Quan niệm về giới báo chí của Guy de Maupassant trong tác phẩm

16:18 26/08/2008

HƯƠNG LANGuy de Maupassant sinh ngày 5-8-1850 ở lâu đài xứ Normandie. Trong một gia đình quý tộc sa sút. Khi mà nước Pháp vừa trải qua cuộc đụng đầu lịch sử giữa giai cấp tư sản hãy còn nhức nhối những vết thương thất bại của cuộc cách mạng năm 1848.

Vào những ngày nước sôi lửa bỏng đó, không có một dấu hiệu gì chứng tỏ rằng sau hai mươi năm cậu bé Guy De Maupassant (cái tên mà người ta đặt chỉ để nhớ rằng cậu thuộc dòng dõi quý tộc lâu đời xứ Normandie) sẽ trở thành một nhà văn hiện thực phê phán nổi tiếng của nước Pháp và của cả nhân loại. Lớn lên vào thời Louis Bonaparte, tức hoàng đế Napoléon III, một kẻ luôn bộc lộ tính chất phản động trong tính chất đối nội và đối ngoại của mình. Trong nước, chính sách bần cùng hoá đã đẩy nhân dân lao động đến nước bần cùng, đối nghịch với cảnh ăn chơi trác táng của giai cấp thống trị, của tầng lớp thượng lưu Pháp. Đối với Guy De Maupassant, chiến tranh như một cơn ác mộng chết chóc. Ở đó, có lòng dũng cảm của những người bình thường yêu nước - ông ca ngợi họ; và ông nguyền rủa sự hèn nhát, đê tiện của tầng lớp thượng lưu. Với quan niệm nghệ thuật, bằng đôi mắt nhà nghề các tác phẩm của ông tuần tự được xuất bản và ông nhanh chóng trở thành nhà văn hợp thời rồi nổi tiếng. Với tiểu thuyết “Anh bạn đẹp”. Guy De Maupassant đã tái hiện sinh động xã hội tư sản Pháp thế kỷ 19 qua hình tượng nhân vật Duroa đã chỉ ra căn bệnh của xã hội đương thời, bệnh sùng bái đồng tiền một cách mù quáng.
Giorgiơ Duroa - một con người không nhân danh một cái gì chung rộng lớn, chỉ lấy dũng cảm riêng tư của mình làm động cơ thúc đẩy hành động. Trong tâm hồn Đuroa là một tập rỗng không một lý tưởng, không một ước mơ theo đúng nghĩa làm trai. Kiêu hãnh theo thói hoan lạc vô bổ, tự hào về khuôn mặt đẹp trai của mình, coi đó là một danh dự cao quý, hiếm hoi không mấy ai có được. Nhưng điều đáng nói ở đây là nhân cách nhân vật này được xây dựng trong giới báo chí, một công việc dành cho những con người với nghề nghiệp cao cả. Guy De Maupassant đã không kê ra đơn thuốc chữa trị căn bệnh ấy, nhưng khiến người ta kính phục mình ở chỗ đã nhìn thấy động lực gây ra hành động của con người trong sự đấu tranh giữa những lợi ích vật chất, cái động lực sẽ đẩy xã hội tới chỗ diệt vong. Mượn hình ảnh một cây tầm gửi Đuroa để nói lên cả một xã hội thối tha. Nếu xã hội không tạo cơ hội thì họ cũng không thể làm được những việc xấu xa đó, với Đuroa của Guy De Maupassant, sinh ra đã mang bản chất lười biếng nhưng lại muốn sống cuộc sống xa hoa. Từ một anh chàng công nhân đường sắt với lương tháng 1500 Frăng đã nghiễm nhiên trở thành nhà báo, khi mà y không hiểu gì về viết lách. Hai đồng tiền vàng chuẩn bị trang phục của Forextie đưa cho là hành trang bước vào làng báo của y, bước kế tiếp không phải là sách vở để y tập luyện mà y cần phải nhuần nhuyễn trong tác phong giao tiếp như:
- Thưa chị, chị có đôi hoa tai đẹp chưa tùng thấy.
- ... Nhưng cái tai cũng làm tôn lên giá trị của nó
Vinh quang tột đỉnh đã đến với Đuroa, một địa vị xã hội với rất nhiều hứa hẹn “Nghị viện chẳng hạn”. Đó là nhờ y có năm người đàn bà như những con ngựa trạm mà Đuroa đã bỏ lại dọc đường tiến thân.
Gói gọn trong một tác phẩm Maupassant tập trung thể hiện thái độ về những con người đang hành nghề báo chí và tờ Đời sống Pháp. Có thể nói chân dung người làm báo hiện lên trong tác phẩm này rõ rệt hơn bao giờ hết, đông đảo mỗi người một dáng vẻ, một tính cách; nhưng họ đều chung một bản chất là sự suy đồi về đạo đức của những kẻ bất tài... Như việc ông giám đốc có vẻ quan tâm đến những quân bài hơn việc nhận hay thay đổi một nhân viên và công việc:
