Thừa Thiên Huế đang đứng trước cơ hội rất lớn để xây dựng Huế trở thành một đô thị lớn với đầy đủ tầm vóc, tính chất sánh ngang tầm với thủ đô Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh.
Ảnh: Phạm Bá Thịnh
Huế trong tương lai là một trung tâm đô thị cấp quốc gia, khu vực và quốc tế, một trong những trung tâm kinh tế, văn hóa, khoa học - công nghệ, y tế, giáo dục đào tạo lớn của cả nước và khu vực các nước Đông Nam Á. Mục tiêu đó đặt ra: - Tốc độ đô thị hóa sẽ được đẩy nhanh nhưng đồng thời phải bảo đảm hướng tới sự phát triển bền vững. Nhưng phát triển như thế nào là phát triển bền vững? Phát triển bền vững Có thể nói phát triển bền vững là cụm từ được đề cập hầu hết trong các văn bản định hướng phát triển kinh tế xã hội của cả nước cũng như các địa phương. Tuy nhiên hiểu thấu đáo nội dung về nó là điều không đơn giản, thậm chí còn mù mờ, và trong chừng mực nào đó còn dừng ở khẩu hiệu chúng ta đều biết: phát triển là một quy luật tất yếu của xã hội, sự phát triển đó phải được hiểu là một tiến trình đưa xã hội lên trình độ hạnh phúc cao hơn cả vật chất lẫn tinh thần. Tiến trình đó bao gồm phát triển kinh tế để mang lại phúc lợi vật chất cao hơn, phát triển văn hóa xã hội và tiến trình dân chủ hóa để đem lại những thỏa mãn tinh thần cao hơn. Nói chung, nếu đại đa số dân chúng được hưởng mức độ phúc lợi cao hơn trong quá trình thăng tiến thì đó mới là phát triển bền vững. Ở thời điểm này, khi đề cập đến phát triển bền vững hầu như mọi người đều thống nhất: - Phát triển bền vững là sự phát triển đáp ứng được nhu cầu hiện tại mà không làm tổn hại đến khả năng của các thế hệ tương lai trong việc đáp ứng những nhu cầu của họ. Điều này được hiểu phát triển bền vững là sự phát triển không làm tổn hại đến môi trường, không gây ra những thảm họa về sinh thái. Thế hệ hôm nay khai thác tài nguyên thiên nhiên hợp lý nhằm thỏa mãn nhu cầu của mình mà không ảnh hưởng đến việc thỏa mãn nhu cầu của thế hệ mai sau. Có thể nói phát triển bền vững là sự phát triển dài hạn, là quá trình tái sản xuất liên tục nhưng lại không để lại hậu họa cho đời sau. Tất nhiên, ngược lại những mục tiêu trên là phát triển không bền vững, cái mà người ta thường gọi nôm na là phát triển “nóng”. Thành phố nay đào mai lấp mà chúng ta thường thấy thì đó là phát triển “nóng”; xây dựng một khu đô thị mới để rồi biến những khu dân cư lân cận sống trong lầy lội nhếch nhác, đó là phát triển “nóng”. San ủi mặt bằng, phân lô bán đất trong phát triển đô thị như ở nhiều thành phố trong cả nước hiện nay là phát triển “nóng”; thành phố mới mưa đã lụt là phát triển “nóng”; phát triển nóng còn biểu hiện ở sự ô nhiễm ngày càng tăng của các con sông, của môi trường sống. Trong đầu tư phát triển đâu là nội lực của địa phương và người dân sở tại, bao nhiêu phần trăm là ngoại lực, tỉ lệ này cũng biểu hiện phát triển “nóng” và “bền vững”. Ngay cả việc chế ngự thiên nhiên, bàn tay con người đụng vào thiên nhiên đều phải trả giá, nhưng không lường hết giá phải trả thì hậu quả của nó sẽ vô cùng tai hại thì đó là phát triển “nóng”. Thừa Thiên Huế với diện tích 5000km2, dân số trên 1,1 triệu người, có rừng, có biển, có trung du, đồng bằng, đầm phá, có nhiều khu bảo tồn sinh thái lớn; có nhiều di sản văn hóa thế giới, đặc biệt là đô thị di sản Huế; là trung tâm văn hóa, du lịch, y tế chuyên sâu, đào tạo đa ngành, đa lĩnh vực của