Người vắt kiệt đời mình cho thơ, cho họa
Sau khi hoàn tất bản thảo tập thơ Độc Hành thì nhà thơ Hải Bằng cũng “độc hành” về chốn vĩnh hằng vào ngày 7 tháng 7 năm 1998.
Nhà văn Trần Phương Trà (bìa phải) với cố nhà thơ Hải Bằng (bìa trái) tại Đại hội Nhà văn Việt Nam 1995 - Ảnh: tư liệu
|
Nhà thơ Hải Bằng ra đi đã để lại hàng chục tập thơ, hàng trăm bức tranh, hàng nghìn tác phẩm tạo hình từ rễ cây. Sức lao động nghệ thuật dai dẳng, không biết mỏi mệt của ông còn được minh chứng qua bài thơ cuối cùng viết trong những khoảnh khắc lâm chung: BÀI THƠ CUỐI CÙNG CỦA NHÀ THƠ HẢI BẰNG Tôi thở bằng hai bờ sinh nhật Sông Hương.Hôm nay tôi sẽ chuyển lại hơi thở mình cho Mẹ tôi chưa sinh tôi ngày ấy Cám ơn con đò sẽ chở tim tôi về từng bến mới. Khoa cấp cứu bệnh viện Trung Ương Huế Ngày 2 tháng 7 năm 1998 Hải Bằng |
Người vắt kiệt đời mình cho thơ, cho họa
TRẦN PHƯƠNG TRÀ
Mười lăm giờ ngày thứ ba 7/7/98, tôi ngồi đọc lại bài thơ “Lời niệm” của anh Hải Bằng tặng tôi từ tháng 11/1996. Bài thơ tứ tuyệt viết rõ ràng trên mảnh giấy dày màu trắng anh thường viết thư cho bè bạn. Đầu trang có hai câu thơ:
“Trời hóa tôi thành chim báo bão
Em là sóng gió bủa vào thơ…”
mặt sau có ghi bút danh Hải Bằng (Vĩnh Tôn), địa chỉ và điện thoại nhà riêng ở Nguyễn Công Trứ - Huế.
Từ hôm 22/6, tôi được tin anh vào nằm ở khoa cấp cứu Bệnh viện Trung ương Huế, gần đây nghe tin anh có tỉnh lại nhưng đâu ngờ lúc tôi đang đọc thơ anh, nghĩ nhiều đến anh chính là lúc anh chuẩn bị từ giã thế giới này. Cuối buổi chiều, nhạc sĩ Mặc Hy điện thoại báo tin buồn: Hải Bằng đã mất lúc 15h20.
Ba tuần nay, tin nhà văn Hoàng Phủ Ngọc Tường bị xuất huyết não nằm tại bệnh viện đa khoa Đà Nẵng rồi tin nhà thơ Hải Bằng ốm nặng ở Huế đã làm cho tôi bồn chồn, lo lắng và thương cảm.
Năm 1962, anh Hải Bằng từ Đồng Hới ra Hà Nội và tôi được gặp anh trong một lần trò chuyện cùng với các anh Tuân Nguyễn, Phùng Quán. Anh kể cho chúng tôi nghe những ngày vất vả ở Quảng Bình nhất là những lúc đi câu cá đem bán ở chợ Cảnh Dương.
Những năm sau đó, khi đi công tác ở Quảng Bình, Vĩnh Linh, tôi thường đến thăm anh. Có lúc, anh đưa tôi về Bàu Tró rồi xuống một thuyền đánh cá ngồi nói chuyện, ăn cá tươi, uống rượu với các bác ngư dân mà anh vốn thân thuộc.
Có dạo gần Tết Nguyên Đán, tôi thấy trong phòng anh có nhiều bức tranh vẽ bằng bột màu trên bìa xanh, hồng, vàng. Hải Bằng vẽ người thiếu phụ miền Nam mặc áo bà ba đen quàng khăn rằn đứng tựa bên gốc dừa nhìn ra phương Bắc trông ngóng, phong cảnh biển, làng chài, dòng sông, bến nước, cảnh nông thôn trong mùa xuân. Anh cầm tập tranh trên tay và nói:
- Đây là “tiêu chuẩn” cho cái Tết của mình.
