Azit Nêxin - Những người thích đùa

09:39 04/09/2008

HOÀNG KIM ĐÁNGÔng nhà văn Thổ Nhĩ Kỳ này là một trong những nhà văn châm biếm đứng hàng đầu thế giới. Hai mươi năm trước, ông đã đến Việt . Sở dĩ tôi khẳng định chắc chắn như vậy, bởi tôi có trong tay dòng bút tích ghi rõ năm tháng và chữ ký của tác giả; thậm chí còn chụp ảnh kỷ niệm với ông nữa. Tấm ảnh ấy, những dòng bút tích ấy, hiện còn lưu giữ trong cuốn truyện "NHỮNG NGƯỜI THÍCH ĐÙA", sách đó Nhà xuất bản Tác Phẩm Mới của Hội Nhà văn Việt Nam xuất bản lần thứ nhất.

Những người thích đùa phát hành lần đầu tại Việt , được in với số lượng lớn: 20.100 cuốn, khổ sách 13 x 19, in trong tháng 7/1982. Bìa do họa sĩ Lê Huy Văn (hiện đang là Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Mỹ thuật Công nghiệp Việt ) trình bầy. Các dịch giả: Thái Hà, Đức Mẫn và Ngọc Bằng chọn dịch từ các bản tiếng Nga và tiếng Pháp. Trước khi "Những người thích đùa" sang Việt đã được xuất bản và tái xuất bản đến hàng trăm lần. Tính đến năm 1982 riêng ở nước Thổ đã có 87 lần tái xuất bản. Ở I.Răng: 38 lần, Ở Liên Xô: 10 lần... Không biết ai là người viết lời giới thiệu, thật ngắn mà hàm xúc; lại sớm có đầu óc "Makettinh" đến thế. Hơn hai vạn cuốn sách tung ra thị trường trong một thời gian ngắn mà đã bán hết veo! May mà tôi cũng nhanh tay "thủ" được một cuốn, hiện được lưu giữ trong Tủ sách gia đình. Thời điểm ấy tôi đang làm phóng viên, biên tập viên của Tuần báo Văn Nghệ (Hội Nhà văn Việt Nam), được Nhà xuất bản Tác phẩm mới mời sang chụp ảnh cho cuộc gặp gỡ giữa tác giả Nêxin với Nhà xuất bản. Hồi đó Ban chấp hành Hội Nhà văn Việt "tầm cỡ" lắm, toàn là những bậc đại gia văn sĩ. Ông Nguyễn Đình Thi là Tổng Thư ký hội. Ban Thư ký, Ban Chấp hành như: Tô Hoài, Bùi Hiển, Chế Lan Viên, Nguyễn Khải, Hữu Mai, Nguyên Ngọc, Nguyễn Văn Bổng, Nông Quốc Chấn, Vũ Tú ... Nhà văn Vũ Tú khi ấy được cử làm Giám đốc Nhà xuất bản Tác phẩm mới, là người chủ trì trong cuộc tiếp hôm ấy (1). Cùng dự có các anh Nguyễn Kiêm (Nhà văn, Phó giám đốc), nhà thơ Ngô Văn Phú (sau này là Giám đốc NXB), các biên tập viên như Xuân Tùng, Lại Nguyên Ân, Xuân Quỳnh. Dịch giả có các anh Thái Hà và Đức Mẫn.
Theo suy nghĩ của tôi: Trong sự kiện này người chụp ảnh muốn có ảnh chân dung tốt, ảnh thời sự tốt là phải ngồi im, tập trung quan sát đối tượng, sự kiện; không được rời mắt từng cử chỉ của đôi tay, ánh mắt, cái đầu đối tượng đang hoạt động. Song, muốn "bắt" được "cái thần" vào khuôn hình, đích thực chân dung của đối tượng, tôi đã phải đọc đi đọc lại cuốn "Những người thích đùa" để tìm chi tiết; có thể qua cuộc tiếp xúc, dù chỉ là ngoại hình nhưng cũng phải biểu hiện được ngôn ngữ nội tâm. Với Nêxin, theo tôi đó là ánh mắt hóm hỉnh, cái chất hài hài nơi cửa miệng. Riêng điều này, nhà thơ Xuân Quỳnh là có khả năng và sở trường "móc" được "gan ruột" ông Nêxin biểu hiện ra bên ngoài để mà tôi có cơ hội "tóm" được vào khuôn hình máy ảnh. Tôi đã thoả thuận ngầm với Xuân Quỳnh từ trước khi diễn ra cuộc đón tiếp. Nhà thơ Xuân Quỳnh nhận lời nhưng với điều kiện: "Anh phải chụp cho Quỳnh một kiểu kỷ niệm với ông Nêxin đấy!". "Được lắm, điều này đâu có khó khăn gì!!
