Đâu dám tự cho mình hơn người xưa để mà thay đổi một “kiệt tác”
TRẦN VĂN KHÊ
Từ 10 năm nay Nhã nhạc cung đình Huế được Unesco tôn vinh là một kiệt tác di sản truyền khẩu và phi vật thể của nhân loại, là một danh hiệu rất lớn so với những danh hiệu sau này (Unesco đã bỏ chữ “kiệt tác” và thay thế chữ “của” bằng chữ “đại diện”), vì những lẽ đó mà việc bảo tồn và phát triển nhã nhạc Huế có phần khó khăn.
GS Trần Văn Khê - Ảnh: internet
Đã là một “kiệt tác” thì chúng ta ngày nay đâu dám tự cho mình hơn người xưa để mà thay đổi một “kiệt tác”. Và bộ môn đó sau khi được nhìn nhận đã trở thành “của nhân loại” chứ không phải riêng của Việt Nam. Lẽ tất nhiên chúng ta ở bên trong biết rõ những cái thật hay của chúng ta, nhưng cũng có thể phát triển cho đẹp hơn, nhất là:
1. Về hình thức: trang phục - điều chỉnh cho thật giống ngày xưa mà dùng những vật liệu mới để màu sắc được rực rỡ hơn; cách đi ra sân khấu, trở vào hậu trường; tư thế ngồi đàn... nên sắp xếp cho được đồng bộ; nhạc khí phải được đóng lại cho đúng phong cách của nhạc khí dùng trong nhã nhạc ngày xưa: đàn tỳ bà phải có 4 tượng băng ngà hay băng xương; đàn nguyệt chỉ có 8 phím trúc thay vì 12 phím như cây đàn nguyệt dùng trong chầu văn; đàn nhị phải có ống bằng gỗ, mặt đờn tròn chứ không phải bát giác như cây nan-hu (Trung Quốc).
2. Về nội dung thì khi tô điểm chữ nhạc bằng những cách rung, nhấn, mổ, chúng ta phải rất chính xác và khi biểu diễn phải tôn trọng những chữ “già - non” như trong cổ nhạc. Lúc đàn không phải chỉ lo đàn cho trúng chữ, mà phải tập trung để đàn cho có “thần”.
Chúng ta ngoài việc bảo tồn còn phải nghĩ đến việc phát triển bằng cách tìm trong những bài bản xưa có những bản nào cần phải xây dựng lại. Các nghệ nhân khi nắm vững tay nghề có thể sáng tác một vài bản theo phong cách xưa mà diễn tả những tình tiết ngày nay.
Từ 10 năm nay về hình thức chúng ta có nhiều tiến bộ, nhưng cũng có việc cho nữ nhạc công vào dàn nhạc phụ hoạ cho các vũ điệu cung đình, việc đó nên suy nghĩ lại có nên hay không? Chúng ta có thể căn cứ trên những tư liệu ghi trong Lê Triều Hội Điển, Lịch Triền Hiến Chương Loại Chí, Khâm Định Đại Nam Hội Điển Sự Lệ để dựng lại những dàn nữ nhạc trong cung.
Chúng ta nên nghiên cứu lại cách ‘thài’ dùng trong khi ca công biểu diễn những chương dùng trong cổ nhạc. Điều này chúng ta cần tham khảo ý kiến của những nghệ nhân đã tham gia vào nhạc cung đình mà hiện nay còn sống và tỉnh táo như cụ Lữ Thi, hay là tìm các vị cao tăng biết rõ cách “tán tụng”, “thỉnh bạch”, “thài”... trong nhạc Phật giáo, để chấn chỉnh lại cách biểu diễn những chương cho phù hợp với truyền thống ngày xưa.
Chúng ta nên bảo tồn vốn cổ mà không “nệ cổ”, nên phát triển vốn cổ mà không làm “biến chất” vốn có và sáng tạo những loại nhạc ngoại lai hay có tính chất Âu hóa.