miền Trung và cả nước... Đây là những điểm chính để tạo nên một đô thị bền vững; và có thể nói Huế là thành phố có nhiều điều kiện nhất trên cả nước hướng tới sự phát triển bền vững. Vấn đề đặt ra là lộ trình của Huế đi lên như thế nào để giải tỏa những thách thức và nguy cơ tiềm ẩn giữa tăng trưởng nhanh và phát triển bền vững, giữa phát triển và bảo tồn, vấn đề biến đổi khí hậu, vấn đề bảo vệ những giá trị truyền thống và quá trình thúc đẩy hiện đại hóa, công nghiệp hóa; vấn đề con người, nguồn lực, cơ chế chính sách. Những tiêu chí Đưa Thừa Thiên Huế trở thành thành phố trực thuộc Trung ương là một hiện tượng độc đáo trong quá trình phát triển đô thị ở Việt Nam. Đây không chỉ là khát vọng của người dân mà còn là mong muốn của đất nước. Điều này đặt ra cho Huế xây dựng lộ trình đi lên của mình bảo đảm trở thành một đô thị hiện đại giàu tính nhân văn. Đô thị phát triển có chất lượng kể cả quy hoạch và kiến trúc cảnh quan, về dịch vụ hạ tầng xã hội và hạ tầng kỹ thuật đô thị; về môi trường kinh tế, văn hóa, xã hội và sinh thái; về nếp sống văn minh đô thị... phải đạt các mục tiêu làm tăng giá trị chất lượng cuộc sống. Và để đạt được mục tiêu này, thành phố cần xác định những giá trị quan trọng mang tính sống còn với Huế về môi trường, tài nguyên, văn hóa... Từ đó xây dựng những tiêu chí đánh giá mức độ phát triển bền vững, chính những tiêu chí này sẽ làm hạn chế những tăng trưởng “nóng”, phát triển thiếu bền vững. Trước hết, trong phát triển đô thị cần có những tiêu chí bảo đảm tầm nhìn dài hơi, tôn trọng đô thị cũ với quỹ kiến trúc vô giá, phát triển đô thị mới trong không gian thông thoáng; cái mới phải hài hòa cái cũ, không phủ định cái cũ mà làm phong phú thêm quỹ kiến trúc đô thị. Đây là vấn đề luôn nóng hổi trong quá trình xây dựng và phát triển thành phố cả trăm năm nay. Phải dành một quỹ đất thích ứng cho công viên, cây xanh và các công trình phúc lợi công cộng. Phải ưu tiên làm sạch trước, phát triển sau; phát triển giao thông gắn liền với thoát nước. Có lộ trình thích ứng đẩy lùi ô nhiễm trên các dòng sông. Về phát triển kinh tế, đô thị sinh thái cần có cách nghĩ, cách làm ăn khác không thể tính toán như lâu nay. Đặc biệt, yếu tố môi trường phải được cơ cấu vào giá thành sản phẩm, thí dụ như tài nguyên nước chẳng hạn: sản xuất 1 tấn lúa cần bao nhiêu nước, việc khai thác nước phục vụ sản xuất công nghiệp như làm thủy điện, sản xuất xi măng, nuôi tôm ở vùng ven biển, đầm phá... ảnh hưởng đến môi trường như thế nào. Có lẽ do chưa đưa yếu tố môi trường vào giá thành sản phẩm nên có người cho rằng đầu tư ở Thừa Thiên Huế hiệu quả hơn các nơi khác? Trước đây, thành phố đã có nỗ lực rất lớn di chuyển các cơ sở sản xuất gây ô nhiễm môi trường ra khỏi Nội thành, nay nên tính toán loại bỏ hẳn những cơ sở sản xuất thiết bị lạc hậu, làm ăn thua lỗ gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng. Đồng thời có chính sách khuyến khích ưu đãi đối với những cơ sở sản xuất sạch. Về mặt xã hội phát triển đô thị sẽ làm cho phân hóa giàu nghèo trở nên gay gắt. Chúng ta điều biết quá trình đô thị hóa, sự phát triển các khu công nghiệp, cơ sở hạ tầng không thể tách rời vấn đề thu hồi đất. Đồng hành cùng quá trình này là sự thu hẹp nhanh chóng diện tích đất nông nghiệp, xuất hiện ngày càng nhiều những hộ nông dân còn rất ít đất và không có đất sản xuất nông nghiệp, bên cạnh