TRẦN HUYỀN SÂM
Ở Pháp, vào mùa thu, người ta gọi là mùa của văn học/ La rentrée littéraire. Đấy là thời điểm mà bạn đọc và báo chí xôn xao về các giải thưởng.
Nhà văn Jérôme Ferrari - Ảnh: internet
Hàng loạt các giải được trao như: Giải của Viện hàn lâm Pháp, Giải Femina, Renaudot, Médicis, Goncourt… Trong đó, Goncourt được xem là giải thưởng danh giá nhất của văn học Pháp. Đôi khi, về giá trị văn học, còn được đề cao hơn cả giải thưởng Nobel, vì nó không bị ràng buộc về mặt chính trị. Và năm nay, vào ngày 7/11, giải thưởng danh giá này đã thuộc về Jérôme Ferrari, với tác phẩm Le sermon sur la chute de Rome (Bài thuyết giáo về sự sụp đổ của thành Rome), do nhà xuất bản Actes Sud ấn hành 2012. Một cuốn tiểu thuyết được đánh giá là giàu tính triết luận và khả năng suy tưởng về sự tồn tại của con người và thế giới.
Jérôme Ferrari là nhà văn Pháp, sinh năm 1968 ở Paris, nhưng sống và làm việc tại đảo Corse. Tác phẩm của ông, vì thế là sự hòa trộn giữa tính chất hoang dã và văn minh đương đại. Jérôme Ferrari từng là cử nhân triết học ở Paris I. Hiện là giáo viên giảng dạy triết học và văn chương tại trường trung học d’Abou Dhabi. Ngoài sáng tác, Jérôme Ferrari còn đóng góp khá quan trọng về dịch thuật. Trước khi nhận giải thưởng Goncourt, ông đã từng đoạt một số giải thưởng quan trọng khác như: giải Landerneau cho cuốn Một thượng đế, một thú vật (Un dieu, un animal), năm 2009, giải France Télévision cho cuốn Nơi tôi để lại tâm hồn mình (Òu j’ai laissé mon âme, năm 2010. Le sermon sur la chute de Rome là cuốn tiểu thuyết thứ sáu của J. Ferrari.
![]() |
Bìa cuốn: “Bài thuyết giáo về sự sụp đổ của thành Rome”. - Ảnh: internet |
“Le sermon sur la chute de Rome được xem như một vở bi kịch Hy - La thời hiện đại. Tác phẩm kết cấu hai mạch chìm nổi: số phận cá nhân con người và tư tưởng của Thánh St Augustin. Câu chuyện kể về hai người bạn trẻ Matthieu và Libero, là sinh viên theo ngành triết học ở Đại học Sorbonne. Họ quyết định từ bỏ sự nghiệp nghiên cứu, và trở về đảo Corse, tại một ngôi làng nhỏ, nơi đã trải qua tuổi ấu thơ, và kinh doanh trong một quán rượu. Họ dự kiến bao nhiêu điều đẹp đẽ cho một tương lai xán lạn, cao vời. Bằng kiến thức triết học về Leibniz, Augustin, mà họ đã thu nhận được ở giảng đường đại học, hai chàng trai trẻ hy vọng sẽ “Thiết lập một thiên đường trên mặt đất; làm những điều tuyệt vời nhất, có thể, trên thế gian này”. Thế nhưng, những suy đồi của xã hội như: rượu, sex và những cám dỗ khác trà trộn, đã phá hủy giấc mơ trong sáng của họ. Khi tỉnh ngộ, mọi thứ đã trở nên muộn màng. Tất cả sụp đổ, họ thất vọng và rơi vào bi kịch. Lồng vào đó, còn là nhân vật Marcel - ông nội của Matthieu, người đã thoát nạn của thế kỷ và chứng kiến bao nhiêu sự đổ nát của nhân loại. Đó cũng là một người từng mơ mộng, hoang tưởng và thất bại...
