Quan niệm về giới báo chí của Guy de Maupassant trong tác phẩm

16:18 26/08/2008

HƯƠNG LANGuy de Maupassant sinh ngày 5-8-1850 ở lâu đài xứ Normandie. Trong một gia đình quý tộc sa sút. Khi mà nước Pháp vừa trải qua cuộc đụng đầu lịch sử giữa giai cấp tư sản hãy còn nhức nhối những vết thương thất bại của cuộc cách mạng năm 1848.

Vào những ngày nước sôi lửa bỏng đó, không có một dấu hiệu gì chứng tỏ rằng sau hai mươi năm cậu bé Guy De Maupassant (cái tên mà người ta đặt chỉ để nhớ rằng cậu thuộc dòng dõi quý tộc lâu đời xứ Normandie) sẽ trở thành một nhà văn hiện thực phê phán nổi tiếng của nước Pháp và của cả nhân loại. Lớn lên vào thời Louis Bonaparte, tức hoàng đế Napoléon III, một kẻ luôn bộc lộ tính chất phản động trong tính chất đối nội và đối ngoại của mình. Trong nước, chính sách bần cùng hoá đã đẩy nhân dân lao động đến nước bần cùng, đối nghịch với cảnh ăn chơi trác táng của giai cấp thống trị, của tầng lớp thượng lưu Pháp. Đối với Guy De Maupassant, chiến tranh như một cơn ác mộng chết chóc. Ở đó, có lòng dũng cảm của những người bình thường yêu nước - ông ca ngợi họ; và ông nguyền rủa sự hèn nhát, đê tiện của tầng lớp thượng lưu. Với quan niệm nghệ thuật, bằng đôi mắt nhà nghề các tác phẩm của ông tuần tự được xuất bản và ông nhanh chóng trở thành nhà văn hợp thời rồi nổi tiếng. Với tiểu thuyết “Anh bạn đẹp”. Guy De Maupassant đã tái hiện sinh động xã hội tư sản Pháp thế kỷ 19 qua hình tượng nhân vật Duroa đã chỉ ra căn bệnh của xã hội đương thời, bệnh sùng bái đồng tiền một cách mù quáng.
Giorgiơ Duroa - một con người không nhân danh một cái gì chung rộng lớn, chỉ lấy dũng cảm riêng tư của mình làm động cơ thúc đẩy hành động. Trong tâm hồn Đuroa là một tập rỗng không một lý tưởng, không một ước mơ theo đúng nghĩa làm trai. Kiêu hãnh theo thói hoan lạc vô bổ, tự hào về khuôn mặt đẹp trai của mình, coi đó là một danh dự cao quý, hiếm hoi không mấy ai có được. Nhưng điều đáng nói ở đây là nhân cách nhân vật này được xây dựng trong giới báo chí, một công việc dành cho những con người với nghề nghiệp cao cả. Guy De Maupassant đã không kê ra đơn thuốc chữa trị căn bệnh ấy, nhưng khiến người ta kính phục mình ở chỗ đã nhìn thấy động lực gây ra hành động của con người trong sự đấu tranh giữa những lợi ích vật chất, cái động lực sẽ đẩy xã hội tới chỗ diệt vong. Mượn hình ảnh một cây tầm gửi Đuroa để nói lên cả một xã hội thối tha. Nếu xã hội không tạo cơ hội thì họ cũng không thể làm được những việc xấu xa đó, với Đuroa của Guy De Maupassant, sinh ra đã mang bản chất lười biếng nhưng lại muốn sống cuộc sống xa hoa. Từ một anh chàng công nhân đường sắt với lương tháng 1500 Frăng đã nghiễm nhiên trở thành nhà báo, khi mà y không hiểu gì về viết lách. Hai đồng tiền vàng chuẩn bị trang phục của Forextie đưa cho là hành trang bước vào làng báo của y, bước kế tiếp không phải là sách vở để y tập luyện mà y cần phải nhuần nhuyễn trong tác phong giao tiếp như:
- Thưa chị, chị có đôi hoa tai đẹp chưa tùng thấy.
- ... Nhưng cái tai cũng làm tôn lên giá trị của nó
Vinh quang tột đỉnh đã đến với Đuroa, một địa vị xã hội với rất nhiều hứa hẹn “Nghị viện chẳng hạn”. Đó là nhờ y có năm người đàn bà như những con ngựa trạm mà Đuroa đã bỏ lại dọc đường tiến thân.
Gói gọn trong một tác phẩm Maupassant tập trung thể hiện thái độ về những con người đang hành nghề báo chí và tờ Đời sống Pháp. Có thể nói chân dung người làm báo hiện lên trong tác phẩm này rõ rệt hơn bao giờ hết, đông đảo mỗi người một dáng vẻ, một tính cách; nhưng họ đều chung một bản chất là sự suy đồi về đạo đức của những kẻ bất tài... Như việc ông giám đốc có vẻ quan tâm đến những quân bài hơn việc nhận hay thay đổi một nhân viên và công việc:
