Huyền thoại, sự thật và tiểu thuyết

10:16 14/05/2009
NGUYỄN KHẮC PHÊ           (Đọc “Thân Trọng Một – con người huyền thoại” của Nguyễn Quang Hà)Đã từ lâu, tên tuổi anh hùng Thân Trọng Một trở nên thân quen với mọi người, nhất là với quân dân Thừa Thiên Huế; những “sự tích” về ông đã thành truyện “truyền kỳ” trong dân chúng và đã được giới thiệu trên nhiều sách báo. Tuy vậy, với “THÂN TRỌNG MỘT – CON NGƯỜI HUYỀN THOẠI”, lần đầu tiên, chân dung và những chiến công của ông đã được tái hiện một cách đầy đủ và sinh động nhất.

Anh hùng Thân Trọng Một

Thoạt nghĩ, cứ tưởng rằng viết về một con người đã trở thành huyền thoại như Thân Trọng Một sẽ có nhiều thuận lợi vì nhân vật đầy cá tính, các chiến công thì đều hấp dẫn...; nhưng ngẫm ra, nhà văn lại bị những điều đó “trói buộc”, không dễ “hư cấu” – một thủ pháp quan trọng trong nghệ thuật văn chương; hơn nữa, những “sự tích” truyền kỳ thường có “dị bản”, phải cân nhắc tìm hiểu công phu mới tìm ra sự thật; lại có “sự thật” rất thú vị với người cầm bút, với độc giả, nhưng vì lẽ này lẽ khác chưa tiện nói ra bây giờ...

Trong điều kiện ấy, nhà văn Nguyễn Quang Hà đã chọn hình thức thể hiện như là một cuốn hồi ký (Trong “Lời cuối sách”, tác giả cũng gọi đây là “tập hồi ký”). Có điều độc đáo, đây là hồi ký của nhiều người – những người thân trong gia đình, các chiến hữu và bản thân tác giả - về anh hùng Thân Trọng Một, nên cuốn sách vừa phong phú sự kiện, chi tiết, phản ảnh được cuộc chiến đấu gian khổ và anh dũng của quân dân Thừa Thiên - Huế trong hai cuộc kháng chiến thần thánh của dân tộc, vừa thể hiện được nhân vật từ nhiều góc nhìn khác nhau. Chúng ta không chỉ được biết những chiến công lẫy lừng của ông như các trận đánh trên đường tàu (thời chống Pháp), trận đánh vào Khách sạn Hương Giang (thời chống Mỹ) làm kẻ thù khiếp sợ, mà còn được “sống” cùng ông trong tình cảm yêu thương nồng cháy với gia đình, với chiến sĩ.

Qua 19 chương sách với 250 trang, Thân Trọng Một hiện ra trước mắt độc giả như một chiến sĩ quả cảm phi thường, đồng thời là một vị chỉ huy đầy tài năng và lòng nhân ái thật đặc biệt. Nhiều lần, trong thời kỳ gian khó nhất, chính là tình yêu thương chiến sĩ đói rét đã thôi thúc ông lập công (như trận đánh đồn An Lỗ, lột hết quần áo kẻ địch cho quân ta...) Ông nổi nóng, quát nạt, doạ cách chức cấp thuộc quyền cũng chỉ vì thương chiến sĩ bị đói trên điểm chốt; thậm chí ông thà chịu kỷ luật để có gạo cho lính ăn. Đối với cả kẻ đào ngũ do giao động trong chốc lát và vì bất bình với người chỉ huy kém cỏi, tình bao dung của ông đã đưa họ trở lại đội ngũ, trở thành anh hùng (Chương “Chuyện nhặt bên đường” – Theo lời kể của Hiệp, của Thảo Nguyên) Dòng chữ “Theo lời kể của...” dưới hầu hết các chương như là “nhân chứng”, giúp thuyết phục người đọc tin rằng huyền thoại về người anh hùng đều là sự thật, chứ không phải chuyện hoang đường.

Có lẽ chính nhờ những ưu điểm đó mà cuốn sách đã đồng thời được báo “Văn nghệ” (Hội Nhà văn Việt Nam) đăng nhiều kỳ và in cả ở Hà Nội (NXB Quân đội nhân dân) và Huế (Bộ chỉ huy Quân sự Tỉnh Thừa Thiên - Huế & NXB Thuận Hoá). Tuy vậy, người đọc và chính cả tác giả, cũng chưa thoả mãn. Một cuộc đời như của anh hùng Thân Trọng Một xứng đáng được viết đầy đủ và kỹ càng hơn nữa. Chúng ta vẫn còn thấy những “khoảng trống” hoặc những chỗ sơ sài. Thiết nghĩ chỉ riêng cuộc rút quân khỏi cứ điểm 815 (Chương “815 - Tháng 8 năm 1968”) đã có thể dựng thành một cuốn tiểu thuyết đầy chất bi tráng tựa như tiểu thuyết “Chiến bại” của nhà văn Liên Xô Pha-đê-ép, một cuộc lui quân nhưng lại làm nổi rõ phẩm chất anh hùng của người chiến sĩ cách mạng. (Nhà văn Nguyễn Quang Hà cho biết, có chi tiết, sự kiện rất đáng miêu tả kỹ, nhưng ông chỉ viết qua vài dòng vì một sự “tế nhị” nào đó...)

