TRẦN PHƯƠNG KỲ
Níu vai phố rộng xin về.
Với cây lá trút với hè nắng rung
BÙI GIÁNG
"Phố" - tranh sơn dầu của Hoàng Đăng Nhuận
Phố là của mọi người và của riêng mình. Mỗi người thường chọn cho mình một thành phố, một nẻo phố, hoặc một góc phố để trở về hay hoài niệm. Cũng như những người sinh ra hoặc lớn lên ở phố, mỗi nghệ sĩ cho mình một nơi chốn để quay về, cũng có khi chỉ để hồi tưởng.
Với những sắc màu lắng đọng, sử dụng những gam màu tương phản như những nghịch âm trong âm nhạc hiện đại. Phòng tranh Hoàng Đăng Nhuận tổ chức tại Đà Nẵng cuối năm ngoái và ở Huế đầu năm này biểu hiện cá tính sáng tạo mạnh mẽ của nghệ sĩ.
![]() |
HS Hoàng Đăng Nhuận bên tác phẩm mình - Ảnh: internet |
Phố của Hoàng Đăng Nhuận là phố của những giai điệu ca khúc. Xem tranh anh, ta dễ hình dung bóng dáng gã tình nhân của đường phố thường lang thang huýt sáo hay hát khẽ giai điệu quen thuộc riêng của mình. Giai điệu trong tranh Hoàng Đăng Nhuận biến ảo với những tiết nhịp bất ngờ: có khi là những tiết điệu đung đưa tuổi trẻ (Phố mới, Phố hoa); có khi là nhịp chậm buồn lặng lẽ (Phố dưới kia, Phố thuở em đi); có lúc khoan thai suy tưởng (Thao thức).
Trong lòng phố nhộn nhịp hoặc yên tĩnh kia, là một góc đời riêng biệt, là chỗ trú ẩn; là chốn hồi tâm; là nơi người nghệ sĩ bước về đối diện, tự vấn mình trước khung vải. Góc phòng với gam nâu chín chắn như tuổi đời ở lúc trung niên (Một góc phòng). Cơn bão lòng với sắc đỏ nghẹn ngào (Trong lòng tôi có cơn bão), hay cái tông vàng nâu luyến tiếc ray rứt những đóa hoa thời trẻ (Hoa xa bờ dậu)...
Một chút trăng lênh đênh ở phố, một chút trăng lênh đênh trong lòng (Trăng chiều Hội An) (Trăng chiều Hà Nội), cảm giác không yên định ấy là biểu hiện của khát vọng hướng tới một chân trời sáng tạo mới, bỏ lại những mảnh đất đã cày xới để hoài vọng và chiêm nghiệm.
Khoảng 15 năm về trước, một vài lần tôi được xem tranh của Hoàng Đăng Nhuận bày ở Đà Nẵng. Chỉ còn lại ký ức về những phòng tranh với sắc màu cô đơn hốt hoảng của một thế giới hư ảo. Ngày nay, ở tuổi ngoài bốn mươi, nhịp lòng nghệ sĩ đã bắt nhịp đời mà phố phường, hoa cỏ, trăng mây, sóng nước, góc phòng, mảng tường, là những bày tỏ của một tình cảm dạt dào gửi đến cuộc sống đầy sôi động.
Trên đầu phố lạ vẽ màu quê chung.
Bùi Giáng
(Thơ tặng Marc Chagall).
![]() |
"Tĩnh vật" - tranh sơn dầu của Hoàng Đăng Nhuận |
Màu quê chung ấy là dấu hiệu để con người nhận ra nhau và nếu nghệ thuật là một dấu hiệu để bày tỏ mình mà tìm sự đồng cảm với mọi người, thì, hội họa là thứ nghệ thuật có quyền năng nhất.
Một đêm tháng chạp, trên đường từ Hà Nội về Đà Nẵng, tôi ghé lại Huế chơi. Hoàng Đăng Nhuận rủ tôi ngủ lại cái quán café "bụi đời" của mình ở Thương Bạc. Quán trống không, chẳng có tường, chẳng có cửa, treo vài bức sơn dầu của anh đã bày ở triển lãm tại Đà Nẵng mấy tháng trước.