“Lão Vante cầm các quân bài, chơi hết sức chăm chú với những động tác hết sức ranh ma, trong khi đối thủ của ông hạ xuống, nhấc lên, điều khiển các quân bài bằng bìa cứng nhẹ tô màu một cách uyển chuyển, khéo léo và duyên dáng của tay chơi thành thạo. Norbe de Varent ngồi viết bài báo trong chiếc ghế bành của lão giám đốc, còn Jac Rivan thì nằm dài nhắm mắt trên ghế đivăng, hút xì gà”
Ông ta cần một bài báo, ông đưa yêu cầu một nhân viên của mình là Forextie phải làm điều đó. Người hùng này đã nhân cơ hội để giúp đỡ bạn mình là Đuroa. Và bài báo đã có Đuroa được nhận vào làm việc khi mà ông giám đốc mới của anh ta vẫn chưa biết anh ta là ai. Và thế là xem như Đuroa đã được sinh ra hợp thời, cơ hội cứ dần dà đến với hắn. Từ việc bắt cóc con gái De Vante, rồi khống chế cả gia đình ông ta cũng như xỏ mũi vợ ông. Vậy là cái kẻ hai lần thi trượt tú tài đã một bước trở thành nhà báo rồi cướp được vợ con và cả địa vị của một ông giám đốc. Những nhân vật mà Guy De Maupassant xây dựng không ai là không tôn trọng đồng tiền, nên cái đau mà ông muốn nói không phải là cái đau của De Vante mà chính là cái đau của xã hội đương thời, một xã hội có những nhà báo như thế, những tổng biên tập như thế, những thượng nghị viện như thế. Tờ Đời sống Pháp không phải là nơi để nói về đời sống của người Pháp mà đó là nơi để những con người đó kiếm tiền, ăn chơi, thoả mãn những lạc thú cho nhau. Ở xã hội đó không có tình yêu chân thật, ở xã hội đó không có sự giúp đỡ chân thành cho nhau và cũng không có những con người thật sự xứng đáng với địa vị mà họ mang. Họ sống để lừa bịp, lợi dụng lẫn nhau.
Và Guy De Maupassant đã từng khóc cho sự tan vỡ không thể nào tránh khỏi của đạo đức con người. Hoặc ông đã từng than thở cho sự tan vỡ trước những cám dỗ của vật chất, của xác thịt. Tình trạng nhìn cái ác, cái xấu đang xâm nhập tổ ấm gia đình đến mức thừa nhận nó như một hiện tượng đang lên trong xã hội, như một cái mốt thời thượng được thể hiện ở chân dung ông chủ De Vante. Trong tờ Đời sống Pháp còn có một Ferextie, một nhân vật điển hình, một con người bạc nhược, một nhà báo bất tài. Những gì hắn có được, những gì hắn thành đạt là nhờ vào sự bán thân của vợ hắn là nàng Madơlen - người đã đứng đằng sau viết những bài báo xây dựng cho y sự nghiệp, y có tiếng tăm, có tiền bạc và để y trở thành một nhà báo xứng đáng, được mọi người vị nể. Nhân vật nàng Mađơlen được tác giả xây dựng hết sức nhẹ nhàng nhưng lại là điểm mấu chốt của sự việc. Cả hai người chồng yêu quý, dốt nát của nàng, một kẻ bạc nhược, một kẻ láu cá, bịp bợm đều trở thành có danh tiếng nhờ vào vốn trời phú của nàng. Và tất cả họ thoả mãn với điều ấy, mọi cái đều đã được mặc cả. Và những con người như Đuroa sẽ cảm thấy thế nào với những gì họ đang có và đang làm:
“Đuroa trỏ thành nổi tiếng trong các nhóm chính trị. Y cảm thấy ảnh hưởng của mình lớn lên qua những cái xiết tay và cách ngả mũ chào cung kính của mọi người. Ngoài ra vợ y còn làm cho y sững sờ thán phục về đầu óc khôn khéo, thu nhập tin tức tài tình và sự quen biết rộng của nàng”
Từ điểm nghệ thuật của Guy De Maupassant, thế giới những người làm báo thể hiện lên đông đảo. Mỗi người một dáng vẻ, một tính cách. Được ông bóc trần một cách tài tình bản chất lưu manh của những ngài nghệ sĩ tư bản, những kẻ mà trên danh nghĩa là đại diện cho tiếng nói của quảng đại quần chúng ở nghị trường và trong chính phủ như: Larôs Maitiơ đã sử dụng chức danh nghệ sĩ của mình để phục vụ cho mục đích kinh doanh mờ ám, hoặc đứng sau tờ Đời sống Pháp giật dây điều khiển nó để dọn đường cho bước tiến thân trong lĩnh vực chính trị của mình.
H.L

