Dịch thuật thời đại 4.0 - Vẫn cần dịch giả giỏi
Nhờ sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ, các phần mềm dịch thuật miễn phí và có phí ra đời ngày càng nhiều, hỗ trợ tích cực cho quá trình chuyển ngữ. Tuy nhiên, vai trò của dịch giả vẫn không thể thay thế, đặc biệt trong lĩnh vực xuất bản.
Người chuyển ngữ đóng vai trò quyết định chất lượng tác phẩm dịch - Ảnh: vovworld.vn
Phần mềm chỉ là công cụ
Không thể phủ nhận những tác động tích cực của công nghệ đến ngành dịch thuật khi hỗ trợ dịch nhanh hơn, tiết kiệm thời gian và công sức bằng một số công cụ hỗ trợ tích hợp nhiều ngôn ngữ. Công nghệ đã tạo ra sự khác biệt hoàn toàn so với dịch thuật truyền thống, khi tài liệu, ngôn ngữ phải lưu trữ bằng ghi chép thông thường hoặc bằng máy tính thủ công lúc chưa có phần mềm chuyên môn, thậm chí dựa vào trí nhớ của người dịch. Ngày nay, sử dụng phần mềm hỗ trợ, người dịch không phải gõ nội dung giống nhau lần thứ 2 bởi các phần mềm có bộ nhớ lưu lại. Khi được kế thừa từ bộ nhớ, nhiều nội dung, từ ngữ chuyên ngành sẽ được dịch tự động, đồng thời chúng cũng tạo ra tài nguyên dịch thuật dồi dào, liên tục cập nhật.
Chia sẻ tại workshop trực tuyến “Hướng đi cho ngành dịch thuật trong thời đại 4.0” cuối tuần qua, dịch giả Lê Vân, người có 20 năm kinh nghiệm hoạt động trong lĩnh vực dịch thuật, cho rằng: Công nghệ tác động nhiều tới công việc của người làm dịch thuật, đặc biệt là với các ngôn ngữ thông dụng như tiếng Anh. Người dịch phụ đề phim không thể thiếu phần mềm làm phụ đề, phần mềm dịch máy hỗ trợ cho công việc của nhóm làm việc có thể thống nhất về thuật ngữ, các khối tài liệu lớn có thể nhất quán văn phong. Ứng dụng công nghệ cũng hỗ trợ người dịch tìm kiếm và đánh giá thông tin... Tuy nhiên, máy móc hiện đại đến đâu cũng chỉ là công cụ, con người vẫn giữ vai trò trung tâm của quá trình dịch thuật.
Còn theo ThS. Lê Huy Hoàng, giảng viên Khoa tiếng Trung Quốc, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2, ứng dụng công nghệ đã len lỏi sâu, thậm chí chi phối nhiều hoạt động, trong lĩnh vực xuất bản, dịch thuật cũng vậy. Các công cụ đang phát triển có thể giúp việc chuyển ngữ dễ dàng hơn. Tuy nhiên, dịch thuật là một công việc hết sức con người. Từng dịch nhiều sách khoa học thường thức, tác phẩm văn học... ThS. Lê Huy Hoàng cho biết: “Tôi không sử dụng phần mềm để dịch sách, vì sau khi dùng bản dịch của trí tuệ nhân tạo (AI), dù câu ngắn hay đoạn dài, tôi phải biên tập và công sức bỏ ra còn vất vả hơn tự dịch từ đầu. Nhưng tôi hay sử dụng dịch tự động trong việc khác, như đọc tài liệu những ngôn ngữ mình chưa biết”.
Dù phần mềm dịch thuật ngày càng hoàn thiện, máy móc không thể một sớm một chiều thay thế con người. “Trí tuệ nhân tạo đang cố gắng mô phỏng lại ngôn ngữ tự nhiên của loài người, nhưng vấn đề là loài người còn chưa hiểu biết hết về cơ chế ngôn ngữ của não bộ, mà khi chưa hiểu hết thì không thể làm ra một trí tuệ nhân tạo mô phỏng hoàn toàn ngôn ngữ ấy... Tôi tin rằng trong 10 năm tới, trí tuệ nhân tạo chưa tiến kịp trong lĩnh vực này, trừ khi có bước tiến lớn về ngành khoa học thần kinh và nghiên cứu não bộ” - ThS. Lê Huy Hoàng nhận định.