“Lão Vante cầm các quân bài, chơi hết sức chăm chú với những động tác hết sức ranh ma, trong khi đối thủ của ông hạ xuống, nhấc lên, điều khiển các quân bài bằng bìa cứng nhẹ tô màu một cách uyển chuyển, khéo léo và duyên dáng của tay chơi thành thạo. Norbe de Varent ngồi viết bài báo trong chiếc ghế bành của lão giám đốc, còn Jac Rivan thì nằm dài nhắm mắt trên ghế đivăng, hút xì gà”
Ông ta cần một bài báo, ông đưa yêu cầu một nhân viên của mình là Forextie phải làm điều đó. Người hùng này đã nhân cơ hội để giúp đỡ bạn mình là Đuroa. Và bài báo đã có Đuroa được nhận vào làm việc khi mà ông giám đốc mới của anh ta vẫn chưa biết anh ta là ai. Và thế là xem như Đuroa đã được sinh ra hợp thời, cơ hội cứ dần dà đến với hắn. Từ việc bắt cóc con gái De Vante, rồi khống chế cả gia đình ông ta cũng như xỏ mũi vợ ông. Vậy là cái kẻ hai lần thi trượt tú tài đã một bước trở thành nhà báo rồi cướp được vợ con và cả địa vị của một ông giám đốc. Những nhân vật mà Guy De Maupassant xây dựng không ai là không tôn trọng đồng tiền, nên cái đau mà ông muốn nói không phải là cái đau của De Vante mà chính là cái đau của xã hội đương thời, một xã hội có những nhà báo như thế, những tổng biên tập như thế, những thượng nghị viện như thế. Tờ Đời sống Pháp không phải là nơi để nói về đời sống của người Pháp mà đó là nơi để những con người đó kiếm tiền, ăn chơi, thoả mãn những lạc thú cho nhau. Ở xã hội đó không có tình yêu chân thật, ở xã hội đó không có sự giúp đỡ chân thành cho nhau và cũng không có những con người thật sự xứng đáng với địa vị mà họ mang. Họ sống để lừa bịp, lợi dụng lẫn nhau.
Và Guy De Maupassant đã từng khóc cho sự tan vỡ không thể nào tránh khỏi của đạo đức con người. Hoặc ông đã từng than thở cho sự tan vỡ trước những cám dỗ của vật chất, của xác thịt. Tình trạng nhìn cái ác, cái xấu đang xâm nhập tổ ấm gia đình đến mức thừa nhận nó như một hiện tượng đang lên trong xã hội, như một cái mốt thời thượng được thể hiện ở chân dung ông chủ De Vante. Trong tờ Đời sống Pháp còn có một Ferextie, một nhân vật điển hình, một con người bạc nhược, một nhà báo bất tài. Những gì hắn có được, những gì hắn thành đạt là nhờ vào sự bán thân của vợ hắn là nàng Madơlen - người đã đứng đằng sau viết những bài báo xây dựng cho y sự nghiệp, y có tiếng tăm, có tiền bạc và để y trở thành một nhà báo xứng đáng, được mọi người vị nể. Nhân vật nàng Mađơlen được tác giả xây dựng hết sức nhẹ nhàng nhưng lại là điểm mấu chốt của sự việc. Cả hai người chồng yêu quý, dốt nát của nàng, một kẻ bạc nhược, một kẻ láu cá, bịp bợm đều trở thành có danh tiếng nhờ vào vốn trời phú của nàng. Và tất cả họ thoả mãn với điều ấy, mọi cái đều đã được mặc cả. Và những con người như Đuroa sẽ cảm thấy thế nào với những gì họ đang có và đang làm:
“Đuroa trỏ thành nổi tiếng trong các nhóm chính trị. Y cảm thấy ảnh hưởng của mình lớn lên qua những cái xiết tay và cách ngả mũ chào cung kính của mọi người. Ngoài ra vợ y còn làm cho y sững sờ thán phục về đầu óc khôn khéo, thu nhập tin tức tài tình và sự quen biết rộng của nàng”
Từ điểm nghệ thuật của Guy De Maupassant, thế giới những người làm báo thể hiện lên đông đảo. Mỗi người một dáng vẻ, một tính cách. Được ông bóc trần một cách tài tình bản chất lưu manh của những ngài nghệ sĩ tư bản, những kẻ mà trên danh nghĩa là đại diện cho tiếng nói của quảng đại quần chúng ở nghị trường và trong chính phủ như: Larôs Maitiơ đã sử dụng chức danh nghệ sĩ của mình để phục vụ cho mục đích kinh doanh mờ ám, hoặc đứng sau tờ Đời sống Pháp giật dây điều khiển nó để dọn đường cho bước tiến thân trong lĩnh vực chính trị của mình.
H.L

