HỒ HUY SƠN
Năm 2019, văn đàn Việt chứng kiến một cuộc chuyển giao trong đời sống văn học trẻ nước nhà. Thế hệ 8X vẫn cần mẫn viết nhưng có xu hướng trở nên lặng lẽ hơn; trong khi đó, thế hệ 9X lại đang có một sức bật không kém phần táo bạo, bất ngờ. Bài viết dưới đây nằm trong sự quan sát mang tính cá nhân, với mong muốn đưa đến người đọc những nét nổi bật trong năm qua của văn chương trẻ.
Rất nhiều gương mặt 9X cùng xuất hiện tại Hội nghị viết văn trẻ Hà Nội lần thứ 3, được tổ chức tại Ninh Bình vào trung tuần tháng 11 năm 2019. Ảnh: Vũ Gia Hà.
1. Cuộc thi “Văn học tuổi 20” lần VI tiến hành tổng kết và trao giải cuối năm 2018, việc không có giải Nhất là một điều đáng tiếc nhưng bù lại đã phát lộ một loạt các tác giả 9X trẻ trung, đầy sáng tạo và đam mê. Và đến Hội nghị Viết văn trẻ Hà Nội lần thứ 3 được tổ chức vào trung tuần tháng 11 năm qua tại Ninh Bình, đã chứng thực cho điều này khi lực lượng tham gia chủ đạo gần như là các tác giả thế hệ 9X.
Có một thực tế dễ dàng nhận ra: Nếu thế hệ 8X trở về trước, thường bắt đầu từ thơ, truyện ngắn trước khi chuyển sang tiểu thuyết. Tiểu thuyết với các tác giả đi trước vẫn là một cái gì đó đầy thách thức. Nhưng hiện nay, lứa tác giả 9X ngay từ khi xuất hiện, đã xuất hiện đường hoàng bằng truyện dài hay tiểu thuyết. Có thể nhận thấy rõ điều này tại cuộc thi “Văn học tuổi 20” lần 6 với Trăng trong cõi của Phạm Thúy Quỳnh (1997), Nhân gian nằm nghiêng của Đặng Hằng (1996), Người lạ của Mai Thảo Yên (1991), Sau những ngày mưa của Phạm Thu Hà (1997), Những đứa con cổ tích của Bạch Đằng (1991), Yagon - Những kẻ vô cảm của Phạm Bá Diệp (1991)… Hay gần đây, rất nhiều cây viết 9X cũng lựa chọn tiểu thuyết để ra mắt như: Nguyễn Hoàng Mai với Đung đưa trên những đám mây; Phạm Anh Tuấn với Đánh đổi; Hiền Trang với Bức tranh cô gái khỏa thân và cây vĩ cầm đỏ; Nhật Phi với Người ngủ thuê - tác phẩm đoạt giải Nhất cuộc thi “Văn học tuổi 20” lần thứ V lúc anh vừa tròn 23 tuổi. Đức Anh (1993) chào sân bằng hai tiểu thuyết Tường lửa và mới đây là Thiên thần mù sương. Huỳnh Trọng Khang (1994) ra mắt tiểu thuyết đầu tay Mộ phần tuổi trẻ ở tuổi 22, ngay lập tức được xem như là một hiện tượng của văn chương trẻ Việt Nam. Gần 2 năm sau, Khang tiếp tục ra mắt tiểu thuyết Những vọng âm nằm ngủ, Meggie Phạm (1991) xuất hiện trên văn đàn từ năm 19 tuổi với loạt tiểu thuyết: Tôi và em; Giám đốc và em; Hoàng tử và em; Người xa lạ và em. Cô là đại biểu trẻ nhất tham dự Hội nghị Những người viết văn trẻ toàn quốc năm 2011. Trong 3 năm liên tiếp, cây bút trẻThái Cường (1992) lần lượt cho ra mắt 3 tiểu thuyết: Những mảnh mắt nhìn (2017), Gam lam không thực (2018) và Người chết thuê (2019).