Săn tìm dịch giả giỏi
Có công nghệ trợ giúp, nhưng người làm công việc dịch thuật ngày nay vẫn đối mặt với những áp lực không nhỏ. Theo ThS. Lê Huy Hoàng, nếu so với dịch giả đầu thế kỷ XX, gồm dịch giả tiếng Pháp và chữ Hán, trình độ của họ cao, nhưng xem xét bản dịch với nguyên tác, nhiều tác phẩm được lược dịch, nhiều câu chữ dịch giả sửa theo ý của mình (dù không phải họ không biết nghĩa chính xác của từ). Dịch giả hiện tại thường ít khi lược dịch, sửa câu chữ lệch quá nhiều so với bản gốc.
Sản phẩm của ngành dịch thuật nhiều, nhu cầu trong lĩnh vực dịch thuật ở Việt Nam khá lớn, các đơn vị xuất bản vẫn săn tìm dịch giả giỏi, bởi có nhiều tác phẩm tốt của thế giới độc giả Việt chưa tiếp cận được.
Hơn thế, những năm gần đây, vẫn có một số cuốn sách khi ra mắt bị đánh giá chất lượng không tốt, thậm chí gọi là “thảm họa” dịch thuật. Cũng có người dùng phần mềm dịch một số tác phẩm ăn khách của nước ngoài đưa lên internet, không chỉn chu về câu từ, chuẩn xác về nội dung, không có trách nhiệm với bản dịch...
Những người trong nghề cho rằng, để mang lại những tác phẩm dịch chất lượng, người dịch phải có kỹ năng ngôn ngữ gồm cả 2 ngôn ngữ nguồn và ngôn ngữ đích, hiểu biết về chuyên môn. Những người học chuyên ngành ngoại ngữ, phần ngoại ngữ có thể tương đối ổn, nhưng tiếng Việt lại không được quan tâm trau dồi.
Mỗi cuốn sách được chuyển ngữ, ấn hành sẽ đến tay nhiều bạn đọc. Trình độ ngoại ngữ của công chúng ngày càng cao, có điều kiện so sánh bản gốc - bản dịch, nên dịch giả hiện nay càng có áp lực hơn trong việc chuyển ngữ chính xác, làm vừa lòng và tôn trọng người đọc. Theo dịch giả Lê Vân, người chuyển ngữ cũng có áp lực về sự hiểu biết trong lĩnh vực chuyển ngữ. Nếu phạm vi nhận thức còn giới hạn, việc dịch sẽ không thể chuẩn xác. Do đó, sự tò mò về tri thức, liên tục mở rộng kiến thức nền, biết cách tìm và đánh giá thông tin, luôn nghi ngờ trước những từ dù quen nhưng có thể mang nghĩa khác khi đặt trong bối cảnh lạ, cẩn trọng và dành hết tâm sức khi chuyển ngữ tác phẩm... vẫn được coi là những phẩm chất quan trọng của dịch giả thời hiện đại.
Tải mã QRCode
.png "Địa danh học và việc nghiên cứu địa danh các tỉnh Trung Trung Bộ")
-
Sau khi đắc quả A-la-hán, Tôn giả Mục-kiền-liên vận thần thông đi khắp các cõi tìm người mẹ đã khuất. Thấy mẹ đang chịu đói khát khổ sở trong kiếp ngạ quỷ, Ngài đau lòng vô cùng, vội dâng lên mẹ bát cơm. Lòng bỏn sẻn tham lam chưa dứt, bà sợ chúng ma cướp giật nên đưa tay che bát cơm. Nhưng cơm đã hóa thành lửa đỏ!
-
Tại nhiều trường học trên địa bàn TP Hồ Chí Minh, sự nghèo nàn về đầu sách, không gian đọc khiến nhiều học sinh (HS) không có hứng thú đến thư viện. Cộng với sự phát triển các thiết bị công nghệ số, càng khiến các em hờ hững với tài nguyên sách.
-
Chiều ngày 24/7, một người bạn gửi tin nhắn qua zalo thông báo việc thành phố Đà Nẵng mới phát hiện một người nhiễm Covid trong cộng đồng. Tôi bán tín bán nghi và cũng thầm hy vọng đó là tin giả. Mặc dù những tin nhắn giả đã được hạn chế rất nhiều từ khi bùng phát dịch lần 1 nhưng việc tin lan truyền trên mạng cũng chưa chắc đã là đúng.
-
Những khó khăn từ đợt dịch Covid-19 hồi đầu năm còn chưa kịp khắc phục, ngành xuất bản trong nước đang phải đối diện với đợt dịch tái bùng phát. Giải pháp nào cho ngành xuất bản trong giai đoạn hiện nay?
-
Thị trường tổ chức biểu diễn cải lương tại TPHCM những năm gần đây sôi động hẳn vì sự xuất hiện của nhiều đơn vị xã hội hóa cùng Nhà hát Cải lương Trần Hữu Trang dàn dựng nhiều chương trình, vở diễn, thu hút được sự quan tâm của khán giả mộ điệu.
