Huyền thoại, sự thật và tiểu thuyết

10:16 14/05/2009

NGUYỄN KHẮC PHÊ (Đọc “Thân Trọng Một – con người huyền thoại” của Nguyễn Quang Hà)Đã từ lâu, tên tuổi anh hùng Thân Trọng Một trở nên thân quen với mọi người, nhất là với quân dân Thừa Thiên Huế; những “sự tích” về ông đã thành truyện “truyền kỳ” trong dân chúng và đã được giới thiệu trên nhiều sách báo. Tuy vậy, với “THÂN TRỌNG MỘT – CON NGƯỜI HUYỀN THOẠI”, lần đầu tiên, chân dung và những chiến công của ông đã được tái hiện một cách đầy đủ và sinh động nhất.

Anh hùng Thân Trọng Một

Thoạt nghĩ, cứ tưởng rằng viết về một con người đã trở thành huyền thoại như Thân Trọng Một sẽ có nhiều thuận lợi vì nhân vật đầy cá tính, các chiến công thì đều hấp dẫn...; nhưng ngẫm ra, nhà văn lại bị những điều đó “trói buộc”, không dễ “hư cấu” – một thủ pháp quan trọng trong nghệ thuật văn chương; hơn nữa, những “sự tích” truyền kỳ thường có “dị bản”, phải cân nhắc tìm hiểu công phu mới tìm ra sự thật; lại có “sự thật” rất thú vị với người cầm bút, với độc giả, nhưng vì lẽ này lẽ khác chưa tiện nói ra bây giờ...

Trong điều kiện ấy, nhà văn Nguyễn Quang Hà đã chọn hình thức thể hiện như là một cuốn hồi ký (Trong “Lời cuối sách”, tác giả cũng gọi đây là “tập hồi ký”). Có điều độc đáo, đây là hồi ký của nhiều người – những người thân trong gia đình, các chiến hữu và bản thân tác giả - về anh hùng Thân Trọng Một, nên cuốn sách vừa phong phú sự kiện, chi tiết, phản ảnh được cuộc chiến đấu gian khổ và anh dũng của quân dân Thừa Thiên - Huế trong hai cuộc kháng chiến thần thánh của dân tộc, vừa thể hiện được nhân vật từ nhiều góc nhìn khác nhau. Chúng ta không chỉ được biết những chiến công lẫy lừng của ông như các trận đánh trên đường tàu (thời chống Pháp), trận đánh vào Khách sạn Hương Giang (thời chống Mỹ) làm kẻ thù khiếp sợ, mà còn được “sống” cùng ông trong tình cảm yêu thương nồng cháy với gia đình, với chiến sĩ.

Qua 19 chương sách với 250 trang, Thân Trọng Một hiện ra trước mắt độc giả như một chiến sĩ quả cảm phi thường, đồng thời là một vị chỉ huy đầy tài năng và lòng nhân ái thật đặc biệt. Nhiều lần, trong thời kỳ gian khó nhất, chính là tình yêu thương chiến sĩ đói rét đã thôi thúc ông lập công (như trận đánh đồn An Lỗ, lột hết quần áo kẻ địch cho quân ta...) Ông nổi nóng, quát nạt, doạ cách chức cấp thuộc quyền cũng chỉ vì thương chiến sĩ bị đói trên điểm chốt; thậm chí ông thà chịu kỷ luật để có gạo cho lính ăn. Đối với cả kẻ đào ngũ do giao động trong chốc lát và vì bất bình với người chỉ huy kém cỏi, tình bao dung của ông đã đưa họ trở lại đội ngũ, trở thành anh hùng (Chương “Chuyện nhặt bên đường” – Theo lời kể của Hiệp, của Thảo Nguyên) Dòng chữ “Theo lời kể của...” dưới hầu hết các chương như là “nhân chứng”, giúp thuyết phục người đọc tin rằng huyền thoại về người anh hùng đều là sự thật, chứ không phải chuyện hoang đường.

Có lẽ chính nhờ những ưu điểm đó mà cuốn sách đã đồng thời được báo “Văn nghệ” (Hội Nhà văn Việt Nam) đăng nhiều kỳ và in cả ở Hà Nội (NXB Quân đội nhân dân) và Huế (Bộ chỉ huy Quân sự Tỉnh Thừa Thiên - Huế & NXB Thuận Hoá). Tuy vậy, người đọc và chính cả tác giả, cũng chưa thoả mãn. Một cuộc đời như của anh hùng Thân Trọng Một xứng đáng được viết đầy đủ và kỹ càng hơn nữa. Chúng ta vẫn còn thấy những “khoảng trống” hoặc những chỗ sơ sài. Thiết nghĩ chỉ riêng cuộc rút quân khỏi cứ điểm 815 (Chương “815 - Tháng 8 năm 1968”) đã có thể dựng thành một cuốn tiểu thuyết đầy chất bi tráng tựa như tiểu thuyết “Chiến bại” của nhà văn Liên Xô Pha-đê-ép, một cuộc lui quân nhưng lại làm nổi rõ phẩm chất anh hùng của người chiến sĩ cách mạng. (Nhà văn Nguyễn Quang Hà cho biết, có chi tiết, sự kiện rất đáng miêu tả kỹ, nhưng ông chỉ viết qua vài dòng vì một sự “tế nhị” nào đó...)

