Bộ sách kỷ niệm 30 năm Sông Hương, riêng tập tuyển truyện ngắn được chọn xuyên suốt trong 30 năm chứ không phải chỉ 10 năm như tuyển bài ở các chuyên mục khác.
Ngoài mảng được duy trì từ lúc tạp chí mới ra đời cho đến nay là “Huế - dòng chảy văn hóa”, Sông Hương ghi được dấu ấn trong lòng bạn đọc phải kể đến ba mảng chính: văn, thơ, lý luận phê bình. Trong đó truyện ngắn luôn được xem như “xương sống” của mỗi số báo.
Trong dịp kỷ niệm 20 năm, Sông Hương đã có tuyển Văn dày trên 500 trang khổ 16x24cm gồm 50 truyện ngắn. Nếu so với 20 năm Sông Hương, thì 10 năm sau này lượng truyện hay tăng lên. Năm 2009, hơn chục truyện ngắn tốt rải đều trong các số Sông Hương như: Hoa gạo đỏ, Một bước sau quận công, Cái chết của Rối, Một lát cắt,... đủ để có được một tập truyện đa sắc, hấp dẫn. Hoặc trong năm 2011, có số báo đến 3 truyện ngắn được tuyển vào tập này: “Người đọc sẽ đến với một thế giới hiện thực thậm phồn trong sự hỗn chứa hiện thực trần trụi và những hoang tưởng phi lý, thậm chí hướng tới những dự cảm trong chiều sâu vô thức nội cảm qua truyện ngắn Ngày cuối cùng của một diễn viên hài. Bên cạnh đó, Vòng luân hồi của chữ là những mảnh ghép bị đảo lộn như chính những nhân vật trôi lăn trong luân hồi vẫn không nhận ra kiếp mình. Và những ám ảnh của con người khi bị ném vào một quái trạng bất khả cứu rỗi trong Tôi đã nôn ra những đứa trẻ”. (LGT Sông Hương số 269).
Một điều hơi khác biệt, là chúng tôi đã chủ động chọn lại một số truyện không có trong tuyển 20 năm, như Niết bàn bốc cháy (Đoàn Lê), Dịch quỷ sứ (Tạ Duy Anh), Cún (Nguyễn Huy Thiệp), Người đoán mộng giỏi nhất thế gian (Phạm Thị Hoài), Qua sông (Cung Tích Biền) v.v. Nhiều tác giả có từ một đến vài ba truyện ngắn khá trong bộ tuyển Văn 20 và rải rác trên Sông Hương suốt 30 năm, tiếc là do số lượng trang có hạn nên đành phải... gác lại.
Như vậy, chúng tôi không có ý đưa ra một tiêu chí rõ rệt nào ngoài việc chọn những truyện ngắn khá và hay để không phụ lòng độc giả. Có chăng đó là sự chú ý trước hết đến các tác giả ở Huế (vẫn trừ ra một số tác giả góp mặt ở trong tuyển Văn 20). Đó là một Trần Thùy Mai nhẹ nhàng, sâu lắng mà vẫn đầy phức cảm trong không gian Huế xưa với Trăng nơi đáy giếng; Việt Hùng vẽ Biếm họa về hạnh phúc gia đình; Những bước chân bên ngoài khe hở là nhân vật chính của vở bi hài kịch do tác giả Hoàng Trọng Định dàn dựng; Trần Hạ Tháp bày ra Thế trận linh xà để làm nổi lên chí khí người anh hùng áo vải; Thím Thoải của Hạnh Lê (Nguyễn Xuân Hoàng) khắc khoải nỗi buồn thiếu phụ; Phạm Xuân Phụng “trong vai” một nhà tâm lý xuyên sâu vào những ẩn ức đẫm tính nhân văn của chú vịt Mê sa li, câu chuyện bên hồ; Hiện thực phũ phàng như tiếng chuông rung lên trước đạo đức suy đồi được diễn ra âm thầm mà quyết liệt ở Gã kéo chuông nhà thờ của Thái Ngọc San; Dương Thành Vũ đưa ta về không gian của thời bao cấp khổ lụy trong Giếng trăng với vài phận đời bi đát và chỉ có thể đi vào ngõ cụt; Nguyên Quân tìm chân lý qua Chuyện từ thời chiến: người mẹ anh hùng có một bàn tay vỗ về đứa con của mình đã hy sinh, và một xoa dịu dòng sám hối của người lính ngụy...