Tuy nhiên, tầm tư tưởng của tác phẩm không chỉ là số phận cá nhân nói trên. Song song và bao trùm cuốn tiểu thuyết, đó là những bài thuyết giáo về sự sụp đổ thành Rome của thánh St - Augustin vào thế kỷ thứ tư, 410 - thời La Mã. Những lời hướng đạo của Augustin vừa mang tính phán xét, vừa dự báo: “Cái gì con người làm nên, chính con người phá hủy chúng” (ce que l’homme fait, l’homme le détruit). Rằng, “Thế giới cũng như một con người, sinh ra, lớn lên, rồi chết” (Le monde est comme un homme: il nat, il grandit, il meurt). Vậy, phải chăng, nhân loại chúng ta luôn tồn tại trong một thế giới ảo tưởng và những gì không vĩnh cửu? Sự sụp đổ của thành Rome, cái chết của một đảo Corse, gợi khả năng suy tưởng về bi kịch tham vọng ngây thơ của con người. Đó cũng là sự mỉa mai sâu sắc cái kết cục sụp đổ của những ảo tưởng.
Bằng một lối viết giàu tính triết luận: ngôn ngữ sắc sảo, tinh tế, lời văn dằn vặt, cuồn cuộn sức sống, tiểu thuyết của Jérôme Ferrari cuốn hút người đọc như một kịch tác thuộc vào hàng kinh điển. Dù dung lượng không dài, tác phẩm được báo giới Pháp đánh giá là tầm cỡ, bởi dồn nén những tư tưởng lớn lao của thời đại.
Bài thuyết giáo về sự sụp đổ của thành Rome, khiến người đọc phải suy ngẫm về phạm trù của cái thiện và cái ác, về hiện thực và ảo mộng, về sự tồn tại và hủy diệt. Tác phẩm là nỗ lực tìm kiếm câu trả lời cho những vấn đề vừa siêu hình, vừa nhân bản. Hy vọng, tuyệt phẩm này sẽ đến với bạn đọc Việt Nam trong nay mai.
T.H.S
(SH286/12-12)
Trên hành trình vòng quanh nước Mỹ và ghi lại những bức ảnh cho cuốn sách mang tên “American Farmer” (tạm dịch: Nông dân Mỹ) của mình, Paul Mobley đã rất sốc khi biết rằng trong số những người làm việc trên các cánh đồng mà anh từng đi qua, có rất nhiều người đã trên 100 tuổi.
Mark Taimanov là trường hợp hiếm hoi trên thế giới khi cùng đạt tới đỉnh cao ở hai lĩnh vực là cờ vua và nhạc cổ điển.
TUỆ ĐAN
“Ngôn ngữ bị bão hòa và trở nên có sức sống thông qua thời gian”
(Jorge Luis Borges)
JEAN-PAUL SARTRE (Nhật Vương dịch)
Jean-Paul Sartre (1905 - 1980), nhà văn Pháp, là một trong số những gương mặt tiêu biểu của chủ nghĩa hiện sinh, thường được vinh danh là một trong số các triết gia hàng đầu của nền triết học Pháp thế kỷ XX.
TUỆ ĐAN
Nguồn mạch của tác phẩm tuôn ra từ sự cô đơn của nó, từ đó nó bắt đầu và tìm kiếm một tác lực cho sự khởi đầu ấy.
(Maurice Blanchot)
YẾN THANH
Thực thể Việt là một cấu trúc văn hóa động, trong đó nhiều yếu tố bản sắc chỉ được hình thành thông qua giao lưu với quốc tế, hấp thụ từ tinh hoa văn hóa nhân loại để biến “cái bên ngoài” trở thành “cái bên trong”.
LE VIEUX SIMON
Hồi ký
Trong thời gian bị lưu đày ở đảo Réunion (1916 - 1945) hoàng tử Vĩnh San (tức cựu hoàng Duy Tân) đã có nhiều hoạt động văn hóa và chính trị.
PHẠM TẤN XUÂN CAO
Chiều ngày 13/10/2016, Hội đồng Khoa học Hoàng gia Thụy Điển đã chính thức công bố giải Nobel Văn chương thuộc về nhạc sĩ, ca sĩ, nhà thơ người Mỹ Bob Dylan với thông cáo giải thưởng được trao vì những phát kiến của ông trong việc tìm kiếm những cách diễn đạt thi pháp mới lạ cho truyền thống âm nhạc Mỹ.
