Phá bỏ và xây mới tiêu hao rất nhiều năng lượng, lãng phí nguyên nhiên liệu và gây ô nhiễm môi trường. Việc chuyển đổi công năng công trình cũ nên được ưu tiên. Vấn đề là công trình ấy sẽ được biến đổi công năng như thế nào trong tương lai để mang lại giá trị cho xã hội.
Cải tạo từ nhà máy in cũ, Complex 01 Tây Sơn, Hà Nội, hiện là nơi tổ chức nhiều sự kiện văn hóa, nghệ thuật kết nối nghệ sĩ với giới trẻ
Bảo tồn và tái sinh
Câu chuyện chuyển đổi những không gian cũ hay xây dựng một không gian sáng tạo mang lại giá trị cho cộng đồng không còn mới ở Việt Nam, và đây cũng là xu thế tất yếu của kiến trúc trên thế giới. Tuy nhiên, thực tế thời gian qua, trên cả nước vẫn có rất nhiều công trình bị phá bỏ gây tiếc nuối cho các kiến trúc sư và cộng đồng. Không phủ nhận, sự thay thế bởi những siêu thị, nhà hàng, khách sạn, khu vui chơi giải trí... đáp ứng nhu cầu của một bộ phận người dân, nhưng theo nhiều chuyên gia, đó chỉ là sự thay đổi ngắn hạn, không thực sự “kinh tế” về lâu về dài.
KTS. Mai Hưng Trung nêu thực tế đang diễn ra ở hầu khắp châu Âu, sau thời gian dài đúc rút kinh nghiệm, họ nhận ra tính ưu việt về thời gian thi công, lợi ích về tài nguyên, môi trường khi lựa chọn bảo tồn và tái sử dụng các công trình, thay vì đập đi, xây mới. Thành công ở Pháp là một điển hình, khi rất nhiều công trình cũ được gìn giữ, làm nền móng chuyển đổi thành các không gian mới mang lại nhiều giá trị hơn.
“Tất nhiên, tái sử dụng các công trình cổ có giá trị lịch sử cao là hiển nhiên không cần bàn cãi, nhưng với kiến trúc hiện đại, để tư duy được như vậy khá khó vì kiến trúc ấy vốn sinh ra để đáp ứng nhu cầu nhanh về nhà ở, gắn với các cuộc di dân lên phố, ít có tính độc bản nên việc thuyết phục bảo tồn cải tạo là khó khăn”. Nhận định như vậy, KTS. Mai Hưng Trung liên hệ với Việt Nam, trước thực trạng rất nhiều “di sản” công nghiệp, nhà tập thể bị khai tử sau mấy chục năm sử dụng, mặc dù chúng vẫn có giá trị lịch sử, kiến trúc cần được bảo tồn. Càng đáng tiếc hơn, khi cộng đồng hầu như không nhận ra điều đó.
Cũng xuất phát từ góc nhìn của các không gian được chuyển đổi từ những công trình cũ trên thế giới, KTS. Đoàn Kỳ Thanh - người sáng lập, tiên phong trong việc hình thành ý tưởng xây dựng những không gian sáng tạo cho thành phố như Zone 9, X98, Creative city - cho rằng, một vấn đề quan trọng trong chuyển đổi công năng là tạo ra các không gian sáng tạo làm tăng giá trị cho xã hội. Con đường tạo nên giá trị gia tăng ấy đã được tìm ra, bằng cách tạo cho những công trình ấy những lý do đủ thuyết phục rằng bảo tồn chuyển đổi đem lại nhiều lợi ích hiệu quả tốt hơn so với đập đi xây mới.
“Tuy nhiên, để làm được điều này, các không gian đó cần có các hoạt động, sự sống. Vậy nên, khi đặt bút quyết định chuyển đổi không gian hay xây dựng mới, phải làm thế nào để thu hút cộng đồng tham gia, trở thành nhân tố quyết định sự sống của không gian đó”, KTS. Đoàn Kỳ Thanh nói.
