Mùa Chạp

09:23 27/11/2008
ĐẶNG NHẬT MINHGia đình tôi ở Huế có một cái lệ: cứ vào dịp trước Tết tất cả nhà cùng nhau lên núi Ngự Bình quét dọn, làm sạch cỏ trên những nấm mộ của nhũng người thân đã khuất. Sau đó trở về nhà thờ của dòng họ, cùng nhau ăn một bữa cơm chay. Cái lệ đó người Huế gọi là Chạp. Ngày Chạp hàng năm không cố định, có thể xê dịch nhưng nhất thiết phải trước Tết và con cháu trong gia đình dù đi đâu ở đâu cũng phải về để Chạp mộ.

Tuy ở xa nhưng hầu như năm nào tôi cũng có mặt trong ngày Chạp của gia đình. Đó cũng là dịp để gặp gỡ bà con họ hàng sau một năm xa cách. Năm nay tôi về Huế Chạp mộ đúng vào dịp Trường trung học cơ sở xã Thủy An (Thành phố Huế) được quyết định đổi tên thành Trường trung học cơ sở Đặng văn Ngữ (nằm trên con đường cũng mang tên Đặng văn Ngữ). Tôi cùng một vài người thân đại diện gia đình được mời đến dự lễ đổi tên trường.

Buổi lễ được tổ chức giản dị nhưng trọng thể. Ấn tượng nhất đối với tôi là màn kể chuyện có diễn xuất minh họa về cuộc đời của Giáo sư Đặng văn Ngữ do các em học sinh thực hiện dưới sự dàn dựng của một cô giáo dạy văn. Cả cuộc đời của cha tôi từ khi đi học ở Huế cho đến khi sang du học tại Nhật, rồi trở về nước tham gia Kháng chiến chống Pháp, sản xuất nước lọc Penicilline. Rồi công cuộc tiêu diệt sốt rét trên miền Bắc, những ngày vào chiến trường Trị Thiên để nghiên cứu vắc xin chống sốt rét cho bộ đội và rồi hy sinh trong một trận bom B52... Tất cả đều được các em học sinh tái hiện trước mắt tôi một cách vừa hồn nhiên vừa chân thành làm tôi phải rơi nước mắt (thú thật từ trước đến nay chưa bao giờ tôi khóc khi đi xem bất cứ vở kịch hay cuộc trình diễn sân khấu nào). Tôi bồi hồi nhớ lại ngôi trường này trước kia là trường Tiểu học An Cựu, nơi tôi đã từng ngày hai buổi cắp sách đến trường trong 5 năm của bậc tiểu học. Ngày thống nhất trở về, tôi có tìm hỏi thăm các thầy cũ nhưng không gặp được một ai, nghe nói có thầy đi sỹ quan Đà Lạt, giờ không biết lưu lạc ở đâu.

Nhưng có một trường tiểu học khác từng gắn bó với tôi bằng một duyên cớ thật ngẫu nhiên và cảm động, đó là trường tiểu học xã Phong Mỹ huyện Phong Điền ở phía Tây Thừa Thiên Huế. Năm 1995 một người tiều phu ở xã Phong Mỹ thường vào rừng chặt mây đem về bán, trong một chuyến đi đã tình cờ phát hiện có 4 ngôi mộ nằm liền nhau thành một dẫy trên bờ một con suối. Trở về anh liền thông báo cho lãnh đạo địa phương biết và xã đội Phong Mỹ đã cử người đi bốc về. Họ phải đi mất hai ngày mới đến được bờ suối nơi có 4 ngôi mộ. Khi đào lên trong mỗi ngôi mộ là một bọc vải dù đựng hài cốt (không đầy đủ) với một tấm biển nhôm khắc dòng chữ tên người và ngày mất: 1– 4– 1967. Cả 4 người đều mất trong cùng một ngày. Một trong 4 tấm biển nhôm đó có khắc tên: Đặng Văn Ngữ. Đoàn bốc mộ đưa 4 bộ hài cốt về quy tập tại nghĩa trang liệt sỹ của xã như mộ những liệt sỹ chưa biết rõ tông tích. Vậy là cha tôi đã nằm trong nghĩa trang đó suốt 5 năm cho đến khi anh em chúng tôi dò tìm ra được. Suốt 5 năm đó người chăm sóc hương khói cho cha tôi cùng đồng đội là các thầy cô giáo cùng các em học sinh trường tiểu học xã Phong Mỹ. Ngôi trường nằm ngay bên cạnh nghĩa trang, chỉ cách một con đường.