Hòn đảo Cuba bé nhỏ và nghèo nàn hiện là một trong những nơi sản xuất ra các vũ công trẻ xuất sắc nhất thế giới. Nhà hát Ballet Hoàng Gia và Ballet Quốc gia Anh, San Francisco Ballet và New York City ballet đều có những diễn viên múa chính người Cuba. Làm thế nào một quốc gia nghèo nàn bị cô lập với 11 triệu dân có thể làm được điều đó?
Chúng ta đều biết rằng các nhân vật nổi tiếng thế giới như Albert Einstein, Benjamin Franklin, Natalie Portman, Ellen DeGeneres, Gandhi, Paul McCartney, Charles Darwin và Betty White cùng chia sẻ một điểm chung với nhau - đó chính là họ đều là những người có chế độ ăn dựa trên thực vật. Và có bao giờ bạn có hỏi lý do vì sao không?
Sau nhiều thế kỷ, các bức tường từng bảo vệ các Hoàng đế Trung Quốc trong Tử Cấm Thành đã bắt đầu suy yếu, gạch bị long ra và bề mặt đã có nhiều vết nứt.
TAMARA MOTYLEVA
Nhờ Tạp chí Văn học Obozreniye đăng tải "Những tư tưởng không hợp thời" của Maxim Gorky, chúng ta đã có thể hiểu nội dung sự khác biệt giữa ông với Lênin và những người Bônsêvích trước và sau cách mạng tháng 10.
Cách đây 75 năm, ngày 7/11/1941, nhân kỷ niệm 24 năm Cách mạng Tháng Mười, nước Nga đã tổ chức một buổi diễu binh, bất chấp những khó khăn, phức tạp của thời chiến khi quân phátxít Ðức đang ở cửa ngõ Moskva.
TUỆ ĐAN
Thân xác hiện hữu để rồi đem lại sức nặng và hình dạng cho sự tồn tại của chúng ta.
O. P.
Judith Lorber, sinh năm 1931, là giáo sư hưu giảng các môn Xã hội học và Phụ nữ học tại Trung tâm Tốt nghiệp thuộc Đại học Thành phố New York và Học viện Brooklyn. Bà là nhà lí thuyết nền tảng của kiến thiết xã hội về giới tính và đóng một vai trò then chốt trong việc tạo dựng và chuyển hóa ngành giới tính học.
PHẠM HỮU THU
Trong gần một tháng được ở “xứ sở chuột túi”, tôi có dịp đi đó đi đây và tiếp xúc với nhiều người, chủ yếu là kiều bào ta ở vùng Cabramatta - nơi được mệnh danh là thủ phủ của người Việt ở Australia.
NGUYỄN THỊ TUYẾT
Từ những chuyến tàu cưỡng bức xuyên Đại Tây Dương, người da đen đặt chân lên đất Mỹ với một nhân vị mới: người nô lệ. Toni Morrison ý thức sâu sắc về những cướp đoạt ấy, toàn bộ tác phẩm của bà không chỉ là lịch sử của người da đen (hơn ba thế kỷ) với tất cả những vấn đề khởi đi từ hệ lụy của màu da, mà quan trọng hơn, là nỗ lực mở ra một phả hệ mới, phả hệ của lòng nhân; và trên nền tảng bảo bối là bản sắc văn hóa, lịch sử tổ tiên, mỗi cá nhân phải giải thoát nhân vị nô lệ trong chính bản thân mình.
Ngày 17 tháng Chín vừa qua, tại Trung Tâm Nghệ thuật và Nghiên cứu Bétonsalon, thuộc trường đại học Paris VII-Didérot, thuộc quận XIII, Paris đã tổ chức triển lãm và hội thảo bàn tròn về các nghệ sỹ đương đại viễn xứ với chủ đề “Anywhere But Here”, trong đó có vua Hàm Nghi của Việt Nam.
Nữ văn sĩ nổi tiếng Chilê, Isabel Allende (Isabên Agiênđê) trả lời phóng viên tạp chí Cuba International (1987) trong chuyến đi thăm Cuba của bà.
BỬU Ý
Nhìn học sinh ở Pháp, ta có cảm tưởng họ chơi và nghỉ nhiều hơn học.