Trong “Lời cuối sách”, tác giả đã tha thiết đề nghị bạn đọc cung cấp thêm những “huyền thoại” “còn nằm trong ký ức của nhân dân”, để khi có dịp sẽ hoàn chỉnh tập sách này. Như vậy, “Thân Trọng Một - con người huyền thoại” đang là một cuốn sách “mở”. Nhà văn đang chờ đợi tư liệu bổ sung và độc giả chờ một tác phẩm có chất lượng cao hơn - có thể đó sẽ là một cuốn tiểu thuyết với nhân vật chính là Thân Trọng Một, người anh hùng đã sống trong lòng nhân dân Thừa Thiên - Huế suốt nửa thế kỷ qua.

Trường An - Huế, 26/3/2003
N.K.P.
(171/05-03)

Đánh giá của bạn về bài viết:

0 đã tặng

Bày tỏ cảm xúc Mã QRCode

Bình luận (0)

Tin nổi bật

Chủ tịch Hồ Chí Minh và nước Mỹ

HÀ VĂN THỊNHTrong lịch sử của loài người, những vĩ nhân có tầm vóc và sự nghiệp phi thường chỉ có khoảng vài chục phần tỷ. Nhưng có lẽ rất chắc chắn rằng sự bí ẩn của những nhân cách tuyệt vời ấy gấp nhiều lần hơn tất cả những con người đang sống trên trái đất này. Tôi đã rất nhiều lần đọc Hồ Chí Minh Toàn tập, nhưng mỗi lần đều trăn trở bởi những suy tư không thể hiểu hết về Người.
Tư tưởng Hồ Chí Minh về tôn giáo

HOÀNG NGỌC VĨNHHồ Chí Minh, Chủ tịch nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, lãnh tụ xuất sắc của phong trào công nhân và cộng sản quốc tế, Chủ tịch Đảng Cộng sản Việt Nam, là người Việt Nam đầu tiên soạn thảo và ban bố các sắc lệnh tôn trọng tự do tín ngưỡng, tôn giáo của nhân dân Việt Nam.
Lời day dứt thi ca

BÙI ĐỨC VINH(Nhân đọc tập thơ “Đá vàng” của Đinh Khương - NXB Hội Nhà văn 2004)
Đọc thơ Trần Chấn Uy

NGÔ XUÂN HỘITính tình phóng khoáng, Trần Chấn Uy chắc không mặn mà lắm với những cuộc chơi mà luật chơi được giới hạn bởi những quy định nghiêm ngặt! Ý nghĩ trên của tôi chợt thay đổi khi mở tập thơ Chân trời khát của anh, ngẫu nhiên bắt gặp câu lục bát: “Dòng sông buồn bã trôi xuôi/ Đàn trâu xưa đã về trời ăn mây”...
Đọc thơ Trà My

TRẦN THUỲ MAI( “Thơ Trà My” của Nguyễn Xuân Hoa - NXB Thuận Hoá, 2005)
Lửa và đất hay màu sứ và tình yêu

HỒ THẾ HÀ(Đọc tập thơ Lửa và Đất của Trần Việt Kỉnh - Hội Văn học Nghệ thuật Khánh Hoà, 2003)
Người lữ hành cô độc

NGUYỄN THỊ ANH ĐÀO(Đọc tập ký ''Trên dấu chim di thê'' của Văn Cầm Hải- NXB Phương - 2003)
Nguyệt Đình - chàng thi sĩ tương tư dòng sông

NGUYỄN QUANG HÀ(Đọc Huế trong thơ Nguyệt Đình)
Đọc "Chuyện làng thơ" của Ngô Minh

NGUYỄN VĂN HOA(Nhà xuất bản Lao Động phát hành 2004)
Hồn Việt trong "Cổ pháp cố sự" của Nguyễn Khôi*

PHẠM NGỌC HIỀNChưa lúc nào trong lịch sử Việt , các nhà văn hoá ta lại sốt sắng ra sức kêu gọi bảo tồn nền văn hoá dân tộc như lúc này. Xu hướng toàn cầu hoá nền kinh tế công nghiệp cộng với xa lộ thông tin đã mang theo những ngọn gió xa lạ thổi đến từng luỹ tre, mái rạ làm cho "Hương đồng gió nội bay đi ít nhiều". Mà "Trách nhiệm của mỗi dân tộc là phải thể hiện rõ bản sắc của mình trước thế giới" (R. Tagor).
Văn Công Hùng với hoa tường vi trong mưa