Đáng chú ý trong số các tiểu thuyết của thế hệ 9X trong năm 2019 là Săn mộ - Thông thiên la thành của Hoàng Yến (1993). Lấy chất liệu từ hai sự kiện lịch sử: Nguyễn Huệ kéo quân ra Bắc “phù Lê, diệt Trịnh” và Trịnh Khải bại trận, rút chạy lên vùng Sơn Tây. Cuốn tiểu thuyết dày hơn 400 trang mở ra một hành trình đầy bí hiểm, kịch tính của những người hành nghề săn mộ. Chuyến phiêu lưu dưới hàng trăm thước đất của Khánh, Vĩnh, Huân, Phục, Chung đan lẫn giữa những con người có thật trong lịch sử như: Cao Biền, Trịnh Khải, Bùi Thị Xuân, Trần Thủ Độ, Trần Cảnh…. Sự đan xen tính huyền sử và những câu chuyện dân gian đã tạo nên sức hấp dẫn cho tác phẩm.
Một điểm dễ nhận thấy trong các tác phẩm của thế hệ 9X, đó là họ không còn viết văn theo lối “nệ thực” mà những trang viết của họ giờ đây tưởng chừng như không có giới hạn. So với thế hệ trước, thế hệ 9X có nhiều thuận lợi, khả năng tiếp cận công nghệ, tiếp cận những tri thức và những tác phẩm văn học lớn của thế giới trở nên dễ dàng hơn rất nhiều. Nhờ đó, cũng hình thành nên một thế hệ viết văn với trường liên tưởng, tưởng tượng thực sự phong phú và đa dạng. Họ quyết liệt theo đuổi đề tài, thể loại; từ dã sử, lịch sử, chiến tranh cho đến dòng “trinh thám đen”, giả tưởng, viễn tưởng… Nhắc đến họ, bạn đọc có thể nhớ đến tác phẩm và thể loại mà họ đang theo đuổi. Chẳng hạn Phạm Bá Diệp với fantasy, Đặng Hằng, Phạm Thúy Quỳnh, Hoàng Yến với lịch sử, dã sử; Đức Anh với trinh thám, Huỳnh Trọng Khang với chiến tranh…
Tác giả Đức Anh chia sẻ lý do chọn thể loại trinh thám: “Thực ra, tôi hay bị dán nhãn là “viết trinh thám”. Tuy nhiên, thực sự thể loại tôi theo đuổi là thriller, tức “li kì tiểu thuyết” theo cách nói của thế kỷ XX. Dòng tiểu thuyết này có yếu tố trinh thám và kinh dị, chú trọng những bí ẩn, kịch tính, bất ngờ và có tính khám phá rất sâu sắc sự độc ác và điên rồ của con người. Thế mạnh và quyền năng của dòng sách là bắt người đọc phải cùng bước chân vào trò chơi tâm lí, kinh dị với phía dẫn truyện là tác giả”.
Trong một chia sẻ với chúng tôi ấn tượng về các tác giả 9X, nhà phê bình Mai Anh Tuấn thổ lộ: “Chưa dám chắc sự quan sát của mình là đầy đủ nhưng tôi vẫn có lí do riêng khi chọn đọc tác phẩm nào đó, ví như, vì thể loại, vì sự lặng lẽ của tác giả, vì chất lượng tác phẩm, và đương nhiên, vì tôi ít khi tin vào sự “lăng xê” trên truyền thông. Trong sổ tay ghi chép cá nhân, tôi có nhiều ấn tượng với tác phẩm của Hạnh Nguyên (hai tập truyện: Những thiếu thời lơ lửng, 2014; Say, 2016), Đỗ Nhật Phi (truyện dài Người ngủ thuê, 2014),Tru Sa (tập truyện Ảo giác mù, 2015), Huỳnh Trọng Khang (tiểu thuyết Mộ phần tuổi trẻ, 2017), Phạm Thu Hà (truyện dài Sau những ngày mưa, 2018), Hiền Trang (Giấc mộng lang thang trên đồng cỏ úa, 2018)…”.
Ngoài ra, trong sự quan sát của mình, nhà phê bình Mai Anh Tuấn còn bày tỏ sự thích thú với cuốn sách mà anh tạm gọi là “bút kí” Trở về nơi hoang dã (2018) của tác giả Trang Nguyễn. Cuốn sách ghi lại chân thực hành trình năm năm trải nghiệm, tham gia các hoạt động bảo tồn động vật hoang dã ở Nam Phi, Campuchia và Việt Nam. Anh bày tỏ: “Những gì Trang trải nghiệm gợi nhắc tầm quan trọng của thiên nhiên và sẽ là dẫn chứng chính xác cho cái cách thiên nhiên đối lập, đối thoại với nhân thế ra sao. Nếu chúng ta nhìn văn chương trẻ rộng theo chiều biến đổi của thể loại, tôi nghĩ cuốn sách của Trang Nguyễn là tín hiệu thú vị. Tôi học được ở tác phẩm của họ khá nhiều, đặc biệt là cái nhìn sâu sắc, tinh tế trước nỗi cô đơn, mơ mộng, đau ốm, bệnh tật và cái chết. Đấy là những chủ đề mà thế hệ tôi chưa thực sự trực diện cất lời đa dạng”.
