Vẫn còn đây những số phận con người...

08:59 04/09/2008

NGUYỄN XUÂN HOÀNG(Đọc tập truyện "Ngôi nhà hoang bí ẩn" của Phan Văn Lợi)Tôi đọc mê mải tập truyện đầu tay của tác giả Phan Văn Lợi. Cái tựa "Ngôi nhà hoang bí ẩn" gợi trong lòng người đọc một câu hỏi ban đầu: Cuốn sách viết về cái gì đây? Càng đọc, càng bị cuốn hút khi cùng anh trở lại miền ký ức, để đi qua những năm tháng chiến tranh khốc liệt.

Có thể nói ký ức về chiến tranh là một chủ đề lớn xuyên suốt "Ngôi nhà hoang bí ẩn". Như một vết thương lòng, chiến tranh đã đi qua nhưng mất mát thì vẫn hãy còn đây... Quá khứ như một thì chưa hoàn thành vẫn tiếp tục nối dài trong hiện tại. Nhân vật Tâm (Những người bạn của tôi) gần như chỉ sống trong quá khứ. Anh trân trọng những mất mát như đã trân trọng yêu thương cuộc đời này. Cái triết lý sống giản dị của Tâm gói trọn trong một câu hỏi là phải sống làm sao khi bao nhiêu bạn bè đã chết cho mình sống. Đó là Hà, Thanh, Bình - những liệt sĩ vô danh trong truyện ngắn "Chuyện về hồn ma liệt sĩ vô danh". Từ những miền quê khác nhau, tuổi đời khác nhau, họ đã hy sinh lặng lẽ cho đất nước. Suốt đời mình, Bình chỉ "ước ao được trở về quê, về với dải đất bồi ven biển có những con dã tràng chạy tíu tít mỗi khi nước triều lên, về với cánh cò trắng lấp loá nắng chiều chấp chới trên những cánh rừng ngập mặn trải xa tít mờ"... Còn với Thanh thì lúc nào anh cũng bồi hồi như thời sinh viên tranh đấu. Nhớ "tiếng hát vọng trời đêm. Hoa phượng rụng xuống và hoa lửa bay lên đều đỏ rực nỗi khát khao. Sáng ra cảnh sát đàn áp. Máu loang trên áo trắng học trò đỏ như màu hoa phượng". Biết bao nhiêu sự hy sinh thầm lặng của một dân tộc bất khuất. Bà Tam (Ngôi nhà hoang bí ẩn) là cơ sở giao liên cách mạng nhiều năm tháng âm thầm đưa bộ đội vượt sông. Vợ chồng bà không hề gian khó và không sợ cả cái chết. Ngày hoà bình khi được hỏi vì sao không kể lại thành tích, bà trả lời với một chân lý đơn giản: "Hồi đó mỗi lần đưa anh em vượt sông, lúc đón lên chẳng bao giờ đủ người. Có đêm xuống hơn ba chục chỉ lên có bốn. Anh em nằm lại dưới đó làm sao kể công?". Trong khi có nhiều người chối bỏ quá khứ, vội quên ngay cả thân phận mình, thắp nhang cho đồng đội "như lần đầu đi tập cấy"... làm quấy quá cho xong chuyện, thì vẫn còn đó những Phú, những Tâm, những bà Tam... nhìn quá khứ (mà ở đây là máu đỏ) với sự biết ơn sâu xa như ơn nghĩa sinh thành.
