Từ đường Qui Đức công chúa bị lãng quên

14:29 06/11/2009
HỒ VĨNHTừ đường Qui Đức công chúa tọa lạc bên cạnh đường đi lăng Tự Đức thuộc thôn Thượng 2, xã Thủy Xuân, thành phố Huế. Đây là một ngôi từ đường cổ có tuổi thọ trên 100 năm. Bình đồ từ đường có kiến trúc gần vuông, nội thất có 1 gian 2 mái gồm 20 cột gỗ lim, kiền. Ở gian chính giữa treo bức hoành khắc nổi sáu chữ Hán "Qui Đức công chúa từ đường".

Mặt hậu từ đường Qui Đức Công chúa - Ảnh: Hồ Vĩnh

Cốt lõi của ngôi từ đường là một bộ khung gỗ chịu lực với sự lien kết chặt chẽ bởi các vì kèo, hai gian ở hai đầu với một vì kèo đặc biệt gọi là vì kèo chái. Chất liệu gỗ lim, kiền cho phép đẩy mái cao hơn, lòng nhà rộng. Vì kiến trúc theo thức nhà "rội" nên phần không gian của hai chái lót ván ngăn cách với gian chính diện.

Theo sách Đại Nam liệt truyện và Nguyễn Phúc tộc thế phả cho biết. Qui Đức công chúa Vĩnh Trinh, biệt hiệu là Nguyệt Đình, con gái thứ 18 của vua Minh Mạng, con gái cùng mẹ với Tùng Thiện Vương Miên Thẩm, sinh năm 1824. Thuở nhỏ bà thông minh, biết lo lắng và rất chí tình. Ban đầu bà được vua cho theo nữ sử ở trong cung để học, lúc hơi lớn bà đã thích ngâm vịnh. Bà đã được Tùng Thiện Vương dạy cho luật thơ Đường và bà hiểu rất rành rẽ.

Năm 1850, bà được gả cho phò mã Đô úy Phạm Đăng Thuật là con trai của Phạm Đăng Hưng, tức là em ruột của bà Từ Dũ (vợ vua Thiệu Trị). Năm 1861 Nam Châu có động, Thuật vâng mật chiếu đi Gia Định phỏng sát, chết trong khi làm công việc. Được tin vua Tự Đức rất thương tiếc truy tặng Quang Lộc Tự Khanh. Bà Qui Đức dâng bài biểu lời lẽ thống thiết xin đưa linh cữu chồng về kinh đô an táng. Từ lúc chống mất, bà một lòng thề cư tang, mười mấy năm không ra khỏi cửa, ai cũng khen là giữ tiết. Bà có một người con gái tên Uyển La mất sớm, sau đó bà nuôi cháu của chồng là Đặng Tiến để nối dõi, nhưng Tiến phóng túng nên bà lập từ đường trước mộ chồng và mua ruộng để lo hậu sự. Qui Đức công chúa mất năm 1892. Trước tác của bà có tập Nguyệt Đình thi thảo.(1)


Hiện nay từ đường Qui Đức công chúa do anh Phạm Ngọc Công là người địa phương lo việc thờ tự. Nhưng theo anh  Công cho biết không "kham nổi", nên toàn bộ kiến trúc của từ đường công chúa Qui Đức đang xuống cấp trầm trọng và có nguy cơ sụp đổ. Hiện gian chính giữa, đòn tay, xà, rui bị mối mọt ăn thủng. Riêng cái khám thờ - thờ bài vị công chúa Qui Đức và ông Phạm Đăng Thuật mối mọt làm mục rỗng sập xuống trong quá tội nghiệp. Phần mái sau lợp ngói âm dương đã bị sụt lở, nên anh Phạm Ngọc Công phải lót tồn chống dột tạm thời. Còn bức tường xây bằng đá gan gà, mạch trát đất, tường trát vôi vữa thì đã sụp đổ dần từng mảng.

Thiết nghĩ các cơ quan chức năng nhất là ngành bảo tồn, bảo tàng sớm tiến hành khảo sát hiện trạng để cứu vãn một di tích văn hóa đang trên đà sụp đổ.

H.V
(128/10-99)


------------------------------------------------------------------
(1)
Quốc sử quán triều Nguyễn. Đại Nam chính biên liệt truyện, tập 3, Nxb Thuận Hóa, Huế, 1993, trang 180 - 181. Nguyễn Phúc tộc thế phả, Nxb Thuận Hóa, Huế, 1995, trang 323 - 324.



 

 

Đánh giá của bạn về bài viết:
0 đã tặng
0
0
0
Bình luận (0)
Tin nổi bật
  • CHÂU THU HÀ

    Trong những năm qua, xây dựng văn hóa doanh nghiệp (VHDN) đã và đang được các doanh nghiệp Việt Nam nói chung và các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Thừa Thiên Huế nói riêng quan tâm thực hiện.

  • PHƯỚC VĨNH

    Nói đến những tiềm năng phát triển của Huế là nói đến các yếu tố thiên nhiên, lịch sử văn hóa, trong đó có yếu tố sông, núi, cỏ cây và con người; là nhắc đến những bài thơ sâu lắng, những giai điệu mượt mà…

  • LGT: Cuốn sách Florette ou la rivière des parfums của tác giả T. Trilby(*) được dịch sang tiếng Việt với nhan đề Chuyện bên dòng sông Hương(**). Bối cảnh câu chuyện xảy ra ở Huế và vùng phụ cận vào thập niên 1920 của thế kỷ XX.

  • PHAN THUẬN AN

    Nghệ thuật cung đình là những loại hình nghệ thuật gắn bó thiết thân với sinh hoạt tinh thần và vật chất của giới cầm quyền tại kinh đô dưới các triều đại quân chủ ngày xưa.