Từ một người con cưng trong gia đình hoàng tộc, với cái tên Vĩnh Tôn, năm 1945 vừa mười lăm tuổi anh đã đi theo bộ đội. Ở chiến khu Dương Hòa, anh có nhận được quà tiếp tế và thư của gia đình. Cũng không phải là không có những lời mời gọi anh về lại thành phố; chỉ cần đi một kilômét băng qua mấy rặng nứa lồ ô ven sông gần lăng Gia Long là có thể về Huế dễ dàng, khỏi phải chịu cảnh ăn cơm gạo mục, khỏi phải bị bệnh sốt rét dày vò. Nhưng Vĩnh Tôn vẫn say sưa với con đường anh đi ở Trung đoàn 101, anh làm thơ ký bút danh Văn Tôn. Bài thơ “Cồn cỏ” của Hải Bằng được giải thưởng báo Văn Nghệ năm 1965. Tôi đã đưa nghệ sĩ Châu Loan ngâm bài thơ ấy và chương trình phát thanh văn nghệ của Đài Tiếng nói Việt Nam đã phát sóng nhiều lần.
Những năm chiến tranh ác liệt, Hải Bằng công tác ở Công ty phát hành sách Quảng Bình. Vợ anh, chị Phạm Thị Chiến, quê ở xã Bảo Ninh, cửa biển Nhật Lệ cùng cơ quan với anh. Sau 1975, anh trở về công tác ở sở Văn hóa Bình Trị Thiên rồi Sở Văn hóa Thông tin Thừa Thiên-Huế.
Năm 1982, Hải Bằng bị ung thư vòm họng phải mổ tại Viện tai mũi họng (nằm trong bệnh viện Bạch Mai) hằng ngày phải đi tia xạ. Hai chục năm mới ra lại Hà Nội, anh được nhiều bạn bè đến thăm. Anh cảm động lấy một cuốn sổ ghi tên những người đến thăm và nói:
- Cứ nhìn vào tên của anh chị em đến đây, mình không ngờ anh chị em thương mình đến thế.
Nhạc sĩ Mặc Hy, bạn chiến đấu ở Sư đoàn 325 với Hải Bằng đã cùng tôi liên tục mười năm vào Thừa Thiên Huế. Có chuyến đi dài tới 2 tháng. Vào đến Huế, chúng tôi đã thấy Hải Bằng ra đón ở ga. Chúng tôi về nhà Hải Bằng nghỉ lại. Chúng tôi hiểu, với bệnh tật và bộ xương gầy còm của anh, không có một yêu cầu nào của anh mà khả năng mình làm được lại không làm cho anh vui. Có lần tôi đã nhận phòng ở nhà khách tỉnh cũng phải khóa lại để về nhà anh.
Hải Bằng với chiếc mũ phớt kiểu cách, quần áo chững chạc, đi giày da, cưỡi xe Babetta hay Chaly đi khắp thành phố. Một buổi sáng, hơn hai chục anh chị em ở Hội Văn nghệ Bình Trị Thiên lên Trúc Lâm, xã Hương Long quê tôi chơi. Buổi trưa, chúng tôi trải chiếu nằm trò chuyện dưới tán lá các cây măng cụt, dâu, bưởi... Hải Bằng đi lại khắp vườn nhà tôi, tìm các rễ cây và chú ý đến các mảnh ván, các vân gỗ... Anh nhặt rễ cây và xin mấy tấm ván. Sau đó ít lâu, mấy bức tranh vân gỗ của anh cũng bán được mấy trăm đô la...
Anh viết và vẽ hối hả như chạy đua với thời gian và sức khỏe. 12 tập thơ của anh đã xuất bản bên cạnh nhiều tranh, nhiều rễ cây tạo hình đã được triển lãm. Anh nhận được nhiều giải thưởng về thơ và họa. Bút ký “Tôi nhen sức sống theo từng bước đi để làm thơ về Huế” của anh được tặng thưởng những bút ký hay trên sóng phát thanh Đài Tiếng nói Việt Nam năm 1996. Từ 1992 đến 1997 anh đã xuất bản 9 tập thơ với đủ các thể thơ: lục bát, tứ tuyệt, thơ 2 câu, thơ văn xuôi. Riêng về mưa Huế, anh đã viết hơn 100 bài.
Khi Hải Bằng thích một thứ gì của bạn bè thân thiết anh không e ngại vừa cười vừa nói rất nhanh: “Cho tau hí” nhanh quá nên chỉ còn nghe 2 tiếng “Tau hí!”. Nhà thơ Phùng Quán nhìn thấy thể trạng của Hải Bằng sau trận ốm nặng 1982 vẫn làm việc say sưa, thơ in ra rào rào, đã sáng tác nên câu chuyện: “Thần chết cầm lưỡi hái đến để mời Hải Bằng đi. Hải Bằng cầm lưỡi hái xem và thích thú nói với Thần Chết “Tau hí!” Thế là thần chết đành chịu thua Hải Bằng”.