Trong “Lời cuối sách”, tác giả đã tha thiết đề nghị bạn đọc cung cấp thêm những “huyền thoại” “còn nằm trong ký ức của nhân dân”, để khi có dịp sẽ hoàn chỉnh tập sách này. Như vậy, “Thân Trọng Một - con người huyền thoại” đang là một cuốn sách “mở”. Nhà văn đang chờ đợi tư liệu bổ sung và độc giả chờ một tác phẩm có chất lượng cao hơn - có thể đó sẽ là một cuốn tiểu thuyết với nhân vật chính là Thân Trọng Một, người anh hùng đã sống trong lòng nhân dân Thừa Thiên - Huế suốt nửa thế kỷ qua.

Trường An - Huế, 26/3/2003
N.K.P.
(171/05-03)

Đánh giá của bạn về bài viết:
0 đã tặng
0
0
0
Bình luận (0)
Tin nổi bật
  • HỒNG NHU“Trường đại học của tôi” là cuốn sách thứ 4 của Nguyễn Nguyên An (tức Nguyễn Văn Vinh) trình bạn đọc trong khoảng mười năm trở lại đây. Ba cuốn trước là truyện ngắn, cuốn này là truyện dài.

  • NGUYỄN KHẮC PHÊChỉ mới qua hai tác phẩm “Báu vật của đời”(NXB Văn nghệ TPHCM, 2001) và “Đàn hương hình”(NXB Phụ nữ, 2002), Mạc Ngôn - nhà văn “hạng nhất” thuộc Cục Chính trị Bộ Tổng Tham mưu Quân giải phóng Nhân dân Trung Quốc - đã trở nên nổi tiếng ở Việt Nam, thậm chí đã vượt lên cả những “ngôi sao” quen thuộc như Giả Bình Ao, Trương Hiền Lượng, Vương Mông... và cả nhà văn Cao Hành Kiện (Noben 2001).

  • ĐỖ XUÂN NGÂNTôi hân hạnh được đọc tác phẩm Đời hoa, tập tản văn của nhà văn Nguyễn Khắc Phê do Nhà xuất bản Hội Nhà văn ấn hành 1999.

  • NGUYỄN QUANG HÀ(Đọc Lãng Đãng Mây Trời của Thanh Nhơn - NXB Thuận Hoá - năm 2001)Gấp tập thơ "Lãng đãng mây trời" lại, tôi như thấy dưới mái tóc bồng bềnh trong gió của ông là cặp mắt nhìn xa xăm, phiêu diêu, và quanh đâu đây là hương rượu nếp thơm nồng toả ra từ vành môi tủm tỉm cười của ông.

  • HOÀNG BÌNH THI (Đọc thơ HÀ MINH ĐỨC)Trong cơn mưa đầu mùa tầm tã của xứ Huế, tôi đọc lại những bài thơ của giáo sư Hà Minh Đức với một nỗi buồn riêng. Một chút ngạc nhiên mà chẳng ngạc nhiên chút nào, khi song hành với sự uyên bác trong học thuật là một tâm hồn nhạy cảm và tinh tế vô cùng.

  • LÊ THIẾU NHƠN(Tản văn và bình văn của nhà văn - nhà báo Trần Hữu Lục)Một cuốn sách tập hợp những bài báo của nhà văn Trần Hữu Lục sau nhiều năm anh đồng hành với bè bạn văn nghệ.

  • HOÀNG KIM ĐÁNGÔng nhà văn Thổ Nhĩ Kỳ này là một trong những nhà văn châm biếm đứng hàng đầu thế giới. Hai mươi năm trước, ông đã đến Việt . Sở dĩ tôi khẳng định chắc chắn như vậy, bởi tôi có trong tay dòng bút tích ghi rõ năm tháng và chữ ký của tác giả; thậm chí còn chụp ảnh kỷ niệm với ông nữa. Tấm ảnh ấy, những dòng bút tích ấy, hiện còn lưu giữ trong cuốn truyện "NHỮNG NGƯỜI THÍCH ĐÙA", sách đó Nhà xuất bản Tác Phẩm Mới của Hội Nhà văn Việt Nam xuất bản lần thứ nhất.

  • HỒ THẾ HÀ(Đọc Cho từng ánh lửa, tập thơ của Hải Trung, NXB Thuận Hoá - Huế, 1999)Sự hiện diện của thơ Hải Trung trong đội ngũ những người sáng tác trẻ ở Huế là một niềm vui sau nhiều năm lặng lẽ âu lo của nhiều người về thế hệ làm thơ kế cận của xứ sở được mệnh danh là giàu mơ mộng thi ca này.