(nguồn: TCSH số 160 - 06 - 2002)

Đánh giá của bạn về bài viết:

0 đã tặng

Bày tỏ cảm xúc Mã QRCode

Bình luận (0)

Tin nổi bật

Đọc lại tiểu thuyết “Người người lớp lớp”

TÔN PHƯƠNG LANCũng như những nhà văn mặc áo lính thuộc thế hệ đầu và tờ tạp chí Văn nghệ quân đội của họ, Trần Dần là một tên tuổi quen thuộc mà gắn với tên tuổi ông là cuốn tiểu thuyết Người người lớp lớp. Là một học sinh thành phố, khi Cách mạng tháng Tám thành công, 19 tuổi, ông bắt đầu hoạt động cách mạng rồi đầu quân tham gia kháng chiến chống Pháp và hoạt động văn nghệ.
Giới thiệu chi hội nhà văn Việt Nam tại Huế - Nhà lý luận phê bình Hồ Thế Hà

Hồ Thế Hà sinh năm 1955, quê ở thị trấn Ngô Mây, huyện Phù Cát, tỉnh Bình Định. Anh tham gia quân đội từ 1978 đến 1982, chiến đấu tại Campuchia. Hồ Thế Hà tốt nghiệp khoa Ngữ văn, Đại học Tổng hợp Huế năm 1985 và được giữ lại trường. Hiện anh là Phó Giáo sư, Tiến sĩ đang giảng dạy tại khoa Ngữ văn, trường Đại học Khoa học - Đại học Huế. Hội viên Hội Nhà văn Việt Nam, Hội viên Hội Nhà báo Việt Nam. Anh đồng thời là Ủy viên Ban chấp hành Hội LHVHNT Thừa Thiên Huế, Ủy viên Ban chấp hành Hội Nhà văn Huế nhiệm kì: 2000 - 2005; 2005 - 2010. Chủ tịch Hội đồng Nghệ thuật Hội LHVHNT Thừa Thiên Huế, nhiệm kì 2000 - 2005; 2005 - 2010.
Huế của mệ Quyền

PHẠM PHÚ PHONGĐúng vào dịp Huế chuẩn bị cho Festival lần thứ III năm 2004, Vĩnh Quyền cho tái bản tập ký và truyện Huế mình, tập sách mới in trước đó chưa tròn một năm, năm 2003. Trước khi có Huế mình, Vĩnh Quyền đã có nhiều tác phẩm được bạn đọc chú ý như các tiểu thuyết lịch sử Vầng trăng ban ngày, Mạch nước trong, Trước rạng động, các tập truyện Người tử tù không chết, Người vẽ chân dung thế gian, Màu da thượng đế, tập bút ký Ngày và đêm Panduranga và tập tạp văn Vàng mai.
Giới thiệu chi hội nhà văn Việt Nam tại Huế - Nhà thơ Nguyễn Khắc Thạch