-
Covid-19 là gì? Nếu có người hỏi tôi câu ấy, tôi sẽ trả lời là chấp nhận và thích nghi.
-
Nhan Hồi là đệ tử giỏi của Khổng Tử. Một lần đang khi Nhan Hồi nấu cơm trong bếp, Khổng Tử đi ngang qua, ông nhìn thấy Nhan Hồi múc cơm ăn vụng.
-
Đại dịch Corona đang tác hại một cách khủng khiếp. Từ mức tử vong 3.331 tại Trung Quốc vào đầu tháng 4-2020, theo thống kê chính thức, chỉ sau một thời gian ngắn - tính đến ngày 29-4-2020 - con số này đã vọt lên 217.596 người tử vong; tổng số ca nhiễm tăng đến 3.134.199 người (1).
-
Tương truyền, trong văn hóa Việt Nam xưa, khi gặp nhau, chào nhau các cụ ta thường úp hai bàn tay vào nhau nắm chặt và xá người đối diện. Còn cái “vụ bắt tay” mà chúng ta thường thấy lâu nay là chỉ có từ khi thực dân Pháp đô hộ nước ta(!)
-
VŨ NHIÊN
Những ngày giáp Tết, giữa rộn ràng bánh mứt, chợ hoa, giữa những cơn mưa phùn nhè nhẹ và chút gió xuân hây hẩy gợn mình, đây đó trên mặt báo đã có những tin tức về loại dịch mới khi ấy gọi là Corona bùng phát ở thành phố Vũ Hán, Trung Quốc. -
Người Bhutan không làm việc kiếm tiền suốt cả ngày. Đủ sống là được rồi. Họ dành nhiều thời gian rảnh để tận hưởng các niềm vui khác trong cuộc sống…
-
Lại một mùa Phật đản trở về trên quê hương chúng ta trong bối cảnh tín đồ sẽ có thể không đến chùa dự các lễ kính mừng ngày Đản sinh của Đức Thế Tôn, ngày Vesak Liên Hiệp Quốc - sự kiện văn hóa tâm linh của nhân loại, vì ảnh hưởng của đại dịch Covid-19…
-
Trong một lần xem bộ phim Cuộc đời Đức Phật, tôi còn nhớ loáng thoáng lời Ngài dạy rằng “nhìn vào trong một chiếc lá bồ-đề mà thấy được mặt trăng, mặt trời…”.
-
Ngày thứ 4 của hai tuần triệt để ở nhà “stay home” thế giới bên ngoài hầu như sa mạc...
-
Cảm ơn bạn đã hỏi thêm câu mình nói hôm trước: Thời buổi “Cô-vi 19” hoành hành khắp thế giới này, thì với những người đã có “tuổi hơi cứng” như tụi mình nên thực hành các hạnh Độc cư, Thiền định, Kham nhẫn, Tri túc mà Phật đã dạy từ hơn hai ngàn sáu trăm năm trước để có một nếp sống An Lạc và Hạnh Phúc.
-
Khi tác giả viết những dòng này, đại dịch Corona đang tiếp diễn khốc liệt trên thế giới. Châu Âu đang ở cao điểm của dịch bệnh, số tử vong tại Ý đã cao hơn so với Trung Quốc.
-
Đọc “Hồn Trương Ba, da hàng thịt”, nhiều người thích đi tìm xung đột, đi tìm bài học thời sự, đi tìm bài học có tính dự báo và vô số những bài học giá trị khác.
-
Việt Nam có một khối lượng đồ sộ các di sản đa dạng và phong phú. Tuy nhiên, công tác quản lý di sản ở Việt Nam hiện nay còn nhiều bất cập.
-
Khắp mọi nơi trên thế giới, các sự kiện văn hóa đang bị hủy bỏ vì dịch coronavirus. Một số phòng hòa nhạc đang cố gắng chống chọi lại xu hướng này bằng cách vẫn tiếp tục biểu diễn trong khán phòng trống khán giả và chia sẻ buổi hòa nhạc trực tuyến.
-
Nhiều phụ huynh lo lắng giá sách giáo khoa sẽ tăng khi thực hiện chủ trương xã hội hóa. Mới đây, Bộ Giáo dục và Đào tạo yêu cầu giá sách giáo khoa trong chương trình giáo dục phổ thông mới không vượt giá sách hiện hành. Điều này mang lại niềm vui cho phụ huynh nhưng lại khiến các nhà xuất bản “đứng ngồi không yên”. Trước tình hình này, có ý kiến đề xuất Bộ Giáo dục và Đào tạo thành lập hội đồng thẩm định giá sách.
.png)
.png)