![]() |
Một số tác phẩm tiêu biểu của các tác giả 8X và 9X |
2. Gương mặt 8X “sáng” trong năm qua, có lẽ không ai khác ngoài Lữ Mai (sinh năm 1988). Những ngày đầu năm, tập tản văn và truyện ngắn Hà Nội không vội được đâu của Mai được tái bản sau 5 năm ra mắt. Sau đó không lâu, cùng lúc Lữ Mai cho ra mắt tập thơ thứ ba Thời cách ngăn trống rỗng và tập truyện ngắn Linh hồ. Với thơ, Lữ Mai tỏ ra ngày càng làm chủ bút pháp, cho thấy độ chín theo thời gian; nhưng với tập truyện ngắn đầu tay có thể xem là một bất ngờ với người đọc. Linh hồ gồm 16 truyện ngắn, khai thác nhiều chủ đề khác nhau cùng với đó là sự linh hoạt trong bút pháp khiến những truyện ngắn của Mai trở nên lôi cuốn với nhiều tầng nghĩa, ẩn dụ. Chưa dừng ở đó, trong khoảng thời gian cuối năm, Lữ Mai còn liên tiếp ra mắt hai tập tản văn kết hợp với tác phẩm nhiếp ảnh là Nơi đầu sóng và Mắt trùng khơi, cùng khai thác đề tài về biển đảo. Có thể nói, năm 2019 là một năm đầy thành công của nữ tác giả sinh năm 1988 này. Và người đọc có thể tin chắc rằng, cô sẽ còn đi xa nữa trên hành trình văn chương của mình.
Thơ 8X năm 2019 không nhiều và những tập thơ “đọc được” cũng chỉ đếm được trên đầu ngón tay. Cùng với Thời cách ngăn trống rỗng của Lữ Mai, Những rời và rạc của Khương Hà cũng được xem là tập thơ ấn tượng của văn học trẻ năm 2019. Tập thơ đánh dấu cuộc trở lại của Khương Hà sau tập thơ riêng Kim tuyến đỏ cách đây vừa đúng 10 năm. Với lần trở lại này, thơ Khương Hà mang đầy chiêm nghiệm và bí ẩn trên những con chữ phơi bày một thế giới nội tâm sâu thẳm.
Thơ đã ít, tiểu thuyết của các tác giả 8X còn ít hơn, nếu không muốn nói là “khoảng trống” của năm 2019. Trên mặt bằng chung đó, thì tiểu thuyết Đường đi của Lê Minh Phong gần như là “độc”. Cùng thời điểm, ngoài tiểu thuyết Đường đi, Lê Minh Phong còn ra mắt tập truyện ngắn Điều tìm thấy. Bên cạnh văn chương, Lê Minh Phong còn thực hành nghệ thuật bằng hội họa - yếu tố này có lẽ cũng tác động đến văn chương của anh. Cả truyện ngắn lẫn tiểu thuyết của Lê Minh Phong “nặng” về nghệ thuật trình diễn nhiều hơn so với những tác phẩm của các tác giả cùng thế hệ khác. Một mặt, cho thấy sự quyết liệt (và cực đoan) của Phong nhưng mặt khác, mặc nhiên cho thấy tác phẩm của Lê Minh Phong không dành cho số đông.
