Lê Bá Đảng “mặc áo cho cây”

15:40 12/06/2009

PHẠM THỊ CÚC Ký…Tôi chưa thấy ai hay ở xứ nào làm các tác phẩm mỹ thuật từ cây với dây... Nếu gọi là tranh thì là một loại tranh ngoài trời, lấy tạo hoá, thiên nhiên làm cốt, không giới hạn, dãi nắng, dầm mưa, đu đưa theo chiều gió, màu sắc cũng thay đổi từng giờ, từng phút, tuỳ theo ánh sáng mặt trời hay mặt trăng. Cho nên, tác phẩm rất linh động…

Tác phẩm

“Ông Vỹ thân mà bà Cúc cũng thân", đó là câu mở đầu trong một bức thư của một "ông già" tuy đã là công dân của "trời Tây" ngót nửa thế kỷ, nhưng những nét phóng khoáng, chất phác, cởi mở... rất Việt Nam trong anh không hề phai nhạt.

Những lúc chuyện trò với chúng tôi, anh luôn tự xưng "tôi là người nhà quê". Cái chất "nhà quê" trong anh, làm cho những ai tiếp xúc với anh, dù chỉ mới lần đầu, đã thấy thân quen, dễ gần, dễ mến...

Trong một bức thư gần đây nhất (2-8-2003) anh gởi cho chúng tôi, có câu: "Nếu rảnh, mời xem "Mặc áo cho cây" có tốt thì khen, có xấu thì chê, đừng có dửng dưng sau nầy lại tiếc".

"Tốt" thì đương nhiên là quá tốt rồi, nhưng "khen" thế nào đây? Tôi sợ mình không đủ trình độ thẩm mỹ, không đủ vốn từ ngữ để khen cho xứng, thôi thì đành nghĩ sao nói vậy.

"... Ở Tây Tạng, người ta chăng dây và treo những mảnh vải màn, nhờ gió đu đưa giữa trời để chào đón và mời mọc linh hồn những người quá vãng". Còn anh, dùng những... chất cây... để tạo nên những tác phẩm độc đáo, đặc trưng tính dân tộc, đặc trưng Việt Nam. Tôi chưa thấy ai hay ở xứ nào làm các tác phẩm mỹ thuật từ cây với dây... Nếu gọi là tranh thì là một loại tranh ngoài trời, lấy tạo hoá, thiên nhiên làm cốt, không giới hạn, dãi nắng, dầm mưa, đu đưa theo chiều gió, màu sắc cũng thay đổi từng giờ, từng phút, tuỳ theo ánh sáng mặt trời hay mặt trăng. Cho nên, tác phẩm rất linh động.

Khi xem tranh "Mặc áo cho cây" có "hai cô tiên" (các tên này do tôi đặt) cầm tay nhau, bay về trời, tôi thấy lòng mình phơi phới, lâng lâng... cũng muốn bám cái dải yếm của các cô bay theo, để lại sau lưng, một dãy (trên lá, dọc theo thân cây) "Phật - Người - Người - Phật". Phật thì ở lại trần gian để "Cứu nhân độ thế". Còn người, ở lại để làm cho tròn nhiệm vụ của kiếp luân hồi sinh - lão - bệnh - tử, để trả "nợ đồng lần", mãi hoài "vay - trả - trả - vay".

Tôi nhờ máy vi tính để "Forward" bức tranh đó cho con gái tôi. Xem xong, cháu cũng có nhận xét giống như tôi: "rất ấn tượng và sâu sắc, giàu tính sáng tạo...".

Tôi hỏi anh: "Anh có định "mặc - áo - cho - cây" ở Huế, trong dịp Festival 2004...?" Anh nói: "Ngụ ý của tôi là nơi nào như Huế hay Sài gòn mà tụ tập được mỗi nơi vài ba người họp lại như một lớp học, tôi sẽ về bày vẽ cho cách làm. Sau đó, họ trở về tỉnh mình làm theo. Nếu một lúc cả nước cùng làm thì Việt Nam sẽ có một bức tranh giài (chữ dài anh luôn viết vậy đó) hơn "Vạn Lý Trường Thành", ít nhất cũng giài như nước Việt.