Tạo dựng hệ sinh thái sống
Hạ tầng thúc đẩy sáng tạo trở thành đề tài “nóng” gắn liền với vấn đề phát triển không gian văn hóa sáng tạo mà nhiều thành phố ở nước ta đang hướng tới. Nói về việc khơi nguồn cho hoạt động khởi nghiệp, thu hút đầu tư vào mô hình chuyển đổi, phát triển công nghiệp văn hóa sáng tạo, ông Nam Đỗ - Chủ tịch UPGEN Việt Nam - nhắc lại mục đích quan trọng của việc xây dựng hay chuyển đổi bất kỳ công trình nào là mang lại giá trị xã hội. Có điều, đối với nhiều nước, khi giá trị này là tài chính thì việc xây dựng các không gian văn hóa sáng tạo sẽ rất khó, mặc dù không ai phủ nhận rằng các không gian này cũng mang lại hiệu quả kinh tế nhất định. “Trong một loạt giá trị xã hội, với nhiều chính quyền, chủ đầu tư, giá trị hiện diện là tiền. Vậy thì vấn đề này càng khó đối với cộng đồng sáng tạo khởi nghiệp, khi giá trị mà họ hướng đến là tạo ra nhiều nền tảng giá trị khác, còn lợi nhuận không thể được tính trong ngày một ngày hai”.
Mặc dù vậy, nhiều ý kiến cho rằng, không gian văn hóa sáng tạo vẫn có đất sống một khi tạo dựng được hệ sinh thái gắn với cộng đồng. Liệu không gian văn hóa sáng tạo có tạo ra hiệu quả kinh tế không? Mô hình kinh tế sáng tạo có tạo ra dòng tiền hay không? Câu trả lời của KTS. Đoàn Kỳ Thanh là có. Ông phân tích ba yếu tố để một đô thị, một di sản, hay một công trình hoạt động là: hình, lý và khí, đi liền với dấu ấn về không gian, thời gian và cuộc sống của con người. Trong đó, con người là quan trọng nhất, tác động trực tiếp đến sự gia tăng giá trị kinh tế.
“Tạo ra được hệ sinh thái hài hòa, có sự tham gia của cộng đồng thì kể cả trên nền công trình cũ, không gian văn hóa sáng tạo vẫn hoạt động hiệu quả. Thực tế, nhiều đơn vị bỏ tiền ra làm các sân khấu thực cảnh, mời nghệ sĩ tham gia, nhưng cuối cùng nó vẫn chỉ là sân khấu khi không tồn tại sức sống của cộng đồng trong đó. Ngược lại, chính việc tạo ra không gian kết nối những người làm sáng tạo, trao cơ hội gặp gỡ, tiếp xúc, hợp tác trong cùng một cự ly vật lý, để các tổ chức ở gần nhau, hỗ trợ, hợp tác, đầu tư cho nhau, sẽ giúp không gian văn hóa sáng tạo đem lại giá trị cộng hưởng mạnh mẽ”, KTS. Đoàn Kỳ Thanh nhận định.
Theo Phó Viện trưởng Viện Kiến trúc Quốc gia, PGS. TS. KTS. Phạm Thúy Loan, cộng hưởng ở đây đến từ cảm hứng về không gian, ký ức ở một khu vực, mà việc trở thành không gian văn hóa sáng tạo đã giúp nó bảo lưu được tốt nhất. May mắn là ở hầu hết thành phố lớn của Việt Nam như Hà Nội, Huế, Đà Nẵng, TP. Hồ Chí Minh... những địa chỉ như thế đang tồn tại, vẫn chờ đợi cơ hội được thổi luồng sinh khí mới. Cơ hội đó đến từ sự thận trọng đánh giá, cân nhắc nhiều yếu tố trước khi xóa bỏ hay di dời một công trình cũ nào, vì có thể, nó như nền tảng quý báu để hiện thực hóa các không gian và cộng đồng sáng tạo.