Hàng năm cứ đến ngày thương binh liệt sỹ, ngày quốc khánh, ngày Tết thầy trò của trường sang nhổ cỏ, quét dọn nghĩa trang sạch sẽ, đặt những bó hoa, và thắp hương trên các ngôi mộ. Cả trường và cả địa phuơng cũng không biết đấy là mộ của ai, chỉ biết đó là mộ của những người đã ngã xuống vì sự nghiệp chung. Cái đêm gia đình tôi ngồi ở nghĩa trang chờ sáng để đưa hài cốt cha tôi về chôn cất trong nghĩa trang Đặng tộc trên núi Ngự Bình là một đêm thật khó quên. Các thầy cô giáo của trường đã thức suốt đêm cùng chúng tôi bên ngôi mộ mà cho đến bây giờ họ mới biết đó là mộ của một nhà khoa học nổi tiếng đã hy sinh ngay trên quê hương họ. Năm giờ sáng hôm sau các em học sinh đã tề tựu đông đủ, đứng xếp hàng dọc hai bên đường tiễn biệt linh hồn cha tôi trở về với những người thân. Giây phút đó thật thiêng liêng. Tôi bỗng nhớ tới lời trong một ca khúc của nhạc sỹ Trịnh Công Sơn: “Người chết nối linh thiêng vào đời và nụ cười nở trên môi...”. Thật vậy, mảnh đất này trở nên linh thiêng vì có những con người đẹp đẽ đã ngã xuống và tôi đã nhìn thấy rất nhiều những nụ cười trên môi các thầy các cô và các em học sinh trong buổi lễ đặt tên trường Đặng Văn Ngữ hôm ấy.

Mùa đông năm nay Huế mưa nhiều và lạnh, một cái lạnh len lỏi thấm vào bên trong da thịt người. Trước khi tôi vào đây, mưa đã một tháng ròng chưa dứt. Con đường từ chợ An Cựu chạy dọc ven sông lầy lội, nước đọng thành từng vũng bắn lên người mỗi khi có ôtô hoặc xe máy phóng nhanh qua. Hơn năm mươi năm trước tôi cũng từng lội bùn như thế này để cắp sách đến trường trong chiếc áo tơi lá như vỏ một con ve sầu vào những ngày mưa. Con đường nay vẫn thế. Có về Huế vào những ngày mưa mới thấy hết cái nghèo của mảnh đất này. “Quê hương em nghèo lắm ai ơi... Mùa đông thiếu áo hè thì thiếu ăn... Trời hành cơn lụt mỗi năm...” Phải công nhận rằng ba mươi năm qua Huế đã có nhiều thay đổi. Nhiều công sở khang trang được xây dựng, nhiều khách sạn, nhà hàng sang trọng mọc lên, nhiều lễ hội tưng bừng được tổ chức. Nhưng chỉ cần rời xa thành phố một chút thôi, trong một buổi chiều mưa là ta có thể cảm nhận được hết nỗi niềm xót xa của câu hát trên. Cách đây 5 năm khi tìm đến gia đình người tiều phu ở xã Phong Mỹ để cám ơn về việc phát hiện ra ngôi mộ cha tôi cùng đồng đội, tôi đã phải nhói trong tim khi nhìn thấy cái lều tranh tồi tàn với đàn con nhỏ gầy gò và một bà mẹ già đang ốm nặng nằm trên giường. Gia đình người tiều phu ấy nay đã dạt vào tận Miền đông Nam Bộ để kiếm sống. Năm nào gần Tết tôi cũng nhận được thư anh cho biết đời sống vẫn còn khó khăn lắm, làm không đủ để nuôi 3 đứa con nhỏ ăn học.