Chỉ mới tưởng tượng ra "bức tranh siêu dài" đó, tôi đã thấy nó hùng tráng, linh động, ấn tượng... Huống nữa, khi được tận mắt nhìn thấy một bức tranh như vậy, thì còn tuyệt vời biết bao!?

"Nhiều người Việt Nam thích cái "Mặc áo cho cây" như anh chị đó. Ở trong Nam, người ta đã trưng bày, ảnh ở Bình Quới (cây cối um tùm, nhiều khách du lịch). Mấy "ông trùm" ở Sài gòn đến dự thích lắm, và tỏ ý muốn mời về làm cho Tết..."

Theo tôi, sở dĩ loại tranh này được nhiều người thích như vậy, vì tính "quần chúng", dễ hiểu, dễ thưởng thức... Tác phẩm lại đập thẳng vào mắt người qua lại, dù trí thức hay ít học, giàu hay nghèo, già hay trẻ. Cho đến những người khác văn hoá, không cùng giống nòi. Và anh cũng không quên những con người mà số phận rủi ro kém may mắn..., đã mất đi cái "giàu hai con mắt..." khi anh mở ngoặc đơn (...chỉ tiếc là người khiếm thị không thưởng thức được). Tôi hoàn toàn tâm đắc với suy nghĩ này của anh. Cứ từ bản thân tôi mà suy ra, khi xem những bức tranh trừu tượng, lập thể... tôi thấy mình chẳng hiểu được là bao!

Yếu tố tâm linh trong thể loại tranh nầy: "... Ở Việt Nam có những ngày kỵ, ngày lễ của một gia đình, một họ, một làng, một chùa, một nơi du lịch, một tỉnh, thậm chí cho đến cả toàn nước Việt, từ Nam chí Bắc... Vừa là sự cảm thông giữa người sống và người quá vãng ở giữa vũ trụ thiên nhiên". Tôi hỏi anh: "Em chưa thật hiểu...". Sự cảm thông giữa người sống và người quá vãng...?" Anh trả lời: "...Nếu làm vào ngày giỗ Tổ thì có lẽ chị Cúc hiểu được ngay cái cảm thông đó!"

Trở lại câu hỏi của tôi ở trên, ý anh là "Ở Huế cũng vậy, muốn làm cho Festival, tôi cũng phải dạy cho một nhóm trẻ, rồi chúng làm. Tôi muốn làm lớn với những trò có văn hoá, mỹ thuật. Còn làm cái chi bắt chước ngoại quốc thì tôi từ chối. Ở Huế có nhiều vườn đẹp, cây cối hoa quả xanh tươi, nhưng phải thêm vào cái văn hoá và mỹ thuật trong vườn. Đó mới là Huế"

Là một người Huế, tôi rất vui mừng, phấn khởi, khi thành phố Huế được một họa sĩ, một nhà điêu khắc nổi tiếng như anh Lê Bá Đảng, đã có lòng thành, muốn đem tâm sức làm đẹp cho Huế. Không biết tôi có mang tiếng là "đành hanh" hay không, khi tôi thay anh Vỹ, (vì anh Đảng nhờ anh Vỹ, nhưng thời gian nầy anh Vỹ đang đi vắng) thưa lại với anh Nguyễn Văn Mễ, Chủ tịch tỉnh Thừa Thiên Huế lời anh Lê Bá Đảng rằng: "Tôi rất tham lam, tôi muốn Huế trao lại cho tôi cái trường Mỹ thuật cũ, để tôi làm nhà mỹ thuật, và bắt đầu đào tạo một trường phái mỹ thuật Việt Nam, mà không một trường mỹ thuật nào ở Việt Nam làm được... Anh Vỹ nói thử với anh Mễ xem sao. Rồi tôi cũng sẽ nói, không thì tôi về, tôi làm ở quê tôi đó".

