Ngày Quốc khánh, nghĩ về trách nhiệm của ngành văn hóa

14:46 03/09/2014

Dân tộc và Văn hóa dân tộc Việt Nam có trước rất xa ngày lập nước Việt Nam Dân Chủ Cộng Hòa. Nhà nước này đã được dựng nên, tồn tại và phát triển trên nền tảng văn hóa Dân tộc. Nhà nước này, như một lẽ tất yếu, có trách nhiệm bảo vệ, phát triển nền văn hóa dân tộc.

Ảnh: internet

Bảo vệ văn hóa dân tộc là bảo vệ các giá trị, truyền thống, bản sắc của nền văn hóa dân tộc trước mọi sự xâm lăng, tàn phá từ bên ngoài vào và từ chính sự thoái hoá của nền văn hóa và chủ nhân của nó.

Phát triển văn hóa dân tộc là làm phong phú hơn diện mạo, cấu trúc nền văn hóa, nâng cao tầm hệ giá trị truyền thống, kiến tạo những giá trị mới phù hợp với xu thế phát triển của văn hóa nhân loại.

Văn hóa có quy luật tồn tại và phát triển riêng, có tính độc lập tương đổi với so với kinh tế - chính trị. Thay thế một nhà nước, thay đổi một cơ chế quản lý kinh tế - xã hội có thể thông qua một cuộc cách mạng với thời gian có thể tính bằng tháng, bằng năm. Để thay đổi diện mạo, kiến tạo một hệ giá trị mới phải có ít nhất hàng chục, hàng trăm năm, thậm chí nhiều trăm năm. Sự sụp đổ của một nhà nước, thậm chí một nền kinh tế có thể cứu vãn bằng tiền, bằng các học - lý thuyết khác nhau, của bất cứ ai, nhưng sự sụp đổ của một nền văn hóa, một hệ giá trị chỉ có thể cứu vãn bằng chính trầm tích văn hóa của dân tộc đó, bằng chính sự sáng tạo của chủ nhân của nền văn hóa đó. Trong một tuần, một tháng, một năm, một vài năm có thể cứu vãn sự sụp đổ của một nhà nước, một nền kinh tế nhưng vài chục năm, một trăm năm chưa chắc đã cứu vãn, khôi phục được một hệ giá trị của một nền văn hóa và khả năng sáng tạo của một cộng đồng dân tộc.

Sáu mươi chín năm đã qua là thời gian nền văn hóa dân tộc Việt Nam liên tục phải vận động với nhiều  khúc quanh biến động về quan niệm giá trị bởi nhiều sự tác động của chính trị - kinh tế - xã hội, trong đó có nhiều yếu tố từ bên ngoài lãnh thổ mang vào.

Hiện nay, đường lối xây dựng nền văn hóa dân tộc theo định hướng tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc của Đảng Cộng Sản Việt Nam là đúng đắn, phù hợp với xu thế vận động của thời đại, của nhân loại. Thế nhưng, trong thực tiễn, đời sống văn hóa của đất nước đang có những biểu hiện rất đáng lo ngại trên tất cả các lĩnh vực từ văn học đến nghệ thuật, đạo đức đến lối sống, phong tục – tập quán đến tín ngưỡng – tôn giáo… Quan niệm về giá trị của cộng đồng, mà đi đầu là ‘một bộ phận không nhỏ” cán bộ của Đảng và Nhà nước, đã thay đổi đến mức thoái hóa, biến thái, đi ngược lại truyền thống dân tộc. Đồng tiền lên ngôi thay cho nhân phẩm và năng lực sáng tạo. Trong thực tiễn hoạt động văn hóa thì chuộng phô diễn hình thức hơn đáp ứng nhu cầu văn hóa, đề cao thành tích ảo hơn giá trị đích thực, trọng dự án xây dựng hơn tác phẩm văn học nghệ thuật, ưa giả dối hơn sự chân thành…