đó là sự di dời của một bộ phận dân cư ra khỏi nơi sinh sống và sản xuất của họ khi bị thu hồi hết đất ở. Đây chính là bộ phận người dân nghèo nhất, có thu nhập thấp nhất. Vì vậy, cần xây dựng chính sách đền bù giải tỏa bảo đảm cho người dân thực sự có cuộc sống bằng hoặc tốt hơn nơi ở cũ, đủ khả năng ứng phó với tình trạng thiếu việc làm, không có thu nhập, bù đắp những tổn thất vô hình do phát triển đô thị mang lại, hạn chế các tệ nạn nảy sinh... Đây là vấn đề cộm lên trong tiến trình dân chủ hóa, việc khiếu kiện của người dân lâu nay tập trung chủ yếu vẫn ở lĩnh vực này. Chính khoảng cách giàu nghèo ngày càng phân hóa, ảnh hưởng rất lớn đến phát triển bền vững. Đã đến lúc thành phố cần xây dựng và thực thi chính sách “người gây ô nhiễm phải trả tiền”. Xả rác phải trả tiền, đưa chất thải ra môi trường, không qua xử lý phải trả tiền, mức độ trả tiền phải bảo đảm cho việc khắc phục hậu quả. Mới đây, thanh tra Bộ Tài nguyên và Môi trường đã ra quyết định xử phạt trên 2 tỷ đồng đối với 11 doanh nghiệp trong tổng số 15 đơn vị được kiểm tra ở Thừa Thiên Huế về những sai phạm của mình trong bảo vệ môi trường. Đây chỉ mới là tảng băng chìm, chưa thể đánh giá hết những tác động làm cho môi trường ngày càng xấu đi của các cơ sở sản xuất ở các khu công nghiệp, khu du lịch, các làng nghề, cũng như ở các khu dân cư. Việc xử phạt cũng tính đến các cơ quan cấp phép, giám sát làm tăng tính trách nhiệm của các cơ quan hữu quan. Không thể để tình trạng ô nhiễm đến mức nghiêm trọng, không khắc phục mới lập đoàn thanh tra, kiểm tra... Chính sự quyết liệt này sẽ làm hạn chế các hoạt động làm tổn hại đến môi trường, đến hệ sinh thái bảo đảm cho phát triển bền vững. LÊ VĂN LÂN (SH276/2-12) |
Theo họa sĩ, nhà nghiên cứu Lê Quốc Việt, hoàn cảnh lịch sử cùng cách bảo tồn còn hời hợt khiến những kho mộc bản quý giá một thời đang ngày càng mai một và im lìm.
Không chỉ bị tàn phá bởi thời gian, nhiều công trình, di tích - nhất là các đình, chùa - còn bị biến dạng qua các công cuộc bảo tồn, trùng tu mà ở đó những người trông coi di tích và những người làm công đức tự cho mình quyền được can thiệp vào chuyên môn, còn chính quyền sở tại thì cấp phép trùng tu, tôn tạo một cách đại khái, dễ dàng, trong khi vai trò của các nghệ nhân lại chưa được coi trọng đúng mức.
Quảng Trị được coi là một bảo tàng chiến tranh lớn, ở đó có những bảo tàng chiến tranh nhỏ, nơi ghi dấu ấn đau thương và hào hùng đã đi vào lịch sử.
Nhà thơ Phạm Tiến Duật năm 2002, khi vào tuổi 61, đã đưa ra mười tiêu chí để xác định “thế nào là nhà văn già”. Tỷ như nhà văn già là nhà văn thích đề tặng và chú thích, thích quản lý người khác mà không quản lý chính mình, thích chê bai xã hội, phàn nàn đủ thứ và tỏ ra mình là người lịch lãm, chỉ không biết chê chính cái mình viết ra…
Trong những ngày cuối tháng 5/2015, dư luận khắp nơi tỏ vẻ đồng tình với phát biểu tại Quốc Hội của Thiếu tướng Nguyễn Xuân Tỷ (Phó giám đốc Học viện Quốc phòng): “Tội tham ô, tham nhũng mà không tử hình thì không hợp lòng dân, bởi tham nhũng không phải là những người nhỏ mà đều là người làm to có chức có quyền, đục khoét công quỹ, bóc lột nhân dân. Làm cán bộ mấy năm mà trong nhà có vài ba trăm tỉ đồng, thậm chí cả ngàn tỉ đồng thì lấy ở đâu ra nếu không tham nhũng. Có một đội ngũ giàu rất nhanh, cưỡi lên đầu nhân dân, còn kinh khủng hơn địa chủ, tư sản ngày xưa”.