...Không có sự lựa chọn nào cả, tôi đến với thơ như một nghiệp dĩ. Tôi nghĩ thơ là một thứ tôn giáo không có giáo chủ. Ở đây, các tín đồ của nó đều được mặc khải về sự bi hoan trần thế và năng lực sẻ chia những nỗi niềm thân phận. Cuộc đời vốn có cái cười và cái khóc. Người ta, ai cũng có thể cười theo kiểu cười của kẻ khác, còn khóc thì phải khóc bằng nước mắt của chính mình. Với tôi, thơ là âm bản của nước mắt...
Phong Điệp - nóng và hót

…Có thể thấy gần đây có những xu hướng văn học gây “hot” trong độc giả, ví như xu hướng khai thác truyện đồng tính. Truyện của tôi xin khước từ những “cơn nóng lạnh” có tính nhất thời ấy của thị trường. Tôi bắt đầu bằng chính những câu chuyện giản đơn của cuộc sống hàng ngày, những điều giản đơn mà có thể vô tình bạn bước qua…
Về việc riêng trong di chúc của Bác Hồ cũng là việc chung của toàn Đảng, toàn dân

NGÔ KHAKỷ niệm 40 năm ngày Bác Hồ ra đi, chúng ta đều nhớ lại di chúc thiêng liêng của Bác để lại cho nhân dân ta. Đó là tình cảm và niềm tin của Bác đối với chúng ta ngày nay và các thế hệ mai sau.
Những kỷ niệm của tôi về văn học miền Nam (tt)

NGUYỄN ĐỨC TÙNG(Tiếp theo Sông Hương số 245 tháng 7-2009 và hết)
Giới thiệu chi hội nhà văn Việt Nam tại Huế - Nhà văn Nguyễn Khắc Phê

Nguyễn Khắc Phê quê ở Hương Sơn, Hà Tĩnh. Anh xuất thân trong một gia đình trí thức. Bố anh từng đậu Hoàng Giáp năm 19 tuổi. Các anh trai đều là bác sĩ, giáo sư, tiến sĩ nổi tiếng như Nguyễn Khắc Viện, Nguyễn Khắc Dương, Nguyễn Khắc Phi... Có người nói vui “Nguyễn Khắc Phê con nhà quan tính nhà lính”.
Nhân gian trong ngôi nhà vắng giữa bến sông

VĂN CẦM HẢI(Đọc “Ngôi nhà vắng giữa bến sông”, Tập truyện ngắn của Nguyễn Kiên - Nxb Hội Nhà văn, 2004)
“Tây Tạng giọt hoa trong nắng” của Văn Cầm Hải

NGUYỄN QUANG SÁNGMấy năm gần đây, dân ta đi nước ngoài càng ngày càng nhiều, đi hội nghị quốc tế, đi học, đi làm ăn, đi chơi, việc xuất ngoại đã trở nên bình thường. Đi đâu? Đi Mỹ, đi Pháp, đi Trung Quốc, Đài Loan, Singapore, Hàn Quốc... Nhà văn Văn Cầm Hải cũng đi, chuyến đi này của anh, anh không đi những nơi tôi kể trên, anh đi Tây Tạng, rất lạ đối với tôi.
Khúc ca đồng đội(1) - Khúc tri ân những người đi giữ nước từ xa

HÀ KHÁNH LINHDân tộc ta có hơn bốn ngàn năm dựng nước và giữ nước, đã xảy ra nhiều cuộc nội loạn ngoại xâm, nhiều thế hệ người Việt Nam đã cầm vũ khí ra trận giết giặc cứu nước, nhưng mãi đến cuối thế kỷ 20 những chàng trai nước Việt mới phải đi giữ nước từ xa, mới đi giữ nước mà mang trong lòng nỗi nhớ nước như tứ thơ của Phạm Sĩ Sáu.
Một góc nhìn chiến tranh của Văn Xương

LÊ VĂN THÊSau sáu năm (kể từ 2002) nhà văn Cao Hạnh được kết nạp vào Hội Nhà văn Việt Nam, (cuối năm 2008); Hội Văn học nghệ thuật Quảng Trị mới có thêm một nhà văn được kết nạp. Đó là Văn Xương.
Nhà chồ, quê quán của thơ

NGÔ MINHTrong đợt đi Trại viết ở Khu du lịch nước nóng Thanh Tân, anh em văn nghệ chúng tôi được huyện Phong Điền cho đi dạo phá Tam Giang một ngày. Nhà nghiên cứu văn hóa dân gian Nguyễn Thế là người dẫn đường. Anh dân sở tại, thuộc lòng từng tấc đất cổ xưa của huyện.
Lặng lẽ Thái Ngọc San