NGUYỄN THANH MỪNG Miền duyên hải Nam Trung bộ gần gũi với Tây Nguyên lắm lắm, Bình Định gần gũi với Gia Lai lắm lắm, ít nhất ở phương diện địa lý và nhân văn. Ừ mà không gần gũi sao được khi có thể chiều nghe gió biển Quy Nhơn, đêm đã thấm trên tóc những giọt mưa Pleiku. Giữa tiếng gió mưa từ nguồn tới bể ấy nhất thiết bao nhiêu nỗi lòng ẩn chứa trong tiếng thơ diệu vợi có thể chia sẻ, bù đắp được cho nhau điều gì đó.
Đọc “Đi tìm” của Lê Viết Xuân

NGUYỄN QUANG HÀSau ba tập: Thơ viết cho em - 1998, Lối nhớ - 2000, Khoảng trời - 2002, năm 2004 này Lê Viết Xuân cho xuất bản tập thơ thứ tư: Đi tìm.
Hoàng Phủ Ngọc Tường những mạch vỉa than đá

NGÔ MINHThật may mắn và hạnh phúc là Hoàng Phủ NgọcTường đã vượt qua được cơn tai biến hiểm nghèo của số phận, để được tiếp tục đến với đọc giả cả nước trong suốt mười một năm nay. Đối với tôi, khi bên chiếu rượu ngồi nghe anh Tường nói, hay đọc bút ký, nhàn đàm, thơ của Hoàng Phủ là những lần tôi được nghe các “cua” ngoại khóa sâu sắc về nhân văn và nghề văn.
Những ngày thơ tại Hà Nội

VÕ THỊ XUÂN HÀVào rằm tháng Giêng năm 2003 tại Văn Miếu - Quốc Tử Giám, Hà Nội, Ngày Thơ Việt Nam lần thứ nhất được tổ chức long trọng. Mở đầu bằng lễ kéo Lá cờ Thơ, rồi ngâm đọc bài thơ Nguyên tiêu của Hồ Chí Minh. Sau đó là các chương trình giao lưu thơ với công chúng, đọc những bài thơ hay nhất của đất nước, ngâm thơ, bình thơ v.v…
Huế: có một dòng sông thơ…

VÔNG VANGCó thể nói cùng với chiều dài lịch sử của vùng đất Thuận Hóa - Phú Xuân, không thể và không khi nào mà khi nói đến nơi đây người ta lại không nhắc đến Thơ. Bởi vì ngoài “nhiệm vụ” là một bức thông điệp giúp cho ta biết hơn về lịch sử, về con người, Thơ còn giúp ta hiểu hơn về chính nó, về một ký ức lãng đãng đang trôi qua từ thẳm sâu trong trí nhớ, trong cái thăng hoa luân chuyển của vũ trụ và của chính con người.
Tiếng hót của thiên cầm

TRẦN THÙY MAI(Đọc “Thơ của người cô độc” tập thơ của Tường Phong, NXB Thuận Hóa xuất bản)
Chân dung Huế - Những cuộc đời không phẳng lặng

TRẦN HỮU LỤCChân dung Huế (*) - tập bút ký nhân vật, là một trong 12 đầu sách liên kết giữa Tủ sách Nhớ Huế với NXB Trẻ.
“Con nhà quan, tính nhà lính”

BÍCH PHƯỢNG thực hiệnLTS: Trong dịp vào Huế thực hiện một số phim trong chương trình “Người của công chúng” (Đài Truyền hình Việt Nam), nhà báo Bích Phượng đã có dịp tìm hiểu tác phẩm, gặp gỡ trò chuyện với nhà văn Nguyễn Khắc Phê tại ngôi nhà vuờn xinh đẹp của ông trên đường Xuân Diệu. Ông đã trả lời một cách cởi mở và thẳng thắn những vấn đề đặt ra.
Nhà thơ chân quê xứ Mỹ

NGUYỄN PHÚC VĨNH BATrong cuốn “Hồ sơ văn hoá Mỹ”, nhà nghiên cứu Hữu Ngọc có giới thiệu một số nhà thơ cổ điển Mỹ như Walt Whitman, Edgar A. Poe, Henri W. Longfellow… Về Longfellow, ông Hữu Ngọc viết:“Nếu không đòi hỏi tâm lí và tư duy sâu sắc thì có thể tìm ở thơ Longfellow sự trong sáng, giản dị, cảm xúc nhẹ nhàng, bâng khuâng, hình ảnh duyên dáng và âm điệu du dương. Ông làm thơ về lịch sử và truyền thuyết, đất nước và thiên nhiên, ông ca ngợi tình thương, lòng tốt, chịu đựng cuộc đời.
Đồng hồ một kim của Phan Trung Thành - Sự khuyết tật bản nguyên

LÊ HUỲNH LÂMTừ “Vọng sông quê” đến “Mang” của Nhà xuất bản Trẻ, rồi “Gửi thiên thần” của Nhà xuất bản CAND và bây giờ là “Đồng hồ một kim” của Nhà xuất bản Văn Học” được gửi đến bạn đọc, Phan Trung Thành đã khẳng định được gương mặt thơ của thế hệ 7.X. Ở đây, số lượng tác phẩm không định hình nên một gương mặt thơ, mà chính những câu chữ đã vẽ lên chân dung một nhà thơ.