Nan giải quản lý vi phạm bản quyền

09:13 02/08/2017

Bản quyền, quyền tác giả, thẩm định thật giả đối với tác phẩm nghệ thuật… lại là vấn đề nóng trong dư luận những ngày qua.

Bức tranh “Trừu tượng” của họa sĩ Thành Chương được gắn tên tác giả Tạ Tỵ tại triển lãm “Những bức tranh từ châu Âu trở về”.

Quy định còn lỏng lẻo

Ở Việt Nam, những vụ việc vi phạm bản quyền, sao chép tác phẩm hội họa mà không có thỏa thuận với tác giả bản gốc đã trở nên cũ rích. Tuy nhiên, việc “râu ông nọ cắm cằm bà kia” như trường hợp “tranh thật, tên giả” xảy ra tại triển lãm “Những bức tranh từ châu Âu trở về” thì lại mới về quy mô công khai. Và Bảo tàng Mỹ thuật TP HCM phải tổ chức hội đồng đánh giá lại các tác phẩm tham gia triển lãm.

Ở nhiều nước, tranh chép được quản lý rất chặt chẽ. Họa sĩ vẽ tranh gốc ký thỏa thuận với phòng tranh, đồng ý cho nhân bản bức tranh và được hưởng phần trăm trên số tranh nhân bản bán được. Trong khi đó, việc quản lý tranh chép ở nước ta vẫn còn lỏng lẻo, việc chép tranh, nhân bản tranh dẫn đến thực tế tranh thật - tranh giả lẫn lộn.

Hơn thế, việc thẩm định, xác định tranh thật - tranh giả vẫn rất khó khăn vì Việt Nam chưa có một hội đồng thẩm định uy tín. Các nhà thẩm định dựa nhiều vào cảm tính và kinh nghiệm cá nhân, còn nhà sưu tập cũng không biết phải chứng minh như thế nào ngoài việc đưa ra những hồ sơ chứng thực của người bán. Trong khi thực tế, ngay cả những hồ sơ chứng thực của người bán cũng không được đảm bảo.

Ông Vi Kiến Thành - Cục trưởng Cục Mỹ thuật, nhiếp ảnh và triển lãm, cho biết, không cấm tranh chép nhưng tranh sao chép cần tuân thủ các nguyên tắc: không được đúng khuôn khổ của bản gốc (hoặc phải bé đi, hoặc phải to hơn). Phải ghi tên người chép dưới chữ ký của tác giả gốc. Với các tác phẩm của tác giả đã qua đời quá 50 năm, hết hạn bảo hộ bản quyền, thì được tự do chép. Khi chép phải có thỏa thuận với tác giả bản gốc hoặc người sở hữu.

Ông Thành nói thêm, nếu phát hiện tranh chép vi phạm bản quyền thì họa sĩ hoặc chủ sở hữu tác phẩm gốc cần báo thanh tra văn hóa, công an phường, quản lý thị trường… để giữ nguyên tang chứng, có thể xử lý theo Nghị định 158 của Chính phủ tùy theo mức độ vi phạm. Tuy nhiên, Nghị định 158/2013/NĐ-CP ký ngày 12/11/2013 vẫn chưa thấy quy định riêng trong việc xử lý đối với trường hợp vi phạm quy định về nhân bản (sao chép), tàng trữ tác phẩm mỹ thuật bị sao chép. 

Dự thảo vẫn chưa bắt kịp cuộc sống

Tại Hội thảo góp ý Dự thảo Nghị định quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật Sở hữu trí tuệ năm 2009 và Luật Sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sở hữu trí tuệ năm 2009 về quyền tác giả, quyền liên quan diễn ra ngày 26/7 tại Hà Nội có nhiều ý kiến cho rằng, “Việt Nam vi phạm bản quyền như hít thở không khí” và hi vọng Nghị định sẽ kiểm soát tình trạng vi phạm bản quyền trong nước. Tuy nhiên, ngay trong hội nghị, các đại biểu đã chỉ ra không ít điểm thiếu sót của Nghị định sẽ làm khó cho các nhà quản lý cũng như các bên liên quan.

Góp ý tại Hội thảo, PGS TS Trần Văn Hải - Trưởng Bộ môn Sở hữu trí tuệ, Trường Đại học KHXH&NV cho rằng, nhiều điều tại Dự thảo Nghị định còn thiếu sót, gây khó khăn cho các đơn vị quản lý cũng như đơn vị thực hành. Điển hình như điều 12 về tác phẩm điện ảnh khi định nghĩa phim là tác phẩm điện ảnh bao gồm phim truyện, tài liệu, khoa học, hoạt hình là thu hẹp nội hàm khái niệm phim.

