Nghệ thuật thư pháp là một bộ phận thuộc hình thái “văn hóa thư pháp” của người Việt
Bài thơ “Học đánh cờ” của Bác Hồ của nhà thư pháp Lỗ Nguyên (TQ) - Ảnh: vtc.vn
PV: Trong mấy năm trở lại đây, ở nước ta thỉnh thoảng xuất hiện một vài cuộc triển lãm nghệ thuật thư pháp. Vậy nghệ thuật thư pháp là gì, thưa anh? Ô. Nguyễn Việt (N. V): Trước hết tôi là nghệ sỹ thích thư pháp chứ không phải “dân” chuyên nghiệp thư pháp. Gần đây thấy trên truyền hình đưa nhiều tin hoạt động thư pháp. Theo tôi, đó là dấu hiệu đáng mừng, bởi “thú chơi” cao cấp này, không có văn hóa là không “chơi” nổi đâu. Do đó, nên vận động khuyến khích để trở thành phong trào sâu rộng trong quần chúng. PV: Xin anh cho biết nghệ thuật thư pháp có ảnh hưởng như thế nào trong văn hóa người Việt? N. V: Lịch sử phát triển văn hóa của dân tộc ta có một quãng đệm, một lớp đệm khá dày, đó là tầng văn hóa Hán, chữ Hán đã chiếm một vị trí không nhỏ trong xã hội và trong đời sống của nhân dân ta suốt cả hàng nghìn năm Bắc thuộc và gần một thiên niên kỷ tiếp nối. Do đó, (thư pháp) không thể nói: sự ảnh hưởng như thế nào trong văn hóa người Việt, mà phải coi đó là một bộ phận thuộc hình thái “văn hóa thư pháp” của người Việt. PV: Anh có thể nói một vài điều về mối quan hệ giữa thơ của Chủ tịch Hồ Chí Minh và nghệ thuật thư pháp? N. V: Tập thơ “Nhật ký trong tù” là bộ thi ca khá đồ sộ của Bác Hồ, được sáng tác vào một thời điểm lịch sử gay gắt nhất và quãng đời hoạt động gian truân nhất trong những ngày tháng Bác tìm cách giải thoát cảnh nô lệ, mất nước để giải phóng cho dân tộc. Khi ngồi trong tù sáng tác bộ thi ca này, Bác không nghĩ sẽ có một ngày những bài thơ của mình đã mang lại nguồn cảm hứng cho nhiều tác giả thư pháp, và nhiều bài thơ trong ấy còn là những đề tài làm nảy sinh cấu tứ cho loại hình nghệ thuật thư họa của bộ sưu tập nghệ thuật thư pháp “Nhật ký trong tù” lần này. Qua bộ sưu tập nghệ thuật thư pháp với thơ “Nhật ký trong tù” đang được triển lãm tại Bảo tàng Hồ Chí Minh tại Thừa Thiên Huế, không thể không thừa nhận về sự nắm bắt và sự nhạy cảm tinh tế của các nhà thư pháp Trung Quốc, các vị không chỉ cảm nhận về phần thơ của Chủ tịch Hồ Chí Minh, mà các vị đã còn đi sâu nghiên cứu để hiểu cả thân thế sự nghiệp của Người, nên mỗi tác phẩm thư pháp mà các vị thể hiện điều toát lên những nét riêng, những đặc điểm riêng do mỗi tác phẩm. Có thể thấy được như ở chùm thơ bộ ba “Học đánh cờ”. Xem ra, cả ba bài thơ trong bộ “Học đánh cờ” đã được thể hiện với những quy tắc cơ bản đúng với đặc trưng thư pháp và thấy rõ hơn cả là khuynh hướng nghệ thuật cùng quan niệm, thẩm mỹ của mỗi tác giả được biểu hiện ở cấu trúc tác phẩm, ở phong cách diễn tả. Và thế, người xem thấy rõ hơn, rằng sự cảm hứng của loại hình nghệ thuật hình tượng này nó cho phép nhà thư pháp được bung mở và sự phóng khoáng cảm