Xoá đói giảm nghèo không chỉ là mục tiêu phấn đấu của Đảng và Nhà nước, trách nhiệm của xã hội mà còn là việc làm của lương tâm mỗi người. Tôi có ông cậu là Tôn Thất Lôi (em ruột mẹ) trước 75 làm hiệu trưởng trường Cao đẳng sư phạm Huế. Từ ngày về hưu sau giải phóng chỉ mải mê làm một việc: cho bà con nông dân nghèo vay vốn để sản xuất kinh doanh. Cả đời làm nghề giáo cậu tôi làm gì có vốn. Nhưng cậu tôi có một ông bạn Việt kiều, muốn giúp bà con ở quê mình một cách thiết thực, sẵn sàng gửi tiền về cho ông lập một cái quỹ cho ngừơi nghèo vay vốn. Hơn mười lăm năm nay quỹ do cậu tôi quản lý không bị hao hụt và hàng trăm nông dân nghèo nhờ quỹ đó mà đời sống trở nên ngày càng khá giả. Việc vay vốn không cần thủ tục rườm rà, chỉ một mình ông quyết, không phải dấu má thế chấp hoặc xin ý kiến của ai. Toàn bộ sổ sách giấy tờ một mình cậu tôi quán xuyến, không bao giờ nhầm lẫn (ông là nhà giáo mà).

Cậu tôi nói: Cậu không xoá đói giảm nghèo được cho cả nước thì ít nhất cậu cũng xoá đói giảm nghèo được cho một làng. Ông làm việc đó một cách say sưa, lấy đó làm niềm vui tuổi già thay vì sinh hoạt tổ thơ, nuôi chim hay trồng cây cảnh (mặc dầu nhà ông ở Huế nổi tiếng có rất nhiều loại hoa quý). Ông có người em ruột hoạt động bí mật trong nội thành Huế vào những năm chống Pháp, đã hy sinh. Căn nhà “rường” của ông ở thôn Lại Thế là nơi lui tới của các cán bộ Việt Minh. Ông chỉ cho tôi cái “tra” (gác xép bằng gỗ) nơi thường cất giấu tài liệu. Khi địch ập đến bất ngờ thì đó là nơi ẩn nấp của cán bộ. Trong kháng chiến ông là cơ sở bí mật, nay trong hoà bình ông làm việc xoá đói giảm nghèo. Cả hai việc ông đều làm một cách lặng lẽ tự nguyện chẳng có ai vận động hay giác ngộ. Tất cả đều xuất phát từ lương tâm của một người thầy giáo và của một huynh trưởng hướng đạo (trước 75 ông là một người hoạt động tích cực trong phong trào hướng đạo ở Huế mà ai cũng biết). Gần đây phong trào gây quỹ giúp đỡ người nghèo, quỹ từ thiện, trao học bổng cho học sinh nghèo v.v... đã trở thành nếp sinh hoạt quen thuộc trong đời sống. Những người như cậu tôi có rất nhiều.

Tôi đến thăm chùa Giác Lâm, một ngôi chùa nằm dưới chân núi Ngự Bình. Sư thầy năm nay đã hơn 90, tai không còn nghe rõ nhưng trí óc vẫn còn rất minh mẫn. Nhìn thấy tôi, sư thầy liền tươi cười nói: Bữa trước vừa thấy ông trên Ti vi. Năm 1975, không lâu sau giải phóng, tôi có đến thăm chùa. Hồi nhỏ tôi vẫn thường theo mẹ lui tới đây những ngày rằm mồng một, hoặc những dịp lễ Phật Đản. Mẹ tôi nay không còn, nhưng lạ thay khi nhìn thấy tôi sư thầy liền hỏi ngay: Có phải con bà Cung đấy không? Tôi giật mình trước câu hỏi của thầy, tưởng như chưa từng có 26 năm xa cách, chưa từng có chiến tranh chia ly, chưa từng có mất mát... Tôi cảm thấy như mình thuộc về chốn này đã từ lâu và gắn bó với ngôi chùa này từ sau câu hỏi thân tình đó. Lần nào về Huế tôi cũng không quên đến thăm chùa và lần nào chia tay, tôi cũng thầm mong Chạp sang năm về còn được gặp lại thầy.