Giữa những dòng tin với gam màu xám trên các kênh thông tin hàng ngày, tôi dừng lại ở những dòng chữ ấm áp tình người: một cụ ông ở Kon Tum, năm nay đã 90 tuổi, bán lạc làm từ thiện. Ông là Lưu Bình, ở P.Quyết Thắng, TP.Kon Tum.
Nghiêm Thuần (Yanchun), 52 tuổi, người Vũ Hán. Chị bị nhiễm virus Corona chủng mới (2019-nCoV), giống như vài chục ngàn người khác ở Hồ Bắc. Giữa tâm chấn đại dịch vốn dĩ trở thành cơn bão quét qua nhiều tỉnh thành Trung Quốc, Vũ Hán bị phong tỏa, Nghiêm Thuần không thể tìm ra bất kỳ một bệnh viện nào nhận chữa trị chị, tất cả đều quá tải. Nghiêm Thuần quyết định tự cách ly tại nhà để tìm cách kháng bệnh.
Thực hiện chủ trương xã hội hóa, nhiều nguồn lực đã được đầu tư cho lĩnh vực văn hóa, nghệ thuật. Tuy nhiên, do nhận thức của xã hội còn hạn chế, cùng những yếu kém trong cách làm của các đơn vị văn hóa, nghệ thuật, việc thực hiện chủ trương gặp nhiều rào cản.
Trong Tết Nguyên đán 2020, nhiều nhà xuất bản, công ty sách đã cho ra mắt, tái bản nhiều tựa sách Tết đặc sắc, đem đến cho bạn đọc những thông tin, kiến thức quý giá về phong tục, văn hóa Việt gắn với Tết cổ truyền của dân tộc, gắn với những hồi ức, kỷ niệm thời ấu thơ của nhiều thế hệ... Với tính hấp dẫn đó đã giúp sách Tết tạo được sức hút trong lòng bạn đọc.
NGUYỄN THANH TÂM
Báo tết - báo xuân đã trở thành một hoạt động thường niên mỗi dịp tết đến xuân về của những người làm báo Việt Nam. Dịp ấy, người đọc cũng háo hức chờ đón những số báo rực rỡ, tươi tắn, bừng lên như sắc hoa đón chào xuân ấm.
“Thịt mỡ, dưa hành, câu đối đỏ/Cây nêu, tràng pháo, bánh chưng xanh” thường được nhắc đến như biểu tượng của Tết Việt. Thực tế, Tết ở các vùng miền trên cả nước phong phú, đa dạng hơn, trải qua các thời kỳ lịch sử lại thay đổi nhiều. Tuy nhiên, giá trị căn cốt và thiêng liêng của Tết thì giống nhau, và vẫn đang được lưu giữ, tiếp nối qua thời gian.
Đại hội đại biểu toàn quốc Hội Nghệ sĩ Sân khấu Việt Nam lần thứ IX, nhiệm kỳ 2019 - 2024 vừa khép lại trong niềm vui vì đã chọn ra được tân Chủ tịch là NSND Thúy Mùi – vị nữ Chủ tịch đầu tiên của hội.
Nhiều năm qua, vì thiếu đội ngũ những người sáng tác - tác giả, soạn giả giỏi nghề nên sân khấu TPHCM ở cả lĩnh vực cải lương lẫn kịch nói cứ ngày một khan hiếm kịch bản chất lượng. Đặc biệt, trong năm 2019, hàng loạt tác phẩm cũ (ra đời cách nay hàng chục năm) lần lượt được tái dựng, càng cho thấy sự khủng hoảng trầm trọng của vấn đề kịch bản sân khấu.
Trong cuộc sống hiện đại, khi âm nhạc điện tử đang phát triển mạnh mẽ thì việc kế thừa và phát triển âm nhạc dân tộc, đặc biệt là nghệ thuật đàn bầu Việt Nam, đang đặt ra nhiều thách thức.
Internet, việc số hóa sách và sự ra đời của những công cụ đọc sách điện tử, chính những cái mới ấy, cùng sự phổ biến chúng trong đời sống một cách rất nhanh chóng, đã buộc người ta phải nêu câu hỏi: Liệu đã sắp đến lúc sách giấy “cáo chung”?