xúc đã nhân, chuyển sang hình thái nghệ thuật thư họa hình thái này thường cao sang, hoa mỹ và gây ấn tượng mạnh tới người xem mà ở bài: Nhàn rỗi đem cờ học đánh chơi Thiên binh vạn mã đuổi nhau hoài Tấn công thoái thủ nhanh như chớp Chân lẻ tài cao ắt thắng người. Trước hết, tác giả đã có một bố cục độc đáo, mảng chữ đậm, to, chiếm tới một nửa trang họa mà “nét nhấn” lại được rải ra chảy thành một nét dài nơi chính giữa. Ân tượng mạnh tạo cho người xem một sự thỏa mãn về mỹ cảm. Và điều đặc biệt là nếu ai đã đọc được thì dường như đến nín thở để đọc một lèo cho tới khi “bắt được” câu: Tấn công, thoái thủ nhanh như chớp để rồi thoải mái gặp câu: Chân lẻ tài cao ắt thắng người. Thật là một bút pháp điêu luyện, đầy sáng tạo. Cũng ở bản thư họa này tác giả dùng đến bốn triện đỏ nhưng người xem đã rất thích thú khi gặp một dấu hiệu triện đỏ buông bên chữ trì nằm lơ lửng ở quãng giữa lưng chừng bản thư họa. Không, không phải ngẫu nhiên. Chắc chắn đây là một nguyên tắc của thư pháp, nó có phép tắc rõ ràng của việc sử dụng con triện đỏ đó... Có điều đáng nói: phải là tay lão luyện như thế nào đó trong nghề chơi chữ mới biết thả điểm đỏ ấy làm cho bố cục trở nên hoàn chỉnh và tuyệt vời đến như thế. Ở bài thứ hai: Phải nhìn cho rộng suy cho kỹ Kiên quyết không ngừng thế tiến công Lạc nước hai xe đành bỏ phí Gặp thời, một tốt cũng thành công Có thể gọi đây là một tác phẩm “hội họa bằng chữ” mà người Trung Hoa từ cổ xưa đã quen gọi là Thư họa. Vượt ra những khái niệm thông thường, tác phẩm này mang một cấu trúc truyền thống mỹ thuật phương Đông. Ở đây cái hay của thi ca được hòa quyện vào cái đẹp của thi họa. Đối lại, cái đẹp của thi họa đã trực tiếp truyền cảm cho người xưa để mở ra, để sáng ra trong mỗi câu, mỗi ý của thi ca. Người không biết đọc thì lấy cái đẹp mà rung cảm mà cảm thụ về thẩm mỹ. Còn như bài thứ ba: Vốn trước hai bên ngang thế lực Mà sau thắng lợi một bên giành Tấn công phòng thủ không sơ hở Đại tướng anh hùng mới xứng danh Đến đây, người xem đã có thể nhận thấy nghệ thuật thư pháp đóng một vai trò điều phối thẩm mỹ. Cái đẹp vốn tự nó, song qua thư pháp, cái đẹp từ dạng này mà có thể đồng, chuyển sang cái đẹp ở dạng kia để vươn tới đỉnh cao của sự hoàn mỹ. Nên những người am hiểu Hán tự đã không thể dửng dưng với cái “lối” nhập đề của bức thư họa thứ ba này, bởi tác giả dùng bút lông của mình để như “khắc” vào giấy trắng bốn đại từ: Vận- Trù- Vô- Lậu. Đây là bốn câu ở dòng thứ ba của bài thơ Bác viết bằng chữ Hán: “Công thủ vận trù vô lậu trước” “Tài xứng anh dũng đại tướng quân” Dịch nghĩa: “Tấn công phòng thủ không sơ hở “Đại tướng anh hùng mới xứng danh” Ở bức thư họa này, thư pháp gia đã khẳng định chủ đề cho tác phẩm thư họa của mình đã, rồi bằng bút pháp tinh tế sắc sảo, nhà thư pháp đã dẫn người xem về một chốn riêng, rất riêng theo những con