Trên đây là một vài ý kiến sơ lược của tôi. Có dịp chúng ta sẽ đi sâu vào công việc bảo tồn và phát triển để giữ cái đẹp của vốn cổ mà không làm cho nó bị xơ cứng.
T.V.K.
(SDB12/03-14)
............................................
* Thành viên danh dự của Hội đồng Quốc tế Âm nhạc thuộc Unesco. Tham luận tại Lễ kỷ niệm 20 năm Quần thể di tích Cô đô Huế được Unesco tôn vinh là Di sản văn hóa Thế giới. Đầu đề do Tòa soạn đặt.
Tải mã QRCode
.png "Địa danh học và việc nghiên cứu địa danh các tỉnh Trung Trung Bộ")
-
Nhạc: ĐỨC TÙNG
Thơ: HẠO NHIÊN -
Với mục đích bảo tồn những vốn quí mà cha ông để lại và đặc biệt là sau khi Nhã nhạc được UNESCO công nhận là kiệt tác di sản phi vật thể và truyền khẩu của nhân loại thì Nhã nhạc đã được chú ý hơn, nhưng cái đáng quan tâm hơn hết là vấn đề đi tìm lại những ‘mảnh vỡ” của một số bài bản Nhã nhạc đang lưu lạc ngoài dân gian nhằm mục đích khôi phục để trả nó về với môi trường diễn xướng nguyên thủy là chốn cung đình xưa. Tác phẩm Nhã nhạc “Thái Bình Cổ Nhạc” cũng là một trong những “mảnh vỡ” vừa được lập hồ sơ khoa học và báo cáo.
-
LÊ MAI PHƯƠNG
Tuồng, loại hình nghệ thuật truyền thống đặc sắc của dân tộc manh nha hình thành từ thế kỷ XIII dưới thời Trần. Tuồng phát triển mạnh vào thế kỷ XVII -XVIII. Sang triều Nguyễn (thế kỷ XIX) Tuồng vẫn giữ vị trí xứng đáng trong đời sống văn hóa ở cung đình cũng như trong dân gian. Sau khi nhà Nguyễn cáo chung, Tuồng cũng mất đi môi trường diễn xướng, hiện nay đang có nguy cơ mai một dần. -
HOÀNG TRỌNG CƯƠNG
Trong một số tài liệu về âm nhạc cung đình của những tác giả tiền bối, cây đàn bầu Việt Nam đã được dự đoán về niên đại ra đời của nó, về sự thăng trầm song hành cùng với chiều dài lịch sử dân tộc. -
HÀN NHÃ LẠC
Có lẽ hiện giờ ở Huế, không có ai cảm và chơi ca Huế được như nhà văn Bửu Ý. Ông thường nói cái hay của ca Huế, nghe hay đến nhức xương. Và ngay từ khi vợ ông, cô Lợi còn sống, mỗi thứ bảy, gia đình ông lại tổ chức nghe ca Huế nhức xương một buổi.
-
Sau khi triều đình nhà Nguyễn cáo chung, âm nhạc cung đình cũng mất đi môi trường diễn xướng nguyên thủy, do đó loại hình nghệ thuật này đã theo chân các nghệ nhân cung đình lan tỏa về với dân gian, tác động vào nghệ thuật dân gian trên nhiều vùng văn hóa trong cả nước.
-
TRỌNG BÌNH
Nghệ thuật Múa Cung đình Huế mang đậm tính triết lý và thẩm mỹ phương Đông. Trong múa cung đình, sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa các động tác múa, sự di chuyển đội hình theo các tuyến, ngang, dọc, xéo cộng với việc tạo hình tượng theo hình khối làm nên nét đặc trưng riêng biệt, điển hình là các điệu: lục cúng hoa đăng, trình tường tập khánh, phụng vũ, tứ linh, vũ phiến, Lục triệt hoa mã đăng... -
VÕ QUÊ
Dân tộc Việt Nam do hoàn cảnh địa lý và các điều kiện khách quan khác đã có một nền văn hóa đa dạng, trong đó bộ môn Ca Huế đã tiếp thu, kế thừa và ảnh hưởng nhiều sắc thái, tinh hoa của nhiều vùng đất khác nhau. -
(SHO) Ca sĩ Hà Thanh vừa mất lúc 7g27 đêm 1-1 (giờ địa phương, tức sáng 2-1 giờ VN) tại TP Boston, tiểu bang Massachusetts (Mỹ) sau thời gian mắc bệnh ung thư máu.