Lần đầu xuất bản năm 1942 tại Nhà in Lê Cường, “Giáo dục nhi đồng” của nữ tác giả Đạm Phương Nữ Sử trình bày những quan điểm sâu sắc về tầm quan trọng của giáo dục gia đình đối với sự trưởng thành của trẻ nhỏ, xa hơn là đối với sự cường thịnh của một dân tộc.
ĐẶNG NGỌC NGUYÊN
Chỉ trong vòng ba mươi năm sau đổi mới đất nước 1986, giao thông Việt Nam đã phát triển vượt bậc. Từ chỗ trên đường cái quan xe đạp nhiều hơn xe máy, giờ chủ yếu lại là ô tô xuôi ngược.
Chúng ta đang sống trong một thế giới mà thiết bị điện tử kết nối internet đã trở thành công cụ tìm kiếm, tra cứu, làm việc, học tập, giải trí... trở nên rất phổ biến. Câu hỏi đặt ra là con người đang kết nối với con người, với thế giới như thế nào? Bộ sách “Chúng vận hành như thế nào?” của NXB Kim Đồng có thể là một gợi ý dành cho các bạn đọc nhỏ tuổi.
NGUYỄN QUANG PHƯỚC
Công cuộc chống tham nhũng do Đảng khởi xướng và thực hiện đang ngày càng quyết liệt, công cuộc “đốt lò” hiện nay đã và đang nhận được sự ủng hộ của cả hệ thống chính trị, của toàn thể đồng bào và sự hợp tác chặt chẽ từ quốc tế. Chống tham nhũng quyết liệt, là cách toàn Đảng thực hiện Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh: không ngừng xây dựng, chỉnh đốn cả về chính trị, tư tưởng, tổ chức và đạo đức. Khi được “Lòng Dân” tin tưởng, khi nhân dân ủng hộ và tham gia thì vạn sự tất thành.
Sau 10 năm thực hiện hai tiêu chí văn hóa thuộc Bộ tiêu chí quốc gia xây dựng nông thôn mới, cơ sở vật chất, văn hóa thể thao cũng như đời sống tinh thần của người dân ở nhiều địa phương trong cả nước đã được cải thiện. Tuy nhiên, kết quả hoàn thiện hai tiêu chí này chưa thật sự đồng đều.
Liên hoan Sân khấu thử nghiệm quốc tế diễn ra từ ngày 4 đến 13-10 tại Hà Nội được kỳ vọng sẽ có nhiều đột phá trong thể hiện ngôn ngữ hình thể, cấu trúc, làm giàu thêm ngôn ngữ của nghệ thuật sân khấu.
Trong thời đại công nghệ phát triển, ít nhiều cũng ảnh hưởng đến nhận thức của các bạn trẻ, nhất là đối với học sinh, sinh viên. Để các em hiểu đâu là tốt, đâu là xấu và biết trân trọng những giá trị mà ông cha ta đã gìn giữ từ bao đời, diễn giả văn hóa Hồ Nhựt Quang (học trò GS.TS Trần Văn Khê) tiếp tục thay thầy thực hiện dự án vinh danh văn hóa trong học đường.
Khán giả Bắc Giang hâm mộ chèo đang được sống trong bầu không khí sôi động với tiếng trống, tiếng đàn, tiếng nhị réo rắt bổng trầm cùng những câu hát chèo trong Liên hoan chèo toàn quốc, tổ chức tại Bắc Giang. Những ngày qua, liên hoan thật sự gây chú ý và đọng lại nhiều cảm xúc đối với các nhà quản lý, văn nghệ sĩ cùng đông đảo nhân dân địa phương.
Không ít nơi, trong các bản của đồng bào chỉ còn lác đác vài căn nhà sàn và tương lai không xa các ngôi nhà sàn này sẽ biến mất nhường chỗ cho nhà xây.