Người muôn năm cũ

09:07 31/07/2008
TRẦN THÙY MAIThuở trước, mỗi đêm cuối năm, anh Hải Bằng bao giờ cũng đến thăm trụ sở Hội Văn nghệ, rồi túc tắc ngự trên chiếc xe babeta màu đỏ, ghé thăm nhà bạn bè thân hữu đó đây trước khi quay về để kịp đón giao thừa.

 Tôi nhớ có năm, nhà đang nấu bánh chưng, anh Hải Bằng đi vào, thấy các con tôi đang chơi pháo hoa Trung Quốc với các em bé trong khu tập thể. Năm ấy vừa có lệnh Tết không đốt pháo, nhưng các loại pháo của Trung Quốc như pháo chuột, pháo mèo, pháo bướm thì mới xuất hiện trên thị trường và được con nít rất mê. Anh Hải Bằng nhìn thấy những cái pháo chuột chạy lăng quăng xẹt lửa sáng ngời thì còn phấn khởi hơn cả mấy vị thiếu nhi đang chơi nữa, anh khăng khăng bắt tôi chỉ chỗ mua pháo và lập tức trong đêm phóng babeta đi ngay. Nửa giờ sau anh quay về, đốt một trận hoa cà hoa cải, rồi quay về nhà, đem pháo cho Tí và Bé (hai ái nữ của anh, khi đó còn nhỏ xíu).
 Nói về anh Hải Bằng, có lần anh Xuân Hoàng đã có bài thơ "vịnh" như sau:
 Nếu có người vừa dễ thương, vừa dễ ghét
 Vừa trong sạch thanh cao vừa ô nhiễm bụi đời
 Vừa khắc khổ như ông già, vừa ngây thơ như trẻ nít
 Thì đó chính là anh, người hay rủa nguyền tôi.

 Khi đó, anh Xuân Hoàng đang là Tổng thư ký Hội Văn nghệ Bình Trị Thiên, làm bài thơ này để phác họa một cách bông đùa tính cách của vị hội viên khá đặc biệt, vẫn thường làm đau đầu các nhà phụ trách. Tính anh Hải Bằng rất nhạy cảm nên hở một tí là "nổ" như sấm sét, bất kể lớn nhỏ thân sơ. Nhưng anh không giận dai bao giờ, qua cơn nóng nảy thì lại "mi mi, tau tau", với một sự vồn vã hồn nhiên, không ai có thể không cảm động vì cái tính thân thiện trẻ thơ như thế!
 Khi nói về bản thân, anh thường nói về mấy điều mà anh hãnh diện: một là cháu bốn đời của Lãng Quốc Công Hồng Dật, tức là vua Hiệp Hòa, anh rất kiêu hãnh vì là dòng dõi quý tộc; hai là, từ những ngày đầu kháng chiến chống Pháp anh đã có mặt trong trung đoàn Trần Cao Vân, khi còn là một thiếu niên rất khôi ngô tuấn tú. Chiến tranh, bệnh tật và gian nan của những đoạn đời đã để lại nơi anh một hình hài khắc khổ. Có lần, tôi dẫn con trai tôi đến thăm một cuộc triển lãm của anh. Lúc đó cháu mới năm tuổi, nhìn thấy bác Hải Bằng, cháu hỏi tôi: "Mẹ ơi, trong người bác Hải Bằng có máu không?". Nhìn vào bề ngoài, anh trông như một ông già bảy mươi với thân hình khô đét, khuôn mặt thì móm mém, nhăn nheo (thời bao cấp, có lần sau khi phải chờ đợi rất lâu mới có được một hàm răng giả như ý, anh đã làm hai câu thơ: Nụ cười sáng chói răng nhà nước/Con mắt âm thầm: lệ cá nhân!).
 Dù hình hài mong manh, sức sống tinh thần của anh thật mãnh liệt. Anh là con người thực sự sống vì nghệ thuật, một đời say đắm với vẻ đẹp của thi ca và nghệ thuật tạo hình. Trong ngôi nhà anh ở tại đường Nguyễn Công Trứ, lúc nào cũng thấy ông già khắc khổ và hồn nhiên ngồi giữa một thế giới đầy tranh vẽ, tượng rễ cây, và thơ. Tựa hồ tất cả sức sống trong hình hài anh được chắt ra để hóa thân thành tác phẩm, rồi vẻ đẹp của tác phẩm lại là hương hoa nuôi sống cuộc đời miệt mài của anh.
 Là nhà thơ, anh cũng để tâm hồn lãng đãng với nhiều nàng thơ, nhưng chắc chắn cuộc đời nghệ thuật của anh được nuôi dưỡng bấy nhiêu năm qua bao gian nan sóng gió là nhờ sự hiện diện lặng lẽ của một nàng thơ lớn nhất: chị Chiến, vợ anh, người đã nâng đỡ và bảo bọc anh cho đến phút chót với trái tim nhẫn nại lớn lao. Khi anh ngự trong ngôi nhà của mình, đôi khi người ta có cảm tưởng anh là một vị Chúa tể, lại có khi tưởng anh là một đứa trẻ được nuông chiều. Sau này, trong một truyện ngắn tôi có miêu tả một người vợ buổi sáng đi mua món điểm tâm cho chồng dưới mưa bay, chỉ chăm chú che tô bún chứ chẳng nhớ che đầu. Đấy là hình ảnh chị Chiến mà tôi thường nhìn thấy những lần đến thăm nhà anh vào buổi sáng sớm, trước khi đi làm: cái dáng gầy mảnh mai của chị đã cho tôi một hình ảnh không phai mờ về sự tận tụy và tình yêu.
 Dù tôi viết văn cả đời chắc cũng khó mà xây dựng nổi một nhân vật có tính cách độc đáo, nhiều chiều như anh Hải Bằng. Hóm hỉnh và cay nghiệt, cau có và thơ ngây, anh là sự tổng hợp của nhiều cực đối lập nơi một tâm hồn. Giờ đây, mỗi lần xuân đến, không có ai đêm giao thừa lại xăng xái đến thăm cơ quan Hội rồi đi thăm nhà từng thân hữu. Có ai đón Tết hăm hở và náo nức như Hải Bằng, một "ông già" có trái tim trẻ thơ. Trẻ thơ để luôn luôn thấy cuộc đời này mới lạ, để luôn chờ đợi mỗi một ngày mai, mỗi một năm mới. Hình như số tuổi tuy chồng chất lên theo năm tháng, thân thể khô mòn nhưng tâm hồn anh không bao giờ già, bởi với anh cuộc đời dường như không bao giờ cũ đi, nó luôn mở ra những con đường để cho anh hăm hở, say mê. Và sau khi anh đi xa, những người thân chợt nhận ra: một phần phong vị trong bức chân dung cuộc đời đã mất.
 Năm nay xuân lại về. Đêm Giao Thừa, thắp nhang tôi lại sẽ nhớ về anh, như nhớ về một khuôn mặt thiết thân trong "Những người muôn năm cũ"...
 T.T.M