(nguồn: TCSH số 160 - 06 - 2002)

Đánh giá của bạn về bài viết:

0 đã tặng

Bày tỏ cảm xúc Mã QRCode

Bình luận (0)

Tin nổi bật

Một ngày xưa yêu cho đến bây giờ

HOÀNG KIM DUNG (Đọc trường ca Lửa mùa hong áo của Lê Thị Mây)Nhà thơ Lê Thị Mây đã có nhiều tập thơ được xuất bản như: Những mùa trăng mong chờ, Dịu dàng, Tặng riêng một người, Giấc mơ thiếu phụ, Du ca cây lựu tình, Khúc hát buổi tối, v.v... Chị còn viết văn xuôi với các tập truyện: Trăng trên cát, Bìa cây gió thắm, Huyết ngọc, Phố còn hoa cưới v.v...Nhưng say mê tâm huyết nhất với chị vẫn là thơ. Gần đây tập trường ca Lửa mùa hong áo của nhà thơ Lê Thị Mây đã được nhà xuất bản Quân đội nhân dân ấn hành. (quý IV. 2003)
Đọc “Hoa nắng hoa mưa”

PHẠM PHÚ PHONGTrước khi có Hoa nắng hoa mưa (NXB Thanh Niên, 2001), Hà Huy Hoàng đã có tập Một nắng hai sương (NXB Văn Nghệ TP Hồ Chí minh, 1998) và hai tập in chung là Một khúc sông Trà (NXB Văn nghệ TP Hồ Chí Minh) và Buồn qua bóng đuổi (NXB Văn hoá Dân tộc, 2000). Đã có thơ đăng và giới thiệu trên các báo Văn nghệ Trẻ, Văn nghệ TP Hồ Chí Minh, Lao động, Người lao động, các tập san, tạp chí Thời văn, Tiểu thuyết thứ bảy, Cẩm thành hoặc đăng trong các tuyển thơ như Hạ trong thi ca (1994), Lục bát tình (1997), Thời áo trắng (1997), Ơn thầy (1997), Lục bát xuân ca (1999)...
Giới thiệu Chi hội nhà văn Việt Nam tại Huế - Nhà văn Hoàng Phủ Ngọc Tường