  • PHAN TÂN

    Trong năm 2018 vừa qua, ngoài kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội, Uỷ ban nhân dân (UBND) tỉnh cũng đã triển khai những chương trình đột phá, công trình trọng điểm, tập trung lãnh đạo, tạo tiền đề, động lực thúc đẩy kinh tế - xã hội địa phương phát triển theo hướng nhanh, bền vững. Các chương trình này có ý nghĩa hết sức quan trọng, tác động trực tiếp đến sự phát triển kinh tế - xã hội của địa phương…

  • NGUYỄN VĂN CƯƠNG - NGUYỄN VĂN KHÁNH

    Trong chuyến đi điền dã khảo sát di tích tại khu vực Phường Thủy Xuân, TP Huế. Chúng tôi tình cờ phát hiện một di chỉ cổ nằm lẫn khuất trong những tán cây rậm rạp trên vườn đồi của làng Dương Xuân thượng trước đây. Vạch lá dò dẫm tìm vào, chúng tôi mới nhận ra nơi mình đặt chân đến chính là một Văn Miếu, nơi thờ phụng vị Thánh về Văn, người mà được hậu thế tôn vinh là Vạn thế Sư biểu (người thầy của muôn đời), Đức Khổng Tử. Ngôi miếu nằm lọt thỏm trong những tán lá, bụi cây. 

  • HỒ VĨNH

    Đại bác là một từ dùng chung cho tất cả các loại trọng pháo hay súng lớn. Tiền thân của chúng là những máy ném đá (Thạch pháo) ra đời cách đây 1.000 năm. Từ thế kỷ XV đến thế kỷ XVIII ở Việt Nam đã xuất hiện các loại pháo bằng đồng và pháo bằng sắt mà ngày nay chúng ta thường gọi là súng thần công.

  • KIM THOA

    Chè bán ban ngày, ban đêm. Chè gánh, chè xách, chè ăn trên bờ, chè thưởng thức dưới đò. Huế bán đủ thứ chè, bất cứ ở đâu và bất cứ lúc nào, nhưng ít thấy chè hột sen.

  • NGUYỄN ĐẮC XUÂN

    Hoàng tử Cảnh (1780 -1801) là con trưởng của vua Gia Long. Trong thời gian chống nhà Tây Sơn, hoàng tử Cảnh đã theo Bá-đa-lộc sang Pháp cầu viện cho họ Nguyễn. Hoàng tử Cảnh theo Thiên chúa giáo và được giám mục Bá-đa-lộc rất thương yêu.

  • THƠM QUANG - THANH BIÊN

    Trong khối tài liệu hiện đang được bảo quản tại Trung tâm Lưu trữ quốc gia IV có khá nhiều tư liệu liên quan đến trường Bách Công xưa (tức trường Cao đẳng Công nghiệp Huế ngày nay). Bên cạnh tài liệu tiếng Pháp thuộc phông Tòa Khâm sứ Trung kỳ, chúng tôi cũng xin được cung cấp thêm một số thông tin quan trọng về trường Bách Công xưa được ghi chép trong các bộ chính sử của triều Nguyễn.

  • NGUYỄN THÁI SƠN*     

    Đồng chí Nguyễn Chí Diểu (1908 - 1939) là nhà lãnh đạo tiền bối tiêu biểu của Đảng và cách mạng Việt Nam.

  • TRẦN ĐÌNH HẰNG - LÊ ĐÌNH HÙNG  

    Trải qua nhiều vấn nạn của thiên tai, địch họa mà đến nay, tài liệu nghiên cứu về thời chúa Nguyễn Đàng Trong rất hiếm hoi. Vì vậy, tài liệu lưu trữ từ gia tộc sẽ góp phần thiết thực để soi rọi một số chi tiết bổ sung cho chính sử.

  • LÊ VĂN LÂN

    Huế là đô thị không chỉ trong nước mà cả thế giới tôn vinh với nhiều danh hiệu cao quý. Nhưng đứng trước những danh hiệu này, bản thân người Huế cũng thấy đang còn nhiều khoảng cách lớn.

  • LÊ QUANG THÁI

    Ngày xuân còn dài, xin kể vài mẫu chuyện dê tiêu biểu trên đất kinh kỳ văn vật cốt chỉ mua vui chốc lát trong hương vị của ngày Tết cổ truyền.

  • PHAN THUẬN AN

    Cũng như các triều đại quân chủ khác trong lịch sử Việt Nam, triều đại nhà Nguyễn (1802-1945) đã lập ra tại kinh đô một cơ quan chuyên trách về y tế, gọi là Thái Y Viện, để chăm lo sức khỏe cho hoàng gia và điều hành công việc chữa bệnh cho mọi người trong nước.

  • TRẦN VIẾT ĐIỀN

    Đồi Dương Xuân ở nam sông Kim Trà (sông Hương) từng có phủ Dương Xuân là mặc định nhưng vì đồi lại lớn rộng, có nhiều phần nhấp nhô theo phương thẳng đứng, uốn éo theo bình đồ nên đồi có nhiều gò, cồn. 

  • TRẦN ANH SƠN

    Huế mà chúng tôi nhắc đến ở đây là xứ Huế ngày xưa, thuở còn là "Đô thành Thuận Hóa” của Chúa Nguyễn.

  • CAO CHÍ HẢI  

    Nghệ thuật sân khấu, âm nhạc vô cùng phong phú và đặc sắc, nhiều lễ hội cổ truyền và thuần phong mỹ tục tiêu biểu của người Việt được lưu truyền đến Nghệ thuật múa của dân tộc Việt xuất hiện cách đây khoảng 4000 năm.