(nguồn: TCSH số 156 - 02 - 2002)

 

Đánh giá của bạn về bài viết:
0 đã tặng
0
0
0
Bình luận (0)
Tin nổi bật
  • NGUYỄN VĂN XÊ
                      hồi ký

    Buổi sáng mùa thu ngày 20-9-1940. Nơi nhà thương Nam ở Quy Hòa những bệnh nhân già yếu đang run lên vì gió lạnh từ biển thổi vào.

  • NGUYỄN KHẮC PHÊ

    Tôi đang chuẩn bị cho những trang cuối của số tạp chí này thì được tin từ thành phố Hồ Chí Minh điện ra: Bác Nguyễn Tuân đã mất! Sững sờ và xúc động quá! Tôi như không muốn tin.

  • PHAN NGỌC MINH 

    Từ lâu, tôi mong ước có một chuyến đi xem và vẽ Kinh Thành Huế. Ý tưởng ấy đã thực hiện vào Thu 1995. Lần ấy, được trên mười bức ký họa, những cơn mưa cứ kéo dài, cuối cùng, tôi đành rời Huế trong tâm trạng đầy lưu luyến.

  • TẠ QUANG SUM

    Lần lửa hơn 30 năm tôi mới về lại thăm Thầy. Ngôi nhà số 51 Hồng Bàng vẫn “ Trầm mặc cây rừng ” như ngày xưa lũ học trò chúng tôi có dịp ngang qua. Cầu thang dẫn lên căn gác nhỏ yếu ớt rung lên dưới chân mình, hay….mình run! Tôi chẳng thể nào phân định được, trong phút giây bồi hồi xao xuyến ấy.

  • NGUYỄN THỊ THỐNG

    Tôi tên là Nguyễn Thị Thống - con gái của cố họa sĩ Nguyễn Đỗ Cung. Tôi rất vui mừng, xúc động và thấy rất may mắn được tới dự buổi lễ kỷ niệm 100 năm ngày sinh của bố tôi tại thành phố Huế vừa qua do Liên hiệp các Hội VHNT Thừa Thiên Huế tổ chức. Tới dự buổi lễ này, tôi được nghe và nhớ lại những kỷ niệm về bố tôi. Những kỷ niệm không bao giờ phai mờ trong ký ức.

  • NAM NGUYÊN

    Thực ra, tôi gọi cuộc đi này là hành hương. Hành hương, nghe có vẻ cao siêu nhưng y phục xứng kỳ đức mà thôi.

  • (Lược thuật Hội thảo “Giá trị văn học Thừa Thiên Huế - những định hướng bảo tồn)

  • TRẦN THỊ KIÊN TRINH Đã không ít lần tôi được nghe những câu chuyện của các anh kể về một thời trai trẻ. Tuổi trẻ hiến dâng, tuổi trẻ xuống đường, tuổi trẻ lên rừng kháng chiến và những đêm không ngủ.

