Văn hóa và căn cốt con người - Chúng ta chọn tử tế
Kết thúc loạt bài này, chúng tôi mong muốn, những nhận thức về văn hóa ngày càng hoàn thiện tiến gần đến giá trị cốt lõi nhất của văn hóa: Hình thành nhân cách con người và cốt cách của một dân tộc, trở thành nguồn lực nội sinh quan trọng để đất nước phát triển bền vững.
Tranh dân gian Đông Hồ.
Có thể nói những nhận thức và yêu cầu mới về xây dựng một nền văn hóa là cấp thiết trong bối cảnh cần cân bằng lại, định hình lại sự xuống cấp về đạo đức xã hội, sự đảo lộn các giá trị sống. Văn hóa phải được đặt ngang hàng với kinh tế, chính trị, xã hội. Tăng trưởng kinh tế đi đôi với phát triển văn hóa và thực hiện công bằng xã hội. Coi nhân tố con người là trọng tâm của xây dựng và phát triển văn hóa, xây dựng môi trường văn hóa vì sự phát triển toàn diện của con người. Nghĩa là văn hóa phải thấm sâu vào mọi mặt của đời sống, trong từng chính sách, từng bước đi cụ thể của toàn bộ đời sống xã hội chứ không chỉ là mục tiêu, hay động lực của phát triển “kinh tế-xã hội”.
Chúng tôi cũng nhận thức rằng, chủ thể của văn hóa là con người. Nếu con người được sống trong môi trường dân chủ, tự do sáng tạo, thì sẽ tìm được động lực phát triển cho toàn xã hội. Yếu tố đầu tiên, quyết định là từ văn hóa. Trong thời kỳ toàn cầu hóa hiện nay, văn hóa bao gồm cả việc tiếp nhận các yếu tố “ngoại sinh”, rồi bản địa hóa nó, biến nó thành của mình, thành nội sinh để tăng thêm nguồn lực cho phát triển.
Có lẽ không ai trong chúng ta không nhận thấy nền văn hóa của đất nước đang suy thoái nhiều mặt. Cần chấn hưng kịp thời, mạnh mẽ. Và chúng ta đều tin rằng ý chí dân tộc, khát vọng dân tộc là cái gốc của sự phát triển.
Cũng như chúng ta tin rằng phần lớn trong chúng ta đều chọn tử tế, chọn sống tốt (tức là sống có văn hóa) chứ không phải chỉ sống sướng. Cái cảm giác khát khao những điều tốt đẹp bừng dậy cho thấy khát vọng được sống tốt và sống trong một xã hội toàn điều đẹp đẽ là khát vọng rất lớn. Và như thế, tự mỗi con người sẽ có cách để sống tử tế xứng đáng với những sự tử tế quanh ta. Đạo diễn Trần Văn Thủy của bộ phim “Chuyện tử tế” từng chia sẻ: “Tử tế có trong mỗi con người, mỗi nhà, mỗi dòng họ, mỗi dân tộc. Hãy bền bỉ đánh thức nó, đặt nó lên bàn thờ tổ tiên hay trên lễ đài của quốc gia”. Còn văn hào Mark Twain thì nói: “Sự tử tế là loại ngôn ngữ mà người điếc có thể nghe thấy và người mù có thể đọc được”.
Sau những chuỗi ngày vật lộn với kinh tế thị trường kể từ khi đổi mới đến nay, hẳn nhiều người trong chúng ta thấm thía cái giá phải trả khi mải mê chạy theo kinh tế mà nơi lỏng đạo đức xã hội. Bởi thế ta tin sau bề mặt lạnh lùng của lợi nhuận, của sự thực dụng, phần tốt đẹp trong mỗi con người vẫn đầy đặn, vẫn sẵn sàng bừng lên. Chỉ là chúng ta không cùng nhau “bền bỉ đánh thức nó”. Thi hào Nguyễn Du trong tác phẩm văn học lớn nhất của dân tộc Việt Nam tính cho đến ngày hôm nay là “Truyện Kiều”, đã nói: “Thiện căn ở tại lòng ta...” Bởi vậy, việc nói rằng chúng ta chọn tử tế để sống vừa là bản năng vừa là sự trau dồi để đạt tới. Nhìn cuộc sống theo hướng tích cực, tin và tìm thấy những điều tốt đẹp ở cuộc sống, chúng ta đang bắt đầu hành trình đầu tiên để khơi những mầm thiện đang nằm rải rác đâu đó ở khắp nơi, thành sức mạnh đẩy lùi cái ác.