Có một mạch nhánh khác chảy qua "Ngôi nhà hoang bí ẩn" đó là cuộc đời thường mỏng manh trôi dạt trong cơ chế thị trường. Ở đây cuộc sống với những mảng màu sáng tối nặng trĩu những quan niệm sống xu thời, gấp gáp chạy theo "văn minh" vật chất. Nhân vật Phát (Người bạn cũ) đã thay đổi quá nhanh. Phát là đại diện cho một lớp người súng bái chủ nghĩa vật chất, và đã bị cơ chế thị trường "nuốt chửng". "Cho hai đứa con ngoan hiền thông minh sang nước người và tìm cách đẩy cậu quý tử lưu manh vào lực lượng bảo vệ an ninh trật tự của nước mình...". Phát đã không từ nan bất cứ điều gì, miễn rằng điều đó có lợi cho bản thân. Chuyện "Chai rượu ngoại" là tấn bi kịch của đời thường. Có những ngày thất thểu đâm đơn đi khắp các cửa để xin việc, chạy mòn mỏi trong cuộc mưu sinh, mới thấy chuyện của Hân là một bi kịch thực sự và phổ biến. Chai rượu ngoại được mua từ sự vay mượn, chắt chiu từng đồng còm cõi... đã không "cứu" được Hân. Quyết định nghỉ việc đã hất Hân ra khỏi cái guồng máy khắc nghiệt của cuộc đời.
Một trong những thành công lớn của tập truyện "Ngôi nhà hoang bí ẩn" đó là việc xây dựng hình ảnh người chiến sĩ công an nhân dân. Nhiều năm làm cảnh sát khu vực bờ hồ Trần Hưng Đạo, vốn sống thực tế đã giúp Phan Văn Lợi có những truyện ngắn rất hay về đề tài này. "Mùa cây đót trổ bông" là một truyện ngắn đặc sắc. Có một thời chúng ta thường chịu ảnh hưởng của cái nhìn duy lý trong đánh giá con người. Đã tốt là tốt ròng, đã xấu là xấu tuyền. Chính cách nhìn này đã "hàm oan" cho một số người và đánh giá cao một số người chưa thật tốt. Hiện thực cuộc sống phong phú cho thấy con người có thể xấu ở mặt này, nhưng lại tốt ở mặt khác, hoặc giữa cái xấu và cái tốt chỉ cách nhau một sợi tóc. Nó vận động theo hoàn cảnh và một số qui luật xã hội nhất định. Từ cái nhìn của người trong nghề, Phan Văn Lợi đã có một cách riêng để đánh giá đối tượng tội phạm. Bằng cái nhìn độ lượng và nhân ái của một chiến sĩ công an, Phan Văn Lợi đã tìm thấy trong nhân vật Quý một con người có lương tri và tình cảm. Là tội phạm nhưng Quý rất yêu thương gia đình và hiếu thảo. Dù giang hồ nhưng đến ngày kỵ giỗ vẫn nhớ về để thắp hương ông bà cha mẹ. Quý rất yêu thương các cháu và người anh. Dù "xưa nay chả bao giờ nói được với nhau những lời âu yếm, nhưng trong lòng thì người này thương người kia đến xót xa..." Chính Quý cũng là người đã đánh một đàn em để thu hồi hai quả lựu đạn, tránh gây giết người.
Với tập truyện đầu tay "Ngôi nhà hoang bí ẩn" Phan Văn Lợi đã khẳng định một hướng đi chuyên nghiệp trong văn chương. Truyện của anh giản dị, giàu hơi thở đời sống. Bố cục và kết cấu chặt chẽ, văn phong hiện đại. Một số truyện ngắn giàu chất tiểu thuyết. Hy vọng rằng với vốn sống phong phú trong ngành, Phan Văn Lợi sẽ còn nhiều trang viết hay về đề tài công an và người chiến sĩ công an.
N.X.H
(nguồn: TCSH số 163 - 09 - 2002)

