Thưởng thức làn điệu cổ hơn 2.000 năm tuổi trên đất Tổ vua Hùng
Mỗi dịp đầu Xuân mới, các làng xoan cổ ở Phú Thọ lại có dịp hội tụ hát những làn điệu mượt mà, đằm thắm, thấm đậm tình đất, tình người đất Tổ Vua Hùng.
Các nghệ nhân hát Xoan trình diễn những làn điệu cổ độc đáo và đặc sắc. (Ảnh: Minh Đức/TTXVN)
Với người con đất Tổ, hát xoan ngày xuân là nét đẹp văn hóa truyền thống không thể thiếu và đã được lưu truyền từ bao đời nay.
Bà Nguyễn Thị Hồng đã có 16 năm đi hát với các làng xoan xúc động khi được cùng các kép, đào ngân nga những làn điệu xoan cổ mỗi dịp Tết đến Xuân về. Mặc dù bận chuẩn bị cho vụ lúa mới nhưng tối nào bà cũng luyện tập.
Nghệ nhân Nguyễn Thị Lịch, làng xoan An Thái xã Phượng Lâu, thành phố Việt Trì cho biết hằng năm cứ vào ngày mồng 2 tháng Giêng, các làng xoan ở thành phố Việt Trì lại làm lễ trước miếu Lãi Lèn và đình làng mình rồi cùng nhau lên hát ở Đền Hùng. Thời gian lưu diễn của các làng Xoan thường diễn ra trong gần 3 tháng.
Hát xoan đã tồn tại hơn 2.000 năm, từ thời các Vua Hùng dựng nước. Hát xoan được tổ chức vào mùa Xuân để đón Năm mới, không chỉ để ca hát mà còn để cầu trời cho mưa thuận, gió hòa, mùa màng tươi tốt, nhà nhà no đủ, quốc thái dân an.
Từ lâu, hát xoan đã gắn liền với lễ hội, với nhu cầu tâm linh của đời sống người dân.
Theo ông Đặng Đình Thuận, Phó Chủ tịch Hội Văn nghệ dân gian Phú Thọ, các làn điệu xoan cổ đều được bắt nguồn từ những làng cổ nằm ở địa bàn trung tâm bộ Văn Lang thời các vua Hùng dựng nước.
Gốc của hát xoan ở vùng Phú Thọ, sau đó lan tỏa tới các làng quê thuộc đôi bờ sông Lô, sông Hồng, qua cả tỉnh Vĩnh Phúc.
Bốn phường xoan cổ là An Thái, Phù Đức, Kim Đới và Thét nằm ở 2 xã Kim Đức và Phượng Lâu (Phú Thọ) hiện vẫn còn lưu giữ gần như nguyên vẹn giá trị của hát xoan.
Những ngày đầu tiên của năm mới - mùng 2 Tết, dân làng An Thái, xã Phượng Lâu đã ra đình để thực hiện tín ngưỡng hát thờ Vua. Sau đó vào các ngày mùng 3, mùng 4, mùng 5 các làng Thét, làng Kim Đái (Đới) và làng Phù Đức ở xã Kim Đức cũng tổ chức hát xoan tại đình làng Thét, đình làng Trung và Miếu Lãi Lèn.
Cùng với các làng xoan cổ ở thành phố Việt Trì tại các địa phương trên địa bàn tỉnh Phú Thọ ngày nay như xã Tây Cốc huyện Đoan Hùng, xã Hương Nộn huyện Tam Nông, thị trấn Lâm Thao huyện Lâm Thao, xã Tử Đà huyện Phù Ninh cũng tổ chức hát giao nghĩa tình cảm giữa các làng với nhau. Vì vậy, trên địa bàn tỉnh Phú Thọ có 18 địa điểm tại một số huyện, thị thành có tục lệ hát xoan.
Ngay sau khi UNESCO công nhận hát xoan là di sản văn hóa phi vật thể cần bảo vệ khẩn cấp của nhân loại, Phú Thọ đã rất nỗ lực triển khai đồng bộ các giải pháp bảo tồn, phát huy giá trị di sản của hát xoan.
Biểu diễn hát Xoan của huyện Phù Ninh, Phú Thọ. (Ảnh: Quý Trung/TTXVN)
Năm 2010, toàn tỉnh chỉ có 13 câu lạc bộ của những người yêu thích hát xoan với tổng số 298 thành viên thì đến năm 2017 ở Phú Thọ đã có hơn 30 câu lạc bộ với 1.103 thành viên.
Từ chỗ chỉ còn 7 nghệ nhân cao niên có thể diễn xướng, truyền dạy xoan cổ, thì nay đã có lực lượng nghệ nhân kế cận đông đảo với 62 người.