Tất cả những quan niệm và lối hành xử đó đã nhấn nhìm khát vọng và  năng lực sáng tạo của các chủ thế văn hóa đích thực, làm cho nền văn hóa dân tộc chưa thể vượt thoát được những trở ngại để bảo vệ những giá trị truyền thống của dân tộc, chủ động, tự tin hòa nhập với thế giới, với thời đại, để xác lập những giá trị mới phù hợp với xu thế chung của nhân loại. Nếu không khắc phục được tình trạng này, sự đỗ vỡ về văn hóa của dân tộc Việt Nam là điều có thể xảy ra trong tương lai không xa.

Lỗi đó thuộc về nhiều người. Trong đó trách nhiệm của ngành văn hóa, của mỗi người đứng trong hàng ngũ ngành văn hóa, trước hết là các nhà lãnh đạo.

Phải làm gì, làm như thế nào?

Câu hỏi đó đang dành cho chúng ta, và, cũng trước hết, là các nhà lãnh đạo.

Nguồn: Vĩnh Khánh - VHNA

 

 

Đánh giá của bạn về bài viết:
0 đã tặng
0
0
0
Bình luận (0)
  • Tôi là người chưa làm thầy ai suốt cuộc đời gần bát tuần của mình, vậy mà mấy năm qua gần đến ngày 20-11 tôi đều được nhận quà!

  • Tiếng Việt (và chữ Việt) là ngôn ngữ chính thức của nước Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam.

  • Nếu thực sự coi “bảo tàng là thiết chế văn hóa” phản ánh “lịch sử như một dòng chảy trong truyền thống văn hóa” thì hệ thống bảo tàng nước ta cần được sắp xếp lại để hạn chế sự trùng lặp về nội dung và cả hình thức trưng bày, nhất là giữa các bảo tàng địa phương vì đều được xây dựng theo chung một “kịch bản” nặng về chiến tranh mà còn nhẹ về văn hóa – xã hội.

  • Sự sùng bái tôn ti trật tự trong nhà là một thứ áp bức đè nén “tự nhiên” mà người ta không ý thức ra nữa, thậm chí còn được tôn vinh, nó khuyên dụ người ta phủ nhận cách thức nhìn nhận mỗi cá nhân như một nhân cách độc lập và tự do, với những phẩm chất gì, năng lực gì, đức hạnh gì, nó chỉ giục người ta nhăm nhe soi mói vào “địa vị-thân phận” của mỗi người, cái được xem như “cốt yếu” mà thôi.

  • Chuyện Trung tâm Bảo tồn di tích cố đô Huế (TTBTDTCĐH) đã cho mang cây sứ “trăm năm tuổi” ở điện Kiến Trung về trồng vào vườn nhà của một “sếp”đã thu hút sự quan tâm của dư luận.

  • Mới đây, Hồ Đắc Thanh Chương - trường THPT chuyên Quốc học Huế đã xuất sắc trở thành quán quân Đường lên đỉnh Olympia năm thứ 16. Khi nói về dự định của mình, Thanh Chương cho biết, với phần thưởng 35.000 USD, em sẽ đi du học, sau đó trở về quê hương.

  • Bài viết này không có tính chất học thuật chuyên sâu, để tưởng nhớ giáo sư Cao Xuân Hạo - người thầy mà tôi không có cơ hội được học.

  • NGUYỄN TRI

    Cử tri cả nước đang chuẩn bị cho ngày hội lớn, ngày bầu cử đại biểu Quốc hội và đại biểu hội đồng nhân dân các cấp nhiệm kỳ 2016 - 2021.