Còn khoản 4 điều 19 của Luật Sở hữu trí tuệ quy định: “Tác giả có quyền bảo vệ toàn vẹn tác phẩm không cho phép người khác sửa chữa, xuyên tạc tác phẩm dưới bất kỳ một hình thức nào, gây phương hại đến danh dự, uy tín của tác giả” nhưng lại chưa được giải thích trong dự thảo Nghị định. Đây là điều cực kỳ nguy hiểm bởi thể nào là “không phương hại đến uy tín và danh dự tác giả”.

PGS Hải cũng lấy ví dụ trường hợp nhạc sĩ Dương Thụ viết thêm lời Việt cho 8 bản nhạc không lời tại đĩa hát “Chat với Mozart” từng gây xôn xao dư luận, và đặt giả thuyết đây là trường hợp vi phạm quyền tác giả hay trường hợp làm tác phẩm phái sinh?

Bên cạnh đó, nhiều ý kiến cho rằng cần làm rõ khái niệm “trích dẫn hợp lý tác phẩm” tại điều 24. Bởi quy định về trích dẫn hợp lý này đã châm ngòi cho rất nhiều vụ tranh chấp bản quyền. Vấn đề đặt ra ở đây là “Thế nào là trích dẫn hợp lý”? Một bản chép sao y bản chính có phải là trích dẫn không?, làm sao để xác định được mưc độ “hợp lý” của các bản chép… Với hơn 20 tham luận tại hội thảo, đã có không ít những chỗ “lỏng” của luật được nêu lên cho các nhà làm luật.

Theo luật sư Lê Quang Vy: “Luật Sở hữu trí tuệ quy định, mọi hành vi sao chép không được sự đồng ý của chủ sở hữu quyền tác giả đều là hành vi xâm phạm bản quyền (trừ trường hợp sao chép để sử dụng cho mục đích học tập, hay nghiên cứu của riêng mình). Chủ sở hữu được khởi kiện ra tòa để yêu cầu bồi thường thiệt hại. Hành vi xâm phạm quyền tác giả có quy mô thương mại đều có thể bị xử lý hình sự nếu đủ yếu tố cấu thành tội phạm. Khi phát hiện có hành vi xâm phạm, tác giả vẫn được quyền khởi kiện, nhưng đơn khởi kiện phải chứng minh tác phẩm đó là của mình”.

Rõ ràng, với các quy định của luật pháp còn “lỏng” như hiện nay, việc quản lý bản quyền, quyền tác giả, thẩm định thật giả đối với tác phẩm nghệ thuật… hiện nay vẫn còn là một vấn đề nan giải.

Theo Vũ Thanh - ĐĐK

 

 

Đánh giá của bạn về bài viết:
0 đã tặng
0
0
0
Bình luận (0)
  • Mấy chục năm qua, phê bình luôn được coi là khâu yếu nhất của nền văn nghệ. Nhẹ thì cũng là chưa theo kịp sự phát triển của phong trào sáng tác, không cắt nghĩa được sự phức tạp của các hiện tượng văn nghệ…

  • Có thể đội tuyển Nhật Bản không vô địch World Cup 2018 nhưng các cổ động viên của họ đã vô địch trên khán đài khi để lại ấn tượng đẹp về ứng xử cũng như hành động dọn sạch rác khu vực ghế ngồi.

  • Là một nghề gắn với viết lách, chữ nghĩa nên không có gì lạ khi nhiều nhà báo viết sách. Nhưng bản chất nghề báo là công việc liên quan đến thông tin nên sách của nhà báo ngoài sự đa dạng còn có một đặc thù riêng là luôn gắn với dòng chảy của thời sự, nhất là dòng thời sự liên quan đến chuyên môn của từng người.

  • Tạo tác và sử dụng mặt nạ là nét văn hóa vẫn sống động ở vùng Eo biển Torres của Australia. Những kiến thức lịch sử chứa đựng bên trong khiến chúng được mang đi trưng bày khắp thế giới. Nhưng điều đáng nói còn là câu chuyện ứng xử với truyền thống nơi đây.

  • Tiếp tục đẩy mạnh công tác tuyên truyền, nâng cao hơn nữa nhận thức, ý thức trách nhiệm của các cấp, các ngành, các tầng lớp nhân dân trong việc chung tay xây dựng lễ hội; tăng cường công tác phối hợp với các tỉnh tham gia tổ chức Giỗ Tổ Hùng Vương-Lễ hội Đền Hùng hằng năm. 

  • Trước giá trị di sản và thách thức do biến tướng, thương mại hóa trong thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu tam phủ, tứ phủ, series phim Mẹ Việt - Tín ngưỡng thờ Mẫu của người Việt đã chính thức ra mắt cuối tuần qua. Theo bà Đàm Lan, Chủ nhiệm dự án phim, mỗi thước phim là hành trình lắng đọng tâm thức, tìm về văn hóa truyền thống, tín ngưỡng nội sinh của dân tộc Việt.

