Đồng Khánh - mái trường xưa
NGUYỄN KHẮC PHÊ
"Đồng Khánh - mái trường xưa" là tên tập đặc san được phát hành tại Huế nhân kỷ niệm 75 năm ngày thành lập trường Đồng Khánh vào đầu tháng ba này.
Ảnh: internet
Trọn ba phần tư thế kỷ qua, bên bờ sông Hương có hai ngôi trường song đôi nổi tiếng - Quốc Học và Đồng Khánh, vì từ đây biết bao nhiêu là nhân vật tên tuổi của đất nước đã trưởng thành. Cũng có người chỉ nhớ đến tuổi học trò thơ mộng xưa, gọi hai trường bằng một tên chung giản dị mà cũng... tình tứ: "Trường Anh - Trường Em". Biết bao nhiêu là nụ cười và ánh mắt của các anh Quốc Học và các em trên lầu hồng Đồng Khánh đã vượt con đường nhỏ ngăn cách hai trường giao hòa vào nhau. Và không ít đôi, sau khi trưởng thành, đã nên nghĩa vợ chồng.
Có điều đáng nói là mấy chục năm qua, tuy hai trường vẫn sóng đôi bên nhau mà chỉ Quốc Học tổ chức kỷ niệm: 90 năm rồi 95 năm thành lập. Vì may mắn ngôi trường này đã từng in dấu chân người học trò lỗi lạc: Nguyễn Tất Thành. Còn Đồng Khánh thì không may vướng phải cái tên ông vua nhà Nguyễn mà sự nghiệp không lấy gì làm vẻ vang nên phải đổi tên thành trường Hai Bà Trưng. Vô hình trung mà dòng lịch sử như bị cắt rời, nếu tổ chức kỷ niệm biết lấy mốc thời gian nào và lấy tên nào đây? Có thể vì thế mà 60 năm, rồi 70 năm qua, mãi đến năm nay, Ban Liên lạc cựu học sinh Đồng Khánh mới nhất quyết kỷ niệm 75 năm thành lập trường. Sự nghiệp ông vua hay hoặc dở đã có lịch sử phán xét, cớ gì làm vướng bận việc vun đắp truyền thống một ngôi trường danh tiếng.
"Nữ sinh Đồng Khánh", những từ này đã bao năm tượng trưng cho vẻ đẹp và truyền thống văn hóa của cô gái Huế. Và không chỉ của Huế. Đã có bao thế hệ nữ thanh niên ưu tú của suốt dải đất từ Nghệ Tĩnh cho đến Phan Thiết được đào luyện và trưởng thành từ đây. Không cần thống kê và chọn lựa công phu, chỉ chợt nhớ cũng có thể lập nên một "danh sách" những nữ sinh Đồng Khánh đã trở nên các nhân vật tên tuổi mà nam giới cũng phải vì nể: Trần Thị Như Mân (vợ giáo sư Đào Duy Anh) người thay mặt nữ giáo sư và học sinh Đồng Khánh thảo bức điện gửi toàn quyền Pháp A.Varenne đòi ân xá cho nhà ái quốc Phan Bội Châu; Trần Thị Phát - Chánh văn phòng Phụ nữ Giải phóng Liên khu 5 trong chống Mỹ; Lê Thị Kinh (cháu ngoại cụ Phan Chu Trinh) - Đại sứ nước ta tại một số nước Châu Âu; Nguyệt Tú - Giám đốc Nhà Xuất bản Phụ Nữ; Nguyễn Khoa Diệu Hồng - Chủ tịch Hội Liên hiệp Phụ Nữ Hà Nội; Điềm Phùng Thị - Nhà điêu khắc ở Pháp; Cẩm Thạnh - Nhà văn; Phương Thảo - ủy viên Ban Thư ký TƯ Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam; Bà Nguyễn Đình Chi - Phó Chủ tịch Liên Minh các lực lượng Dân tộc - Dân chủ và Hòa Bình Huế thời chống Mỹ...