  • Cuốn tiểu thuyết nổi tiếng thế giới của văn học Pháp - “Hoàng tử bé” - đã được viết nên từ trải nghiệm có thật của nhà văn khi ông bị rơi máy bay trên sa mạc Sahara khi đang trên đường bay tới Việt Nam. Tác giả đã bị mất nước, bị ảo giác và suýt mất mạng…

  • Năm 2015, doanh thu ngành văn hóa phẩm của nước ta đạt 2.000 tỉ đồng, tổng lượng bia các loại được tiêu thụ ước tính đạt hơn 3 tỉ lít, tương đương 66.000 tỉ đồng, trung bình mỗi người Việt bỏ ra 2,5 giờ/một ngày để lướt facebook.

  • “Nhập gia tùy tục” nên việc nghe bạn bè quốc tế khen về người Việt Nam thân thiện, cuộc sống ở Việt Nam thú vị có lẽ đã “nhàm”. Sự thật, họ đã bị nghĩ về văn hóa Việt Nam như thế nào?

  • Một số nhà khoa học giải thích vì sao lại quyết định trao những tư liệu, hiện vật quý giá của đời mình cho Trung tâm Di sản các nhà khoa học Việt Nam (TTDS) chứ không phải nơi nào khác.

  • Ths Trần Trung Hiếu: "Việc môn Sử bị xé nhỏ và gán ghép theo kiểu “ba trong một” trong Dự thảo đó chưa từng xảy ra. Nếu điều đó xảy ra, đây là một trong những sai lầm lớn nhất của Bộ GD&ĐT từ ngày Hồ Chủ tịch đọc bản Tuyên ngôn độc lập đến nay!".

  • Nếu một hôm đẹp trời, có ai đó giao cho ta cầm trịch một giải thưởng văn chương ở xứ này, cho ta toàn quyền tự quyết trong việc phát giải, thì phản ứng đầu tiên của ta sẽ là gì? Từ chối? Hay hăng hái nhận lấy trọng trách và sau đó đi mua một bộ giáp sắt cùng nón bảo hiểm, mặc vào mọi lúc mọi nơi để chuẩn bị hứng đá dư luận?

  • Trong căn phòng nhỏ chật kín tài liệu ở một con phố nhỏ tại Hà Nội, Tổng Thư ký Hội Ngôn ngữ học Việt Nam PGS, TS Phạm Văn Tình đã dành thời gian trò chuyện sôi nổi với chúng tôi về hiện tượng “lệch chuẩn” trong sử dụng tiếng Việt của giới trẻ hiện nay. Đây là vấn đề ông rất tâm huyết khi nghiên cứu ngôn ngữ học ứng dụng. Dưới đây là nội dung cuộc trò chuyện.

  • Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam vừa có ý kiến chỉ đạo về giải pháp đối với hoạt động của các nhà xuất bản.

  • Ngày 9/9, tin từ UBND tỉnh Thừa Thiên-Huế cho biết vừa nhóm họp với các đơn vị liên quan để triển khai thực hiện đề án "Chính sách hỗ trợ bảo vệ và phát huy giá trị nhà vườn Huế đặc trưng”. Mỗi năm tỉnh sẽ chi tiền để hỗ trợ từ 3-5 nhà vườn đặc trưng.

  • Thắng lợi của cuộc Cách mạng Tháng Tám năm 1945 đã thể hiện cao nhất niềm tin của nhân dân theo Đảng, trở thành bài học sâu sắc trong giai đoạn hiện nay.

  • Theo họa sĩ, nhà nghiên cứu Lê Quốc Việt, hoàn cảnh lịch sử cùng cách bảo tồn còn hời hợt khiến những kho mộc bản quý giá một thời đang ngày càng mai một và im lìm.

  • Không chỉ bị tàn phá bởi thời gian, nhiều công trình, di tích - nhất là các đình, chùa - còn bị biến dạng qua các công cuộc bảo tồn, trùng tu mà ở đó những người trông coi di tích và những người làm công đức tự cho mình quyền được can thiệp vào chuyên môn, còn chính quyền sở tại thì cấp phép trùng tu, tôn tạo một cách đại khái, dễ dàng, trong khi vai trò của các nghệ nhân lại chưa được coi trọng đúng mức.