chữ của mình. Đây là một “kiểu chơi” trí tuệ đầy cá tính. Các nhà thư pháp Trung Hoa đã thật tế nhị, hay đúng hơn, họ đã ý thức chọn một số bài thơ cho loại hình thư họa từ trong bộ thi ca “Nhật ký trong tù”, một phần là cảm hứng, một phần cũng là thể hiện có tính mẫu mực cho bộ sưu tập của chúng ta. Song có thể coi một số tác phẩm thư họa lần này là những đôi cánh chắp lại để nâng bổng bộ thi ca đồ sộ nhất về thư pháp từ xưa đến nay mà, sau đó bằng thủ pháp, các kiểu loại chữ, họ đã tạo nên một giá trị “văn hóa thư pháp” mà không hề ảnh hưởng tới nội dung thi ca. Có những bài người xem vừa kịp nhận bắt con chữ thì đồng thời đã cảm như đâu đó đang có sự lay động của một cơn gió sắp ùa tràn tới quanh mình, như khi gặp bài Hoàng hôn: Gió sắc tựa gươm mài đá núi Rét như dùi nhọn chích cạnh cây Tác giả đã dùng bút lông mà tạo nên “phong” chữ phong chỉ một nét đã uốn thành “luồng gió chữ” ù ù chuyển động... Rồi trận gió lại lắng dần, ngớt dần rồi lặng hẳn, nhường cho người xem kịp lắng nghe: Chùa xa chuông giục người nhanh bước Trẻ dắt trâu về tiếng sáo bay Cũng như bài Hoàng hôn, bài Ghe mới thật là sống động và, phải nói, ý nghĩa của hai chữ tượng hình thì đây là tiêu biểu: Đầy mình đỏ tím như hoa gấm Sột soạt luôn tay tựa gẩy đàn Vừa nhìn vào bài thơ, lạ thật, người xem đã cảm thấy nhột nhoạt như có cái gì đó đang bò, đang rung rúc khắp người. Những người hiểu Hán văn đều nhận ra chữ Mãn đã được tác giả chú ý diễn tả những nét đậm đặc, to tát, cộng với ba chấm thủy được thể hiện quá sinh động, nhìn vào, chẳng khác lũ rận đang lổm ngổm... Trong khi đó, chữ tiếp theo là chữ Tuân, thì ôi! sao mà còm cõi, teo tét... người xem có cảm giác cái lũ rận đang lúc nhúc như thế mà bâu trên một thân hình đét héo của người tù, rõ là, thân tù ấy phải có lực biết chừng nào! Nhưng rồi bố cục ở phần sau đã được mở thoáng, cái cảm giác khó chịu, ngứa ngáy bớt dần, dường như hòa trong sự đồng cảm cùng thi nhân: Mặc gấm bạn tù đều khách quý Gẩy đàn trong ngọc thấy tri âm Nhìn vào nhiều bài khác nữa, các thư pháp Trung Hoa, chủ xướng và chủ trì là thư pháp gia Lỗ Nguyên với tấm lòng kính yêu tác giả “Nhật ký trong tù” mà đã đem hết tài nghệ của mọi người hợp lại làm nên bộ sưu tập về thư pháp độc nhất vô nhị hiện nay. LÊ THANH HƯƠNG thực hiện (140/10-00) |
Tải mã QRCode
.png "Địa danh học và việc nghiên cứu địa danh các tỉnh Trung Trung Bộ")
-
THẠCH QUỲSuốt đời cần mẫn với công việc, luôn mang tấm lòng canh cánh với thơ, vì thế, ngoài tập “Giọng Nghệ” in riêng và bao lần in chung, nay Ngô Đức Tiến lại cho ra tập thơ này.
-
Trong đội ngũ những người hoạt động văn nghệ tại Thừa Thiên Huế, bên cạnh các Hội chuyên ngành trực thuộc Hội Liên hiệp Văn học nghệ thuật (như Hội Nhà văn, Hội Mỹ thuật, Hội Âm nhạc…) có một tổ chức gọi là “Chi hội Nhà văn Việt Nam tại Thừa Thiên Huế”(CHNV).
