Wole Soyinka nhà văn hiện thực Châu Phi
"Tôi viết văn không nhằm đoạt giải thưởng hay sự công nhận. Tôi cảm thấy vinh dự, nhưng tôi nghĩ rằng phần thưởng này là thành tích chung của các nhà văn châu Phi".
Wole Soyinka, nhà thơ và nhà viết kịch người Nigiêria đã thổ lộ ngay sau khi nhận tin được tặng giải Nôben về văn học năm 1986. Ông nói: "Tôi không hề nghĩ là mình có thể được giải thưởng này". Đối với Soyinka, quá trình sáng tạo văn học của ông gắn liền với những cội nguồn văn hóa châu Phi, đặc biệt là văn hóa dân tộc Yoruba. Kho tàng to lớn của nền văn hóa này đã để lại những dấu vết không phai mờ được trong sự hình thành văn minh lục địa châu Phi và châu Mỹ.
Sinh ra và lớn lên trong bối cảnh của thời kỳ thuộc địa và sự hỗn độn của thời kỳ sau khi Nigiêria giành độc lập, Soyinka để lại trong tác phẩm của ông dấu ấn của các cuộc đấu tranh nội bộ giữa các nhóm xã hội. Có thể gọi là các dòng họ, bộ lạc hoặc bộ tộc. Những xung đột cá nhân trong những nhóm xã hội đó được nhìn nhận khi thì với chút bi quan, khi thì với sự hài hước tinh tế, nhưng luôn luôn mực thước vốn được kế thừa từ kho tàng văn hóa Yoruba, biến sự sáng tạo văn học to lớn của Soyinka thành một dòng suy nghĩ và triết lý về các vấn đề châu Phi hiện đại.
Ở tuổi 57, tác giả sinh ra ở Abaokuta miền tây Nigiêria này đã biến những bài thơ của ông thành lời tố cáo như bài "Người này đã chết" trong thời gian ông bị giam giữ hai năm chỉ vì muốn cứu nước ông khỏi cuộc nội chiến do sự chia cắt Biafra năm 1967. Lúc đó ông cảm thấy nỗi đau đớn của một người "bị xích như một con chó và bị đối xử như chó bởi những kẻ mà người ta cho là những người anh em da đen của tôi nhưng lại hành động như những kẻ thù da trắng của tôi".
Cũng như các bài thơ, những tác phẩm sân khấu và tiểu thuyết của Soyinka mang nỗi đau của sự tìm kiếm bản sắc của một dân tộc như dân tộc ông và đang chịu những hậu quả của chủ nghĩa thực dân.
Nigiêria là một nước có mật độ dân đông nhất châu Phi, tổng số dân khoảng 80 triệu người, và bị xâu xé bởi các cuộc xung đột giữa các nhóm dân tộc người nói tới hơn 290 thứ tiếng. Mặc dù có nguồn dầu mỏ lớn vẫn còn hàng triệu người vẫn còn đói rách.
Soyinka có công tìm kiếm những nét chung cho khối hỗn hợp các nền văn hóa này, thậm chí ông còn ôm ấp ý nghĩ này đến nỗi muốn áp đặt một ngôn ngữ này lên ngôn ngữ khác. Có nghĩa là ông viết bằng tiếng Anh, nhưng nhiều câu lại được diễn đạt bằng tiếng Yoruba hoặc Pidgmi, là những thổ ngữ quan trọng nhất ở miền trung và miền tây Nigiêria.
Soyinka được coi là nhà văn châu Phi viết bằng tiếng Anh quan trọng nhất. Những nguồn gốc Yoruba được thể hiện trong công trình sáng tạo văn học của ông gồm hơn 20 tác phẩm thuộc các thể loại khác nhau. Nhờ đó cách diễn đạt rất trữ tình của ông đã liên kết được những thực tế có vẻ khác nhau của chiều hướng phát triển chung. Ở ông là sự tìm kiếm không nghỉ những giá trị mới của con người.