Hải Bằng chỉ kịp ra dự khai mạc Đại hội Nhà văn Việt Nam lần thứ 5 (1995) đã phải đi cấp cứu ở Bệnh viện Việt Xô. Mấy năm nay, anh đã yếu lắm. Bằng nghị lực, anh vượt qua sự đau đớn của thể xác, anh sống hết mình và tiếp tục sáng tạo. Giờ đây những giọt dầu trong ngọn đèn Hải Bằng đã cạn kiệt. Cầu chúc nhà thơ yên nghỉ và những tác phẩm của anh còn lại với bạn bè, với cuộc đời.
Mưa Huế cũng khóc anh
Tưởng nhớ nhà thơ Hải Bằng
Vắt kiệt đời mình cho những bài thơ
Thổi hồn vào rễ cây vân gỗ
Đi hết tận cùng bao điều đau khổ
Anh sắt lại còn xương bọc lớp da
Nhớ chăng ai, trùng điệp đất Dương Hòa
Tuổi mười bảy say mưa nguồn chớp bể
Nhìn “trăng năm canh” mơ về giữa Huế
Dội mãi trong anh, tiếng “Sóng đôi bờ”...
Đi trăm nơi vẫn “tuổi Huế trong ta”
“Đề lên năm tháng”, “hát về ngọn lửa”
“Trăng đợi trước thềm” hay trăng soi “mùa lá đổ”
Thắm đượm tình quê không chút nhạt nhòa
Tiếc thương anh, chiều nay đã đi xa
Không được về bên anh, nước mắt tôi lặng lẽ
Người nằm đó có trăm bài thơ “mưa Huế”
Chắc giờ này mưa Huế cũng khóc anh...
Một cánh chim bằng bay trên biển xanh!
Hà nội 8-7-98
T.P.T
(TCSH114/08-1998)
----------------------------
(*) Những dòng chữ trong ngoặc kép là tên các tập thơ của nhà thơ Hải Bằng
Tải mã QRCode
.png "Địa danh học và việc nghiên cứu địa danh các tỉnh Trung Trung Bộ")
-
Chiều 15-4-89, 14 giờ. Phòng họp của Hội VHNT Bình Trị Thiên đã chật hết chỗ, nhiều người ngồi lên bậc cửa sổ.
-
HỒ VĨNH
Nhà báo Nguyễn Cửu Thạnh sinh ngày 15/6/1905 tại Phú Hội, thành phố Huế. Thuở thiếu thời ông là người ngay thẳng, vui tính, thích văn chương nghệ thuật; ông bước vào nghề báo từ năm 1929 và tham gia hoạt động tích cực trong phong trào Mặt trận Dân chủ tại Huế và hoạt động báo chí do Xứ ủy Trung kỳ chỉ đạo. -
NGUYỄN KHẮC PHÊ
Trong lịch sử xây dựng tổ chức văn nghệ trên đất Cố đô Huế 70 năm qua, nơi ghi dấu nhiều sự kiện, nhiều kỷ niệm nhất hẳn là ngôi nhà 26 Lê Lợi, bên bờ nam sông Hương. -
Đó là đánh giá của Chủ tịch Hồ Chí Minh trong điếu văn linh mục Phạm Bá Trực.
-
Từ Thượng thư Bộ Hình triều Nguyễn, cụ Bùi Bằng Đoàn đã vượt qua những định kiến của thời cuộc, của chế độ cũ - mới để tham gia chính quyền cách mạng.
-
HOÀNG VŨ THUẬT
Bút ký
Hồi ấy tôi cũng là ông giáo làng, sáng đi tối về. Chiến tranh như cái máy ủi đã san phẳng bất cứ thứ gì dựng lên trên mặt đất. -
Văn Cao là một trong những nhạc sĩ thuộc lớp tiền bối của nền tân nhạc Việt Nam. Cuộc đời và sự nghiệp của ông luôn gắn chặt và hoà trộn với dòng chảy lịch sử của dân tộc. Nhiều tác phẩm của ông đã trở thành di sản âm nhạc quý báu của nước nhà. Trong đó, có tác phẩm Tiến quân ca - Quốc ca Việt Nam – mà ông là tác giả.