Tôi than thở, ở Huế thời gian này nóng lắm, em có mấy chậu hoa, cây cảnh, mỗi ngày phải tưới hai lần, không thì chết khô hết. Năm nay, ở Pháp cũng nóng quá, đến nỗi, người ta phải chở bao nhiêu là cát về đổ dọc hai bờ sông Seine ngay giữa thủ đô Paris, dài hàng mấy km để làm bãi tắm nhân tạo, cho người dân đến vui, chơi, giải trí... và tắm cho đỡ nóng.

Anh Đảng và chị Myshu vợ anh, mới đi nghỉ hè ở Cannes về, để tránh cái nắng ở Paris, tuy "sân thượng nhà tôi cây cối um tùm, nhà rộng mà vẫn nóng. Anh Mễ đến nhà tôi lần đầu tiên, anh ấy muốn đưa cả đồ đạc, nhà cửa như vậy về Huế đó".

Tôi thích đọc thư dài, thường đọc đi, đọc lại nhiều lần; anh Lê Bá Đảng thường viết thư ngắn, thư này dài hơn thường lệ. Anh dừng cuối thư với câu "Thôi hôm nay tôi nói chuyện nhiều quá. Để chị Cúc đi tưới cây" Tôi buồn cười nghĩ bụng "Tưới cây gì lúc nửa đêm..."

P.T.C
(176/10-03)

Đánh giá của bạn về bài viết:

0 đã tặng

Bày tỏ cảm xúc Mã QRCode

Bình luận (0)

Xem thêm

Câu chuyện trong rừng thiêng

MINH CHUYÊNCảnh làng mới Trà Tân cuối chiều mùa đông. Con suối chảy qua nước trong veo, róc rách. Phía tây con suối cách làng chừng nửa tầm mắt là rừng Sắc Rông, đủ các loại cây tầng tầng, lớp lớp. Cánh rừng đang chìm trong sương chiều. Rừng hoang vắng, huyền bí. Người ta kể sau ngày chiến tranh chấm dứt, rừng Sắc Rông càng trở nên bí ẩn. Người chỉ có vào mà không có trở ra. Vậy mà mấy tháng gần đây lại thường xuyên xuất hiện một người đàn bà ở đó.
Mẹ sau núi

PHẠM NGUYÊN TƯỜNGNgày xưa nhà mẹ nghèo hung, cơm không có ăn, khố không có mặc, suốt ngày lang thang trong rừng đào củ mài củ sắn kiếm cái cho vào bụng. Có ngày không tìm được chi, bụng đói lắc lư.
Những chuyện chưa phải ai cũng biết về người treo cờ đỏ sao vàng trên cột cờ Huế 8/1945

NGUYỄN KHẮC PHÊTrước ngày Huế khởi nghĩa 23/8/1945, có một sự kiện khiến cả thành phố náo nức vui mừng: đó là việc lá cờ đỏ sao vàng được kéo lên đỉnh cột cờ Huế ngày 21/8 thay cho cờ quẻ ly. Người chiến sĩ được đồng chí Trần Hữu Dực trực tiếp giao nhiệm vụ quan trọng ấy là chàng thanh niên 25 tuổi Đặng Văn Việt (ĐVV).
Mỗi năm một lần gặp nhau

NGUYỄN QUANG HÀTạp chí văn nghệ của 6 tỉnh Bắc miền Trung gồm: Xứ Thanh, Sông Lam, Hồng Lĩnh, Nhật Lệ, Cửa Việt, Sông Hương có một cam kết thú vị, luôn luôn trong nỗi chờ mong là mỗi năm anh chị em trong tạp chí thay nhau đăng cai luân phiên, mỗi năm gặp nhau một lần, ở thời điểm thích hợp nhất do tạp chí đăng cai tự chọn.
Thương nhớ Vu Lan