Huế vẫn mưa và trời vẫn lạnh, nhưng lòng tôi cảm thấy ấm áp lạ thường. Một niềm tin mơ hồ cứ dâng lên trong lòng chẳng rõ duyên cớ.... Hay bởi tại mùa xuân đang đến gần?
Đ.N.M
(nguồn: TCSH số 205 - 03 - 2006)

 

Đánh giá của bạn về bài viết:
0 đã tặng
0
0
0
Bình luận (0)
  • NGUYỄN TRI TÂMNgười kể chuyện phải lục tìm những tấm ảnh lưu niệm để nhớ chính xác hơn. Sau tấm ảnh đen trắng cỡ 18x24, tướng Hoàng Văn Thái kí tên và ghi rõ “Thân tặng đồng chí trung tá Lương Văn Chính, người chiến sĩ Điện Biên năm xưa, huyện đội trưởng huyện đội Điện Biên. Kỉ niệm ngày lên thăm Điện Biên 3-4-1984”.

  • TẤN HOÀIHưởng ứng cuộc vận động học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí MinhĐêm đó, Bác nghỉ lại tại Cọt Mạ - một thị trấn nhỏ của Trung Quốc, thị trấn nhỏ như một bản miền núi miền nam Trung Quốc, có một cái chợ nhỏ, cách biên giới Việt Nam khoảng trên bốn cây số. Tất nhiên, đó là một cơ sở của cách mạng Trung quốc. Hôm sau, Bác về nước cùng với những đồng chí Việt Nam đi đón Bác trong đó có Dương Đại Lâm, Lê Quảng Ba, Bằng Giang. Những người này về sau trở thành cán bộ lãnh đạo của khu tự trị Việt Bắc. Bác về đúng vào tháng 2 năm 1941. Bác đã ghi trên một phiến đá trong hang Cốc Bó, nằm trong khu vực Pác Bó. Gia tài Bác chỉ có một chiếc va li cũ đan bằng mây, bên cạnh một chiếc máy đánh chữ mà Bác luôn luôn xách bằng tay.

  • HOÀNG QUỐC HẢI                        Bút kýVì sao khi Lý Công Uẩn (Lý Thái Tổ) được nước, cung điện nơi thành Hoa Lư các vua Đinh, vua Lê dựng như “điện Bách Bao thiên tuế, cột điện dát vàng, dát bạc làm nơi coi chầu, bên đông là điện Phong Lưu, bên tây là điện Cực Lạc, rồi làm lầu Đại Vân, dựng điện Trường Xuân làm nơi vua ngủ, bên cạnh điện Trường Xuân lại dựng điện Long Lộc, lợp bằng ngói bạc...”, lâu đài điện các như thế, tưởng đã đến cùng xa cực xỉ.

  • JEAN-CLAUDE GUILLEBAUDLà một nhà báo - nhà văn Pháp thuộc “thế hệ Việt Nam”, thế hệ những người Pháp mà dấu ấn của cuộc chiến Đông Dương đã và sẽ in đậm trong suốt cuộc đời. Ông có mặt ở Việt Nam vào nhiều mốc lịch sử trước 1975, và từ đó ý định trở lại đất nước Việt Nam vẫn luôn thôi thúc ông. Cuốn “Cồn Tiên” được viết sau chuyến đi Việt Nam từ Nam chí Bắc của ông năm 1992. Bản Công-xéc-tô vĩnh biệt này, có thể nói, nó là nỗi ám ảnh của người pháp về Điện Biên Phủ ở Việt Nam. Hiện Guillebaud đang công tác tại Nhà Xuất bản Le Seuil (Paris).

  • PHẠM THỊ ANH NGA15-12-2002Hình như trong đám đông tôi vẫn luôn là một bóng mờ. Một bóng dáng nhạt mờ, lẩn trong vô vàn những bóng dáng nhạt mờ khác, mà giữa trăm nghìn người, ai cũng có thể “nhìn” mà không “thấy”, hoặc có vô tình “thấy” cũng chẳng bận lòng, chẳng lưu giữ chút ấn tượng sâu xa nào trong tâm trí.

  • PHẠM THỊ CÚC                       KýTôi sinh ra ở một làng quê, không những không nhỏ bé, hẻo lánh mà còn được nhiều người biết đến qua câu ca dao "Ai về cầu ngói Thanh Toàn/ Cho em về với một đoàn cho vui".