Hoàng Phủ Ngọc Tường. Sinh ngày 9 tháng 9 năm 1937. Quê ở Triệu Long, Triệu Hải, Quảng Trị. Năm 1960, tốt nghiệp khóa I, ban Việt Hán, Trường đại học Sư phạm Sài Gòn. Năm 1964, nhận bằng cử nhân triết Đại học Văn khoa Huế. Năm 1960 - 1966, dạy trường Quốc Học Huế. Từng tham gia phong trào học sinh, sinh viên và giáo chức chống Mỹ - ngụy đòi độc lập thống nhất Tổ quốc. Năm 1966 - 1975, nhà văn thoát li lên chiến khu, hoạt động ở chiến trường Trị Thiên. Sau khi nước nhà thống nhất, từng là Chủ tịch Hội Văn nghệ Quảng Trị, Tổng biên tập Tạp chí Cửa Việt.
Thử phiên âm Hán Việt cho chữ Festival

ANH DŨNGLTS: Kết hợp tin học với Hán Nôm là việc làm khó, càng khó hơn đối với Phan Anh Dũng - một người bị khuyết tật khiếm thính do tai nạn từ thuở còn bé thơ. Bằng nghị lực và trí tuệ, anh đã theo học, tốt nghiệp cử nhân vật lý lý thuyết trường Đại học Khoa học Huế và thành công trong việc nghiên cứu xây dựng hoàn chỉnh bộ Phần mềm Hán Nôm độc lập, được giải thưởng trong cuộc thi trí tuệ Việt Nam năm 2001.Sông Hương xin giới thiệu anh với tư cách là một công tác viên mới.
Đi tìm nguồn gốc một bài thơ thời niên thiếu của bác Hồ

SƠN TÙNGLTS: Trong quá trình sưu tầm, tuyển chọn bài cho tập thơ Dạ thưa Xứ Huế - một công trình thơ Huế thế kỷ XX, chúng tôi nhận thấy rằng, hầu hết các nhà thơ lớn đương thời khắp cả nước đều tới Huế và đều có cảm tác thơ. Điều này, khiến chúng tôi liên tưởng đến Bác Hồ. Bác không những là Anh hùng giải phóng dân tộc, là danh nhân văn hoá thế giới mà còn là một nhà thơ lớn. Các nhà thơ lớn thường bộc lộ năng khiếu của mình rất sớm, thậm chí từ khi còn thơ ấu. Vậy, từ thời niên thiếu (Thời niên thiếu của Bác Hồ phần lớn là ở Huế) Bác Hồ có làm thơ không?Những thắc mắc của chúng tôi được nhà văn Sơn Tùng - Một chuyên gia về Bác Hồ - khẳng định là có và ông đã kể lại việc đó bằng “ngôn ngữ sự kiện” với những nhân chứng, vật chứng lịch sử đầy sức thuyết phục.
Tuyển tập Thái Vũ - một cuốn sách độc đáo

NGUYỄN KHẮC PHÊAnh Hoài Nguyên, người bạn chiến đấu của nhà văn Thái Vũ (tức Bùi Quang Đoài) từ thời kháng chiến chống Pháp, vui vẻ gọi điện thoại cho tôi: “Thái Vũ vừa in xong TUYỂN TẬP đó!...” Nhà văn Thái Vũ từng được bạn đọc biết đến với những bộ tiểu thuyết lịch sử đồ sộ như “Cờ nghĩa Ba Đình” (2 tập - 1100 trang), bộ ba “Biến động - Giặc Chày Vôi”, “Thất thủ kinh đô Huế 1885”, “Những ngày Cần Vương” (1200 trang), “Thành Thái, người điên đầu thế kỷ” (350 trang), “Trần Hưng Đạo - Thế trận những dòng sông” (300 trang), “Tình sử Mỵ Châu” (300 trang)... Toàn những sách dày cộp, không biết ông làm “tuyển tập” bằng cách nào?
Đến với bài thơ hay: “Gói” của Nguyễn Khắc Thạch

MINH QUANG Trời tròn lưng bánh tét Đất vuông lòng bánh chưng Dân nghèo thương ngày Tết Gói đất trời rưng rưng...
Người đàn bà mặc chiếc váy cũ(*)

