Có những món không nên ăn ở xứ Huế mộng mơ
HOÀNG PHỦ NGỌC PHAN
Ở Huế có nhiều món ngon nổi tiếng như bún bò, cơm hến, dấm nuốt, bánh khoái, bèo, nậm, lọc… điều này đã được nói nhiều. Nhưng còn nhiều chuyện có thể bạn không để ý lắm.
Ảnh: internet
Giả sử bạn vào nhà một cô bạn gái, bị con chó trong nhà sủa dữ quá. Cô bạn đó một mặt la chó, một mặt hỏi bạn nửa đùa nửa thật: - Bộ mới ăn thịt chó hay sao mà nó sủa dữ vậy?
Hỏi như thế là có ý cho rằng ăn thịt chó là điều không tốt. Nếu các cô gái Huế biết bạn trai của họ là loại người ăn thịt chó thì chắc là bạn ấy sẽ bị trừ điểm hạnh kiểm. Một ông thầy tu ăn thịt cá thì gọi là ngã mặn. Nhưng nếu sư ăn đến thịt chó - như Lỗ Trí Thâm trong truyện Thủy Hử chẳng hạn - thì thuộc đẳng cấp sư hổ mang. Thực ra ở Huế vẫn có người ăn thịt chó và cũng có nhà bị mất chó. Những người ăn thịt chó thường bị liệt vào hạng người không đàng hoàng đứng đắn. Ngay những người này có muốn ăn cũng tổ chức bữa nhậu một cách hạn chế. Không thể treo bảng hiệu “cầy tơ, cờ tây” hay bày bán thịt chó công khai bên đường như ở chợ ông Tạ trong thành phố Hồ Chí Minh. Nhà nào có nhiều chó con, ai xin thì cho chứ không bán. Ở Huế chưa thấy ai làm giàu nhờ nghề bán chó hay bán thịt chó. Hơn 80% gia đình đồng bào ở Huế có truyền thống văn hóa Phật giáo. Người ăn thịt chó rồi thì cảm thấy mình không được “tinh tấn”, không dám vào chùa lễ Phật. Theo tôi, nếu không phải khó khăn thiếu thốn quá thì đừng nói là ở Huế mà bất luận ở đâu cũng không nên ăn thịt chó. Chó là một con vật rất thông minh, tình cảm và trung thành với người. Dầu là con chó của người ăn mày cũng không vì chủ mình nghèo quá mà bỏ đi theo chủ khác. Ấy vậy mà con người trở mặt ăn thịt nó thì nói thật, mắc cỡ với tụi nó quá. Ngoài ra còn vấn đề vệ sinh thực phẩm. Có lần con chó nhà tôi bị bệnh “ca rê” (tiêu ra máu) mà chết, phải ném vào bô rác. Tôi vừa quay lưng đi đã thấy mấy người bụi đời nằm ở lề đường đến nhặt xác con chó đem đi. Sáng hôm sau thấy họ bày bán một rổ thịt chó bên lề đường. Ai bảo đảm trong các quán cầy tơ không có những con chó chết bị làm thịt theo kiểu đó?
Người Huế không chỉ kiêng ăn thịt chó mà còn kiêng nhiều thứ khác. Họ không ăn thịt trâu vì cho rằng thịt trâu “mát” hơn thịt bò. Không hiểu “mát” là sao và “mát” thì có gì không tốt? Không ăn thịt mèo vì thịt mèo “rủi”, ăn vào sẽ gặp chuyện bất lợi. Không ăn cá chép vì theo truyền thuyết, cá chép có thể vượt vũ môn để hóa rồng. Không ăn thịt rùa, ba ba vì nghe lời đồn rằng sau khi ăn thịt rùa, ba ba - trong vòng 3 tháng, lỡ ăn thêm rau sam thì thịt rùa sẽ sống lại trong bụng. Không ăn ếch vì khi làm thịt, hễ chặt đầu thì con ếch chắp hai tay lạy ngó thật tội nghiệp. Các loại cá rô, cá trê, cá lóc ngày thường thì ăn được nhưng ngày rằm nếu mua thì để thả lại xuống sông gọi là phóng sanh. Con lươn thì ăn được nhưng các bà đi chợ chỉ mua những con lươn cúi đầu. Con nào ngóc đầu lên như con rắn thì bị nghi là “lươn ngộ” (ngộ tức là ngộ độc) có nọc độc như nọc rắn, dĩ nhiên rắn là không nên ăn. Đặc biệt có giống rắn đầu đen cổ đỏ, thuộc loại rắn hiền, không có độc, gọi là rắn học trò. Xứ Huế rất trọng việc học và quý học trò nên cả loại rắn mang tên học trò cũng được “cưng”. Nếu gặp rắn học trò bò vào nhà thì chỉ lấy cây chổi đuổi ra chứ không bao giờ đánh đập. Cóc, nhái, chuột cũng không ăn vì gớm guốc.