  • NGUYỄN XUÂN HOÀNG(Đọc tập truyện "Ngôi nhà hoang bí ẩn" của Phan Văn Lợi)Tôi đọc mê mải tập truyện đầu tay của tác giả Phan Văn Lợi. Cái tựa "Ngôi nhà hoang bí ẩn" gợi trong lòng người đọc một câu hỏi ban đầu: Cuốn sách viết về cái gì đây? Càng đọc, càng bị cuốn hút khi cùng anh trở lại miền ký ức, để đi qua những năm tháng chiến tranh khốc liệt.

  • LÊ MỸ ÝSau một loạt tác phẩm và tác giả được giới thiệu trên nhiều lĩnh vực tôn giáo, triết học, văn hoá, khoa học và nghệ thuật để làm tư liệu nghiên cứu và tham khảo, trong quý một năm nay, Nhà xuất bản Văn học lại tiếp tục cho ra mắt bộ sách lớn:"Krishnamurti - cuộc đời và tư tưởng" do Nguyễn Ước chuyển ngữ. Đây là một bộ sách công phu và được nhiều độc giả chờ đợi đón đọc.

  • VĂN CẦM HẢI       (Nằm nghiêng - Thơ- Nxb Hội Nhà văn 5/2002)Trên đất Thư "viết buồn thành mưa". Dưới trời Thư "viết buồn thành gió". Giữa đời Thư "viết nỗi buồn sống".

  • TRẦN THUỲ MAIThơ Ngàn Thương bàng bạc một nỗi quan hoài. Trong thơ anh, ta luôn gặp một vẻ quyến luyến ngậm ngùi, đúng như ấn tượng từ cái bút danh của tác giả: Ngàn Thương.

  • NGUYỄN TRỌNG TẠOLTS: Vậy là đã đúng một chu kì World Cup, nhà văn Hoàng Phủ Ngọc Tường bị “cải bệnh hoàn đồng” và phải tập ăn tập nói, tập đi tập đứng lại từ đầu. Dù vậy, anh vẫn viết được và viết hay như trước.Trong dịp Festival Huế 2002, đã diễn ra một cuộc hội thảo văn học về Hoàng Phủ Ngọc Tường nhân bộ tuyển tập của anh được Công ty Văn hóa Phương ấn hành.Sông Hương xin trân trọng giới thiệu một số ý kiến đã thành văn được trình bày trong hội thảo đó.

  • NGUYỄN THIỀN NGHIHai chữ "Trăng lạnh" trắng trên nền bìa màu lam do tác giả tự trình bày bềnh bồng một chút tôi bằng những bài thơ tự sự của mình.

  • VỌNG THẢO(Đọc sách "Nhà văn Thừa Thiên Huế" – NXB Thuận Hoá 2002).Trải qua nhiều thế kỷ, Huế bao giờ cũng là miền đất tụ hội nhiều nhân tài văn hoá - văn học của đất nước. Trong bảng quang phổ bản sắc Việt Nam vô cùng bền vững, miền đất hội tụ nhân tài ấy luôn đằm thắm, lấp lánh một bản sắc "thần kinh" riêng biệt - một bản sắc mà tiếng nói của văn chương là thuần khiết và đa dạng.

  • NGUYỄN VĂN HOA           Tôi đã đọc sách Ăn chơi xứ Huế của nhà thơ Ngô Minh (*) một mạch như bị thôi miên. 247 trang sách với 36 bài bút ký viết về triết lý ẩm thực Huế, về các món ăn Huế như tiệc bánh, cơm muối, mè xửng, tôm chua, chè Huế, bánh canh, bún gánh, nem lụi, hôvilô (hột vịt lộn), bánh chưng, bánh khoái, cơm chay, chè bắp, món vả trộn, cháo lòng, rượu Minh Mạng Thang...

  • KIM QUYÊNĐọc tản văn của nhà văn Mai Văn Tạo (*) và nhà văn Trần Hữu Lục (*) tôi như đứng trên những tảng mây lấp lánh sắc màu, theo gió đưa về mọi miền, mọi nẻo quê hương.

  • HƯƠNG LANGuy de Maupassant sinh ngày 5-8-1850 ở lâu đài xứ Normandie. Trong một gia đình quý tộc sa sút. Khi mà nước Pháp vừa trải qua cuộc đụng đầu lịch sử giữa giai cấp tư sản hãy còn nhức nhối những vết thương thất bại của cuộc cách mạng năm 1848.

  • TRẦN ĐÌNH SỬTôi có duyên làm quen với Trần Hoàng Phố đã hai chục năm rồi, kể từ ngày vào dạy chuyên đề thi pháp học ở khoa Văn Đại học Sư phạm Huế đầu những năm 80. Hồi ấy anh đã là giảng viên nhưng theo dõi chuyên đề của tổi rất đều, tôi biết anh rất quan tâm cái mới. Sau đó tôi lại tham gia Hội đồng chấm luận án tiến sĩ của anh, được biết thêm anh là một người đọc rộng, uyên bác.

  • TRẦN THUỲ MAI(Đọc tập thơ "Quê quán tôi xưa" của Trần Hoàng Phố, NXB Thuận Hoá - Huế 2002)