Không quá lời khi cho rằng, năm 2019 là một năm “được mùa” của 8X ở thể loại truyện ngắn. Ngoài 2 tập truyện của Lữ Mai và Lê Minh Phong, còn có: Ngụ ngôn tháng Tư của Trần Thị Tú Ngọc, Con chim nhỏ gắp cọng rơm vàng của Trần Huyền Trang, Nắng ngoài ô cửa của Trần Ngọc Mỹ, Mình gọi nhau là cưng của Trúc Thiên, Bay của Nguyễn Đặng Thùy Trang, Bến chờ của Nguyễn Chí Ngoan, Những hạt gạo xoay tròn của Nguyễn Anh Đào, Lên đồi hái sim của Thảo Nguyên…
Trong đó, một số tập truyện gây được ấn tượng là Cái nồi gì thế? của Hoàng Nhật, Trong cơn say níu sợi dây đứt của Hoàng Công Danh. Và đặc biệt, những ngày cuối năm, Nguyễn Hoàng Vũ (1988) ra mắt tập truyện ngắn Người đưa thư tình, được xem như một cái kết đẹp của văn học 8X năm qua. Nguyễn Hoàng Vũ từng có truyện dài Ở trọ Sài Gòn, viết về cuộc sống “ở trọ” của những người trẻ từ khắp nơi đổ về Sài Gòn. Cùng chung mạch chủ đề đó nhưng tập truyện ngắn Người đưa thư tình của Vũ có phần thú vị hơn khi mang đến nhiều thử nghiệm về bút pháp cùng giọng kể chuyện tự nhiên xen lẫn hài hước.
Trong năm 2019, dấu ấn văn chương thế hệ 8X để lại có phần trầm lắng, không có nhiều tác phẩm thực sự khiến công chúng phải sửng sốt. Nhưng có một điều cũng đáng nhắc đến trong năm 2019 của thế hệ 8X, chính là những thành tích từ những cuộc thi sáng tác. Tại cuộc thi truyện ngắn “Một nửa làm đầy thế giới” do Nxb. Văn hóa - Văn nghệ tổ chức, tác giả Trúc Thiên đã đoạt giải Nhất. Ngoài Trúc Thiên, nhiều tác giả 8X cũng được vinh danh tại cuộc thi này như Hoàng Nghĩa, Triệu Vẽ, Tịnh Bảo, Phan Đức Lộc… Nguyễn Lê Vân Khánh đoạt giải Nhì cuộc thi truyện ngắn “Người lao động hôm nay” do báo Người lao động tổ chức. Trong cuộc thi Bút ký - Truyện ngắn trên tạp chí Cửa Việt (2018 - 2019), Bùi Việt Phương - một tác giả 8X tại Hòa Bình đã đoạt giải Nhất thể loại truyện ngắn.
3. Có một khía cạnh quan trọng trong hành trang xuất hiện của một số tác giả thuộc thế hệ 9X mà theo nhà phê bình Mai Anh Tuấn chính là vốn học vấn hiện đại và khá dày dặn. Chẳng hạn, Đỗ Nhật Phi và Hiền Trang từng theo học Đại học Ngoại thương Hà Nội. Hạnh Nguyên du học Mỹ sau một năm theo học ở Canada. Trang Nguyễn từng du học ở Anh. Phạm Thu Hà từng học ở Thái và giờ sắp tốt nghiệp Đại học Văn hóa Hà Nội. Huỳnh Trọng Khang tốt nghiệp Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn thành phố Hồ Chí Minh… Họ chững chạc, tự tin không chỉ vì có vốn ngoại ngữ, những trải nghiệm học vấn đa dạng mà quan trọng hơn, họ được và bị “sống cùng” với bối cảnh văn chương nghệ thuật toàn cầu được bày chật trên các giá sách dịch ở Việt Nam hoặc trên không gian mạng. Chính bối cảnh đó, khiến họ chủ động và cũng tỉnh táo, nỗ lực hơn trong lao động văn chương.
Trường hợp của Phạm Thu Hà, sau khi đạt giải Ba cuộc thi “Văn học tuổi 20” lần 6, vẫn tham gia đời sống văn chương bằng những truyện ngắn trên các tạp chí văn chương uy tín. Mới đây, Phạm Thu Hà cũng vừa ra mắt dịch phẩm Không nhà, cuốn tiểu thuyết nằm trong top 10 cuốn sách hay nhất năm 2018 theo bình chọn của The New York Times và là ứng viên giải Pluitzer năm 2019. Một gương mặt đa tài không kém là Hiền Trang, tốt nghiệp Đại học Ngoại thương, cũng từng đạt giải Ba cuộc thi “Văn học tuổi 20” cùng đợt với Phạm Thu Hà. Dù còn trẻ nhưng Hiền Trang cho thấy một kiến văn rộng và phong phú, qua việc tham gia bình luận các lĩnh vực xã hội, điện ảnh, âm nhạc, văn chương trên các tờ báo và tạp chí lớn. Ngoài sáng tác và bình luận, Hiền Trang còn “lấn sân” sang lĩnh vực dịch thuật; cô vừa ra mắt dịch phẩm Dưới bánh xe mặt trời, tác phẩm của nhà văn người Đức Hermann Hesse - chủ nhân của Giải Goethe và Giải Nobel Văn học năm 1946.