Có nhiều thứ bị kiêng cữ do những kiến thức khoa học rất mơ hồ, chưa hề được kiểm chứng. Khi đau bụng không uống sâm vì có câu “Đau bụng uống nhân sâm tắc tử”. Không ăn hành (loại hành ta, củ đỏ) cùng với mật ong vì cho rằng mật ong ăn chung với hành thì chết. Tôi thường ăn bánh mì với cá hộp cùng hành ta xắt mỏng ngâm dấm, ăn xong uống một ly sữa pha mật ong vào buổi sáng. Như thế mật ong và hành ta cùng nằm chung trong bao tử. Ấy thế mà đâu có chết. Tương tự như thế, không biết dựa vào đâu mà họ cho rằng ăn khoai từ bị phong (bệnh cùi). Khi trong người có mụn nhọt làm mủ, nhiều người kiêng ăn những thứ có chất bột trắng như xôi, khoai mì, cho rằng những thứ này làm mủ sinh ra nhiều hơn. Sự thực cái chất mủ trắng trong mụt nhọt, vết thương là xác của bạch huyết cầu, đâu có liên quan gì với màu trắng của tinh bột trong xôi và khoai mì?
Ngoài ra còn có một danh mục kiêng cữ khác do tâm lý mê tín dị đoan. Học trò đi thi không ăn trứng gà, trứng vịt vì sợ điểm 0. Không ăn canh bí, canh mít vì sợ bí, làm bài không được, không ăn chuối vì sợ đạp vỏ chuối thi trượt. Tốt nhất là nên ăn các thứ có chữ “đậu”, hoặc ăn bún để làm bài suôn sẻ. Con gái thì dị ứng với món canh bầu vì ám ảnh của cái sự mang bầu. Còn đàn bà có bầu thì không ăn những thứ có cặp dính nhau như bánh giầy, giò chéo quảy và nhất là những trái chuối dính nhau vì sợ đẻ sinh đôi.
Sau này tôi có dịp đi đây đi đó nhiều nơi, trải qua nhiều cảnh sống thiếu thốn khắc nghiệt trong lao tù hay trong bưng biền, rừng núi. Lúc ấy mình không có điều kiện lựa chọn, miễn có thứ gì ăn đỡ đói là quý rồi. Với kinh nghiệm của một người tạp thực như tôi thì những món như rắn, cóc, ếch, nhái, chuột đồng… không những ăn được mà nếu biết chế biến cũng thành món ngon. Tuy vậy hễ về Huế thì cũng phải nhập gia tùy tục, đâu dám bạ chi ăn nấy.
Nói tới văn hóa ẩm thực, người ta thường bàn về những món ngon, nên ăn. Theo tôi cả những món thuộc hệ thống kiêng cữ không nên ăn nói trên cũng thuộc phạm trù văn hóa ẩm thực mang đậm nét nhân văn của xứ Huế. Sự kiêng cữ ấy tất nhiên có cái hay cái dở nhưng rất gần gũi với câu tục ngữ: “Ăn để mà sống chứ không phải sống để mà ăn”.