  • Với những thay đổi về ưu đãi tuyển sinh, mùa tuyển sinh 2017-2018 số lượng học sinh, sinh viên thi vào ngành Âm nhạc dân tộc (ANDT) cũng tăng hơn những năm trước. Đây là tín hiệu mừng của sự thay đổi hợp lý ở khâu tuyển sinh cho các ngành “hiếm muộn”.

  • Nói đến nạn sách lậu, ai cũng biết vì đây là câu chuyện “xưa như Trái Đất.” Xong dường như câu chuyện xưa cũ này càng ngày càng dài, nội dung, tình tiết càng phức tạp và làm “phiền lòng” không chỉ cộng đồng yêu sách mà cả các cơ quan chức năng.

  • Tại hội thảo khoa học chuyên đề “Những tinh hoa sân khấu cải lương thể hiện qua các vai diễn về đề tài lịch sử” vừa tổ chức tại Trường Đại học Sân khấu Điện ảnh TPHCM, những nghệ sĩ, nhà giáo, nhà lý luận phê bình sân khấu kỳ cựu, đều có chung nhận định: “Cải lương không thể chết!”.

  • “Ký ức Hội An” - chương trình biểu diễn thực cảnh hoành tráng trên một sân khấu mới được xây dựng rất quy mô tại cồn bắp Cẩm Nam (cồn Ga Mi), sông Hoài, TP Hội An đang vấp phải phản ứng của người dân, nhà nghiên cứu và những người yêu mến phố cổ này. Một lần nữa, câu chuyện về xung đột giữa bảo tồn và phát triển lại được đặt ra, mà nguyên nhân chính là không tôn trọng văn hóa bản địa.

  • Khi nhắc tới sân khấu kịch, người ta thường nghĩ tới ánh hào quang, trang phục lộng lẫy và hóa trang cầu kỳ. Thực tế, nghệ thuật kịch có thể được ứng dụng hiệu quả trong nhiều lĩnh vực, đặc biệt là giáo dục, qua đó kích thích các khả năng tiềm ẩn của học sinh.

  • “Thời gian gần đây, việc xây dựng, trưng bày tượng, biểu tượng có nội dung và hình thức không phù hợp với văn hóa Việt Nam tại một số cơ quan, đơn vị, khu du lịch và địa điểm công cộng, tác động không tốt đến môi trường văn hóa, thị hiếu thẩm mỹ của cộng đồng và xã hội.”

  • Xả rác bừa bãi nơi công cộng; đua xe, lạng lách; văng tục, chửi thề; chen lấn, xô đẩy khi tham gia các dịch vụ công cộng; phá hoại, bôi bẩn các công trình công cộng;…là những hình ảnh xấu xí của không ít người trẻ hiện nay, và trở thành nỗi trăn trở của nhiều lãnh đạo TP HCM trong quá trình xây dựng nếp sống văn minh đô thị.

  • Các công trình nghệ thuật công cộng là thành phần không thể thiếu trong quy hoạch và kiến trúc của một đô thị hiện đại. Thế nhưng “ranh giới” trong quan điểm, nhận thức tạo hình mỹ thuật cùng với tâm lý sính ngoại đã ít nhiều làm không gian công cộng biến dạng.

  • Ai đó nói, thời buổi giờ chỉ có ngành du lịch tâm linh, hay kinh doanh tâm linh là ăn nên làm ra, bỏ ra một đồng tức khắc có bốn đồng chảy ngược vào túi. Mà là tiền tươi, thóc thật, là tiền sạch nói như ngôn ngữ thời thượng - đồng “tiền hữu cơ”.

  • Ngày nay bất kì sự sáng tạo nghệ thuật ở phân mảnh nào cũng bắt đầu bằng tiền và kết thúc bằng tiền theo quy luật thị trường.

  • Năm hết. Tết đến. Người ta đôi khi chạnh lòng nghĩ “nên làm gì?”.

  • Do đời người có hạn, không ai có thể “trường sinh bất tử” nên có thể nói “quỹ thời gian” mỗi con người có giá trị cao nhất. Thời gian quy định sự sống của con người, buộc mỗi người phải biết sống. Người biết sống chính là người biết “sống nhanh, sống chậm”.

  • Có những thứ sẽ dần trôi tuột theo năm tháng, guồng quay của cuộc sống hiện đại có thể đã làm biến đổi phần nào giá trị của Tết. Nhưng nếu biết lắng lại, nghĩ khác đi thì Tết dường như vẫn luôn vẹn nguyên trong tâm thức mỗi người.

  • Nếp nhà lãng đãng khói hương như chiếc cầu nối với quá khứ. Hồn người tĩnh tại, thong dong hòa quyện miền tâm linh thăm thẳm. Nhưng không phải dịp Tết đến ta mới thấy nhẹ nhàng. Bất cứ khi nào đứng trước ban thờ tiên tổ, bao bộn bề, lo toan đều tự nhiên rũ bỏ, để gia tâm bảo vệ những gì tốt đẹp của tinh thần.