Đánh giá của bạn về bài viết:

0 đã tặng

Bày tỏ cảm xúc Mã QRCode

Bình luận (0)

Tin nổi bật

Về một bức thủ bút chữ Nôm của Thích Quảng Đức

PHẠM QUÝ VINH Sau khi lên nắm chính quyền ở miền Nam Việt Nam, Ngô Đình Diệm đã thi hành một chính sách đối nội hết sức phản động. Chính quyền Ngô Đình Diệm đã sử dụng nhiều thủ đoạn nham hiểm nhằm khủng bố những người kháng chiến, những người yêu nước.
Văn tưởng niệm các Tiên Hiền giáo thụ Đông Kinh Nghĩa Thục (1907 - 2007)

VŨ NGỌC KHÁNHLTS: Ngày 17-11-2007, tại Văn miếu Quốc tử giám Hà Nội, Trung tâm Minh Triết Việt đã tổ chức Lễ tưởng niệm các nhà giáo Đông Kinh Nghĩa Thục. Giới trí thức học thuật của Hà Nội, nhiều thanh niên, sinh viên và hậu duệ của một số nhà Đông Kinh Nghĩa Thục (ĐKNT) đã đến dự.
Nhịp đập của một trái tim nhiều trăn trở

MAI VĂN HOAN Nhà xuất bản Văn học vừa ấn hành tập thơ Cõi lặng của Nguyễn Khoa Điềm. Cõi lặng gồm 56 bài, đa phần được viết sau khi tác giả nghỉ hưu. Điều đó cũng là lẽ thường. Các nhà thơ như Nguyễn Trãi, Nguyễn Công Trứ, Nguyễn Khuyến... đều như thế cả. Khi đương chức họ bận trăm công nghìn việc. Phải đến lúc nghỉ hưu họ mới sống thoải mái hơn, dành nhiều thời gian cho thơ hơn. Đọc Cõi lặng ta mới thấu hiểu tâm trạng của nhà thơ, mới nghe được nhịp đập của một trái tim nhiều trăn trở.
Trường đại học của tôi - một tác phẩm thành công tiềm ẩn

HỒNG NHU“Trường đại học của tôi” là cuốn sách thứ 4 của Nguyễn Nguyên An (tức Nguyễn Văn Vinh) trình bạn đọc trong khoảng mười năm trở lại đây. Ba cuốn trước là truyện ngắn, cuốn này là truyện dài.
Thế giới nghệ thuật của Mạc Ngôn qua hai tiểu thuyết “Báu vật của đời” và “Đàn hương hình”

NGUYỄN KHẮC PHÊChỉ mới qua hai tác phẩm “Báu vật của đời”(NXB Văn nghệ TPHCM, 2001) và “Đàn hương hình”(NXB Phụ nữ, 2002), Mạc Ngôn - nhà văn “hạng nhất” thuộc Cục Chính trị Bộ Tổng Tham mưu Quân giải phóng Nhân dân Trung Quốc - đã trở nên nổi tiếng ở Việt Nam, thậm chí đã vượt lên cả những “ngôi sao” quen thuộc như Giả Bình Ao, Trương Hiền Lượng, Vương Mông... và cả nhà văn Cao Hành Kiện (Noben 2001).
Đời hoa tình người, lẽ đời và những lời cảnh báo

ĐỖ XUÂN NGÂNTôi hân hạnh được đọc tác phẩm Đời hoa, tập tản văn của nhà văn Nguyễn Khắc Phê do Nhà xuất bản Hội Nhà văn ấn hành 1999.
Mây trắng bên trời bay ngẩn ngơ

NGUYỄN QUANG HÀ(Đọc Lãng Đãng Mây Trời của Thanh Nhơn - NXB Thuận Hoá - năm 2001)Gấp tập thơ "Lãng đãng mây trời" lại, tôi như thấy dưới mái tóc bồng bềnh trong gió của ông là cặp mắt nhìn xa xăm, phiêu diêu, và quanh đâu đây là hương rượu nếp thơm nồng toả ra từ vành môi tủm tỉm cười của ông.
Còn lại một nỗi buồn

HOÀNG BÌNH THI (Đọc thơ HÀ MINH ĐỨC)Trong cơn mưa đầu mùa tầm tã của xứ Huế, tôi đọc lại những bài thơ của giáo sư Hà Minh Đức với một nỗi buồn riêng. Một chút ngạc nhiên mà chẳng ngạc nhiên chút nào, khi song hành với sự uyên bác trong học thuật là một tâm hồn nhạy cảm và tinh tế vô cùng.
Đưa đò

LÊ THIẾU NHƠN(Tản văn và bình văn của nhà văn - nhà báo Trần Hữu Lục)Một cuốn sách tập hợp những bài báo của nhà văn Trần Hữu Lục sau nhiều năm anh đồng hành với bè bạn văn nghệ.
Azit Nêxin - Những người thích đùa

HOÀNG KIM ĐÁNGÔng nhà văn Thổ Nhĩ Kỳ này là một trong những nhà văn châm biếm đứng hàng đầu thế giới. Hai mươi năm trước, ông đã đến Việt . Sở dĩ tôi khẳng định chắc chắn như vậy, bởi tôi có trong tay dòng bút tích ghi rõ năm tháng và chữ ký của tác giả; thậm chí còn chụp ảnh kỷ niệm với ông nữa. Tấm ảnh ấy, những dòng bút tích ấy, hiện còn lưu giữ trong cuốn truyện "NHỮNG NGƯỜI THÍCH ĐÙA", sách đó Nhà xuất bản Tác Phẩm Mới của Hội Nhà văn Việt Nam xuất bản lần thứ nhất.
Những ánh lửa thắp từ cõi nhớ

HỒ THẾ HÀ(Đọc Cho từng ánh lửa, tập thơ của Hải Trung, NXB Thuận Hoá - Huế, 1999)Sự hiện diện của thơ Hải Trung trong đội ngũ những người sáng tác trẻ ở Huế là một niềm vui sau nhiều năm lặng lẽ âu lo của nhiều người về thế hệ làm thơ kế cận của xứ sở được mệnh danh là giàu mơ mộng thi ca này.
"Krishnamurti" cuộc đời và tư tưởng