H.P.N.P
(SH288/02-13)
Tải mã QRCode
.png "Địa danh học và việc nghiên cứu địa danh các tỉnh Trung Trung Bộ")
-
NGUYỄN HỮU ĐÍNHMột nhà văn tên tuổi địa phương - địa phương nhưng kiêm cả Trung ương - đã say sưa mô tả con sông Hương, với một đầu đề trớ trêu và duyên dáng: “Ai đã đặt tên cho dòng sông?” Trớ trêu và duyên dáng hơn nữa là nêu lên câu hỏi mà không chịu trả lời.
-
THÁI DOÃN LONGKính tặng thầy: Cao Xuân Hưởng, Nguyễn Trực Luyện và H.N
-
VÂN LONGHuế đã vào tôi từ thuở thiếu thời qua hai câu thơ của Nam Trân: Thuyền nan đủng đỉnh sau hàng phượng Cô gái Kim Luông yểu điệu chèo
-
PHAN THUẬN ANCó một bãi đất trống nằm giữa Ngọ Môn và Kỳ Đài. Nói chính xác hơn, không gian ấy được giới hạn bởi đường 23 tháng 8 ở phía bắc, chân tường Kinh thành ở phía nam, con đường ngắn sau cửa Thể Nhân (thường gọi là cửa Ngăn) ở phía đông và con đường ngắn sau cửa Quảng Đức ở phía tây. Chiều bắc nam của nó rộng gần 125m và chiều đông tây dài khoảng 360m.
-
HỒ VĨNHTôi đứng trên sân thượng Sài Gòn- Morin Huế, nhìn lên phía Tây thành phố trong buổi chiều tà le lói vài tia nắng trên các tán lá rất cao. Nhìn về phía Bắc sông Hương, Thành nội cổ kính chìm trong cây xanh.
-
NGUYỄN THANH HÙNGTôi chưa biết Huế nên buồn vì bỏ qua một vẻ đẹp. Buồn vì mãi mãi không thể chiêm ngưỡng cố đô của đất nước một thời ngang ngửa. Một khoảng trống văn hóa về cổ vật kiến trúc nguyên vẹn của tịnh đô Huế không thể lấp đầy trong tôi, luôn tin tưởng vào sự hữu linh của vạn vật.
-
NGUYỄN TRỌNG HUẤN(Nhân xem “Huế - đất mẹ của tôi” sách ảnh của Đào Hoa Nữ. Nhớ Huế, suy ngẫm và…. cảm nhận)
-
TRƯƠNG THỊ THUYẾT1. Huế không chỉ nổi tiếng là một thành phố đẹp, nên thơ với những danh lam thắng cảnh như sông Hương, núi Ngự, chùa Thiên Mụ và những lăng tẩm cổ kính...mà còn được du khách biết đến bởi những nghề truyền thống của mình.
-
LÊ THỊ KIỀU HẠNHHiếm có một vùng đất nào trên thế giới mà con người đã tạo ra một bản sắc văn hóa độc đáo như kiểu nhà vườn Huế.
-
DĨNH QUỐC ANHLăng tẩm Huế là một trong những thành tựu rực rỡ bậc nhất của kiến trúc văn hóa cổ Việt Nam. Ngoài 8 lăng chính của các vua Gia Long, Minh Mạng,Thiệu Trị, Tự Đức, Dục Đức, Kiến Phúc, Đồng Khánh, Khải Định, còn có đến hàng ngàn ngôi mộ tồn tại qua nhiều thế kỷ của các bậc danh nhân văn hóa, người có công với đất nước.
-
LÊ VIẾT XUÂNCó thể nói, so với các Bảo tàng và Di tích lưu niệm Chủ tịch Hồ Chí Minh toàn quốc, thì Bảo tàng Hồ Chí Minh Thừa Thiên - Huế có một vị trí quan trọng, sau khu Di tích Kim Liên (Nghệ An), khu Di tích Pác-Bó (Cao Bằng), khu Di tích Phủ Chủ tịch và Bảo tàng Hồ Chí Minh Hà Nội.