Tôi nhìn Nhuận lặng lẽ pha càfê cho khách. Chưa bao giờ tôi gặp anh lúc đang vẽ, nhưng nhìn động tác pha chế café của anh, vừa chăm chú, vừa trang trọng mà thoải mái, tôi nghĩ rằng khi vẽ, Nhuận cũng bày tỏ mình lên khung vải bằng thái độ ấy, vì, với người nghệ sĩ hành động sống và hành động sáng tạo là một.
Khi quán đã vắng lúc gần nửa đêm, những bức tranh của Nhuận bày ở quán trông lặng lẽ như người sáng tạo ra chúng. Nhuận ngồi trong góc quán của anh như ngồi trong cái khoảng cách im lặng khôn cùng giữa khung vải trắng và cuộc đời. Ngồi ngắm những đóa hoa đồng màu với lọ hoa lặng lẽ bên sắc biển xa qua khung cửa sổ trong tranh của Nhuận; bỗng nhiên tôi bắt gặp cái cảm giác cô đơn ngây thơ xao xuyến của đứa trẻ lang thang trên bãi biển chiều khi nắng tắt chợt thấy mình bơ vơ giữa trời nước mênh mông; lúc ấy tôi liên tưởng giữa Nhuận với đứa trẻ đó.
Đối diện với cuộc sống, người nghệ sĩ bối rối như đứng trước khung vải của mình; màu trắng của khung vải cũng "bắt nạt" người nghệ sĩ nhiều như trang giấy trắng. Trước khung vải trắng kẻ sáng tạo như đứng trước hư vô, và, tự ý thức rằng mình có nhiệm vụ đắp đầy cái hư vô ấy bằng những biểu tượng hình thành từ nhận thức và rung cảm của mình trong cuộc sống.
Có lẽ, do tình cờ, mà Hoàng Đăng Nhuận thành công trong việc sử dụng kỹ thuật già dặn của màu sắc để biểu hiện được cái vô thức ngây thơ của chính anh. Tranh của Nhuận hồn nhiên như anh trong cuộc sống.
Đêm gió hiu lạnh bên sông Hương, nhìn Nhuận gật gù đăm chiêu bên cốc rượu, tôi chắc anh không nghĩ suy gì mà đang chờ đón một màu sắc nào đó chợt vụt đến trong anh, và bằng nó, anh tạo ra dấu hiệu để tìm trao tới mọi người chút tin yêu trong cõi sống đầy nghiệt ngã. Vì nghệ sĩ được cái may hơn chúng ta, với họ "vẽ là yêu lại" - To paint is to love again" như Henry Miller từng bày tỏ.
Đà Nẵng, 88
T.P.K
(SH32/08-88)
NGUYỄN HỮU NGÔKhu nhà máy bên kia sông tràn đầy sức sống giữa một bầu trời êm ả. Những bông cỏ chen nhau vươn lên… và bỗng nhiên một cánh chuồn chuồn đỏ thắm đáp xuống - một chi tiết thật bất ngờ và thú vị. Toàn thể bức tranh tỏa ra ánh dịu dàng của một buổi sáng mùa xuân.
ĐẶNG MẬU TỰUKhi được Hội Mỹ Thuật Việt Nam phân bố cho miền Trung một suất đi thực tế Trường Sa, Họa sĩ Lê Văn Nhường là một điểm trong tầm ngắm để được giới thiệu đi trong chuyến hải hành này. Trường Sa là một trong những mục tiêu mà Hội Mỹ thuật quan tâm trong cuộc vận động sáng tác về biển đảo trong năm 2010 - là điểm nóng vì là tiền tiêu của Tổ quốc. Ai cũng mong có một lần được đi đến đó.
THANH TÙNGVào những ngày cuối tháng 7-2010 Đinh Cường từ Mỹ về và Phan Ngọc Minh từ Đà Nẵng ra tổ chức một cuộc triển lãm tranh ở gallery Chiêu Ê - số 89 Minh Mạng, thành phố Huế - nhà riêng của hoạ sĩ Hoàng Đăng Nhuận.
TRẦN THANH BÌNHCách đây đúng 9 năm, có một họa sĩ xứ Huế đã lang thang gần 2 tháng trời trên những góc phố cổ kính Hà Nội để "chiêm nghiệm", đó là Lê Quý Long.
