Những bài thơ xưa nhất viết về vùng đất Huế xưa

09:55 10/12/2008

Cách đây 700 năm, vào năm 1306, vua Trần Nhân Tông gả công chúa Huyền Trân cho vua Champa, bờ cõi Đại Việt được mở rộng. Hai châu Ô, Lý được vua Chế Mân cắt để làm sính lễ dâng vua Đại Việt. Sau đó, hai châu này được đổi thành châu Thuận và châu Hóa. Thuận Hóa được hình thành từ cơ sở đó.Những bài thơ chữ Hán viết về vùng đất này sớm nhất có thể kể đến như Hóa Châu tác (Làm ở Hóa Châu) vào khoảng năm 1354 của Trương Hán Siêu (?-1354); Hóa Thành thần chung (Chuông sớm ở Hóa Thành) của Nguyễn Phi Khanh (1355-1428); Tư Dung hải môn lữ thứ (Nghỉ chân ở cửa biển Tư Dung) của Lê Tư Thành (vua Lê Thánh Tông 1442 - 1497)... Nhân kỷ niệm 700 năm Thuận Hóa - Phú Xuân - Thừa Thiên Huế (1306 - 2006) TCSH trân trọng giới thiệu cùng độc giả ba bài thơ này.HẢI TRUNG giới thiệu

Nguyên văn chữ Hán:
          化州作
玉京回首五雲深
零落殘生苦不禁
已辨荒郊埋病骨
海天草木共秋吟
Phiên âm:
HÓA CHÂU TÁC(1)

Ngọc kinh(2)hồi thủ ngũ vân(3)thâm
Linh lạc tàn sinh khổ bất câm
Dĩ biện hoang giao mai bệnh cốt
Hải thiên thảo mộc cộng thu ngâm.
Dịch thơ:
LÀM Ở HÓA CHÂU

Ngoảnh lại năm mây phủ đế đô
Hồn tàn bao xiết khổ bơ vơ
Thôi đành cõi rậm vùi xương bệnh
Cây cỏ chung sầu cũng hoạ thơ.
                                                         (Hoa Bằng)

Nguyên văn chữ Hán:
化城晨鐘
遠遠從僧寺
疏疏落客篷
潮生天地曉
月白又江空
Phiên âm:
HÓA THÀNH THẦN CHUNG

Viễn viễn tòng tăng tự
Sơ sơ lạc khách bồng
Triều sinh thiên địa hiểu
Nguyệt bạch hựu giang không

Dịch thơ:
CHUÔNG SỚM Ở HÓA THÀNH(4)

Xa xa vẳng tiếng chuông chùa
Thớt thơ đọng giữa thuyền đưa khách bồng
Triều dâng trời đất mênh mông
Sông đưa ánh bạc trăng cùng không gian.
                                                            (Hải Trung)

Nguyên văn chữ Hán:
思容 海門旅次
混一車書共幅員
海雲橫界越南天
三更夜靜銅龍月
五鼓風清路鶴船
夷落奉參期款塞
閫臣愛國巧籌邊
此身那得生還幸
敢望班超到酒泉
Phiên âm:
TƯ DUNG HẢI MÔN LỮ THỨ

Hỗn nhất xa thư (5) cộng bức viên
Hải Vân hoành giới việt nam thiên
Tam canh dạ tĩnh Đồng Long (6) nguyệt
Ngũ cổ phong thanh Lộ Hạc (7) thuyền
Di lạc phụng tham kỳ khoản tái
Khổn thần ái quốc xảo trù biên
Thử thân na đắc sinh hoàn hạnh
Cảm vọng Ban Siêu (8) đáo Tửu Tuyền (9).

