Mời anh về lại Huế thơ

10:49 09/02/2009
NGUYỄN KHẮC PHÊ(Tưởng nhớ nhà thơ Lương An)Năm 1984, sau khi cùng anh chị em văn nghệ đón di hài nhà thơ Vĩnh Mai về Huế, nhà thơ Lương An - người đồng hương, người bạn thơ gần gũi với Vĩnh Mai đã viết bài "Đón anh về lại Huế thơ": Anh về lại Huế hôm nay / Huế đang mưa bỗng tạnh ngày nắng xuân...

Đến nay, tròn hai chục năm sau - ngày 27/12/2004, nhà thơ Lương An mới "gặp lại" người bạn thơ Vĩnh Mai của mình, tuy ông an nghỉ tại nghĩa trang Thành phố Hồ Chí Minh. Thời buổi "tốc độ" này, khoảng cách Huế-Sài Gòn có đáng chi; mà các "cụ" đã "chia tay" với thân xác nặng nề, hồn thơ nhẹ tựa lông hồng, chỉ cưỡi gió "đằng vân" chớp mắt là gặp nhau. Hơn nữa, tuy ông quê ở Quảng Trị, nhưng bao năm gắn bó với Huế, tình cũ nghĩa xưa tạo nên sức hấp dẫn chẳng núi sông nào ngăn được. Thời trẻ, ông là học sinh Trường Quốc học, Huế; khi kinh tế khó khăn phải xin một chân thư ký trong Bộ Lại - nhờ công việc này mà ông đã cung cấp cho đồng chí Hồng Chương những tin tức có lợi cho cách mạng và ngay sau ngày Huế khởi nghĩa, ông được chuyển sang công tác tại Ủy ban Nhân dân Trung Bộ. Trong kháng chiến chống Pháp, ông hoạt động văn hóa-văn nghệ trong các cơ quan Tỉnh ủy Quảng Trị, Liên Khu ủy 4 sát cánh cùng với các anh Thanh Hải, Trần Hoàn, Dương Tường...xây dựng phong trào văn nghệ Bình Trị Thiên trong những năm tháng gian khổ nhất. Sau Hiệp nghị Giơ- ne-vơ, ông chuyển ra làm báo "Thống Nhất", năm 1973 trở về quê hương làm Phó Trưởng Ty Văn hóa Quảng Trị. Cho đến ngày đất nước thống nhất, ông mới có dịp trở lại Huế trong cương vị phụ trách phong trào văn nghệ (thuộc Ban Tuyên huấn Tỉnh ủy Bình Trị Thiên), rồi Ủy viên Thường trực Hội Văn nghệ Bình Trị Thiên. Ngoài tập thơ "Nắng Hiền Lương" (NXB Văn học 1962), nhiều tác phẩm, công trình nghiên cứu có giá trị của ông đều viết về Huế như "Vè chống Pháp", "Thơ Tùng Thiện Vương Miên Thẩm", "Thơ Mai Am - Huệ Phố"...

Nhắc đến nhà thơ Lương An, độc giả thường chỉ nhớ bài thơ "Cô lái đò" nổi tiếng: "Đò em lên xuống Ba Lòng / Chở người cán bộ qua vùng chiến khu..." Thực ra, từ trước cách mạng 1945, ông đã là tác giả nhiều bài thơ tình lãng mạn đăng trên báo "Tràng An" (Huế).
Xin mời nương nương / Cùng nâng cao chén / Trời đã lên sương / Vắng người trên bến... Sao nhạt mây mờ / Thuyền già ân ái... (Bên dòng Hương, 1940)
Từ con đò trên sông Hương ngày ấy đến "Cô lái đò" trên sông Thạch Hãn biết mấy xa cách về thời gian, không gian và đề tài nhưng ngẫm ra vẫn có mối liên hệ mật thiết, vẫn chung một nguồn: đó là tình nhân ái của nhà thơ.