Danh hiệu "Nữ sinh Đồng Khánh" được nhiều người biết không chỉ vì nhiều người đã trở nên nhà cách mạng, nhà văn hóa. Nét đặc sắc của trường Đồng Khánh là đã rèn giũa, xây dựng một phong cách học tập, một nếp sống quy củ, đã đưa "nữ công gia chánh" thành môn học được xem trọng, từ đó, các nữ sinh đã được học làm vợ, làm mẹ, làm người nội trợ đảm đang của một gia đình Việt Nam. Có chị ở Hà Nội sau nửa thế kỷ vẫn còn giữ được mẫu thêu từ Đồng Khánh và nhờ đó đã mở được lớp dạy thêu lúc nghỉ hưu. Nhiều chị em, tuy xa Huế lâu năm, khi cắm một bình hoa hay dọn một bữa ăn vẫn in rõ dấu ấn của bàn tay "nữ sinh Đồng Khánh"...
Một Đồng Khánh như thế quả là chỉ có dưới mái trường xưa, chỉ còn trong kỷ niệm. Dãy lầu hồng Đồng Khánh bên những gốc phượng già còn đó, nhưng trường Hai Bà Trưng hôm nay đã bố trí học trò con trai con gái học chung. Hẳn là theo một nguyên lý giáo dục nào đó và không ít các em học sinh trường Hai Bà Trưng hôm nay cũng đã đạt thành tích học tập xuất sắc. Nhưng một ngôi trường có truyền thống đã thành một giá trị văn hóa, có nên chăng phải cứng nhắc theo nguyên lý chung mà bỏ mất nét riêng đặc sắc - điều cốt lõi làm nên mọi giá trị văn hóa?
Không ít cựu nữ sinh Đồng Khánh trở lại mái trường xưa với tâm trạng bâng khuâng tiếc nuối nề nếp học hành ngày trước, có chị đã kiến nghị tổ chức lại trường nữ riêng, chương trình giáo dục cần chú trọng đến giới tính... Vấn đề xin dành cho các nhà quản lý giáo dục trả lời. Duy có một điều an ủi, cũng có thể gọi là một niềm vui: thời gian gần đây, các lớp học "nữ công gia chánh" liên tục mở và trên "con đường học trò" bên bờ sông Hương bóng áo dài trắng dịu dàng tha thướt ngày một nhiều. Có phải đó là hình bóng của "Đồng Khánh" xưa?...
Huế, tháng 2/1992
N.K.P
(TCSH48/03&4-1992)
Tải mã QRCode
.png "Địa danh học và việc nghiên cứu địa danh các tỉnh Trung Trung Bộ")
-
TRẦN BẢO ĐỊNH
Thương nhớ chú Tư Sâm.
Phải nói ngay rằng, hồi trai trẻ, tôi không thích giới văn chương, chỉ thích giới văn nghệ. Chẳng hiểu vì sao? -
BÙI KIM CHI
Thời thiếu nữ của tôi gắn liền với Thành nội. Nơi này tôi đã sinh ra và lớn lên. Tôi yêu Thành nội. Thành nội đã đi vào cuộc đời tôi với nhiều sắc màu. -
THANH TÙNG
Kinh đô Huế cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX, bầu trời u ám của xã hội phong kiến Việt Nam lúc mãn chiều xế bóng đã phát ra tín hiệu của một vì sao NGUYỄN TẤT THÀNH. -
LÊ HUY MẬU
Anh Điềm, bấy giờ còn là Ủy viên Bộ Chính trị, Trưởng ban Tư tưởng Văn hóa TW, nhưng đã sắp nghỉ. Anh ra thăm Côn Đảo. Trong đoàn tháp tùng anh ra Côn Đảo của Tỉnh ủy Bà Rịa - Vũng Tàu có tôi. -
PHẠM HỮU THU
1.
Cuối năm 1989, tôi cùng Trần Phá Nhạc ghé 47 C Duy Tân, Quận 3 - TP. HCM thăm anh Trịnh Công Sơn. -
LGT: Hiện không nhiều tài liệu miêu tả miêu tả về đời sống, sinh hoạt văn hóa, xã hội của Huế vào thập niên 30 - 40 của thế kỷ trước. Bản dịch dưới đây là trích đoạn từ cuốn nhật kí Adieu Saigon, Au revoir Hanoi (Chào Hà Nội, tạm biệt Sài Gòn - Nhật ký kì nghỉ năm 1943) của Claudie Beaucarnot.