Khái niệm không gian văn hóa của các dòng sông đã rõ ràng và cụ thể khi liên quan đến quy hoạch cảnh quan kiến trúc của đô thị. Nhưng ngoài quy hoạch đô thị, không gian đó không chỉ gói gọn ở các điểm nhấn kiến trúc nhà cửa, cầu và cây xanh.
Khai thác các di tích văn hóa- lịch sử vào mục đích du lịch đang trở thành một hướng đi được quan tâm đầu tư của nước ta nói chung, Nghệ An nói riêng bởi có lẽ đó là cách hiệu quả hàng đầu để quảng bá những giá trị văn hóa của một vùng miền mà không cần phải tốn quá nhiều lời.
Cô bé Lolita dạo chơi đến Việt Nam gần đây đã làm nổ ra một sự “mất đoàn kết” không nhỏ trong giới dịch thuật. Thậm chí, có khi người ta chú ý đến chuyện nóng bỏng của “trường văn trận bút” nhiều hơn là chú ý đến vẻ đẹp của cô ấy, hay nói cách khác, giá trị của bản thân tác phẩm của Vladimir Nabokov.
Truyền thông tạo định kiến “người Israel chuyên đánh bom cảm tử”, “người Anh lãnh đạm và xa cách”, nhưng văn chương liên kết nhân loại bằng những câu chuyện giản dị. Chủ đề này được nói đến trong Những ngày Văn học châu Âu tại Hà Nội.
Không phải là những người đầu tiên nảy ra ý tưởng biến các khoảng đất trống ở Hà Nội thành sân chơi cho trẻ em nhưng họ là những người đầu tiên thực hiện thành công ý tưởng đó - chúng tôi muốn nói đến các bạn trẻ trong nhóm tình nguyện “Nghĩ về sân chơi trong thành phố” (Think Playgrounds - TPG).
Nhân dịp tái bản có sửa chữa Lolita, dịch giả An Lý, người biên tập bản tiếng Việt lần này, có bài viết về tác phẩm mà lịch sử xuất bản của nó sang các thứ tiếng khác dường như chịu một lời nguyền cho những bản dịch lại, hoặc những bản dịch liên tục sửa chữa.
Văn hóa đọc của Việt Nam không hề suy đồi? Vấn đề là giới trẻ của chúng ta đang quan tâm gì và đọc gì?
Robert Lucius - giám đốc chương trình khu vực châu Á, Tổ chức Humane Society International, một tổ chức bảo vệ động vật quốc tế hơn 60 năm - đã trở lại Việt Nam trong một chuyến đi đặc biệt khi Việt Nam đã làm ông thay đổi cuộc đời của mình, từ một sĩ quan quân đội ông trở thành nhà hoạt động bảo vệ động vật.
Trách nhiệm giáo dục thuộc về ai? Gia đình, nhà trường hay xã hội? có nhiều người đổ lỗi cho đó là bị tác động bởi "mặt trái của kinh tế thị trường".
Con số 6.200 nói lên điều gì...!
6.200 người bị nhập viện do ẩu đả trong dịp tết nguyên đán Ất Mùi 2015 nói lên điều gì, chẳng phải là bạo lực đang lên ngôi!
Xem lễ hội ở xứ ta dễ có cảm giác mình bị dẫm nát như những cánh hoa trên Đường hoa xuân. Lễ hội Việt hiện đại, không khéo, trở thành đồng nghĩa với từ vandalism – nôm na là hủy hoại các giá trị văn hóa nhân loại.
Tưởng lì xì con trẻ là... chuyện nhỏ, nhưng thật ra có rất nhiều điều đáng bàn quanh câu chuyện lì xì đầu năm.
Cần có một cơ quan kiểu như Trung tâm Bảo vệ quyền tác giả Âm nhạc Việt Nam trong lĩnh vực báo chí và các cơ quan báo chí cần phải liên kết lại trong cuộc chiến chống vi phạm bản quyền báo chí. Đó là giải pháp được nhiều đại biểu đồng tình nhất tại Hội thảo "Vấn đề Bản quyền báo chí trong kỷ nguyên số" được tổ chức ngày 28/1 tại TP.HCM.
Theo thống kê của Cục Xuất bản-in-phát hành, năm 2014 ngành xuất bản đã tăng 50 triệu bản sách so với 10 năm trước.
Đó là một trong những vấn đề đã được đưa ra thảo luận sôi nổi tại buổi tọa đàm với chủ đề “Những cuốn sách làm ô nhiễm môi trường giáo dục thanh thiếu niên - Thực trạng và Giải pháp”, do Hội xuất bản Việt Nam tổ chức vào sáng nay 21/1 ở TPHCM.