Trong cuộc đời 85 năm của mình, do được tổ chức và quần chúng tin cậy, nhiều năm ông phải ngồi "ghế" lãnh đạo, quản lý phong trào văn hóa-văn nghệ, nhưng ở đâu, trong bất cứ trường hợp nào, với bản tính thận trọng, hiền lành, vui vẻ, với tình nhân ái của một nhà thơ, ông luôn thấu hiểu và thông cảm với mọi nỗi khó khăn trăn trở của văn nghệ sĩ, không bao giờ dùng "đao to búa lớn" gây ra những vết thương khó hàn gắn và làm nhụt chí sáng tạo. Có được điều đó cũng do bản thân ông từng trải qua những cuộc "đấu tranh" khó khăn trong cuộc đời mình. Có thể thấy rõ điều đó trong hồi ức "Không trong cũng nước Nguồn Hàn" của ông viết về những hoạt động văn nghệ ở Bình Trị Thiên thời chống Pháp:

"...Tôi giới thiệu bài thơ "Thăm lúa" của Trần Hữu Thung, một bạn thơ cùng công tác ở Tiểu ban văn hóa và giáo dục của Khu ủy trước khi tôi trở vào. Bài này lúc đó chưa in, nhưng vì đề cập đến vấn đề tình yêu trong chiến đấu, một điểm mà thơ ca Bình Trị Thiên đang còn tránh né, nên tôi nghĩ giới thiệu lên cũng là góp phần cùng anh em mở rộng đề tài. Dự cảm của tôi về một sự phản ứng bộ phận có thể xảy ra như đối với bài hát "Lời người ra đi" của anh Trần Hoàn không ngờ lại trở thành sự thật. Tôi vừa phân tích xong đoạn: "Xòe bàn tay bấm đốt / Tính đã bốn năm ròng.../...Em nhớ ruộng nhớ vườn / Không nhớ anh răng được ?" thì từ phía anh chị em đã có một số ý kiến phê phán bài thơ viết trên lập trường tiểu tư sản, đi vào chuyện yêu đương, nhớ nhung, không lợi cho kháng chiến..."
Mấy năm sau, tại hội nghị văn nghệ ba tỉnh Bình-Trị-Thiên ở Cùa, với sự giúp đỡ của nhà thơ Chế Lan Viên do Chi hội Khu 4 cử vào, tinh thần "đấu tranh" theo "chỉ thị của Trung ương...nâng cao lập trường giai cấp, xác định rõ bạn thù, tăng cường tính chiến đấu trong sáng tác" còn được nâng cao hơn...

Bây giờ thì tác giả "Cô lái đò" chẳng phải bận tâm gì tới những cuộc đấu tranh như thế nữa. Cuộc "ra đi" của ông có thể nói là vui vẻ hơn nhiều bạn đồng nghiệp vì mấy ai sống thọ được như ông, được thấy tuyển tập các tác phẩm của mình xuất bản trọn vẹn. Bây giờ, như ông đã viết gửi hương hồn người bạn thơ Vĩnh Mai hai chục năm trước: "Hôm nào mở hội văn thi / Thương Sơn(*), Thanh Hải nhớ kỳ lại sang...", anh chị em văn nghệ sĩ Huế xin "Mời anh về lại Huế thơ" trong ngày Hội Thơ rằm tháng Giêng sắp tới để cùng "nâng cao chén" với các "nương nương"...
  Trường An-Huế, ngày đầu Xuân 2005
  N.K.P

(nguồn: TCSH số 192 - 02 - 2005)

 



----------------------------
(*) Thương Sơn, tức nhà thơ Tùng Thiện Vương Miên Thẩm. Phần mộ của ông cũng như của nhà thơ Thanh Hải đều ở gần mộ nhà thơ Vĩnh Mai.

Đánh giá của bạn về bài viết:
0 đã tặng
0
0
0
Bình luận (0)
Tin nổi bật
  • TRẦN PHƯƠNG TRÀĐầu năm 1961, hai mươi bốn sinh viên khóa 3 Khoa Ngữ văn Đại học Tổng hợp Hà Nội chuẩn bị thi tốt nghiệp. Bắt đầu từ năm học này, sinh viên khoa ngữ văn phải làm luận án. Mỗi chúng tôi được giao làm một bản khóa luận về một vấn đề văn học, một tác giả hay một trào lưu văn học trong hoặc ngoài nước. Tôi chọn viết về Thanh Hải, Giang Nam, hai nhà thơ quen thuộc của miền Nam hồi ấy.