NGUYỄN THỊ THÁITôi không đi trong mưa gió để mưu sinh, để mà kể chuyện. Ngày ngày tôi ngồi bên chiếc máy may, may bao chiếc áo cho người. Tôi chưa hề may, mà cũng không biết cách may một chiếc Yêng như thế nào.
Giới thiệu Chi hội nhà văn Việt Nam tại Huế - Nhà thơ Hải Bằng

Nhà thơ Hải Bằng tên thật là Vĩnh Tôn, sinh ngày 3 tháng 2 năm 1930, quê ở thành phố Huế, tỉnh Thừa Thiên Huế. Ông mất ngày 7 tháng 7 năm 1998.
Nhớ tác giả Vượt côn đảo nhân đọc cuốn sách: "Nhớ Phùng Quán" của Nhà xuất bản trẻ

NGUYỄN VĂN HOACuốn sách: "Nhớ Phùng Quán" của Nhà xuất bản Trẻ, do Ngô Minh sưu tầm, tuyển chọn và biên soạn với nhiều tác giả phát hành vào quý IV năm 2003. Cuốn sách có 526 trang khổ 13x19cm. Bìa cứng, in 1000 cuốn. Rất nhiều ảnh đẹp của Nguyễn Đình Toán - nhà nhiếp ảnh chân dung nổi tiếng của Việt nam. Đơn vị liên doanh là Công ty Văn hoá Phương Nam.
Hồi ức: con đường tử địa (*)

ĐÀ LINHĐể có trận quyết chiến chiến lược Điện Biên Phủ, trước đó quân đội Nhân dân Việt Nam đã có những trận đánh để đời mở ra những khả năng to lớn về thế và lực cho chúng ta. Trong đó Trận chiến trên đường (thuộc địa) số 4 - biên giới Cao Bắc Lạng 1950 là một trận chiến như vậy.
Tình bạn trong thơ Ngô Đức Tiến

HOÀNG VĂN HÂNLướt qua 30 bài thơ của Ngô Đức Tiến trong “Giọng Nghệ”, hãy dừng lại ở những bài đề tài tình bạn. Với đặc điểm nhất quán, bạn của anh luôn gắn liền với những hoài niệm, với những địa chỉ cụ thể, về một khoảng thời gian xác định. Người bạn ấy hiện lên khi anh “nghĩ về trường” “Thăm trường cũ”, hoặc là lúc nhớ quá phải “Gửi bạn Trường Dùng” “ Nhớ bạn Thanh Hoá”. Bạn của anh gắn với tên sông, tên núi: sông Bùng, sông Rộ, Lạt, Truông Dong, Đồng Tháp.
Nhẫn thạch của Atiq Rahimi

FAN ANHTrên thế gian này tồn tại biết bao nhiêu báu vật, hoặc những huyền thoại về báu vật, thì cũng gần như hiện hữu bấy nhiêu nỗi đau và bi kịch của con người vốn dành cả cuộc đời để kiếm tìm, bảo vệ, chiếm đoạt hay đơn giản hơn, đặt niềm tin vào những báu vật ấy. Nhẫn thạch (Syngué sabour - Pierre de patience) của Atiq Rahimi trước tiên là một báu vật trong đời sống văn học đương đại thế giới, với giải thưởng Goncourt năm 2008, sau đó là một câu chuyện về một huyền thoại báu vật của những người theo thánh Allad.
Đọc "Mắt lá" của Tôn Nữ Thu Thuỷ

KIM QUYÊNSinh năm 1953 tại Thừa Thiên (Huế), tốt nghiệp Đại học Sư phạm Huế năm 1976, sau đó về dạy học ở Khánh Hoà (Nha Trang) hơn 10 năm. Từ năm 1988 đến nay, nhà thơ xứ Huế này lại lưu lạc ở thành phố Hồ Chí Minh, tiếp tục làm thơ và viết báo. Chị là hội viên Hội Nhà văn Việt Nam, hiện nay là biên tập viên Tạp chí Văn hoá Nghệ thuật của Sở Thông tin Văn hoá thành phố Hồ Chí Minh.
Cây nhà lá vườn (*)

VÕ QUANG YẾN Tôi yêu tiếng nước tôi Từ khi mới ra đời làm người Phạm Duy
Bật máu gọi tôi ơi (1)...