Có người nói với tôi "phong" cho ông Nêxin là nhà văn châm biếm cỡ hàng đầu thế giới là chủ quan và hơi quá! Xin thưa rằng: nhà văn, nhà thơ chấm biếm có biệt tài trên thế giới cũng nhiều và cũng có những quốc gia thường xuyên đứng ra tổ chức những cuộc thi tầm cỡ thế giới, tuyển chọn ra những tác phẩm tác giả ưu tú nhất để tặng giải. Tác phẩm của Nêxin dự thi thường đạt những giải cao. Năm 1956, tại Hội nghị quốc tế lần thứ 9 các nhà văn chấm biếm thế giới họp tại Ý, Nêxin được tặng giải thưởng "Cành cọ vàng" cho truyện ngắn "TÊN HĂM ĐI BIÊT HIÊU "CON VOI" ĐÃ BỊ BẮT NHƯ THẾ NÀO"? Năm sau, ông lại được tặng "Cành cọ vàng" cho truyện ngắn "BỮA TIÊC NHÂN DỊP ĐẶT CÁI CHẢO MỚI". Năm 1966, Hội nghị quốc tế các nhà văn châm biếm họp tại Bungari, ông cũng được tặng giải thưởng cao nhất - giải "Con nhím vàng" cho truyện ngắn "NGHĨA VỤ ĐỐI VỚI TỔ QUỐC". Hai năm sau, trong cuộc thi "Nụ cười 68" tại Liên Xô cũ, AZít Nêxin lại được tặng giải thưởng quốc tế cao nhất của tạp chí "Cá sấu". Năm 1974, ông được tặng giải thưởng "Hoa sen" của Hội Nhà văn Á Phi...
Năng lực sáng tạo trong con người Nêxin thật kỳ lạ. Cần viết nghiêm túc là viết nghiêm túc. Ngồi vào bàn viết với ý định làm thơ là thơ tự nhiên tuôn trào ra; cần viết báo là lối văn viết báo tự nhiên hình thành trên trang viết. Đến năm ông bước vào tuổi "thất thập", A.Nêxin đã viết trên 70 cuốn sách, hơn hai nghìn truyện ngắn đăng tải trên các phương tiện truyền thông đại chúng.
A.Nêxin nuôi sống gia đình bằng con đường văn nghiệp, lại khá đông miệng ăn nên cuộc sống cũng không mấy khá giả. Để in được nhiều, tránh sự kiểm duyệt gắt gao, Nêxin đã dùng tới hơn 200 bút danh khác nhau. Tập truyện viết cho thiếu nhi, ông lấy bút danh Achiôsơ (2). Tập truyện này đã được đọc thường xuyên ở các trường tiểu học vào đầu giờ buổi sáng. Có truyện cười ông ký tên tác giả là người Pháp và Pháp đã tuyển chọn in trong "Tuyển tập truyện trào phúng thế giới", được xem như là "khuôn vàng thước ngọc" của văn chương châm biếm Pháp. Có truyện ông ký tên là tác giả Trung Quốc lại được các nhà xuất bản ở Thổ Nhĩ Kỳ cho in và kèm theo dòng chú thích "Bản dịch từ tiếng Trung Quốc"! Có truyện ông đặt tên tác giả là người Mỹ để dự thi cũng lọt vào "mắt xanh" Ban giám khảo cuộc thi ở Mỹ nhưng không được nhận giải với một lý do rất đơn giản: vì ông bị phát giác không phải là người Mỹ!
Nhà xuất bản Tác Phẩm Mới tiếp nhà văn A.Nêxin chính xác là vào buổi sáng ngày 28 tháng 10 năm 1982. Trước khi kết thúc, Ban giám đốc có nhã ý mời ông dùng đặc sản "cơm tám giò chả" với rượu "quốc lủi" thượng hạng của Việt Nam tại phố Huế. Tôi tranh thủ mời ông chụp ảnh kỷ niệm với nhà xuất bản. Sau khi nghe tiếng bấm máy, nhà thơ Xuân Quỳnh chạy ra vẫy tay: "Anh Đáng, anh Đáng! Chỉ chụp em với ông Nêxin thôi đấy nhé". Tôi gật đầu. Chụp xong tôi nói luôn: "Xuân Quỳnh bấm hộ anh một kiểu với ông Nêxin với". Tôi trao máy cho Xuân Quỳnh và nói:
- Thưa ông A.Nêxin, ông là những người thích đùa; còn tôi tôi là những người không thích đùa! Tôi rất hân hạnh được chụp ảnh kỷ niệm với ông.
Ông A.Nêxin cười, đưa tay ra hiệu:
- Xin mời, xin mời, rất hân hạnh!
Với tôi, ngày 28.10.1982 là một kỷ niệm đẹp, khó quên với nhà văn trào phúng bậc thầy: AZit Nêxin. Ngày 6.7.1995, ông A,Nêxin đã vĩnh viễn ra đi và để lại một gia sản giàu có truyện cười mang tính dân gian ở nhiều nước trên thế giới. Thấm thoát tác giả "Những người thích đùa" đến Việt Nam đã tròn 20 năm và tác phẩm của ông vẫn sống mãi với độc giả Việt Nam, trên sân khấu Việt Nam.
Hà Nội, 20.6.2002
H.K.Đ
(nguồn: TCSH số 163 - 09 - 2002)
---------------------------
(1) Khóa sau (Đại hội IV) nhà văn Vũ Tú được bầu là Tổng thư ký Hội nhà văn Việt .
(2) Tên tác giả, bà Oia Achiôsơ chính của A.Nêxin. Oia Achiôsơ là tên của con trai và con gái ông ghép lại thành "bà" tác giả Oia Achíôsơ.