-
LÊ VŨ TRƯỜNG GIANG
Văn Giảng, con người của những nốt nhạc mơ mộng chân nhiên nơi miền non nước Hương Bình đã dấn thân trong miền giao cảm của nước, của sông, của tiếng chuông chùa ngân vọng để viết nên những ca khúc bất hủ Ai về sông Tương, Đôi mắt huyền, Từ Đàm quê hương tôi... tô vẻ thêm cho tiếng lòng vùng đất Cố đô.
-
NGUYỄN VĂN DŨNG
Ở Huế có câu hò nổi tiếng tới mức không người Huế nào không được nghe, không du khách nào không từng một lần thưởng thức: -
NGUYỄN TẤN TÔN NỮ Ý NHI
Theo dòng chảy của lịch sử, Ca Huế giờ đây không còn là sản phẩm phục vụ riêng cho một tầng lớp nhất định trong xã hội: giới quý tộc. Cùng với xu hướng xã hội hóa, hiện nay loại hình nghệ thuật này nghiễm nhiên gần gũi hơn với công chúng Huế nói riêng và du khách thập phương nói chung. -
TRỌNG BÌNH - QUÝ CÁT
Nền âm nhạc cổ truyền nói chung và Âm nhạc cung đình Việt Nam nói riêng từ xa xưa đã có một kiểu chữ nhạc riêng dùng để ký âm, ghi chép thành văn bản tất cả các bài bản để lưu truyền qua nhiều thế hệ... -
HỒ THẾ HÀ
Năm con rồng Nhâm Thìn (2012), Mai Xuân Hòa tròn 82 tuổi đời và nếu tính từ ngày anh tham gia học lớp âm nhạc ngắn hạn đầu tiên năm 1956, trước khi chính thức học ở trường Âm nhạc Việt Nam (1958 - 1962) thì anh đã có 56 tuổi nghề âm nhạc. -
DƯƠNG BÍCH HÀ
Huế - theo dòng chảy của thời gian, đã trải qua bao biến cố, thăng trầm của lịch sử; âm nhạc Huế cũng không nằm ngoài “luồng” của dòng chảy đó.
-
MAI XUÂN HÒA (Thơ: Nguyễn Tất Thịnh)
Phải chăng em là gió/ phải chăng em là mây/ Gió nghiêng chao nhè nhẹ/ mây bồng bềnh bay bay…
-
Hưởng ứng cuộc vận động sáng tác Văn học Nghệ thuật hướng về thiên tai với chủ đề “Nguyện cầu cho nạn nhân động đất tại Nhật Bản”.
-
Hưởng ứng cuộc vận động sáng tác Văn học Nghệ thuật hướng về thiên tai với chủ đề “Nguyện cầu cho nạn nhân động đất tại Nhật Bản” do Liên hiệp các Hội Văn học Nghệ thuật Thừa Thiên Huế tổ chức.
-
Hưởng ứng cuộc vận động sáng tác Văn học Nghệ thuật hướng về thiên tai với chủ đề “Nguyện cầu cho nạn nhân động đất tại Nhật Bản” do Liên hiệp các Hội Văn học Nghệ thuật Thừa Thiên Huế tổ chức.
-
Hưởng ứng cuộc vận động sáng tác Văn học Nghệ thuật hướng về thiên tai với chủ đề “Nguyện cầu cho nạn nhân động đất tại Nhật Bản” do Liên hiệp các Hội Văn học Nghệ thuật Thừa Thiên Huế tổ chức.
.png)
.png)