-
DÃ LAN NGUYỄN ĐỨC DỤ
Hồi Ký
Ba mươi tháng tư. Tôi đang dùng bữa tối cùng gia đình thì chợt nghe tivi thông báo ông Thanh Nghị chết. -
PHƯỚC VĨNH
Hình ảnh Hồ Chủ tịch là nguồn cảm hứng sáng tạo đối với nhiều nghệ sĩ tạo hình Việt Nam. -
BỬU Ý
Đinh Cường đã vĩnh biệt tất cả chúng ta! Một nghệ sĩ trong cái ý nghĩa toàn diện, cao đẹp nhất, một nghệ sĩ làm lan tỏa nghệ thuật ra chung quanh mình cho gia đình, cho bạn bè, cho cả đời sống, khiến anh trở thành tâm điểm cho những cuộc gặp mặt, những buổi hội hè. -
PHAN NGỌC MINH
1. Năm 2004, tôi triển lãm tranh tại Foyer du Vietnam - Paris, do ông Võ Văn Thận, là nhà thơ kiêm phụ trách quán bảo trợ. Tại đây tôi đã gặp gỡ được nhiều bạn bè Việt Pháp, trong không khí thân thiện ấm áp… -
PHAN NGỌC MINH
1. Năm 2004, tôi triển lãm tranh tại Foyer du Vietnam - Paris, do ông Võ Văn Thận, là nhà thơ kiêm phụ trách quán bảo trợ. Tại đây tôi đã gặp gỡ được nhiều bạn bè Việt Pháp, trong không khí thân thiện ấm áp… -
VÕ SƠN TRUNG
Trong gần một thế kỷ qua, bạn đọc Việt Nam đã tiếp cận khá nhiều tác phẩm của đại thi hào Ấn Độ Rabindranath Tagore, trong đó có hàng chục tập thơ, truyện ngắn, tiểu thuyết, kịch nói, tiểu luận, và thậm chí cả hồi ký của thi hào… -
Lần đầu nói chuyện trực tiếp với họa sĩ Đinh Cường tại xe cà phê Tôn trước nhà thờ Tôn Nhân Phủ ở Thành Nội, tôi: “Thưa thầy!” Anh khoát tay: “Úi dà, bày đặt. Chỗ bạn bè anh em với nhau cả, thầy bà chi nghe đỗ mệt!”
-
TRẦN NGUYỄN KHÁNH PHONG
Thật vui mừng và xúc động khi cầm trên tay tập sách Rừng hát của cố nhạc sĩ Trương Minh Phương do gia đình tặng. Tuyển tập dày 1.328 trang, chia làm 4 phần, tập hợp những sáng tác, nghiên cứu văn học nghệ thuật trong cuộc đời của nhạc sĩ. -
VÕ TRIỀU SƠN
Ngay sau Lễ Quốc khánh 2/9/1945 ra mắt nhà nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, công cuộc kiến thiết đất nước được bắt đầu, trong đó có văn hóa. -
VÕ TRIỀU SƠN
Ngay sau Lễ Quốc khánh 2/9/1945 ra mắt nhà nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, công cuộc kiến thiết đất nước được bắt đầu, trong đó có văn hóa. Những ngày tháng đầu tiên của các hoạt động văn hóa nghệ thuật dưới chính thể Việt Nam mới diễn ra thật sôi nổi. Sau đây là lược thuật một số hoạt động trong mùa đông 1945, cách đây tròn 70 năm. -
LỮ QUỲNH
"Vì tôi là người Huế và đã một thời tuổi trẻ nặng nợ với sông Hương suốt những mùa hè nóng bức ngủ đò nên tôi nhìn sông Hương luôn luôn với đôi mắt của người bạn.
-
Sáng ngày 27-11-2015 tôi đến nghĩa trang Père Lachaise để tiễn anh đến nơi yên nghỉ cuối cùng, sau khi hỏa táng, anh sẽ nằm trong ngôi mộ gia đình, đây cũng là nơi nhạc sĩ Chopin yên giấc ngàn thu nhưng trái tim thì trở về quê hương Ba Lan. Nguyễn Thiên Đạo cũng thế anh nằm ở Paris nhưng trái tim và tâm hồn anh từ lúc sống đến lúc chết luôn luôn hướng về Việt Nam.
-
HOÀI MỤC
Vừa giải phóng xong ba tôi đưa cả gia đình từ thành phố về quê. Cuộc sống vất vả nhưng quá nhiều cái mới lạ nên đầu óc con nít của tôi khi mô cũng thấy háo hức. -
NGUYỄN KHẮC VIỆN
Trích hồi ký
- 75 rồi đấy, ông ơi! Viết hồi ký đi. Chuối chín cây rụng lúc nào không biết đấy!
.png)
.png)