  • NGUYỄN THỤY KHATôi bắt đầu những dòng này về Thanh khó khăn như chính thời gian dằng dặc Thanh đã đi và sống để tìm đến những thời điểm bấm máy "độc nhất vô nhị", nhưng "khoảnh khắc vàng" mà đời người nghệ sĩ nhiếp ảnh không phải ai cũng có cơ may.

  • NGÔ MINHTrong đội ngũ các nhà thơ Việt hiện đại thế kỷ 20 đang sống ở Huế, có một nữ nhà thơ nổi tiếng thơ hay từ khi mới tuổi hai mươi, suốt mấy chục năm qua luôn được độc giả thơ cả nước ái mộ.

  • THANH THẢONgười dịch Marquez ấy chưa một lần gặp Marquez, dù anh đã từng sang tận xứ quê hương văn hào này.

  • SƠN TÙNGTôi đến sứ quán Việt Nam ở đợi vé máy bay về Bắc Kinh. Phu nhân đại biện lâm thời Tôn Quang Đẩu là bà Hải Ninh phụ trách lưu học sinh sinh viên Việt Nam tại Liên Xô, tôi là đại biểu sinh viên thuộc sự quản lý của bà khi lưu lại Mátxcơva. Cho nên được bà Hải Ninh giúp đỡ tôi như chị gái săn sóc em vậy.

  • VŨ HUẾGiải phóng đã tới năm 78, ba năm sau miền Nam nói chung và thành thị nói riêng, hàng hóa chẳng còn thứ gì “giá rẻ như bèo” (kể cả là nhà, đất). Huống gì tôi không phải hạng có tiền rủng rỉnh (ngoài lương), thành có muốn cái gì cũng khó.

  • PHONG LÊTết Dần năm 1998, vào tuổi 80, bác Kế yếu đi nhiều lắm. Sự thay đổi quá chóng khiến tôi bất ngờ.

  • HOÀNG MINH NHÂNNăm 1992, nhà thơ Lưu Trọng Lư cùng vợ là bà Tôn Lệ Minh vào Đà Nẵng thăm chơi, tôi có gặp. Lúc ấy tôi đang sưu tầm tư liệu về nhà thơ Phạm Hầu. Biết thời còn học ở Quốc Học Huế, nhà thơ Phạm Hầu rất ngưỡng mộ bà Minh, và đã làm nhiều bài thơ tình đặc sắc tặng bà.

  • TRẦN CÔNG TẤNCách nay vừa tròn 47 năm, Lê Minh Ngọc cùng chúng tôi ở chung đơn vị. Sau đó, tôi đi Mặt trận Lào. Minh Ngọc về làm hậu cần rồi đi Bắc Kinh học ngoại ngữ.

  • PHONG LÊTôi được một "cú phôn" mời dự cuộc gặp mặt của một nhóm anh em nhân ngày 20-11 và nhân 40 năm Ủy ban khoa học nhà nước.

  • TRẦN KIÊM ĐOÀNMùa Hè năm 2007, từ Huế chúng tôi chuẩn bị ra thăm Hà Nội lần đầu. Trên ga Huế, chờ chuyến Tàu Đỏ xuyên Việt buổi chiều, nghe một người bạn chưa bao giờ gặp là anh Văn Thành nói trong điện thoại: “Cậu hên quá! Hà Nội đang nắng gắt bỗng dưng hôm qua lại có gió mùa Đông Bắc. Bây giờ Hà Nội như mùa Thu”.

  • NGUYỄN HÀO HẢII. Người tình thứ ba của họa sĩ lớn nhất thế kỷVừa qua ở Paris đã tổ chức cuộc triển lãm bán đấu giá toàn bộ bộ sưu tập Picasso của Dora Maar gây ra một sự huyên náo trong đời sống nghệ thuật ở thành phố họa lệ này sau những tháng ngày im lìm buồn tẻ do ảnh hưởng của những cuộc khủng hoảng toàn cầu triền miên. Cuộc triển lãm này đã làm người ta nhớ lại người đàn bà thứ ba của hoạ sĩ lớn nhất thế kỷ.