-
PHAN QUANG
Hồi ký
Vua Hàm Nghi ghé làng tôi. Vua nghỉ lại ở nhà tôi. Điều đó xảy ra một trăm năm về trước. Và nhà ấy là nhà của ông nội tôi. -
Trong sự nghiệp sáng tác của mình, Ngân Giang viết như một dòng sông tuôn chảy điều hòa. Bà là một hiện tượng trên thi đàn Việt Nam: người làm thơ liên tục dài năm nhất (từ 1922 tới khi bà qua đời- 2002), có số lượng thơ thuộc loại nhiều nhất (hơn 5.000 bài) có nhiều bài được truyền tụng (như Trưng nữ vương, Xuân chiến địa...)
-
KỶ NIỆM 68 NĂM NGÀY THƯƠNG BINH LIỆT SĨ (27/7/1949 - 2015)
PHẠM HỮU THU
Trước khi ông Lê Sáu, nguyên Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy Thừa Thiên Huế qua đời, tôi may mắn được ông kể cho nghe nhiều chuyện, phần lớn là những ân tình mà đồng bào, đồng chí đã dành cho cách mạng trong những năm ác liệt của chiến tranh, nhất là những tấm gương lặng lẽ hy sinh vì sự nghiệp giải phóng dân tộc.
-
PHAN NAM SINH
Thầy tôi mất trưa hôm 16/1/1959 tại số nhà 73 phố Thuốc Bắc - Hà Nội. Sau khi cùng các anh chị tôi lo xong đám tang cho ông, mẹ tôi thu dọn tất cả số sách báo, sổ tay ghi chép, di cảo... của ông để lại vào trong hai chiếc va li loại lớn được ông mang về từ lần đi Trung Quốc dự lễ tưởng niệm 20 năm ngày mất của Lỗ Tấn. -
Nhiều người Huế ngày trước thuờng ngâm nga câu hát: “ Cô gái nữ sinh Đồng Khánh kia ơi/ Cô đi về đâu tan buổi học rồi?/ Cô xuôi Đập Đá hay về Nam Giao/ Cô về Bến Ngự hay về Đông Ba / Cô về Vĩ Dạ hay ngược Kim Luông/… Tôi mơ một bóng khi về đơn côi/ Áo dài dáng đẹp tóc còn buông lơi/ Ghi một kỷ niệm cuộc đời trong tôi”.
-
BÙI KIM CHI
Vào Thành nội, hai con đường nhỏ hai bên hông trường trung học Hàm Nghi có lá phượng bay, có vòm nhãn che đường làm nền cho ngôi trường uy nghi, bề thế nằm ở giữa. Trước cổng trường có con đường nhỏ chạy ngang qua với hai hàng mù u lấp lánh nắng vàng tươi chụm đầu vào nhau nghe và thủ thỉ chuyện học trò. -
THÁI KIM LAN
Từ xa nhận được hung tin Thầy nhập viện trong tình trạng nguy cập, tôi nôn nóng muốn về, hi vọng được gặp lại Thầy. -
HƯỚNG ĐẾN KỶ NIỆM 70 NĂM HỘI VHNT THỪA THIÊN HUẾ
LÊ TRỌNG SÂM -
90 NĂM BÁO CHÍ CÁCH MẠNG VIỆT NAM(21/6/1925 - 2015)
THANH NGỌC
Sự hình thành và phát triển của Hội Văn học Nghệ thuật (VHNT) Thừa Thiên Huế kể từ khi ra đời đến nay đã gắn bó rất chặt với đời sống báo chí. Điều đó cũng dễ hiểu, bởi những mầm xanh của VHNT rất cần được gieo trồng trên cánh đồng báo chí. Điều khác nữa, Huế - vùng đất từng là “thủ đô văn hóa” của cả nước, nơi báo chí phát triển cực thịnh mấy chục năm từ trước 1945 đến 1975, các nhà văn hoạt động mạnh mẽ trên lĩnh vực báo chí là lẽ đương nhiên.
-
-
Nhân kỷ niệm 125 năm ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh, tối 19/5 kênh VTV1 đã trình chiếu bộ phim tài liệu: Hồ Chí Minh - Bài ca Tự do. Có thể khẳng định: đây là một trong những bộ phim tài liệu đặc sắc về Chủ tịch Hồ Chí Minh mà tôi đã từng được xem.
-
NSND Trà Giang chia sẻ ký ức và cảm xúc về bức ảnh được chụp cùng Bác Hồ năm 1962.
-
Tháng 3-4/1975 Phó Cục trưởng Cục Quân nhu Từ Giấy và con trai Từ Đễ cùng hướng tới Sài Gòn bằng con đường khác nhau: người cha đi theo đường mòn Hồ Chí Minh, người con đi bằng máy bay.
.png)
.png)