LÊ MỸ ÝSau một loạt tác phẩm và tác giả được giới thiệu trên nhiều lĩnh vực tôn giáo, triết học, văn hoá, khoa học và nghệ thuật để làm tư liệu nghiên cứu và tham khảo, trong quý một năm nay, Nhà xuất bản Văn học lại tiếp tục cho ra mắt bộ sách lớn:"Krishnamurti - cuộc đời và tư tưởng" do Nguyễn Ước chuyển ngữ. Đây là một bộ sách công phu và được nhiều độc giả chờ đợi đón đọc.
Phan Huyền Thư, cây huyền cầm đau vùng sao sáng

VĂN CẦM HẢI (Nằm nghiêng - Thơ- Nxb Hội Nhà văn 5/2002)Trên đất Thư "viết buồn thành mưa". Dưới trời Thư "viết buồn thành gió". Giữa đời Thư "viết nỗi buồn sống".
Đọc thơ Ngàn Thương

TRẦN THUỲ MAIThơ Ngàn Thương bàng bạc một nỗi quan hoài. Trong thơ anh, ta luôn gặp một vẻ quyến luyến ngậm ngùi, đúng như ấn tượng từ cái bút danh của tác giả: Ngàn Thương.
Từ A đến Z với Hoàng Phủ Ngọc Tường

NGUYỄN TRỌNG TẠOLTS: Vậy là đã đúng một chu kì World Cup, nhà văn Hoàng Phủ Ngọc Tường bị “cải bệnh hoàn đồng” và phải tập ăn tập nói, tập đi tập đứng lại từ đầu. Dù vậy, anh vẫn viết được và viết hay như trước.Trong dịp Festival Huế 2002, đã diễn ra một cuộc hội thảo văn học về Hoàng Phủ Ngọc Tường nhân bộ tuyển tập của anh được Công ty Văn hóa Phương ấn hành.Sông Hương xin trân trọng giới thiệu một số ý kiến đã thành văn được trình bày trong hội thảo đó.
"Trăng lạnh" - còn một chút tôi của Lê Ngã Lễ

NGUYỄN THIỀN NGHIHai chữ "Trăng lạnh" trắng trên nền bìa màu lam do tác giả tự trình bày bềnh bồng một chút tôi bằng những bài thơ tự sự của mình.
Một bản sắc "Thần Kinh"

VỌNG THẢO(Đọc sách "Nhà văn Thừa Thiên Huế" – NXB Thuận Hoá 2002).Trải qua nhiều thế kỷ, Huế bao giờ cũng là miền đất tụ hội nhiều nhân tài văn hoá - văn học của đất nước. Trong bảng quang phổ bản sắc Việt Nam vô cùng bền vững, miền đất hội tụ nhân tài ấy luôn đằm thắm, lấp lánh một bản sắc "thần kinh" riêng biệt - một bản sắc mà tiếng nói của văn chương là thuần khiết và đa dạng.
Có một nhà văn hoá ẩm thực Huế

NGUYỄN VĂN HOA Tôi đã đọc sách Ăn chơi xứ Huế của nhà thơ Ngô Minh (*) một mạch như bị thôi miên. 247 trang sách với 36 bài bút ký viết về triết lý ẩm thực Huế, về các món ăn Huế như tiệc bánh, cơm muối, mè xửng, tôm chua, chè Huế, bánh canh, bún gánh, nem lụi, hôvilô (hột vịt lộn), bánh chưng, bánh khoái, cơm chay, chè bắp, món vả trộn, cháo lòng, rượu Minh Mạng Thang...
Tản văn - lấp lánh sắc màu

KIM QUYÊNĐọc tản văn của nhà văn Mai Văn Tạo (*) và nhà văn Trần Hữu Lục (*) tôi như đứng trên những tảng mây lấp lánh sắc màu, theo gió đưa về mọi miền, mọi nẻo quê hương.
Quan niệm về giới báo chí của Guy de Maupassant trong tác phẩm

HƯƠNG LANGuy de Maupassant sinh ngày 5-8-1850 ở lâu đài xứ Normandie. Trong một gia đình quý tộc sa sút. Khi mà nước Pháp vừa trải qua cuộc đụng đầu lịch sử giữa giai cấp tư sản hãy còn nhức nhối những vết thương thất bại của cuộc cách mạng năm 1848.