Xây dựng văn hóa và con người Việt Nam trong thời kỳ mới là tư tưởng xuyên suốt trong các chính cương văn hóa kể từ Đề cương Văn hóa 1943 tới Nghị quyết Trung ương 9 (khóa XI) về văn hóa. Trong đó, nòng cốt của văn hóa, để hướng tới xây dựng con người Việt Nam mới là văn học nghệ thuật phải có ý nghĩa nâng cao con người.
Vẫn phải nhắc lại rằng nhờ Đề cương Văn hóa 1943 mà chúng ta đã có một cương lĩnh soi đường cho đời sống tinh thần của cả dân tộc, tập hợp được đông đảo văn nghệ sĩ trí thức cùng hướng tới mục tiêu giải phóng dân tộc. Để thấy sức mạnh của văn hóa trong việc hình thành nguồn lực con người và có ý nghĩa lớn cho động lực phát triển tùy từng thời kỳ cụ thể.
Theo nhiều nhà nghiên cứu, trong mối quan hệ giữa đổi mới kinh tế, đổi mới chính trị và cải cách văn hóa thì cải cách văn hóa đóng vai trò quan trọng hơn cả. Lý do là vì văn hóa là môi trường tinh thần, là lá phổi của đời sống mà sự lạc hậu của môi trường tinh thần sẽ là vật cản đối với tiến độ cũng như sự thành công của đổi mới kinh tế và chính trị.
Sự thăng trầm của lịch sử dân tộc phản ánh cụ thể ở nền văn hóa của mỗi một thời kỳ. Trong thời hội nhập hôm nay, văn hóa Việt Nam cũng đa dạng khi đồng nhịp với thế giới bên ngoài. Nhưng cùng với đó, nói như một nhà nghiên cứu, thì cũng phơi bày nhiều bất cập: “Khi thế giới thật gần với người Việt, kể cả với những đứa trẻ, thì cái bi kịch nó cũng có thể bắt đầu từ đó. Bởi chúng ta không còn là ốc đảo biệt lập nữa. Thế giới phẳng rồi. Soi lại, liệu chúng ta đã có một cơ thể khỏe mạnh đủ sức đề kháng trong cái thế giới phẳng đó chưa?”.
Để tiếp nhận tinh hoa loài người, cần một thể chất lành mạnh. Đó là đòi hỏi sống còn trong việc hình thành con người Việt Nam hôm nay đáp ứng được với yêu cầu của thời đại. Trong đó, không nghi ngờ gì nữa, phẩm chất con người vẫn là yếu tố quan trọng để quyết định đến nguồn lực xã hội.
Để có một nền văn hóa đủ sức trở thành nguồn lực phát triển, chúng tôi đồng tình với ý kiến PGS.TS Phạm Quang Long trong loạt bài này. Đó là cần những chính sách vì con người, vì sự phát triển toàn diện của xã hội, của con người, làm cho con người được tự do, hạnh phúc. Đó là những chính sách sách phụng sự nhân dân, phụng sự đất nước, điều chỉnh hành vi con người hướng tới chân thiện mỹ, nuôi dưỡng, xây dựng con người Việt Nam của thời kỳ mới.
Làm người, chưa bao giờ là việc dễ, bởi vì chúng ta chọn tử tế để sống và luôn khát khao về một xã hội nhân văn, hướng tới phát triển bền vững.
Theo Thành Vĩnh - ĐĐK
Tải mã QRCode
.png "Địa danh học và việc nghiên cứu địa danh các tỉnh Trung Trung Bộ")
-
Văn hóa dân gian đã có nhiều biến đổi, nhưng các thành tố của nó vẫn tồn tại và tái cấu trúc, tạo nên bộ mặt văn hóa của xã hội đương đại. Văn hóa ấy là tấm căn cước cho mỗi người Việt khi hội nhập thế giới, đồng thời mang lại giá trị tinh thần và cả cơ hội khởi nghiệp cho giới trẻ.