Dịch thơ:
NGHỈ CHÂN Ở CỬA BIỂN TƯ DUNG

Cả mối cơ đồ một cõi chung
Về Nam địa giới Hải Vân giăng
Ba canh trăng tĩnh Đồng Long rạng
Năm tiếng trống lành Lộ Hạc rung
Đất ải man di này liệu nộp
Biên quan trấn giữ đã lo xong
Thân kia bảo mạng nào may mắn
Vọng tưởng Ban Siêu ở Tây vùng.

(nguồn: TCSH số 208 - 06 - 2006)

-----------------
(1) Trong tác phẩm Việt âm thi tập, có chú thích rằng, đây là bài thơ do Trương Hán Siêu làm lúc đang giữ chức Chiêu dụ đại sứ (khoảng năm 1354)
(2) Ngọc kinh: chỉ Kinh đô.
(3) Ngũ mây: mây ngũ sắc, ý chỉ nơi ở của vua.
(4) Hóa Thành là thành Hóa Châu (nay thuộc x.Quảng Thành, h.Quảng Điền, t.Thừa Thiên Huế), nguyên trước là thành cũ Champa, sau năm 1306, nhà Trần cho sửa chữa, nâng cấp và sử dụng, đến thời nhà Hồ, nhà Lê, nhà Mạc vẫn còn sử dụng.
(5) Xa Thư: Sách Trung Dung có câu: kim thiên hạ xa đồng quỹ, thư đồng văn, nghĩa là: ngày nay trong thiên hạ, bánh xe cùng một trục, chữ viết cùng một loại chữ. Ở đây chỉ sự thống nhất.
(6) Đồng Long: Vũng Đồng ở phía Nam Hải Vân.
(7) Lộ Hạc: tên một nước. Sách Đại Việt sử ký toàn thư có đoạn: "Tháng 10 năm Canh tý [1360] thuyền buôn các nước Lộ Hạc, Trà Nha, Xiêm La đến Vân Đồn buôn bán, dâng vật lạ".
(8) Ban Siêu: tên nguời, Ban Siêu nguời đời Hậu Hán, có chí lớn, cầm quân đánh Tây Vực dẹp yên 50 nước.
(9) Tửu Tuyền: tên đất, địa danh này thuộc tỉnh Cam Túc (cửa ngõ của Trung Quốc qua Tây Vực).

Đánh giá của bạn về bài viết:

0 đã tặng

Bày tỏ cảm xúc Mã QRCode

Bình luận (0)

Xem thêm

Chùm thơ dự thi cuối cùng Nguyễn Văn Phương

LTS: Nguyễn Văn Phương (tức Phương xích lô), nguyên hội viên Hội Nhà văn TT.Huế đã bị chết đuối ngày 2 tháng 6 năm 2002 tại Quảng Trị..Trước đó vài ngày anh có gửi tới toà soạn chúng tôi chùm thơ dự thi như một di ngôn tuyệt mệnh.Sông Hương xin trân trọng giới thiệu những bài thơ cuối của Nguyễn Văn Phương cùng bạn đọc.
Chùm thơ Nguyễn Xuân Hoàng

NGUYỄN XUÂN HOÀNGTên thật: Nguyễn Xuân HoàngBút danh: Hạnh Lê, Hoàng Bình Thi, Nguyễn Vân Cù, Hoàng Phủ Cam.Nguyên quán: Hương Toàn, Hương Trà, TT.Huế.Năm sinh: 1966
Chùm thơ Tôn Nữ Hỷ Khương

TÔN NỮ HỶ KHƯƠNGTên thật: Công Tằng Tôn Nữ Hỷ KhươngSinh năm: 1937 tại Vỹ Dạ - HuếĐã cộng tác với nhiều tờ báo ở Huế và Saigon từ năm 1959
Thơ người xa Huế