Phú Thọ đã đi đầu trong việc vinh danh, phong tặng danh hiệu Nghệ nhân hát xoan cho 52 nghệ nhân. Đặc biệt, tỉnh đã hình thành ba thế hệ hát xoan là các nghệ nhân cao niên, các nghệ nhân kế cận và đông đảo thế hệ trẻ triển vọng.
31 bài cơ bản của 3 chặng hát xoan do các nghệ nhân cao tuổi nắm giữ đã được tư liệu hóa và truyền dạy hầu như đầy đủ cho lớp nghệ nhân kế cận.
Các di tích liên quan tới hát xoan, nhất là miếu Lãi Lèn, đình Thét, đình làng Kim Đái (xã Kim Đức) và đình An Thái (xã Phượng Lâu, thành phố Việt Trì) - những di tích cổ nhất gắn với sự ra đời hát xoan đã và đang được khôi phục, tu bổ, tôn tạo, đáp ứng yêu cầu về không gian diễn xướng của hát xoan và trao cho cộng đồng quyền quản lý.
Bước đầu tỉnh đã phục hồi các tập tục và một số không gian trình diễn hát xoan tại cộng đồng. Bên cạnh đó, tỉnh tập trung đẩy mạnh tư liệu hóa, số hóa di sản và xuất bản “Tổng tập hát xoan Phú Thọ”; hoàn thành xuất bản sách, đĩa phục vụ dạy hát xoan trong trường học; nâng cao chất lượng, xem xét tiêu chí để công nhận Câu lạc bộ hát xoan cấp tỉnh; nghiên cứu xây dựng website hát xoan Phú Thọ.
Với nỗ lực trong việc khôi phục, bảo tồn và gìn giữ di sản của các cấp, ngành, địa phương và nhân dân, dự kiến hát xoan sẽ thoát khỏi tình trạng cần bảo vệ khẩn cấp vào cuối năm 2017 và trở thành di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.
Tải mã QRCode
.png "Địa danh học và việc nghiên cứu địa danh các tỉnh Trung Trung Bộ")
-
(SHO) – Việt Nam vừa nhận 2 giải thưởng bảo tồn di sản văn hóa 2013. Năm nay, Giải thưởng Bảo tồn di sản văn hóa do Tổ chức Khoa học, Giáo dục và Văn hóa của Liên hiệp quốc Unesco khu vực Châu Á – Thái Bình Dương tổ chức đã kết thúc với 11 giải thưởng trong tổng số 47 đề cử của 16 quốc gia trong khu vực.
-
(SHO). Bộ VHTTDL vừa có văn bản số 3146/TB-BVHTTDL thông báo bàn giao Khu Trung tâm Hoàng Thành Thăng Long-Hà Nội cho UBND thành phố Hà Nội quản lý, và bảo đảm xây dựng Nhà Quốc hội như phương án đã được phê duyệt, nhằm thực hiện cam kết của Chính phủ Việt Nam với UNESCO.
-
(SHO). Thủ tướng Chính phủ vừa ký Quyết định phê duyệt nhiệm vụ Quy hoạch tổng thể bảo tồn, phát huy giá trị di tích Thành Nhà Hồ và vùng phụ cận gắn với phát triển du lịch.
-
HẢI TRUNG
Cách đây không lâu, khi hợp tác với Bảo tàng Cố cung Quốc gia Hàn Quốc thực hiện cuốn sách “Báu vật triều Nguyễn ở Việt Nam”, chúng tôi đã có dịp tranh biện với các nhà chuyên môn của bảo tàng này về cách dịch sang tiếng Anh khái niệm “vua” của triều Nguyễn.
-
NGUYỄN HUY KHUYẾN
Năm 1960, theo dự thảo của ông Bộ trưởng bộ Quốc gia Giáo dục cho biết Đà Lạt được tổ chức thành một thành phố du lịch, thì nên lập tại đây một Viện Bảo Tàng để thêm phần hấp dẫn du khách ngoại quốc. Với khí hậu khô ráo quanh năm của Đà Lạt, thì nơi này có thể bảo quản được nhiều tài liệu quý hiếm của triều Nguyễn được đưa từ Huế lên.
-
HỒ VĨNH
Để điều hành đất nước, từ năm 1802-1906, nhà Nguyễn đã thiết lập 6 bộ là: Bộ Lại, Bộ Hộ, Bộ Lễ, Bộ Binh, Bộ Hình, Bộ Công.
-
VĨNH PHÚC
Nhã nhạc được UNESCO công nhận là kiệt tác di sản văn hóa phi vật thể và truyền khẩu của nhân loại không chỉ với thiết chế cổ xúy và ty trúc (Đại nhạc, Tiểu nhạc) như hiện nay.
-
NGUYỄN HỮU THÔNGTìm cách để sử dụng tốt các ngành nghề thủ công cổ truyền là phương hướng đúng đắn để giải quyết không những vấn đề kinh tế của mỗi địa phương mà còn tạo điều kiện để duy trì và phát triển những vốn quý của dân tộc.