-
Sau hơn 20 năm xuất hiện tại Việt Nam, internet ngày càng đi sâu vào cuộc sống, tạo ra những thay đổi to lớn từ thói quen hàng ngày, tới cách làm việc, giao tiếp, tương tác xã hội, quan niệm về không gian, thời gian... Những thay đổi ấy đòi hỏi xây dựng các giá trị văn hóa mới - văn hóa mạng.
-
LÊ HOÀNG TÙNG
Vai trò của thể dục, thể thao đã được xã hội thừa nhận, đánh giá là một trong những nhân tố quan trọng tác động đến sự phát triển của mỗi cá nhân và đất nước. -
Tác phẩm sơn mài “Vườn xuân Trung Nam Bắc” của danh họa Nguyễn Gia Trí - một bảo vật quốc gia đã bị hư hại nặng nề sau quá trình làm vệ sinh của Bảo tàng Mỹ thuật TP Hồ Chí Minh đang gióng lên hồi chuông cảnh báo về công tác bảo quản, tu bổ, phục chế.
-
Di tích xuống cấp là một trong những vấn đề tồn tại song hành với công tác bảo tồn và phát huy giá trị di sản ở Hà Nội. Bên cạnh những khó khăn về nguồn kinh phí, tình trạng tùy tiện trong tu bổ, tôn tạo cũng đang là bài toán đòi hỏi có giải pháp khắc phục hiệu quả, đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững giá trị di sản.
-
Tính đến đầu năm 2019, qua 7 đợt công nhận theo Quyết định của Thủ tướng Chính phủ, Việt Nam đang sở hữu 164 hiện vật, nhóm hiện vật được tôn vinh là bảo vật quốc gia. Tuy nhiên, thực tế hiện nay, vấn đề ứng xử với các bảo vật quốc gia đang tồn tại nhiều số bất cập, nhất là tình trạng can thiệp thô bạo với không ít hiện vật khiến dư luận bất bình.
-
Dự án “Tương lai của truyền thống” vừa tổ chức buổi trò chuyện “Cảm hứng nghệ thuật Tuồng”. Với sự tham gia của NSND Mẫn Thị Thu, NSƯT Phạm Quốc Chí, NSƯT Nguyễn Ngọc Khánh, Nghệ sĩ Nguyễn Thành Nam một lần nữa những bất cập trong công tác bảo tồn và phát triển nghệ thuật Tuồng đã được chính người trong cuộc chia sẻ.
-
NGUYỄN KHẮC PHÊ
Gọi là “Chuyện bên lề” vì chủ trương xây Khu Lưu niệm nhà thơ Tố Hữu (KLNTH) là của UBND Tỉnh Thừa Thiên Huế, tôi “bỗng dưng” bị lôi vào cuộc do đã viết bài “Ngày Xuân thăm quê nhà thơ Tố Hữu” đăng trên báo Văn nghệ số Tết Mậu Tuất - 2018. -
Phát biểu tại hội nghị kiểm tra, đánh giá việc triển khai, thực hiện Nghị quyết 33 về xây dựng và phát triển văn hóa con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước tại địa bàn TP.HCM ngày 20/4/2019, ông Võ Văn Thưởng - Ủy viên Bộ Chính trị, Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương nhận định: “Văn hóa TPHCM đã phát triển nhưng vẫn chưa tương xứng với tiềm năng”.
-
Để hạn chế bạo lực học đường, có ý kiến cho rằng, bên cạnh kiểm soát, ngăn chặn những clip độc hại, bạo lực trên mạng xã hội, cần đưa giá trị sống và kỹ năng sống đến học sinh và giáo viên, qua đó tạo môi trường giáo dục thân thiện hơn, khiến học sinh hạnh phúc hơn.