  • HOÀNG PHỦ NGỌC TƯỜNG                                        Bút kýNhiều lần thức giấc trong mùi hương rạo rực của ban đêm, tôi chợt phát hiện ra rằng Huế là một thành phố được dành cho cỏ. Tôi không hề có ý xúc phạm, chỉ muốn lưu ý thêm về vai trò của cỏ trong quy hoạch đô thị. Thật vậy, không nơi nào trên thế giới mà những công trình kiến trúc của con người lại mọc lên giữa cỏ hoang như ở Huế. Đà Lạt cũng được xây dựng trên những ngọn đồi; nhưng ở đấy, hình tượng của cây anh đào và cây thông đã khiến người ta quên mất sự có mặt của cỏ dại.

  • THÁI VŨ        Ghi chépNhững năm đầu kháng chiến chống Pháp, từ Quảng Nam- Đà Nẵng vào Bình Thuận lên Tây Nguyên được chia ra làm 3 Quân khu thuộc Uỷ ban Kháng chiến miền Nam Việt Nam, cụ Cố vấn Phạm Văn Đồng là đại diện của Trung ương Đảng và Chính phủ. Qua năm 1947, 3 Quân khu (QK 5, 6 và Tây Nguyên) hợp nhất thành Liên khu (LK) 5.

  • PHƯƠNG HÀ                     (truyện ký)Cho anh em trong phân đội trở về các vị trí giấu quân xong thì trời cũng vừa sáng. Đang giăng võng để ngủ lấy sức sau một đêm trinh sát, tôi chợt nhớ phải đến thăm Hoà vì Hoà sắp đến ngày sinh nở. Chúng tôi đang ở ngay làng của mình nhưng làng không còn nhà, dân bị giặc lùa đi hết, muốn tìm nhau thì phải tìm đến những căn hầm.

  • LÊ TRỌNG SÂMTrong cuộc đời của mỗi chúng ta, khi Bác Hồ còn sinh thời, được gặp Bác một lần đã quý. Trong cuộc sống của tôi, do có nhiều hoàn cảnh, nhiều duyên may lại được gặp Bác đến ba lần thì càng quý biết bao nhiêu. Tự đáy lòng, tôi thầm cảm ơn Đảng, cảm ơn Bác đã cho tôi ba lần vinh dự như vậy. Và những kỷ niệm đó vẫn còn tươi nguyên.

  • PHẠM THỊ CÚC                         Ký…Tôi chưa thấy ai hay ở xứ nào làm các tác phẩm mỹ thuật từ cây với dây... Nếu gọi là tranh thì là một loại tranh ngoài trời, lấy tạo hoá, thiên nhiên làm cốt, không giới hạn, dãi nắng, dầm mưa, đu đưa theo chiều gió, màu sắc cũng thay đổi từng giờ, từng phút, tuỳ theo ánh sáng mặt trời hay mặt trăng. Cho nên, tác phẩm rất linh động…

  • LÊ VĨNH THÁI                Ghi chép Sau chặng đường dài gần 20 km vượt qua các con dốc cao ngoằn ngoèo, hiểm trở, tôi đã đến “hành lang” công trình hồ Tả Trạch, nằm giữa vùng rừng núi bạt ngàn thuộc xã Dương Hoà, huyện Hương Thuỷ. Công trình hồ Tả Trạch được khởi công xây dựng ngày 26/11/2005, là công trình trọng điểm của Thừa Thiên Huế và của cả nước, được Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn quản lý đầu tư từ nguồn vốn trái phiếu của Chính phủ, với tổng mức đầu tư khổng lồ 2659 tỷ đồng. Đây là một trong những công trình lớn của vùng Đông Nam Á.

  • TRƯƠNG ĐÌNH MINH                                 Ký Đợt này trở lại Trường Sơn, tìm hiểu thêm các tấm bê tông xi măng vắt qua đỉnh Trường Sơn, lượn quanh các đèo U Bò, Cù Đăng, A Dớt - A Tép mưa mù phủ trắng... Có đỉnh như đỉnh Sa Mù cao trên 1400m mà đợt tháng 3/2003 vừa rồi chúng tôi đã có mặt. Song do mưa liên miên, xe vận chuyển vật liệu, vật tư đi lại co kéo quá nhiều, đường lầy lội. Các đơn vị thi công chưa hoàn thiện phần nền...