TRẦN HỮU LỤC - TRƯƠNG QUÂN - TÔN NỮ THU THUỶ
Thơ Sông Hương 2-2002

Hoàng Phủ Ngọc Tường - Nguyễn Khắc Thạch - Phạm Nguyên Tường - Mai Văn Hoan - Văn Hữu Tứ - Nguyên Quân - Võ Quê - Ngàn Thương - Lê Ngã Lễ - Ngô Cang - Nguyễn Thiền Nghi - Lê Viết Xuân - Đỗ Văn Khoái - Phạm Tấn Hầu - Thanh Tú - Hồng Thị Vinh - Nguyễn Xuân Thâm - Nguyễn Ngọc Phú - Nguyễn Hoài Nhơn - Đàm Khánh Phương - Bùi minh Quốc - Nguyễn Trung Hiếu - Nguyễn Văn Dinh - Nguyễn Đông Nhật - Vũ Thị khương - Lê Huy Quang - Vương Tùng Cương - Huỳnh Quang Nam - Nguyễn Trọng Bính
Thơ Trần Hoàng Phố

TRẦN HOÀNG PHỐSinh năm 1953 tại Huế, tên thật là Bửu Nam, hậu duệ 4 đời của nhà thơ Hoàng tộc Tùng Thiện Vương, Tiến sĩ, hiện giảng dạy ở Khoa Văn Đại học Sư phạm Huế.Hội viên Hội Nhà văn Thừa Thiên Huế. Tác phẩm đã in: - Dự cảm. - Cõi nhân gian lạ lẫm
Cảm xúc Hightech

PHẠM XUÂN PHỤNG...Trên thế giới chỉ có Ngài Hightech Rộng - hẹp, thấp - cao tuỳ ý lắp vào...
Bi kịch của riêng tôi

LÂM THỊ MỸ DẠTôi tự đóng khung trong căn nhà bé nhỏChuyện đời thườngChuyện bệnh tật, thuốc thang…Những vùng đất chỉ còn trong trí nhớTrùng điệp cao nguyênXanh thẳm biển mơ màng…
Lá trắng

HOÀNG DIỆP LẠC...gã thời gian chăn tín đồ vào bức tranh lập thểPicaso vẽ niềm hy vọng cuối cùng...
Nhớ San

LÊ NGỌC THUẬNCó lẽ bên kia mầy vẫn sayVẫn ngồi ngủ tỉnh giữa ban ngàyVẫn nâng ly rượu không hề tiếcVẫn cạn cả đời không mảy may
Ngoài tiếng thu ca

TRẦN KIÊM ĐOÀNNhắm mắt lại tưởng đêm về quá khứEm nghe gì ngoài tiếng Thu caGió trở lạnh mây bay về tứ xứKhoảng trời Không rỗng lặng la đà
Một mình

TRẦN HOÀNG PHỐMột mìnhngồi vớitrống khôngBốn bề gió thổimênh môngcõi người
Đêm mưa nhớ mẹ

KIỀU TRUNG PHƯƠNGCon vềnhà trống tuênh toangGiậu thưa dâm bụt gió xang nhẹ lùa
Thời của ngày mai

VIÊM TỊNH Gởi Thomas L. FriedmanTừ bên kia bờ Tây xa thẳm người đàn ông cô đơn
Thấy và không

ĐINH THUChiều mùa hạ nắng nóng nung bải hoảiCây phượng buồn rất đẹp ngó dòng sôngTa cũng đứng cúi mình nghiêng xuống đáyKhông thấy gì - cây có thấy gì không
Đêm hội tình

NGUYỄN THIỀN NGHI...Chiều chúm môi thổi chén trăng caoGót âm dương đu từng cung bậc...
Tiếng người dưng

ĐÔNG HÀ...Khi tất cả đã không còn gìtốt xấu buồn vui trắng đen lẫn lộn...
Bất chợt

LÊ VIẾT XUÂNBất chợt gặp mùa thuTrong tạ từ dáng láHiu hiu làn hương lạAi kéo vòm trời lên…
Hành trình đứng bóng
Ký ức

ĐẶNG NHƯ PHỒNTôi đánh rơi khuôn mặt mìnhtrong chén rượuĐể khi mình tỉnhnhớ mình say