Dù đang tỏ ra sung sức nhưng các tác giả trẻ, đặc biệt là thế hệ 9X cũng đang phải đối mặt với không ít trở ngại. Chẳng hạn, ở riêng thể loại trinh thám, độc giả Việt Nam dù rất mê thể loại này, nhưng họ gần như chỉ thích tác phẩm của các tác giả nước ngoài, chưa có sự tin tưởng đối với các tác giả trong nước, nhất lại là tác giả trẻ. Điều này đặt ra cho các tác giả trẻ theo đuổi thể loại này nhiều thách thức. Tác giả Đức Anh cho rằng thế hệ anh hoàn toàn có thể viết được những tác phẩm mức trung bình khá so với chất lượng quốc tế ở thể loại trinh thám.
Sau Nhân gian nằm nghiêng, tác giả Đặng Hằng đã kịp hoàn thành cuốn tiểu thuyết thứ hai, kết hợp giữa viễn tưởng và lịch sử. Dù đã ghi tên mình với giải Tư cuộc thi “Văn học tuổi 20” lần VI nhưng nữ tác giả sinh năm 1996 thừa nhận, vẫn còn nhiều khó khăn mà mình phải đối diện chẳng hạn như độ tuổi còn khá trẻ, và người đọc sẽ thiếu sự tin tưởng vào người viết.
4.
Nhưng văn học trẻ 2019 không chỉ có 8X và 9X, mà thế hệ 10X cũng bắt đầu nhập cuộc. Đó là Giác với Điều chưa kịp nói - một tập truyện ngắn được viết chắc tay, đào sâu vào nội tâm của các nhân vật, xoay quanh chủ đề tình yêu đôi lứa. Không lâu sau đó, cô tiếp tục ra mắt truyện dài Phương Bắc, phương Nam - Tình yêu không biên giới. Trước Giác, cây bút 10X khác là Nguyễn Ngọc Hà đã xuất hiện với truyện dài Người viết tình yêu. Có một điều thú vị, không kém phần bất ngờ: Giác và Nguyễn Ngọc Hà là chị em sinh đôi, cùng sinh năm 2000 và hiện đang cùng học năm thứ nhất tại trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn Hà Nội. Cả Giác lẫn Nguyễn Ngọc Hà mang đến niềm tin về một thế hệ viết văn mới, đầy chững chạc và tài năng. Và biết đâu trong năm sau hoặc vài năm tới, thế hệ 10X sẽ có những bứt phá nào đó.
H.H.S
(SHSDB36/03-2020)
NGUYỄN VĂN HOA1. Tôi là người Kinh Bắc, nên khi cầm cuốn sách Văn chương cảm và luận (*) của Nguyễn Trọng Tạo là liền nhớ ngay tới bài hát Làng quan họ quê tôi của anh mà lời ca phỏng theo bài thơ Làng quan họ của nhà thơ Nguyễn Phan Hách.
TRẦN HUYỀN SÂMSau mười năm, kể từ khi “Cái trống thiếc” ngỗ ngược của chú lùn Oska vang lên trên đống gạch đổ nát của thế chiến II, Herta Munller đã tiếp nối Gunter Gras và vinh danh cho dân tộc Đức bởi giải Nobel 2009.
NGUYỄN ĐÌNH CHÍNH (nhân Đọc "Từ những bờ hoa gió thổi về")Ông Trần Nhật Thu sinh năm 1944 ở Quảng Bình. Ông lớn lên, làm thơ, đoạt giải thi ca cũng từ miền đất gió cát này. Năm 1978 ông rời Quảng Bình như một kẻ chạy trốn quê hương. Nhưng hơn hai chục năm nay miền quê xứ cát vẫn âm thầm đeo bám thơ ông. Qua đó lộ cảm tâm trạng ông vẫn đau đáu miền gió cát này.