-
BẢO ĐÀN 1. Đặt vấn đề1.1. Như một sự ngẫu nhiên của lịch sử, xứ Huế - từ vùng đất biên viễn quốc gia trong nhiều thế kỷ, trở thành thủ phủ của vùng miền và là kinh đô của một quốc gia thống nhất sau đó. Đây chính là nền tảng thuận lợi để vùng đất này hội tụ, quy tập cho mình một hệ thống làng nghề thủ công, cần thiết cho sự tồn tại và làm tròn vai trò của một vùng trung tâm.
-
BỬU Ý28 Tháng Hai lại về, gợi nhớ về sinh nhật của Trịnh Công Sơn. Vào thời điểm này, bạn bè Trịnh Công Sơn ở Huế và Hội Liên hiệp Văn học Nghệ thuật Thừa Thiên Huế đang chuẩn bị cho Nhà lưu niệm Trịnh Công Sơn theo chủ trương của UBND tỉnh và mong muốn của những người yêu mến nhạc sĩ tài hoa này.Sông Hương xin giới thiệu bài viết của Bửu Ý- người bạn rất gắn bó với Trịnh Công Sơn - như một gợi ý mời gọi bạn bè cùng góp ý để sớm hình thành ý nguyện này.
-
THANH TÙNGNhững dịp lễ hội, những chiều hè gió lộng và đẹp trời, trên bầu trời cố đô Huế rực rỡ đủ sắc màu của những cánh diều mượt mà trong hình dáng các loài chim, thú: long, lân, ly, phụng, công, bướm, quạ. Đặc sắc nhất thì diều đại bàng cứu công chua, diều bướm đốt pháo, diều Tôn Ngộ Không...
-
NGUYỄN QUANG HÀCả khung trời hồng dần lên. Sóng Tam Giang lấp lánh hồng. Con thuyền của chúng tôi như rẽ bình minh đi thẳng đến mặt trời. Bầy chim trời đang ăn trên mặt phá, gặp động, chúng rào rào vỗ cánh vù bay lên, rợp trời, như một đám mây, rồi lại rào rào hạ cánh đáp xuống phía phá bên kia.
-
TRƯƠNG THỊ THUYẾTĂn là một biểu hiện của văn hóa. Nghiên cứu nhóm từ chỉ cách ăn uống, chỉ các món ăn của Huế là tìm ra những nét riêng biệt trong sắc thái văn hóa Huế.
-
THANH TÙNGVăn hoá tâm linh là một loại hình văn hoá tinh thần đặc thù của nhiều dân tộc trên thế giới. Với người Việt, từ xưa đến nay văn hóa tâm linh thể hiện ở tình cảm linh thiêng, ở niềm tin và sự tri ân của mọi người đối với những người thân đã mất, niềm tin của cả cộng đồng đối với những vị anh hùng, các bậc tiền bối đã có công lao xây dựng, bảo vệ đất nước; các vị tiền hiền được tôn làm Thần - Thánh, Thành hoàng; thể hiện sự kính trọng và cầu mong sự che chở của các vị thiên thần v.v…
-
TRẦN HÀ TRUNGCứ mỗi lần nghe tiếng trống vang khắp nước, nhất là ở Đống Đa lịch sử (mồng năm tháng giêng) lòng tôi rộn ràng từ những ngày bé nhỏ.
-
HỒ VĨNH Phóng sựTôi đứng trên nhà bia lăng Minh Mạng thì nghe kiến trúc sư Kazimierz Kwiatkowski (Kazik) đột ngột qua đời vì bệnh tim. Tôi bàng hoàng lặng người trong giây lát rồi đạp xe về Thế Miếu nơi công trình Kazik đang trùng tu.
-
TÔN NỮ NGHI TRINHNói đến lối ăn Huế người ta nghĩ ngay đến cung cách ăn uống trong cung đình, vì Huế đã từng là thủ phủ của Đàng Trong từ thế kỷ XVII rồi trở thành kinh đô của cả nước từ thế kỷ XIX. Ngần nấy thế kỷ cũng đủ cho Huế trở thành một trung tâm chính trị và văn hóa, trong đó văn hóa ẩm thực giữ một vị trí quan trọng, mà những món ăn trong cung đình là sự chọn lựa tối ưu.
.png)
.png)