PHẠM NGUYÊN TƯỜNGKhao khát, đinh ninh một vẻ đẹp trường tồn giữa "cuộc sống có nhiều hư ảo", Vú Đá, phải chăng đó chính là điều mà kẻ lãng du trắng tóc Nhất Lâm muốn gửi gắm qua tập thơ mới nhất của mình? Bài thơ nhỏ, nằm nép ở bìa sau, tưởng chỉ đùa chơi nhưng thực sự mang một thông điệp sâu xa: bất kỳ một khoảnh khắc tuyệt cảm nào của đời sống cũng có thể tan biến nếu mỗi người trong chúng ta không kịp nắm bắt và gìn giữ, để rồi "mai sau mang tiếng dại khờ", không biết sống. Cũng chính từ nhận thức đó, Nhất Lâm luôn là một người đi nhiều, viết nhiều và cảm nghiệm liên tục qua từng vùng đất, từng trang viết. Câu chữ của ông, vì thế, bao giờ cũng là những chuyển động nhiệt thành nhất của đời sống và của chính bản thân ông.
Đọc “Lục bát bồng bềnh”

MINH ĐỨC TRIỀU TÂM ẢNHTôi nghe rằng,Rạch ròi, đa biện, phân minh, khúc chiết... là ngôn ngữ khôn ngoan của lý trí nhị nguyên.Chan hoà, đa tình, niềm nỗi... là ngôn ngữ ướt át của trái tim mẫn cảm.Cô liêu, thuỷ mặc, bàng bạc mù sương, lấp ló trăng sao... là ngôn ngữ của non xanh tiểu ẩn.Quán trọ, chân cầu, khách trạm, phong trần lịch trải... là ngôn ngữ của lãng tử giang hồ.Điềm đạm, nhân văn, trung chính... là ngôn ngữ của đạo gia, hiền sĩ.
“Âm vang thời chưa xa” vẫn còn âm vang

MAI VĂN HOANTập I hồi ký “Âm vang thời chưa xa” của nhà thơ Xuân Hoàng ra mắt bạn đọc vào năm 1995. Đã bao năm trôi qua “Âm vang thời chưa xa” vẫn còn âm vang trong tâm hồn tôi. Với tôi, anh Xuân Hoàng là người bạn vong niên. Tôi là một trong những người được anh trao đổi, trò chuyện, đọc cho nghe những chương anh tâm đắc khi anh đang viết tập hồi ký để đời này.
Hoài Thanh với Huế

NGUYỄN KHẮC PHÊ giới thiệuNhân kỷ niệm 100 năm ngày sinh nhà phê bình Hoài Thanh (1909-2009)Chúng ta từng biết cố đô “Huế Đẹp và Thơ” một thời là nơi hội tụ các văn nhân, trong đó có những tên tuổi kiệt xuất của làng “Thơ Mới” Việt Nam như Xuân Diệu, Huy Cận, Hàn Mặc Tử, Chế Lan Viên…; nhưng nhà phê bình Hoài Thanh lại đến với Huế trong một hoàn cảnh đặc biệt và có thể nói là rất tình cờ.
Yveline Féray, nhà văn Pháp độc đáo viết về Việt Nam

LÊ TRỌNG SÂM giới thiệuBà sinh ra và lớn lên ở Painpol và Saint-Malo, một đô thị cổ vùng Bretagne, miền đông bắc nước Pháp. Học trung cấp và tốt nghiệp cử nhân văn chương ở thành phố Nice, vùng xanh da trời miền nam nước Pháp. Là hội viên Hội nhà văn Pháp từ năm 1982, nay bà đã trở thành một trong số ít nhà văn Châu Âu đã tiếp thu và thâm nhập sâu sắc vào rất nhiều khía cạnh của văn hoá Việt Nam.