NGUYỄN THỊ ANH ĐÀOTháng bảy, nồng nàn hương lúa mới trên những ruộng lúc mới vừa mùa gặt tháng 5, mùi rơm rạ kéo tôi ra khỏi thế giới của những đường phố xênh xang, đầy bụi và chật người. Tôi leo lên một tầng gác và nhìn về hướng quê tôi, hình dung đủ thứ nhưng nhớ vẫn là khói lam chiều với dáng mẹ tôi gầy cong như đòn gánh.
Một chuyến du hành

VĨNH NGUYÊNPhải nói tôi có ý định dông một chuyến xe máy ra Bắc đã lâu mà chưa có dịp. Nay có điều kiện để đi song tôi vẫn băn khoăn, không hiểu chuyến đi này mình sẽ gặp những ai đây? Hay là phải thở dài dọc đường xa với những cảnh đời khốn khó? Thôi thì tôi chỉ biết đi và đi.
Người dối đầu với Ngô Đình Cẩn

VÕ MẠNH LẬP Ghi chépNhân vật Mười Hương nhiều người đã biết đến qua sách báo và đặc biệt là vùng đất Nam Bộ - Sài Gòn.
Miên man những cuộc ra về

DƯƠNG THÀNH VŨTrong đêm mỏng yên tĩnh dịu dàng, một mình một cõi với ly rượu trắng, cùng mùi hương của hoa rộn ràng, huy hoàng phát tiết; tôi miên man nhớ tới cõi người đến- cõi người đi nơi xa chốn gần, thời gian tuyến tính lẫn thời gian phi tuyến tính.
Mười năm đi tìm hai bài thơ “Khuya nặng” và “Xuân tù” của Tố Hữu

NHẬT HOA KHANH Mười năm những mấy ngàn ngày... (Tố Hữu: Mười năm )
Nhật ký “về nguồn”

TRUNG SƠNĐoàn văn nghệ sĩ Thừa Thiên - Huế (TTH) lên đường “đi thực tế” một số tỉnh phía Bắc vào lúc lễ giỗ Tổ ở đền Hùng (10 tháng 3 âm lịch) vừa kết thúc. Tiền có hạn, thời gian có hạn chưa biết sẽ tới được những đâu, nhưng ai cũng “nhất trí” là phải lên Phú Thọ thăm Đền Hùng, dù lễ hội đã qua.
Ngọn đèn xanh

ALẾCHXĂNG GRINTại Luân Đôn, mùa xuân năm 1921, có hai ngài trung niên ăn mặc sang trọng dừng chân ở góc đường, nơi phố Pakađilli giao nhau với một ngõ nhỏ. Họ vừa ở một tiệm ăn đắt tiền đi ra. Ở đó, họ đã ăn tối, uống rượu vang và cùng đám nghệ sỹ của nhà hát Đriuđilenxky đùa cợt.
Về quê - một cuộc hành hương trong kỷ niệm

PHONG LÊQuê tôi là một xã nghèo ven chân núi Mồng Gà, huyện Hương Sơn, tỉnh Hà Tĩnh. Từ Hà Nội, việc về thăm quê, đối với tôi không mấy khó khăn. Hồi là sinh viên thì mỗi năm hai lần, lần nghỉ hè lần nghỉ Tết. Khi đã là cán bộ, có gia đình thì mỗi năm một lần, cả nhà dắt díu về, với hai hành trình là tàu hoả từ Hà Nội vào Vinh, rồi là xe đạp từ Vinh về nhà.
Nhớ chim

NGUYỄN TRỌNG HUẤNBạn tôi là nhà thơ. Thơ ông hay, nổi tiếng, nhiều người ái mộ. Thời buổi “nhuận bút không đùa với khách thơ”, kinh tế khó khăn, gia đình ông vẻ như cũng “rất ư hoàn cảnh”.
Mùa Chạp