Nhà văn Tô Nhuận Vỹ tên thật là Tô Thế Quảng, sinh ngày 25 tháng 8 năm 1941, quê ở Vinh Xuân, Phú Vang, Thừa Thiên Huế. Anh đã kinh qua các công việc: dạy học, phóng viên, biên tập viên… Anh từng giữ các chức vụ: Tổng thư ký và Chủ tịch Hội Văn nghệ Bình Trị Thiên, Tổng biên tập tạp chí Sông Hương, Giám đốc Sở Ngoại vụ, đại biểu HĐND tỉnh Thừa Thiên Huế, Uỷ viên Ban kiểm tra, Uỷ viên Hội đồng văn xuôi và Ban đối ngoại Hội Nhà văn Việt Nam.
ĐÔNG LAThế là sự ồn ào qua rồi. Diễn đàn đã đóng cửa. Nhưng lẽ nào việc thẩm định văn chương chỉ râm ran một hồi như thế, rồi cái nhùng nhằng còn nguyên nhùng nhằng, sự mâu thuẫn còn nguyên mâu thuẫn, và chuyện hay dở đến đâu cũng vẫn cứ mãi lửng lơ!
ĐÀO DUY HIỆP"Ngữ pháp, ngữ pháp khô khan chính nó, trở thành cái gì đó như một thuật phù thủy, gọi hồn; các từ sống lại, được cấp xương thịt, danh từ trong dáng vẻ tôn nghiêm bản thể của nó, tính từ, trang phục trong suốt khoác lên nó và nhuộm sắc cho nó một lớp tráng, còn động từ, thiên thần của vận động, mang lại cho câu sự động dao" (Baudelaire) (1)
MAI VĂN HOANMai Văn Hoan sinh 20-1-1949, quê Thanh Trạch, Bố Trạch, Quảng Bình. Anh tốt nghiệp khoa Văn, Đại học Sư phạm Vinh và từng dạy ở các trường: Cấp 3 Minh Hoá (1971-1973), Sư phạm 10+3 Quảng Bình (1973-1979), Hai Bà Trưng (1979-1985), Quốc Học (1985-2009). Anh từng tham gia bồi dưỡng hàng chục học sinh giỏi văn tỉnh Bình Trị Thiên (1979-1989), tỉnh Thừa Thiên Huế (1989-2009) đoạt giải Quốc gia. Một số học sinh của anh đã trở thành phó giáo sư, tiến sĩ, cán bộ quản lý, nhà văn, nhà báo... nhưng vẫn “mãi mãi không thể nào quên những giờ dạy văn của thầy Mai Văn Hoan” như lời chị Lương Thị Bích Ngọc tâm sự trên VietNamNet.
NGUYỄN HỮU NGÔ Cuốn sách đồ sộ "Côn Đảo" của Nhà xuất bản Trẻ (1996) là một nguồn tư liệu quý mà những người làm công việc nghiên cứu lịch sử cách mạng Việt Nam không thể không tìm đến. Vì vậy sự chính xác về thông tin đòi hỏi phải khẳng định. Và cũng vì vậy tôi có đôi điều xin thưa với ban biên tập Nhà xuất bản Trẻ về những thông tin về nhân vật Mai Tấn Hoàng được coi là người tử tù cách mạng.
VÕ THỊ QUỲNHĐặng Huy Trứ (1825 - 1874) đã để lại khá nhiều thơ văn cho đời. "Từ Thụ Yếu Quy"(*) tập sách bàn về nạn hối lộ và đức thanh liêm của người làm quan, là một trong những áng văn quý giá ấy.
Văn Cầm Hải tên thật Nguyễn Thanh Hải, sinh ngày 20 tháng 01 năm 1972, quê ở làng Trần Xá, Hàm Ninh, Quảng Ninh, Quảng Bình.
CAO HUY HÙNGBa mươi năm đã trôi qua, kể từ ngày Bác Hồ vĩnh biệt chúng ta! Người đã để lại cho toàn Đảng, toàn quân và toàn dân ta di sản vô cùng quí báu: Đó là bản di chúc lịch sử của thời đại Hồ Chí Minh, thời đại rực rỡ nhất trong lịch sử vinh quang hàng ngàn năm của dân tộc. Đó là kỷ nguyên độc lập dân tộc, tự do của Tổ quốc, kỷ nguyên cả nước đi lên chủ nghĩa xã hội.