Từ "Điệu múa của rừng", một tác phẩm sâu khấu viết năm 1963 đến "Sự biến dạng của người anh em Jero" (1983), các chủ đề được đề cập đến có chung một nguồn động lực đó là hiện thực của những con người xuất phát từ những cội nguồn văn hóa nhất định, cố tạo nên những mẫu mực phát triển xã hội khác mà lại không phủ nhận bản chất châu Phi và hiện thực lịch sử của mình.
Sự bất ngờ của giải thưởng do Viện hàn lâm hoàng gia Thụy Điển tặng Soyinka đã làm trỗi dậy cuộc tranh luận cũ nhưng phải không gay gắt: Nên suy xét nền văn học châu Phi như thế nào, đánh giá những tác giả buộc phải viết bằng những ngôn ngữ không phải của họ về những thực tế vốn xa lạ đối với bạn đọc như thế nào? Bởi vì tỷ lệ mù chữ rất cao ở châu Phi (gồm 70%) là bằng chứng hùng hồn nhất chứng tỏ phần lớn bạn đọc của họ không phải ở châu Phi.
Giải thưởng Nobel 1986 dành cho Soyinka còn có thể coi như một sự thừa nhận các tác giả châu Phi khác như Sambene Ousmane (Xênêgan), Chinua Achebe (Nigiêria), Ngugi Wa Thlongso (Kênia) hay Mongo Beti (Camơrun), chỉ kể một vài gương mặt trong đội ngũ cây viết hiện đại.
Ông Sture Allen, Thư ký thường trực Viện hàn lâm Thụy Điển nói giải Nobel lần này "là một sự công nhận chất Iượng văn học của một nhà văn, không tính đến tư tưởng và tính chất chính trị của nó".
Đối với Soyinka giáo sư của hai trường đại học Nigiêria, Ibahan và Ife, (cả hai nằm trong số những trường được tín nhiệm nhất châu Phi) tác phẩm của ông là một khối thống nhất, cắm rễ sâu vào thế giới châu Phi của ông.
D.L
(SH27/10-87)
Tải mã QRCode
.png "Địa danh học và việc nghiên cứu địa danh các tỉnh Trung Trung Bộ")
-
THU TRANG (Pháp)Vài tháng nay ở Pháp đã rộn ràng xảy ra nhiều chuyện đáng để chúng ta suy nghĩ. Có lẽ trước hết là việc chiếc tàu Erika chở dầu đã bị vỡ hầm chứa ngoài khơi, biển Bretagne vùng Tây nước Pháp. Một đại nạn! Dầu đã bị sóng đưa vào bờ làm đen bẩn hầu hết các bờ biển, bãi tắm nổi tiếng.
-
NGUYỄN VĂN DŨNGSakuya là vị nữ thần cực kỳ xinh đẹp của xứ mặt trời mọc. Nàng là người đầu tiên tự tay gieo hạt giống cây anh đào trên núi Phú Sĩ. Mùa xuân hoa anh đào nở, đẹp cái đẹp lộng lẫy mê hồn của nàng. Bởi thế, người Nhật gọi hoa anh đào là Sakura - đọc trại từ Sakuya. Ngày nay, hoa anh đào đã có nhiều loại và mọc nhiều nơi, nhưng không nơi đâu đẹp bằng hoa anh đào ở núi Phú Sĩ.
-
VŨ LÊ THÁI HOÀNGTrong ánh nắng vàng rực tuyệt đẹp, giữa một New York hối hả, tấp nập, tua tủa nhà chọc trời, kiêu hãnh hiện ra bóng hình một phụ nữ khổng lồ tay cầm ngọn đuốc cháy sáng soi đường vào Tân Thế Giới.
-
ĐẶNG THỊ HẠNHMùa rét năm ấy ở Paris đã không có tuyết. "Một điều rất đặc biệt", ông Xuân Thủy nói với tôi như vậy khi tôi đi dạo với ông trong khu vườn bao quanh một cơ quan của Đảng Cộng sản Pháp dành riêng cho phái đoàn thương lượng của ta ở Paris .