ĐẶNG NHẬT MINHGia đình tôi ở Huế có một cái lệ: cứ vào dịp trước Tết tất cả nhà cùng nhau lên núi Ngự Bình quét dọn, làm sạch cỏ trên những nấm mộ của nhũng người thân đã khuất. Sau đó trở về nhà thờ của dòng họ, cùng nhau ăn một bữa cơm chay. Cái lệ đó người Huế gọi là Chạp. Ngày Chạp hàng năm không cố định, có thể xê dịch nhưng nhất thiết phải trước Tết và con cháu trong gia đình dù đi đâu ở đâu cũng phải về để Chạp mộ.
Sự vô thường của thiên nhiên

DƯƠNG PHƯỚC THUMùa xuân năm Đinh Mùi, 1307, tức là chỉ sau có mấy tháng kể từ ngày Công chúa Huyền Trân xuất giá qua xứ Chàm làm dâu, thì những cư dân Đại Việt đầu tiên gồm cả quan binh gia quyến của họ, đã rời khỏi vùng châu thổ sông Hồng, sông Mã theo chân Hành khiển Đoàn Nhữ Hài, vượt qua ngàn dặm rừng rậm, núi cao, biển rộng đến đây cắm cây nêu trấn yểm, xác lập chủ quyền quốc gia.
Nhất sinh đê thủ bái mai hoa

NGUYỄN XUÂN HOÀNGNhững ngọn gió heo may cuối cùng đã tắt. Nắng buổi sáng hanh vàng ngoài bến sông. Hàng cây trên phố Huế đã chừng như thay lá, lung linh một màu lá tơ non, mỏng như hơi thở của bầy con gái trường Hai Bà Trưng đang guồng xe đạp đến trường. Mùa xuân đã về bên kia sông. Đã về những cánh én nâu đen có đôi mắt lay láy màu than đá. Đã về những đóa hoa hoàng mai, vàng rưng rức như một lời chào ngày tao ngộ...
Dạy chó

TÔ VĨNH HÀCon chó Giắc nhà tôi đẹp nhưng mà hư quá. Tôi hét nó nằm thì nó cứ giương mắt ra, rồi ngồi. Tôi không cho nó chạy vào nhà vì sợ nó làm bẩn cái nền nhà vừa lau thì nó đi vòng cửa sau, khi tôi ra cửa trước. Bực nhất là ngày lễ - nói chung là những ngày có việc, bất cứ ai vào nó cũng sủa rộn ràng. Tôi thì không muốn xóm giềng để ý. Vậy mà chó có biết cho tôi đâu...
Lên Đồi Thịt Băm, nhớ người bạn Mỹ bị giày vò

PHẠM NGUYÊN TƯỜNGGhi chép 1.Tôi tự đặt ra một “hạng mục” đinh cho chuyến đi thực tế sáng tác ở A Lưới lần này, và hạ quyết tâm thực hiện bằng được, đó là: phải lên được Đồi Thịt Băm!
Bài bút ký đầy nước mắt

LGT: Liên Thục Hương là một nhà văn Trung Quốc đương đại, tự ví mình là con mèo đêm co mình nằm trên nóc nhà, nhìn cuộc sống thành phố tấp nập đi qua đáy mắt. Liên Thục Hương còn ký bút danh Liên Gián, có số lượng bản thảo lên tới hơn hai triệu chữ. Năm 2003, “Bài bút ký đầy nước mắt” đã được post lên mạng và năm 2004 nó đã được dựng thành phim và bộ phim ngắn này làm tiền đề cho tác phẩm điện ảnh đoạt giải thưởng của Trung Quốc. Sông Hương xin giới thiệu câu chuyện này qua bản dịch của nữ nhà văn Trang Hạ.
Sống trong Kinh thành

NGUYỄN ĐẮC XUÂNAnh em Nguyễn Sinh Khiêm - Nguyễn Sinh Cung sống với gia đình trong ngôi nhà nhỏ trên đường Đông Ba. Ngôi nhà giản dị khiêm tốn nằm lui sau cái ngõ thông với vườn nhà Thượng thư bộ Lễ Lê Trinh. Nhưng chỉ cần đi một đoạn ngang qua nhà ông Tiền Bá là đến ngã tư Anh Danh, người ta có thể gặp được các vị quan to của Triều đình.