  • DƯƠNG PHƯỚC THU                              Bút kýNhiều năm rồi tôi vẫn nghe, đồng chí đồng đội, nhân dân Dương Hoà và những người từng ở hoặc đã qua lại nơi đây trước chiến tranh, khẳng định rằng: Sau khi hy sinh, thi hài liệt sĩ Ngô Hà được đơn vị tổ chức an táng tại sườn tây núi Kệ, nơi có khe suối Ngân Hàng chảy qua thuộc vùng chiến khu Dương Hoà. Trước ngày giải phóng miền Nam, mỗi lần ngang qua chỗ ông nằm mọi người lại tự ý đắp thêm một viên đá nhỏ, để cho ngôi mộ ấy sớm trở thành hòn núi như mới mọc lên từ đất, ghi dấu chỗ ông yên nghỉ ... Chờ ngày chiến thắng.

  • ĐỖ KIM CUÔNGNăm cuối cùng của bậc học phổ thông, tôi được học 2 tiết văn giới thiệu về "Dòng văn học lãng mạn Việt Nam 1930 - 1945". Cũng không có tác phẩm thơ hoặc văn xuôi được tuyển chọn để phân tích, bình giảng như bây giờ. Ngày ấy - những năm chống Mỹ cứu nước, thơ văn lãng mạn được xem là điều cấm kỵ.

  • TRƯỜNG ANChúng ta đang sống giữa những ngày rực lửa truyền thống hào hùng của Tháng Năm trong lịch sử cách mạng Việt và thế giới. Trước hết, hãy nhắc đến một sự kiện lớn của giai cấp công nhân quốc tế. Ngày 1.5.1886, do yêu cầu không được đáp ứng một cách đầy đủ, công nhân trên toàn nước Mỹ đã tham gia bãi công nhằm gây áp lực buộc giới chủ thực hiện yêu sách của mình. Đầu tiên là cuộc bãi công tại thành phố Chicago với biểu ngữ “Từ hôm nay không người thợ nào làm việc quá 8 giờ một ngày! Phải thực hiện 8 giờ làm việc, 8 giờ nghỉ ngơi, 8 giờ vui chơi!”.

  • PHẠM THỊ ANH NGA       Gởi hương hồn bạn cũTôi qua đến Pháp ngày hôm trước thì hôm sau ba tôi mất. Cái tin khủng khiếp đó đối với tôi vẫn không đột ngột chút nào, bởi từ những ngày hè về thăm nhà, tôi đã biết trước ba tôi sẽ sớm ra đi.

  • TÔ VĨNH HÀEm hẹn gặp tôi ở quán cà phê Trung Nguyên. Đó là địa điểm em tự chọn. Cái tên ấy cho tôi biết rõ là giữa hai chúng tôi không có gì nhiều hơn một cuộc trao đổi bình thường. Tuy nhiên, sự mách bảo từ nơi nào đó của linh cảm và cả ước muốn, cứ làm cho tôi tin rằng đó là điểm khởi đầu. Đêm cuối xuân, Huế gần như ít buồn hơn bởi cái se lạnh của đất trời. Huế bao giờ cũng giống như một cô gái đang yêu, đẹp đến bồn chồn. Nếu được phép có một lời khuyên thì chắc hẳn tôi đã nói với tất cả những người sẽ được gần nhau rằng, họ hãy cố chờ đến một đêm như thế này để đến bên nhau. Bầu trời mà Thượng đế đã tạo ra sẽ cho mỗi con người biết cách đến gần hơn với những lứa đôi.

  • CAO SƠNChuyện xưa: Vua Hùng kén tìm phò mã cho công chúa Ngọc Hoa, đồ lễ vật phải có gà chín cựa ngựa chín hồng mao? Thôi thúc Lạc dân xưa kia, đánh thức tiềm năng người dân phải tìm hiểu, lặn lội từ đời này sang đời kia chưa thấy. May sao với thú đi để biết, anh Trần Đăng Lâu, cựu chiến binh, hiện Giám đốc vườn quốc gia Xuân Sơn tỉnh Phú Thọ cho hay: Vườn quốc gia nguyên sinh anh Lâu đang quản lý, mới phát hiện giống gà lạ ấy. Con vật đặc biệt chưa có ai biết tới, chưa được phổ biến rộng rãi, thương trường chưa có cuộc trao bán...

  • NGUYỄN HỮU THÔNG                             Bút ký"Buổi mai ăn một bụng cơm cho noChạy ra bến đòMua chín cái tráchBắc quách lên lò