-
5 năm kể từ khi Ngày Sách Việt Nam ra đời, khắp các địa phương trên cả nước, hoạt động cổ vũ cho văn hóa đọc được tổ chức rộng rãi. Tại các hệ thống giáo dục đào tạo, phong trào đọc sách cũng lan tỏa mạnh mẽ.
-
Thần tượng là một nhu cầu thiết yếu của thế hệ trẻ, nó cần thiết như cơm ăn nước uống hàng ngày. Có phải chăng xã hội chúng ta đang thiếu vắng những anh hùng, những con người bình thường, những sự việc bình thường đã trở nên quý hiếm, được nêu gương khiến thế hệ trẻ tìm đến những kẻ giang hồ cộm cán, những kẻ tìm mọi cách để gây sốc trong đời sống và trên mạng xã hội?
-
Tại Hội thảo khoa học quốc tế với chủ đề: Xây dựng trường mầm non hạnh phúc và nói không với bạo lực học đường, diễn ra sáng 9.4, chuyên gia giáo dục Đan Mạch, PGS. Jette Eriksen khẳng định, để đẩy lùi bạo lực học đường, chúng ta phải xây dựng một nền giáo dục với những phương pháp sư phạm đầy nhân văn và thân thiện với trẻ, kết hợp quan điểm của trẻ em trong tất cả những gì chúng ta làm.
-
Thông qua cuộc thi “Đại sứ văn hóa đọc”, các em đã có những cảm nhận hết sức tuyệt vời về vai trò của đọc sách, của văn hóa đọc.
-
NGUYỄN THANH TÙNG
Trong số ra ngày 25 tháng 11 năm 1990, một tờ báo chủ nhật xuất bản ở Hà Nội đăng bài "Giáo dục gia đình - S.O.S" của bạn đọc Lê Hòe. -
Chúng ta đã nói quá nhiều về sự xuống cấp đạo đức cá nhân và xã hội mà chưa chỉ ra được căn nguyên sâu xa của nó là gì, nằm ở đâu và phải làm gì, tháo gỡ như thế nào… Sức mạnh đến từ nhiều thiết chế xã hội, trong đó có báo chí với vị thế và tầm ảnh hưởng rộng lớn.
-
Chủ trương xã hội hóa các hoạt động văn học - nghệ thuật trong đó có nghệ thuật sân khấu đã được triển khai thực hiện hơn 20 năm nay… Tuy nhiên, theo họa sĩ - NSND Lê Huy Quang, quá trình này với sân khấu vẫn đang như một vòng tròn quẩn quanh chưa xác định được hướng đi cụ thể.
-
Đi dạo trên nhiều tuyến phố của Hà Nội bắt gặp nhiều biển hiệu đề bằng tiếng nước ngoài. Ngay cả khi chúng ta đón lượng khách du lịch kỷ lục là 15 triệu lượt/người trong năm 2018 thì điều này không chỉ chứng tỏ chủ các cửa hàng, công ty thiếu tự tôn văn hóa dân tộc mà còn vi phạm quy định pháp luật.
-
Xã hội phát triển, các khu đô thị mọc lên ngày một nhiều. Dạng nhà chung cư cao tầng, nhà ống, nhà liền kề, biệt thự phát triển mạnh mẽ dẫn đến sự thay đổi lớn về sinh hoạt của người Việt. Từ đó dẫn đến thay đổi đáng kể về vị trí, vai trò và chức năng của Ban (bàn) thờ gia tiên…
-
Câu hỏi khá táo bạo, tương tự như khi người ta tính chuyện bứng một gốc cây cổ thụ ngàn năm, rễ của nó đã lan rộng cả dải đất hình chữ S, tán của nó xòe cả bầu trời vùng biển đông, toan ngắt cành ngắt lá đem trồng đi chỗ khác, hoặc chừng như muốn xem bói một quẻ nhờ vào lời thần thánh hoặc tìm nhà bác học phán cho một câu điều chỉnh. Tôi thì tôi không dám nói chuyện điều chỉnh – hai chữ rất thời thượng của thời… hậu cách mạng bứng gốc, nay bớt lại chỉ điều chỉnh thôi nhưng điều chỉnh cái gì, ai điều chỉnh?
.png)
.png)