  • Lập thân, lập nghiệp ở Pháp nhưng Tiến sĩ Thu Trang vẫn luôn luôn hướng về Tổ quốc. Hơn 10 năm nay bà dành nhiều thời gian, công sức nghiên cứu tiềm năng du lịch Việt Nam, viết sách về du lịch, tham gia giảng dạy ở nhiều lớp đào tạo cán bộ du lịch và ở khoa du lịch của một số trường đại học trong nước. Là một cộng tác viên thân thiết, tên tuổi bà đã thân thuộc với độc giả Tạp chí Sông Hương, thế nhưng ít người đọc được biết người trí thức Việt kiều yêu nước này từng là Hoa hậu Sài Gòn 1955.

  • VÕ MẠNH LẬPÔng Nguyễn Văn Thương xa quê hương làng Vân Thê, Hương Thủy TT.Huế từ hồi còn trẻ. Ông cũng như mọi con người khác, xa quê, thương cha nhớ mẹ. Xa quê là nhớ quê, đậm nét tình bờ dậu, gốc tre làng, hương hoa của đất phảng phất theo suốt chặng đường xa.

  • HOÀNG QUỐC HẢITình cờ và cũng là may mắn nữa, vào Sài Gòn lần này tôi được gặp bà góa phụ Vũ Hoàng Chương, tức bà Thục Oanh ở nhà ông Trần Mai Châu, nơi đường Tự Đức cũ. Nhà ở xế ngôi trường Trần Văn Ơn vài chục mét.

  • LTS: Nhà văn Nguyễn Đắc Xuân là một trong những người cầm bút từ Trường Sơn về đã lao vào việc nghiên cứu lịch sử văn hoá Huế và đã đạt được một số kết quả. Trong số những gì đã đạt được anh thú vị nhất là Chuyên đề Bác Hồ, thời niên thiếu ở núi Ngự sông Hương.

  • HOÀNG CẦMThư gửi người âm (nhớ thi sĩ Đặng Đình Hưng)

  • NGUYỄN KHẮC THẠCHCơn cuồng lũ đã chìm về thủy phủ hơn chục ngày rồi mà những nơi nó đi qua vẫn ngổn ngang, bơ phờ xác họa. Huế vốn là một thành phố sạch đẹp với sương khói mờ nhân ảnh, thế mà giờ đây lại phải thay vào đó bằng rác rưởi, bụi bặm. Khắp phố phường ai nấy đều khẩn trương thu dọn, xử lý nhưng sức người không thể làm kịp cái khối lượng khổng lồ hậu quả thiên tai để lại.

  • HOÀNG PHƯỚCTrận lũ lịch sử đầu tháng 11 vừa qua, Thừa Thiên Huế là tỉnh bị thiệt hại rất nặng cả về người và của cải. Anh em Văn nghệ sĩ may mắn không ai mất mạng, nhưng cũng đã có trên 300 người nhà bị ngập nước, bị sập, bị tốc mái... Một số lớn những kinh sách, thư tịch, sách cổ, tranh ảnh nghệ thuật, hoành phi đối liễn, từ điển các loại, đồ sứ men lam, đàn dương cầm, nhạc cụ dân tộc, phim, máy ảnh, máy ghi hình, bản thảo, tài liệu gốc có giá trị văn hóa lịch sử, hư hỏng ẩm ướt, hoặc bị bùn đất vùi lấp, bị trôi, thiệt hại không thể tính được.

  • HOÀNG MINH TƯỜNGĐi Bình Trị Thiên hè này, tôi có hạnh phúc được hầu chuyện quá nhiều văn nhân nổi tiếng.Nhà văn Nguyễn Quang Hà, nguyên Tổng biên tập Tạp chí Sông Hương, ngay khi vừa đi phá Tam Giang tìm bối cảnh cho bộ phim truyền hình nhiều tập, về đến thành phố, đã tìm đến khách sạn, giao cho hai bố con tôi chiếc honda 86 và hai mũ bảo hiểm. Xăng đầy bình rồi. Cứ thế mà đi. Ông cười hiền từ chỉ hướng cho hai bố con lên đàn Nam Giao và khu đền thờ Huyền Trân Công Chúa vừa mới khánh thành.