PHẠM PHÚ PHONG…Làng em đây, núi rừng Trung Việt cũng là đây/Xưa kia đã hùng dũng đánh Tây/Giờ lại hiên ngang xây thành chống Mỹ/Đường Trường Sơn là đường chân lý/Đã cùng quê em kết nghĩa hẹn hò… (Quê em, 1971)
“Thế giới tìm thấy” trong tập thơ “Huyền thoại Cửa Tùng” của Ngô Minh

HOÀNG PHỦ NGỌC TƯỜNGKể từ tập thơ đầu tay (Phía nắng lên in năm 1985), Huyền thoại Cửa Tùng (*) là tập thơ thứ mười (và là tập sách thứ 17) của Ngô Minh đã ra mắt công chúng. Dù nghề làm báo có chi phối đôi chút thì giờ của anh, có thể nói chắc rằng Ngô Minh đã đi với thơ gần chẵn hai mươi năm, và thực sự đã trở thành người bạn cố tri của thơ, giữa lúc mà những đồng nghiệp khác của anh hoặc do quá nghèo đói, hoặc do đã giàu có lên, đều đã từ giã “nghề” làm thơ.
Giới thiệu Chi hội nhà văn Việt Nam tại Huế - Nhà thơ Võ Quê

Võ Quê được nhiều người biết đến khi anh 19 tuổi với phong trào xuống đường của học sinh, sinh viên các đô thị miền Nam (1966). Lúc đó, anh ở trong Ban cán sự Sinh viên, học sinh Huế. Võ Quê hoạt động hết sức nhiệt tình, năng nổ bất chấp nguy hiểm với lòng yêu nước nồng nàn và niềm tin sắt đá vào chính nghĩa.
Dòng sông hoài niệm

PHẠM PHÚ PHONGThỉnh thoảng có thấy thơ Đinh Lăng xuất hiện trên các báo và tạp chí. Một chút Hoang tưởng mùa đông, một Chút tình với Huế, một chuyến Về lại miền quê, một lần Đối diện với nỗi buồn, hoặc cảm xúc trước một Chiếc lá rụng về đêm hay một Sớm mai thức dậy... Với một giọng điệu chân thành, giản đơn đôi khi đến mức thật thà, nhưng dễ ghi lại ấn tượng trong lòng người đọc.
Đọc tuyển tập Hoàng Phủ Ngọc Tường

ĐẶNG TIẾNNhà xuất bản Trẻ, phối hợp với Công ty Văn hoá Phương Nam trong 2002 đã nhẩn nha ấn hành Tuyển tập Hoàng Phủ Ngọc Tường, trọn bộ bốn cuốn. Sách in đẹp, trên giấy láng, trình bày trang nhã, bìa cứng, đựng trong hộp giấy cứng.
Những kỷ niệm của tôi về văn học miền Nam (tt)

NGUYỄN ĐỨC TÙNG(Tiếp theo Sông Hương số 244 tháng 6-2009)Mến tặng các nhà văn Tô Nhuận Vỹ, Khánh Phương, Trần Thị Trường, cháuDiệu Linh, và những người bạn khác,lớn lên trong những hoàn cảnh khác.
Về bài hát "Ba Vì mờ cao" của nhà thơ Quang Dũng

NGUYỄN THỤY KHANhà thơ Quang Dũng đã tạ thế tròn 15 năm. Người lính Tây Tiến tài hoa xưa ấy chẳng những để lại cho cuộc đời bao bài thơ hay với nhịp thơ, thi ảnh rất lạ như "Tây Tiến", "Mắt người Sơn Tây"... và bao nhiêu áng văn xuôi ấn tượng, mà còn là một họa sĩ nghiệp dư với màu xanh biểu hiện trong từng khung vải. Nhưng có lẽ ngoài những đồng đội Tây Tiến của ông, ít ai ở đời lại có thể biết Quang Dũng từng viết bài hát khi cảm xúc trên đỉnh Ba Vì - quả núi như chính tầm vóc của ông trong thi ca Việt Nam hiện đại. Bài hát duy nhất này của Quang Dũng được đặt tên là "Ba Vì mờ cao".