LÊ QUÝ LONGMùa xuân năm ấy, vào dịp Tết, chợt nhớ đến người bạn đồng nghiệp ở cách thành phố hơn hai kilômét về phía tây dọc theo dòng sông Hương. Anh ở gần chợ Long Thọ, bên trái là con đường đi đến sân Hổ Quyền.
SĨ THIỆNTrại sáng tác điêu khắc Quốc tế lần 2 được tổ chức tại Huế đã kết thúc được 3 tháng. Bằng sự lao động sáng tạo, bất chấp cái "mưa thúi đất thúi trời", 14 nhà điêu khắc Việt Nam là 16 nhà điêu khắc đến từ châu Mỹ, châu Âu, châu Á đã để lại cho Huế 30 bức tượng, một món quà vô giá và vĩnh hằng.
NGÔ MINHTôi quen biết họa sĩ Đặng Mậu Tựu từ những ngày gửi con trai đi học lớp hội họa ở Nhà Thiếu nhi Huế. Những ngày đó thiếu nhi đến học vẽ đông lắm. Có lớp buổi sáng, buổi chiều, lại có lớp ban đêm. Lớp nào cũng có mặt thầy Đặng Mậu Tựu có mái tóc bồng bềnh như sóng Quy Nhơn, mặt mày hốc hác vì thiếu ngủ và thiếu dinh dưỡng, cặm cụi dạy các cháu cách cầm cọ, pha màu, phác thảo tranh. Rồi thầy Tựu dắt các em đi chơi Bạch Mã, Lăng Cô... để tìm cảm hứng vẽ.
LGT: Sau hơn năm tháng bị tai biến, họa sĩ Hoàng Đăng Nhuận đang dần hồi phục trở lại. Ý thức sống là sáng tạo đã thôi thúc người họa sĩ. Và như vậy toile đã căng lại trên khung, màu cũng đã sẵn sàng.A. Camus trong một cơn bệnh đã chiêm nghiệm “Bệnh tật là một dòng tu kín”. Hy vọng rằng trong ngọn lửa sáng tạo nhen lên lần này, tranh Hoàng Đăng Nhuận có thêm nhiều chiêm nghiệm mới trong dòng tu kín của mình.S.H
ĐẶNG MẬU TỰU... Về quê, về quê, ai cũng có ít ra một lần về quê.Về cái nơi chôn nhau cắt rốn ấy, dù giàu nghèo đến đâu thì mảnh đất ấy cũng rất thiêng và rất riêng với mình.
NGUYỄN NGUYÊN ANTừ những thập niên sáu mươi đến tám mươi của thế kỷ trước, trong làng vẽ Huế, họa sĩ Lê Vinh - một cây cọ cinéma nổi lên như hiện tượng. Tưởng rằng, ông chuyên vẽ tranh quảng cáo, pano, nhưng không, ông có 20 bức vẽ còn lưu giữ trong Bệnh viện Trung ương Huế từ năm 1970 và là người vẽ tranh Bác Hồ to lớn nhất Việt Nam trong thời điểm 1975.
HẠNH NHIĐó là tên sê-ri tranh sơn mài của họa sĩ Đinh Khắc Thịnh - người được biết đến nhiều với các tác phẩm mỹ thuật sắp đặt trong các Festival nghề thủ công truyền thống và các Festival Huế.
PHAN THANH BÌNH-KHÁNH TRANGNăm nay triển lãm mỹ thuật Bắc Miền Trung lần thứ VIII được tổ chức tại Thanh Hoá, vùng đất địa đầu của khu vực miền Trung. Triển lãm trưng bày 116 tác phẩm của 46 tác giả là hội viên Hội Mỹ thuật Việt Nam và 51 tác giả hội viên Hội VHNT các địa phương. Hội đồng nghệ thuật đã loại 19 tranh vi phạm quy chế về thời gian sáng tác, kích thước (TT-Huế có 3 tranh) và đặc biệt trong đó có 9 tranh bị loại vì chất lượng nghệ thuật kém.