So với những tờ báo luôn chào đón “hàng độc” với mức nhuận bút hấp dẫn mà Sông Hương vẫn hút được nhiều truyện ngắn hay và mới, chứng tỏ nhiều tác giả có nghề vẫn rất mến mộ Sông Hương. Nhờ đó tuyển tập này dung hợp được nhiều phong cách. Có truyện như là sự thấm tháp nỗi đời của nhà văn sau bao nhiêu năm trăn trở. Đơn cử trường hợp của nữ nhà văn Dạ Ngân: nghỉ việc công sở, trở về tổ ấm của mình lặng lẽ “chép” lại những vết son trên chặng đời đã qua. Truyện là góc nhìn rất hẹp về chiến tranh song mở ra trước độc giả nhiều ngã rẽ với một Xuân nữ lỡ mang kiếp đào hoa, mà bạc phận cho những người đàn ông từng “hành quân” qua cuộc đời chị. Nhức nhối bởi lương tâm bại hoại của những con người vốn là ruột rà với nhau được lột tả trong Kịch độc. Người viết đã “tiêm” những rung cảm lạ lùng vào miền hoang mê của lương tri đồng loại. Những truyện ngắn khác của Bảo Ninh (Bằng chứng), Lê Minh Khuê (Sống chậm), đọc liền thấm nỗi đau đời như của chính mình chứ không còn là của nhân vật nữa. Song hành với hơi thở truyền thống là mạch ngầm hiện đại, như Đất không lối vào của Hạo Nguyên, Mê cung của Nhật Chiêu, Những bức ảnh của Lê Minh Phong; Sóng ngoài khơi của Khánh Phương, hay Một bước sau quận công, một dạng tiểu-luận-truyện rất đặc biệt của nhà văn Hồ Anh Thái.
Mong muốn lớn nhất của chúng tôi qua tuyển tập này là nhiều tác phẩm một lần nữa được vinh danh; để tác giả của nó thêm tin tưởng và lại dành cho Sông Hương những tác phẩm tâm đắc.
Ban tuyển chọn Sông Hương
NGUYỄN BẢN
Nàng là người sau cùng bước lên xe và ngồi ở hàng cuối. Nàng giản dị trong bộ đồ đen, trái với những người đàn bà và cô gái khác trong đoàn. Đôi mắt buồn.
Trời qua cơn mưa đêm, nắng hừng lên. Quang cảnh thị trấn sạch sẽ, óng ả. Tôi đang ngồi làm tin tờ bên cửa sổ. Chợt thấy một cô gái vén quần bước qua vũng nước ngoài đường, cô mặc bộ áo quần màu đen...
THÁI ĐÀO
1.
Họ đã đi rồi. Những người từng cưu mang tôi một thời đã bỏ đi Mỹ theo diện HO rồi. Tôi một mình lang thang trở về lều chợ. Con Khờ đứng ở cổng chợ chờ tôi. Nó đưa tay vẫy vẫy. Bây giờ người thân thích còn lại của tôi la nó, con mắt nó cũng đượm buồn. Nó đưa mắt hướng về đường cái, quốc lộ. Tôi hiểu, nó cũng xót xa vì những người ra đi.
TRẦN DUY PHIÊN
1.
Thầy Năm trở lại miền Tây với ba đồng sự và một nhóm nhỏ giáo dân. Trước ngày lên đường, thầy đã nói với họ bên kia những chóp núi ngợp mắt ấy có một thung lũng mầu mỡ bạt ngàn.
DƯƠNG THÀNH VŨ
Học hết bậc tiểu học trường làng tôi lên phố học tiếp, thi thoảng có phương việc chạp giỗ mới về.
TẠ DUY ANH
Một hôm viên chánh án của Tòa án nọ nhận được lá đơn kiện kỳ lạ chưa từng có. Để độc giả đỡ sốt ruột, người kể xin miễn miêu tả nét mặt viên chánh án khi đọc xong đơn.
CUNG TÍCH BIỀN
1.