-
Hà Khánh Linh xuất thân trong một gia đình khoa bảng nổi tiếng ở Huế. Tên khai sinh của chị là Nguyễn Khoa Như Ý. Năm 20 tuổi, đang học dở dự bị đại học Khoa Học Sài Gòn thì chị quyết định bỏ học để gia nhập quân Giải phóng. Từ đó cho đến khi nghỉ hưu chị đã từng đi dạy, làm phóng viên Đài phát thanh Giải phóng, Đài phát thanh Bình Trị Thiên, làm biên tập, Thư ký Tòa soạn rồi Phó tổng biên tập Tạp chí Sông Hương. Chị quen biết và giao tiếp khá rộng từ các vị quan chức đến các vị đại đức, linh mục, trí thức... cùng những năm tháng gian khổ ở chiến trường Trị Thiên, những chuyến đi thực tế ở Căm pu chia... đã giúp chị có một vốn sống hết sức phong phú.
-
Nhà thơ Lâm Thị Mỹ Dạ sinh ra và lớn lên bên bờ sông Kiến Giang thơ mộng. Nhưng tuổi thơ của chị chứa đầy buồn đau và nước mắt: Mẹ không có cửa nhà/ Em đứa trẻ vắng cha/ Như mầm cây trên đá/ Biết khi nào nở hoa? Nỗi tuyệt vọng cứ ám ảnh suốt cả tuổi thơ của chị. Trong một bài thơ đầu tay chị viết: Tuổi thơ tôi như ráng chiều đỏ lựng/ Hắt máu xuống dòng sông đen.
-
Trần Thùy Mai bắt đầu được các bạn trẻ yêu thích văn chương ở Huế biết đến khi chị đang học ở trường Đồng Khánh những năm trước giải phóng (1975). Tốt nghiệp vào loại xuất sắc, chị được giữ lại làm cán bộ giảng dạy ở trường đại học Sư phạm Huế. Dạy ở trường đại học Sư phạm Huế được một vài năm, chị chuyển sang làm công tác biên tập ở nhà xuất bản Thuận Hóa. Đây là một quyết định khá táo bạo và sáng suốt. Làm việc ở nhà xuất bản, chị có điều kiện viết lách hơn.
-
LÊ HUỲNH LÂM (Đọc Viết bên Hộ Thành hào - thơ Nguyên Quân -, Nxb Thuận Hoá, 2009)Giữa những đổ nát hoang tàn quá khứ và hiện tại, khi mà thang giá trị bị đảo lộn, những mảnh vỡ đang vung vãi mọi nơi, tác giả lại tìm đến Hộ Thành hào để nhìn ngắm cõi lòng đang hỗn hênh mọi thứ và như chợt nhận ra niềm hy vọng mỏng mảnh, anh đã Viết bên Hộ Thành hào.
-
HOÀNG DIỆP LẠCBất chợt giữa một ngày mưa gió, nhìn những hạt nước toé lên từ mặt đất như những đoá hoa mưa. Một loài hoa của ảo giác. Có thể trong tâm trạng như vậy, Lê Tấn Quỳnh chợt hỏi:Hoa vông vangCó hay không
-
ĐINH NAM KHƯƠNG(Thơ Tuyết Nga - NXB Hội Nhà văn 2002)
-
NGUYỄN VĂN HOA1. Cuối thế kỷ 20, tôi làm cuốn sách “Tuyển tập thơ văn xuôi Việt Nam và thế giới” cùng tiến sỹ Nguyễn Ngọc Thiện (Viện Văn học Việt Nam), trong tập sách này gồm phần học thuật và phần tuyển thơ Việt Nam và Thế giới. Phần thơ Việt có nhiều tác giả sinh sống ở Huế, ngẫu nhiên-tình cờ có hai nhà thơ có thơ trong tập này, đó là Hải Bằng và Hải Trung.
-
NGA LINH NGA1. Xuất bản mười hai tập thơ, mười hai tập văn xuôi, một tập nhạc; viết mười hai kịch bản phim chân dung, hai mươi lời bình cho các phim khác, biên soạn hai mươi tập nhạc... điều thật khó tin ở một người nổi tiếng rong chơi, thích cao đàm khái luận, thường không mấy khi vắng mặt nơi những cuộc rượu của đám văn nghệ Hà Thành như Nguyễn Thụy Kha.