-
HÀ PHẠM PHÚTôi chọn cái tựa trên cho bài viết một phần vì tôi bị ám ảnh bởi bộ tiểu thuyết Thiên long bát bộ của Kim Dung và bài của Quách Phong, một nhà nghiên cứu trẻ công tác tại đài phát thanh truyền hình châu Đại Lý - viết về chuyến thăm Đại Lý của nhà văn rất nổi tiếng này.
-
VÕ QUANG YẾNNúi cao cũng có đường trèo,Đường đi hiểm nghèo cũng có lối di. Ca dao
-
VÕ QUANG YẾNNguyễn Hải Đang, 20 tuổi xuân xanh, xúng xính trong bộ y phục mới tinh trường Bách Khoa Ecole Polytechnique, thường được gọi tắt là X.
-
NGUYỄN VĂN DŨNGKathmandu là kinh đô của vương quốc Nepal, nằm dưới chân Hy mã Lạp sơn. Là thành phố của tôn giáo và nghệ thuật, của nghi thức và lễ hội, của cổ kính và hiện đại, của thánh thiện và tâm linh, của suy tư và khát vọng, của du lịch và mộng mơ, của nắng gió và tuyết. Ngày nay, Kathmandu còn là thành phố của thanh bình và chiến tranh.
-
PHẠM THỊ ANH NGABài này nhằm giới thiệu một vài nét về diện mạo thi ca Pháp và một số hoạt động liên quan đến thơ trong xã hội Pháp những năm gần đây.
-
ĐINH CƯỜNGViện Bảo tàng Mỹ thuật Luxembourg, Paris vừa chấm dứt cuộc triển lãm qui mô, hàng trăm bức tranh của một họa sĩ lẫy lừng, bi thảm nhất thế kỷ hai mươi: Amedeo Modigliani.
-
ĐẶNG TIẾNNước Pháp có những thành phố nhỏ, lừng danh nhờ một sinh hoạt văn hoá. Ví dụ như Cannes, Deauville với những Đại Hội Điện Ảnh. Hay Angoulême nổi tiếng từ 30 năm nay với truyền thống Festival Quốc Tế Truyện Tranh BD, do chữ Bande Dessinée viết tắt, có nghĩa là băng hoạt họa (strip cartoon). Thành phố lịch sử với năm vạn dân, cách Paris hơn 400 km về phía Tây Nam, từ ngày 23 đến 26 tháng 1-2003, trở thành trung tâm thế giới về nghệ thuật Truyện Tranh BD, lần thứ 30.
-
NGUYỄN ĐĂNG ĐIỆP Ghi chépMột chiều cuối đông năm ngoái tại góc Quán Cũ 25 Phan Đình Phùng, khi biết chúng tôi chuẩn bị chuyến khảo sát văn hóa tại Nhật Bản, giáo sư Đại học ngoại ngữ Tokyo Kawaguchi đề nghị chúng tôi nên bố trí kế hoạch đến Nhật vào mùa xuân để còn kịp ngắm hoa anh đào. Y lời, đúng ngày mở đầu tháng Tư năm nay, PGS.TS Phan Trọng Thưởng, Viện trưởng Viện Văn học và tôi lên đường công du sang Nhật khi biết chắc hoa anh đào đã nở.
-
TRẦN THỊ TRƯỜNG Ghi chép Truyền thống trong hội nhập...Rời xe bus số 64 chúng tôi rảo bộ trên con đường lát đá tảng của phố Della Concilia Zionli giữa hai hàng cột đá trông như những ngọn nến khổng lồ để đến với nơi mà bất kỳ người dân công giáo nào cũng hằng mơ ước.