Dòng họ Trần Liêu vào định cư ở bờ Bắc sông Thu một thời gian lại gặp chuyện chẳng lành. Mấy năm liền, mùa hè như trong lò thiêu, mùa đông như băng giá, khí hậu khắc nghiệt, khắp nơi bị lụt lội, hạn hán, mưa đá, bão tố; lúa đang đòng đòng sâu bọ ăn hết, kiến vàng làm tổ trong măng tre măng trúc; giếng nước có rắn, dọc bờ sông cá sấu phơi mình trên cát; giữa trưa khô khốc từng bầy voi lang thang đi tìm nước dọc bờ sông trắng. Gió rao truyền những tai ương, và biển bủa sóng báo hiệu của hoang phá điêu tàn.
ĐOÀN LÊ
Cây lá héo rũ. Hơi nóng bốc rung rinh trên một mỏm lá xám. Cả hoang đảo say nắng ngất ngư tới tận khi mặt trời đỏ nẫu sắp rụng xuống gốc biển.
HOÀNG TỐ MAI
"Ta muốn nhìn bông hoa đen nở nụ, trên cánh mỏng là đường diềm trắng gấp khúc uốn lượn. Giá mà ta được nhìn thấy".
Thỉnh thoảng chị tôi viết mấy dòng chữ này vào những mẩu giấy bất kỳ nhất là khi trời đổ mưa phùn rỉ rách. Lúc ấy ngoài trời vắng tanh, ở đâu cũng đầy bùn và mùi ẩm ướt. Chỗ nào cũng đầy mùi ẩm ướt. Trời càng lạnh.
PHẠM THỊ HOÀI
Ngày mười lăm tháng hai năm một ngàn chín trăm tám mươi bảy, tòa án nhân dân thành phố H. mở phiên tòa xử một trường hợp đặc biệt. Bị cáo là một phụ nữ bốn mươi tuổi, độc thân, phạm tội hành nghề mê tín dị đoan có hệ thống, có tổ chức, quy mô lớn và ảnh hưởng nghiêm trọng đến đời sống xã hội, nổi tiếng dưới tên gọi "người đoán mộng giỏi nhất thế gian".
NGUYỄN HUY THIỆP
I - GÂY CHUYỆN
Trong số người quen của tôi, tôi rất nể phục nhà nghiên cứu văn học K.. Anh am hiểu các vấn đề lý luận văn học ở ta (lĩnh vực mà thú thực tôi không hiểu gì mấy). Những bài viết của K. có thời được nhiều người ví như "ngọn roi" quất vào "con ngựa sáng tác văn học" giúp nó phi nhanh hơn và không trật đường.
HỮU PHƯƠNG
Nắng gắt. Những đợt gió Lào đầu tiên ồ ồ thổi qua cánh đồng đất cát, cuốn bụi mù mịt, ném cát vào mặt lão Điều. Lão bước vội vã, lúp xúp. Đúng hơn là lão lủi, dọc theo bờ phi lao cao bằng đầu người, cằn cỗi và vàng hoe, mắt dớn dác trông chừng bốn phía.
TÔ NHUẬN VỸ
I.
Tiếng còi như con thuồng luồng đen khổng lồ chạy loạn lên trong không gian với tiếng hụ hụ trần truồng. Mọi vật loạng choạng. Cây lim già, cây đa nhiều cành, cây si rễ già, những hàng cây lớn bé bên hồ rùng mình, rồi như cùng một lúc nghiêng hàng vạn tai lá nghe tiếng hụ. Đã khá lâu rồi, tiếng hụ của còi mới quen lại trong không gian thành phố.
CAO LINH QUÂN
Có một con Dã Tràng sống ngoài bãi biển Nha Trang. Ngày trước, cũng lâu rồi, đang tuổi thiếu niên, ham rong chơi, có lần nó lên tới mặt đường, ngỡ ngàng nhìn Viện Pasteur mới xây cất xong. Cái lâu đài đứng một mình trong nắng như dát vàng đó làm chú ta mê mẩn.
THÁI NGỌC SAN
Mới nhìn qua, gã có vẻ hung dữ, một người làm người khác luôn luôn phải cảnh giác trước khi đến gần. Một vết sẹo chạy từ đỉnh trán bẻ quặt xuống khóe mắt phải như muốn kéo con mắt gã ra khỏi tròng.