LÊ THỊ MÂYĐề tặng một giấc mơ là tập thơ hay và buồn của Lâm Thị Mỹ Dạ. Tập thơ này được giải thưởng của UBTQLH các Hội Văn học Nghệ thuật Việt Nam năm 1998. Sau khi xóa bao cấp trong in ấn thơ, rất nhiều người có cơ hội tự in thơ, có khi là mỗi năm một tập. Lâm Thị Mỹ Dạ không ở trong diện ấy.
ĐẶNG TIẾNPhê bình huyền thoại(1) của Đào Ngọc Chương là một cuốn sách mỏng, in giới hạn, có lẽ chỉ nhắm vào một nhóm sinh viên, nhưng là sách cần yếu, mới mẻ.
HỒNG NHUĐó là “Tình bậc thang” (NXB Hội Nhà văn 2006) và “Mặt cắt” (NXB Hội Nhà văn 2007) của một nữ thi sĩ mà cho đến nay không nhiều người biết đến, ít nhất là trong làng thơ. Vì một lẽ rất giản đơn: chị mới xuất hiện trên thi đàn Việt Nam vài ba năm nay thôi.
FAN ANHTrong cuộc sống của tất cả chúng ta, đôi khi nụ cười không đồng nghĩa với sự hạnh phúc, cũng như nước mắt không phải bao giờ cũng đồng điệu với nỗi đau. Chính vì thế, mặc dù tiểu thuyết Ba ơi, mình đi đâu? của Jean Louis Fournier là một tác phẩm có thể “gây ra” không ít những tiếng cười, nhưng cảm xúc thanh lọc (Catharsis) mà cuốn sách nhỏ này mang lại cũng lớn lao như bất kì một vở bi kịch nào.
Ngày 6 tháng 4 năm 2007 tại Hà Nội, chúng tôi đến thăm nhà thơ Dương Tường tại nhà riêng. Dương Tường ngồi sau một chiếc bàn nhỏ và thấp chất đầy sách vở và ly tách giữa một căn phòng rộng dùng làm phòng triển lãm tranh. Tranh treo kín các tường.
ĐOÀN TUẤNTrong tâm tưởng của tôi, thi sĩ Nguyễn Bính là một người có dáng gầy, vóc nhỏ, gương mặt nhẹ nhõm với đôi mắt sáng, tinh anh, mũi dọc dừa và cái miệng cân đối. Tóc Nguyễn Bính không bao giờ để dài. Áo quần Nguyễn Bính thường có màu sáng. Ông đi lại nhanh nhẹn, nhiều khi vội vã. Gương mặt Nguyễn Bính là một gương mặt ưa nhìn bởi trong đó chứa đựng chiều sâu của nhiều ý nghĩ và sắc mặt thay đổi theo tâm trạng thất thường của ông.
PHẠM QUANG TRUNGTôi muốn nói đến bài “ Tạm biệt” (hay “ Tạm biệt Huế”) của nhà thơ Thu Bồn. Dẫu đã có nhiều bài thơ hay, rất hay lấy cảm hứng từ Huế, tôi dám quả quyết là nó sẽ vẫn được nhắc tới như là một trong những bài thơ hay nhất. Xin kể một kỷ niệm đẹp riêng với tôi.
NGUYỄN KHẮC PHÊNâng hợp tuyển “Hải Bằng” (HTHB) sang trọng và trĩu nặng trên tay, thật nhiều cảm xúc tràn đến với tôi. Cuốn sách được gia đình nhà thơ Hải Bằng tặng cho tất cả những người đến dự ngày giỗ lần thứ 11 của nhà thơ được tổ chức tại một ngôi nhà mới xây ở cuối đường Thanh Hải - lại là tên nhà thơ quen thuộc của xứ Huế.
TÔN PHƯƠNG LANCũng như những nhà văn mặc áo lính thuộc thế hệ đầu và tờ tạp chí Văn nghệ quân đội của họ, Trần Dần là một tên tuổi quen thuộc mà gắn với tên tuổi ông là cuốn tiểu thuyết Người người lớp lớp. Là một học sinh thành phố, khi Cách mạng tháng Tám thành công, 19 tuổi, ông bắt đầu hoạt động cách mạng rồi đầu quân tham gia kháng chiến chống Pháp và hoạt động văn nghệ.