòi được cơi nới thành nhà. Nhà được nới vườn tược để trồng rau canh tác phục vụ thức ăn tại chỗ. Sau đất đai báo động, ông nọ bà kia đuổi, khách nhất mực không chịu đi, một hai đất này của bà tui... Đất bị láng giềng đểu cướp trắng trợn. Đã có xung đột sứt đầu mẻ trán...
Những mảnh vỡ, những mẩu chuyện tưởng vụn vặt ở nông thôn quê tôi xưa đã thành đề tài lớn mang tầm quốc tế bây giờ.
Quần đảo Trường Sa, Hoàng Sa là của Việt Nam. Nước bạn đã phù phép thổi bay “dòng trích lục” về biển đảo Tổ quốc, xem đó là chứng cứ tầm thường, không đủ sức thuyết phục, và rắp tâm chiếm bằng được nguồn lợi từ biển Đông vốn của chung các nước ASEAN (trong đó có Việt Nam), và không ngoại trừ Mỹ.
Thông tin “vượt biên” cho hay, người dân nước bạn hầu như mù tịt về Hoàng Sa và Trường Sa. Phần còn lại biết rõ hai quần đảo đó của Việt Nam thì cũng tìm cách bưng bít. Con dân nước Việt “hiểu biết” quá nhiều về nước bạn thông qua truyền thông; phía con dân nước bạn thì ngược lại. Chúng ta chỉ mới có một vài trang thông tin chính thức bằng tiếng nước bạn để chuyển tải nội tình qua phía “bạn”. Còn xu hướng học tiếng nước bạn trong sinh viên các trường đại học của ta đang gia tăng... Bài học lịch sử cho thấy, ngày xưa chúng ta thắng Mỹ chủ yếu nhờ ý chí quyết tâm của toàn dân tộc cộng với sự giúp đỡ từ các nước XHCN anh em, song cũng có một phần nhờ vào sự đấu tranh từ phía nội bộ chính quyền Mỹ, và đặc biệt từ người dân Mỹ. Họ thừa biết cuộc chiến tại Việt Nam là cuộc chiến tranh phi nghĩa; việc họ phải giao con cái cho quân đội Mỹ lại càng phi lý.
Trên mạng chính thức của nước bạn tuyên bố nếu không xác lập được quyền lợi từ biển Đông bằng hòa bình, nước bạn sẽ xác lập bằng quân sự. Trở lại chuyện láng giềng nông thôn. Nếu tôi có một khu vườn chính danh, không ai dễ cướp trắng; nhưng đến một ngày trái đất “hết đất”, nếu kẻ xấu đến “xin” đất vườn tôi để chôn người thân của họ, tôi sẵng sàng hiến.
22/06/2011
N.N
Chúng ta đang đối diện với truyện ngắn - thể loại đầy sức năng sản ở thời điểm đương đại, và cũng có thể nhận định rằng, đây là thể loại sáng tạo nhất trong tư duy hệ hình văn học hậu hiện đại.
NGUYỄN TĂNG PHÔ
NGUYỄN KHẮC THẠCH
Phải giải thích cho mỗi người thích giải
Cần công bằng với những kẻ bằng công.
LTS: Nhân Tạp chí Sông Hương phát hành số thứ 100 (6-1997), Ban Biên tập chúng tôi có dịp trò chuyện với hai nhà văn từng là Tổng biên tập của tạp chí: Tô Nhuận Vỹ và Nguyễn Khắc Phê.
UÔNG TRIỀU
Tôi nghĩ tiếng Việt chưa bao giờ vào giai đoạn thay đổi nhanh chóng và nhiều như bây giờ. Trong thời kỳ quốc tế hóa, toàn cầu hóa, tiếng Việt phải chịu những áp lực lớn hoặc tự thích nghi để phù hợp với tình hình mới.