-
NGUYỄN VĂN DŨNG KýSau gần nửa tháng rong chơi suốt hai đầu thượng hạ Ai Cập, tôi trở lại Paris chuẩn bị chuyến du hành sang Hy Lạp. Bỗng được tin của Văn Cầm Hải từ quê nhà: “Thầy về gấp. Đi Tây Tạng ngày 15/9”. Tôi quyết định ngay. Lúc ấy tôi không hiểu vì sao. Bây giờ thì tôi đã hiểu vì sao.
-
NGUYỄN VĂN DŨNGTôi mới có ý định leo núi Phú Sĩ trên đường từ Tokyo về cố đô Kyoto. Chiếc tàu siêu tốc chạy ngang qua vùng núi Fuji. Bên ngoài, trông Fuji hùng vĩ và đẹp hơn trong ảnh nhiều. Trên nền xanh thẳm của Công viên Quốc gia Fuji-Hakone-Izu, hai cánh núi từ tít tắp hai đầu Bắc Nam như đôi tình nhân thiên thu gặp lại, tràn về phía nhau. Và khi gặp nhau, cả hai hoà thành một, rồi bay vút lên trời, xuyên qua mấy tầng mây, để lộ giữa thinh không cao ngút cái chỏm mĩ miều như đầu ngọn bút lông.
-
TRẦN LỘC HÙNG1. Bạn bè tôi thường nói: “Không hiểu nước Nga nuôi mày kiểu gì mà tới bây giờ mày vẫn yêu nước Nga”. Vợ con tôi cũng vậy. Nước Nga dưới con mắt của những người thân của tôi hoàn toàn khác tôi. Đơn giản vì tôi đã tới nước Nga từ những năm tôi mới 17 tuổi, hơn nữa tôi đã sống, học tập và làm việc ở nước NGA ngót nghét 10 năm.
-
NGUYỄN VĂN DŨNG Bút kýChuyện kể rằng, vào một ngày tuyết trắng Tây kinh, Võ Tắc Thiên bỗng cao hứng lệnh cho tất cả loài hoa, nội trong một đêm phải nở hết. Sáng hôm sau, tuy giữa mùa đông giá lạnh, các loài hoa đều ríu rít nở, trừ... mẫu đơn. Võ Tắc Thiên giận lắm, bèn phán đày mẫu đơn xuống Lạc Dương cho khuất mắt. Từ đó, Lạc Dương trở thành quê hương của hoa mẫu đơn.
-
LÊ BÁ THỰ Bút kýNhận lời mời của Bộ Văn hoá và Viện sách Ba Lan, tôi đi dự Đại hội Dịch giả Văn học Ba Lan toàn thế giới lần thứ nhất. Sau khi đến Vacsava, sáng 11 tháng 5 tôi đáp xe lửa xuống Krakow , thành phố cách thủ đô Vacsava trên 300 cây số. Ngồi bên cửa sổ con tàu, tôi ngắm cảnh mùa xuân hai bên đường: những rừng thông tươi tốt, những cánh đồng lúa mì xanh xanh trải dài tít tận chân trời.
-
VI THÙY LINH Tuỳ bútNgười Trung Quốc (TQ) có câu: “Trên trời có thiên đàng, dưới có Tô Châu, Hàng Châu”. Chỉ thoạt nghe, đã thấy người ta thật tự hào, về cảnh đẹp thành phố (TP) này đến thế nào, trên đất Đại lục dày đặc thắng cảnh, di tích, kỳ quan của Trung Hoa cẩm tú.
-
PHẠM NGUYÊN TƯỜNG Tản mạn từ Bruxelles Dưới mái hiên trạm gác cũ Porte de Ninove gần chỗ tôi ở có sống một cư dân đơn độc và lưu niên. Gã bù xù, tôi chỉ biết gọi gã như thế, nom chỉ trạc ngoài ba mươi nhưng có vẻ như đã cũ nát lắm rồi. Không ai biết gã từ đâu dạt vào, ở đó từ bao giờ.
.png)
.png)