-
THANH TÙNGNgày 18-3-2010, tại Hà Nội, VACNE tổ chức hội thảo Vinh danh Cây di sản Việt Nam. Việc tổ chức công nhận Cây di sản Việt Nam còn có ý nghĩa bảo vệ đa dạng sinh học, hưởng ứng Năm Quốc tế Đa dạng Sinh học 2010.
-
PHAN THANH HẢILà một linh vật có mặt ở hầu khắp các nền nghệ thuật của nhân loại nhưng con rồng Việt Nam vẫn được xem là có những đặc điểm riêng độc đáo, khó lẫn lộn với rồng của các dân tộc khác.
-
PHAN THUẬN ANMặc dù con rồng là một con vật tưởng tượng đầy tính siêu nhiên, nhưng bóng dáng của nó đã trở thành rất phổ biến trong đời sống xã hội nước ta, và cũng đã tiềm ẩn trong tâm thức sâu thẳm của mọi người dân Việt.
-
NGUYỄN ĐÌNH THẢNGTương truyền, Khổng Tử, ông thánh chí tôn của đạo Nho, đã từng đến xin học “lễ” với Lão Tử, được Lão Tử thụ giáo nhiều về môn đạo đức học, một môn học mà Khồng Tử cho là khó nhất. Đạo của Khồng Tử được truyền lại cho hậu thế, chủ yếu là qua chữ “lễ” mà ngài được giáo huấn từ Lão Tử. Nó đã trở thành khẩu hiệu: “Tiên học lễ, hậu học văn” cho bao thế hệ học trò.
-
ĐOÀN MINH TUẤNĐã mấy mùa xuân, Tuấn Minh - biên dịch tiếng Pháp ở Công ty phục vụ người nước ngoài thành phố ta, nhà ở quận 3, có trao đổi với tôi một số tài liệu viết về con rồng trong cuốn “Các động vật của thế giới”. Nay chờ đến năm Thìn qua sổ tay ghi chép có dịp soạn lại cho bạn đọc làm quà xuân.
-
LÊ VIẾT THỌ“Đối với tôi, nghệ thuật là một trạng thái của linh hồn” Marc Chagall.
-
TÔN THẤT BÌNH Ca Huế là loại nhạc cổ truyền được phát sinh và phát triển lâu đời. Tuy nhiên, tìm hiểu nguồn gốc và thời điểm phát sinh thì có nhiều ý kiến khác nhau.
-
NGUYỄN ĐẮC XUÂN Huế là Kinh đô của triều đại quân chủ cuối cùng ở Việt Nam . Năm 1945, dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam và Chủ tịch Hồ Chí Minh, nhân dân Huế đã đứng dậy làm cuộc Cách mạng Tháng tám thành công, chấm dứt thời đại quân chủ đã tồn tại hàng ngàn năm trên đất nước ta và chuyển qua chế độ dân chủ cộng hoà. Đánh dấu sự kiện lịch sử vẻ vang ấy là việc vua Bảo Đại trao ấn kiếm cho phái đoàn đại diện Chính phủ VNDCCH do ông Trần Huy Liệu dẫn đầu.
-
TRẦN VĂN KHÊChương trình Văn hóa của Unesco trong hai năm tới (2000 - 2001).Tôi vừa dự xong cuộc thảo luận về Chương trình lớn số III, trong dịp Unesco họp Đại hội tại trụ sở Paris, từ ngày mùng 8 đến ngày 11 tháng 11 dưng lịch năm nay (1999) với tư cách Thành viên Hội đồng Quốc tế Âm nhạc.
-
NGUYỄN SINH DUYMỹ Sơn: thung lũng các vua thánh
-
LTS: Liên tiếp trong hai ngày 30 tháng 9 và 1 tháng 10 năm 2009, tại Abu Dhabi, Tiểu vương quốc Ả rập thống nhất, Quan họ Bắc Ninh và Ca Trù của Việt Nam đã chính thức được Tổ chức Văn hóa Khoa học Giáo dục Liên Hợp Quốc (UNESCO) ghi danh vào danh sách di sản văn hóa của nhân loại. Quan họ Bắc Ninh được ghi vào danh mục Di sản Văn hóa phi vật thể Đại diện của nhân loại; Ca trù được ghi vào danh mục Di sản văn hóa phi vật thể cần được bảo vệ khẩn cấp.
-
TRẦN VĂN QUYẾNTrong quá trình đi điền dã thu thập tư liệu Hán Nôm ở huyện Phú Lộc Thừa Thiên Huế, chúng tôi đã được tiếp cận hai đạo sắc phong cho người có công trị thủy ở từ đường dòng họ Lê Kim, thôn Đông, làng Bàn Môn, xã Lộc An.
.png)
.png)