-
L.T.S: Trong vài năm lại đây, ở Huế, chưa có tập sách nào ra đời lại gây được “hiệu ứng ngạc nhiên” cho bạn đọc như một hiện tượng ngoài tập Thơ Trà My của Nguyễn Xuân Hoa ấn hành vào dịp kỷ niệm 30 năm ngày giải phóng Huế và Đà Nẵng vừa qua. Ngoài các bài viết giới thiệu, phê bình in trên nhiều tờ báo trung ương và địa phương, Sông Hương vẫn tiếp tục nhận được thêm các ý kiến cảm thụ về tập thơ này.Xin trân trọng giới thiệu cùng quý bạn đọc
-
NGUYỄN XUÂN HOÀNG (Đọc tập thơ Trà My của Nguyễn Xuân Hoa)
-
YÊN CHÂU (Đọc Thơ Trà My của Nguyễn Xuân Hoa)Giống như những cây xanh bói muộn bất ngờ cho một mùa hoa trái, thơ Nguyễn Xuân Hoa xuất hiện đột ngột như vậy. Anh không cho in rải rác đâu đó, cũng không đọc thơ ở những cuộc gặp gỡ bạn bè. Im lặng, đùng một cái cho ra hẳn một tập thơ. Thơ Trà My của nguyễn Xuân Hoa đã đến với bạn bè như vậy.
-
BÙI ĐỨC VINH (Nhân đọc tập thơ “Cho người tôi thương nhớ”-NXB Hội Nhà văn 2004)Có một chàng thi sĩ phong tình đi lang thang vô định trên nẻo đường mưa bay gió tạt, chợt lơ đãng nhận ra mình là kẻ bị tình yêu truy nã trong bài thơ “Nhận diện” anh đã tự thú với trái tim thổn thức của mình.
-
INRASARA (Đọc Mang, tập thơ của Phan Trung Thành, Nxb, Trẻ TP.Hồ Chí Minh, 2004.)Dòng Seine và cầu Mirabeau, cuộc tình với người tình. Sông đi và cầu ở lại, cuộc tình tan nhưng người tình thì ở lại. Mãi mãi ở lại, cùng nỗi buồn ở lại. Con sông nào đã xa nguồn Thì con sông đó sẽ buồn với tôi (Thơ Hoài Khanh)
-
THANH THIỆNBốn mùa yêu là tập thơ tình mang ý nghĩa "vật chứng" cho một biệt lập tâm hồn có tên là Lưu Ly. Người thơ này dường như luôn đắm mình trong giai điệu tình yêu muôn thuở giữa ba ngôi Trao - Nhận - Trả và đã chọn cách trả sòng phẳng nhất cho sự nhận của mình là trả vào thơ.
-
NGUYỄN VĂN HOA(Nhân đọc Tuyển tập Hoàng Phủ Ngọc Tường)Tôi đã đọc nhiều tác phẩm của Hoàng Phủ Ngọc Tường và tôi cũng đã gặp ông trực tiếp đôi ba lần ở Huế và Hà Nội. Nhưng ấn tượng nhất là buổi hội ngộ của gia đình tôi với ông ở nhà nhà thơ Ngô Minh ở dốc Bến Ngự Huế.
-
HOÀNG VŨ THUẬT (Thơ Chất trụ của Nguyễn Hữu Hồng Minh- Nxb Thuận Hoá 2002)Nguyễn Hữu Hồng Minh không làm cái phép phù thuỷ đưa độc giả tới một không gian rắc rối. Quan niệm về thơ của anh được trình bày rất nghiêm túc qua bài “Chất trụ”, lấy tên cho tập thơ. Tôi rất đồng tình quan niệm này, không mới, nhưng không dễ làm người ta chấp nhận.
-
HOÀNG NGỌC HIẾN(Đọc Dòng sông Mía của Đào Thắng)
-
TRẦN THIÊN ĐẠOCứ suy theo nhan đề, thì chúng ta có thể xếp các trang Viết về bè bạn - Tập chân dung văn nghệ sĩ (NXB Hải Phòng, 2003) của Bùi Ngọc Tấn cùng một loại với mấy tập sách đã ra mắt bạn đọc vài ba năm nay.
.png)
.png)