VIỆT HÙNG
Văn hóa là một khái niệm rộng, nó bao trùm lên mọi hoạt động của con người trong xã hội. Văn hóa không những phản ánh được quan hệ giữa con người với con người, mà nó còn phản ánh được thế giới nội tâm của con người, và cả sự hòa hợp giữa thế giới nội tâm ấy với biểu hiện của nó ra bên ngoài xã hội.
NGUYỄN KHẮC PHÊ
Trong hoạt động văn hóa - văn nghệ, một vấn đề thường gây ra bất đồng - thậm chí đưa đến những "vụ việc” tai tiếng - là việc đánh giá, bình chọn tác phẩm.
NGUYỄN KHẮC PHÊ
Trong thời buổi thiên hạ đổ xô ra mặt tiền làm ăn, chuyện "nhà mặt tiền" đã xảy ra bao vụ xung đột và là đề tài của nhiều "tác phẩm" dân gian. Để chiếm được mặt tiền, ngoài thế lực đồng tiền, cũng đã ngầm nảy sinh "chế độ", "tiêu chuẩn" này nọ mới được cấp đất mặt tiền.
NGUYỄN QUANG HÀ
Ghi chép
Trong dân gian có câu: "Giàu tại phận, trắng tại da". Tố Hữu, nhà thơ cách mạng thì đặt lại vấn đề nghèo khổ: "Số phận hay do chế độ này?".
TRUNG SƠN
Một vài năm trở lại đây, những người quan tâm đến giá trị văn hóa của Huế vui mừng nhận thấy, bên cạnh các di sản quý báu của người xưa để lại, đã có không ít tác phẩm, công trình nghệ thuật mới làm đẹp thêm cho Huế, trong đó, hẳn phải kể đến sự xuất hiện các "Galery” - những phòng tranh thường xuyên ở 15 Lê Lợi, khách sạn Morin và những cuộc triển lãm được tổ chức liên tiếp ở Hội Văn Nghệ.
HOÀNG ĐĂNG KHOA
Trước hết cần minh định khái niệm, “trẻ” ở đây là chỉ xét về độ tuổi, cụ thể là dưới 35, theo quy ước mang tính tạm thời tương đối hiện hành của Hội Nhà văn Việt Nam.
"Việc trên đời, chỉ cần vẫn còn cơ hội sống thì dù liên tiếp gặp thiên tai nhân họa, tạm thời bị ức chế, sớm muộn cũng sẽ có ngày ngẩng cao đầu. Việc cá nhân là vậy, việc gia đình là vậy, việc quốc gia, dân tộc cũng là như thế...".
Đó là những trang nhật ký của bác sĩ, bệnh nhân và cả những nhà văn nhà thơ viết gửi cho người thân bạn bè trong đại dịch COVID-19.
Truyền tải các bài học với nội dung cô đọng, kết hợp với chuyện kể, hình ảnh, phim, trò chơi, hoạt động tương tác... giờ học lịch sử được tổ chức trực tuyến nhưng không khô khan, tạo được sự hứng thú, thu hút học sinh tìm hiểu về những câu chuyện của quá khứ. Đó là cách Bảo tàng Lịch sử Quốc gia đang làm với Giờ học lịch sử online.
Những tháng ngày qua, cả nước căng mình chống đại dịch Covid-19 - kẻ thù cực kỳ nguy hiểm mà vô hình. Cuộc sống thường ngày vốn luôn sôi động bỗng trầm lặng xuống với không ít nỗi lo và sự ám ảnh, chờ đợi.
Nhằm gìn giữ và lan tỏa truyền thống hiếu học, coi trọng hiền tài, cũng như những giá trị lịch sử, văn hóa nghìn năm của dân tộc, dự án “Không gian văn hóa Quốc Tử Giám” vừa được xây dựng với các hoạt động hướng tới công chúng, đặc biệt là giới trẻ.
30 năm gắn bó với TP Hồ Chí Minh từ ngày xuất ngũ, học đại học, trở thành giảng viên mỹ thuật, đồ họa, họa sĩ Lê Sa Long chưa bao giờ trải qua những ngày mà cả thành phố như “lặng hẳn” vì căng mình chống dịch Covid-19.