  • THANH HẢI SHO - Hôm ấy, Nha Trang đỏ nắng. Tôi cùng anh bạn nhà báo lần đến số 46 đường Yersin tìm một ông già. Đến nơi, vừa kéo chuông chủ nhà vội vàng mở cổng. Trước mắt tôi là một ông già ngoài 80, dáng người đậm, da trắng,  mang cặp kính cận bự chác mỗi bên độ nửa bàn tay… ông già ấy chính là nhà thơ Giang Nam, tác giả bài thơ “Quê hương” nổi tiếng.

  • TRẦN PHƯƠNG TRÀ Giữa năm 1967, anh Thanh Hải và tôi được điều động từ Thành ủy Huế về Ban Tuyên huấn Khu ủy Trị - Thiên - Huế. Mấy ngày đi đường, chúng tôi nói nhiều về vùng đất và con người quê hương.

  • MAI VĂN HOANThời còn là sinh viên khoa Văn trường Đại học Sư phạm Vinh (1967 - 1971), chúng tôi thường gọi thầy Hoàng Ngọc Hiến là thầy Hiến. Đó là cách gọi thân mật của những học sinh vùng quê miền Trung đối với những thầy giáo trường làng. Lên đại học chúng tôi vẫn giữ nguyên thói quen ấy.

  • NGUYỄN QUANG HÀNhững ngày trên chiến khu, báo Cờ giải phóng và báo Cứu lấy quê hương ở chung trong một mái nhà, cùng ăn cùng ở cùng làm.

  • PHẠM THƯỜNG KHANH - PHẠM LINH THÀNHTheo tiếng Latinh, thuật ngữ intelligentia - trí thức chỉ những người có hiểu biết, có tri thức, tầng lớp xã hội này bao gồm những người chuyên lao động trí óc, có trình độ chuyên môn cao.

  • NGUYỄN THANH TUẤN           Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh

  • NGÔ MINH Sau ba tháng kêu gọi, hơn 250 văn nghệ sĩ, trí thức và những người Việt mến mộ Phùng Quán ở Việt Nam, Hoa Kỳ, Pháp, Đức, Ba Lan, Úc, Thụy Sĩ v.v, đã nhiệt tình góp cát đá xây lăng mộ nhà thơ Phùng Quán - bà Vũ Bội Trâm ở Thủy Dương, Huế.

  • HỒ THẾ HÀHằng năm, sự kiện hân hoan và sôi động nhất của văn nghệ sĩ Huế là kết quả thẩm định và xét tặng thưởng công trình, tác phẩm VHNT xuất sắc của Liên hiệp Hội.

  • Ngày 11 tháng 10 năm 2010, đoàn Trái tim người lính (Mỹ) do tiến sĩ, bác sĩ tâm lý, nhà văn Edward Tick dẫn đầu đã đến thăm và giao lưu với Hội Nhà văn Việt Nam tại Hà Nội. Đoàn của tổ chức Trái tim người lính có nhiều người là cựu chiến binh từng tham chiến tại Việt Nam, I-Rắc; các bác sĩ, giáo viên, nhà báo, mục sư và cả học sinh trung học. Buổi gặp gỡ đã diễn ra trong tình cảm ấm áp, thông cảm, chia sẻ quá khứ, vì hiện tại và hướng tới tương lai. Chiến tranh và hòa bình được nhắc đến nhiều hơn cả trong các câu chuyện và thơ của cả bạn và ta. Nhà thơ Nguyễn Hữu Quý là người được dự buổi gặp gỡ giao lưu cảm động này, anh đã có bài viết gửi Sông Hương, xin trân trọng giới thiệu cùng bạn đọc. SH

  • LÊ TRỌNG SÂM(Kỷ niệm 60 năm thành lập Hội Liên Hiệp Văn học Nghệ thuật Thừa Thiên Huế)Dưới sự chỉ đạo của Thường vụ Tỉnh ủy tỉnh Thừa Thiên và có sự giúp đỡ nhiều mặt của Chi hội Văn nghệ Liên khu 4, cuộc gặp mặt lớn của giới văn nghệ sĩ trong tỉnh tại thôn 2 làng Mỹ Lợi trong vùng căn cứ khu 3 huyện Phú Lộc vào tháng 10 năm 1950 phải được tôn vinh như là Đại hội đầu tiên, Đại hội lần thứ nhất của anh chị em văn nghệ tỉnh nhà. Nó là một cái mốc quan trọng mở ra một thời kỳ mới.

  • NGUYỄN QUANG HÀ(Kỷ niệm 60 năm thành lập Hội Liên Hiệp Văn học Nghệ thuật Thừa Thiên Huế)Chiến dịch Mậu Thân 1968 đang cần quân để đánh vào thành phố, trước tình hình ấy, chúng tôi được huy động vào quân đội, và sau những tháng tập mang vác nặng, tập leo núi, tập bắn, tập tiến nhập, chúng tôi được điều vào Bác Đô (đó là bí danh Thừa Thiên Huế lúc bấy giờ).

  • VÕ MẠNH LẬPKỷ niệm 30 năm ngày mất nhà thơ Thanh Hải (1980 - 2010)