PHAN THANH BÌNHHình bóng người phụ nữ xứ Huế từ lâu đã được khắc sâu trong nghệ thuật hội họa với bao tác phẩm, dáng hình và tình cảm sâu nặng, với những vẻ đẹp chiều sâu hài hòa, rung cảm, xao động lòng người. Những tác phẩm ấy đã có ý nghĩa lịch sử lớn lao trong việc khẳng định và làm sáng tỏ hơn những giá trị tinh thần, phẩm chất của con người Huế nói chung và của người phụ nữ Huế nói riêng.
Đầu năm 1997, khi mới chuyển về công tác tại Đài Truyền hình Huế, tôi có ý định làm một phim tài liệu nghệ thuật về hoạ sĩ Bửu Chỉ. Sau nhiều lần từ chối, họa sĩ Bửu Chỉ đã đồng ý giúp tôi việc này. Ngày 25-2-97, tôi gửi anh 7 câu hỏi nhằm có thêm tư liệu để lên đề cương kịch bản phim. Hơn 20 ngày sau, anh chuyển cho tôi một thếp giấy vở học trò gồm 13 tờ do tự tay anh viết xong, đề ngày 16-3-1997. Vì nhiều lý do, phim chưa làm được, tôi gửi trả anh các tư liệu đã mượn, riêng bài trả lời phỏng vấn, anh nói tôi hãy giữ làm kỷ niệm về một dự định bất thành.Với tất cả tấm lòng thương quý và kính mến một người Anh, xin được giới thiệu bài trả lời phỏng vấn của Anh mà tôi xem như là những trang di cảo về CUỘC ĐỜI VÀ NGHỆ THUẬT. ĐẠI DƯƠNG
ĐẶNG MẬU TỰUGiới họa sĩ xem Bửu Chỉ là một người đặc biệt không chỉ vì tính khí hoặc bởi từ một người học và tốt nghiệp ngành luật nhưng lại tự học vẽ, có tác phẩm từ lúc học Luật rồi trở thành họa sĩ thực thụ, chết sống với nghề, mà vì tác phẩm của anh có một sắc thái riêng, anh đã tạo cho mình một cõi riêng trong nền nghệ thuật đương đại.
NGUYỄN TRỌNG TẠOMột ngày cuối năm Con Khỉ, tôi ghé vào Gallery Minh Châu số 7 Lý Đạo Thành, Hà Nội, không phải để chiêm ngưỡng tranh của các bậc thầy hội hoạ Nguyễn Phan Chánh, Bùi Xuân Phái, Nguyễn Tư Nghiêm, Nguyễn Sáng... vẫn thường được bày bán ở đây, hay để thăm cô chủ nhỏ Minh Châu quen thân từ trong Huế như mọi lần, mà để xem tranh của mẹ cô vừa mang từ Huế ra trình làng với giới hâm mộ hội hoạ đất Hà Thành.
PV: Ảnh hưởng nào đã cho hoạ sỹ về một thế giới quan có tên gọi là: "Không gian Lê Bá Đảng"? Lê Bá Đảng (L.B.Đ): Không gian của tôi là tạo hoá thiên nhiên hài hoà trong tác phẩm. Không có cô đứng, cô ngồi, cô uỷ lụy, cô say, cô tỉnh, cô chiêm bao; không nhìn thẳng như mọi người mà nhìn từ nhiều góc độ.
PHÚC VINHSau một thời gian dài lang bạt giang hồ, tết này, họa sĩ Hoàng Đăng Nhuận quyết định trở về Galery Chiêu Ê, nơi ông đã gắn bó một thời trai trẻ, trú mình trong căn họa thất xinh xắn vừa xây dựng.
TRẦN KIÊM ĐOÀNLàm nghệ thuật ở xứ nghèo là một “thiện nghiệp gian nan”! Thiện nghiệp vì làm cho đời vui. Gian nan vì phải sống đời áo cơm vất vả.
TRẦN HẠ THÁP Với gần bốn mươi bức tranh trong cuộc triển lãm ở số 4 Hoàng Hoa Thám - Huế khai mạc vào 11 tháng 10 năm 2008, Võ Xuân Huy đã đặt người thưởng ngoạn trước một công trình tổng hợp từ 3 phạm trù sơn mài độc đáo. Sự nối kết truyền thống vào hiện đại này mang tầm vóc đặt để một nguyên lý, xứng đáng để giới bình luận lưu tâm và ghi nhận lâu dài.