Đánh giá của bạn về bài viết:

0 đã tặng

Bày tỏ cảm xúc Mã QRCode

Bình luận (0)

Tin nổi bật

Câu thơ anh viết không ngoài nắng mưa

NGUYỄN THỊ MAI(Nhân đọc tập thơ “Ra ngoài ngàn năm” của nhà thơ Trương Hương - NXB Văn học – 2008)
Đọc thơ Phan Như: sống mà gặp nhau đã đẹp vô cùng

LÊ HUỲNH LÂMDạo này, thỉnh thoảng tôi nhận được tin nhắn “nhìn đời hiu quạnh”, mà theo lời thầy Chạy đó là câu của anh Định Giang ở Vỹ Dạ mỗi khi ngồi nhâm nhi. Khi mắc việc thì thôi, còn rảnh rang thì tôi đến ngồi lai rai vài ly bia với thầy Chạy và nhìn cổ thành hắt hiu, hoặc nhìn cội bồ đề đơn độc, nhìn một góc phố chiều nguội nắng hay nhìn người qua kẻ lại,… tất cả là để ngắm nhìn cõi lòng đang tan tác.
Đừng để nhà văn bất an khi cầm bút

THU NGUYỆTLTS: Tập truyện Cánh đồng bất tận của nhà văn Nguyễn Ngọc Tư được giới chuyên môn đánh giá cao như một hiện tượng văn học trong thời gian gần đây. Giữa lúc đông đảo bạn đọc đang hứng vị với hiện tượng này thì có một hiện tượng khác “ngược chiều” đã gây sốc dư luận.Để bạn đọc Sông Hương có thêm thông tin, chúng tôi xin trích đăng một số ý kiến sau đây.
Văn chương vốn dĩ thăng trầm

HIỀN LƯƠNGVậy là Nguyễn Ngọc Tư sẽ bị kiểm điểm thật. Cầm tờ biên bản của Ban Tuyên giáo tỉnh Cà Mau trên tay, trong tôi trào dâng nhiều cảm xúc: giận, thương, và sau rốt là buồn...
Xưa rồi

BÙI VIỆT THẮNGTôi có theo dõi “vụ việc Nguyễn Ngọc Tư” đăng tải trên báo Tuổi trẻ (các số 79, 80, và 81 tháng 4 năm 2006) thấy các ý kiến khen chê thật ngược chiều, rôm rả và quyết liệt. Kể ra không có gì lạ trong thời đại thông tin mọi người đều có quyền cập nhật thời sự, nhất là trong lĩnh vực văn chương vốn rất nhạy cảm.
Đọc “Người kinh đô cũ” nghĩ về sự cần thiết đổi mới nghệ thuật tiểu thuyết

NGUYỄN KHẮC PHÊ“Người kinh đô cũ” (NKĐC - NXB Hội Nhà văn, 2004) là tác phẩm thứ 14 của nhà văn Hà Khánh Linh, cũng là tác phẩm văn học dày dặn nhất trong số tác phẩm văn học của các nhà văn ở Thừa Thiên - Huế sáng tác trong khoảng 20 năm gần đây.
Lãng du tâm hồn - lãng du văn hoá

HỒ THẾ HÀ Trong cuộc đời mỗi con người, điều sung sướng nhất là được hiểu biết, khám phá và sáng tạo để ý nghĩa tồn sinh không ngừng được khẳng định và nâng lên những tầm cao mới. Theo đó, những thang bậc của nhận thức, nhân văn, của thành quả lao động lại biến thành những giá trị văn hoá vật thể và phi vật thể lấp lánh lời giải đáp.
Mưa kim cương

TÔ VĨNH HÀNếu có thể có một miền thơ để mà nhớ mong, khắc khoải; tôi tin mình đã tìm được rồi, khi đọc Mưa Kim Cương của nhà thơ Đông Hà (Nxb Thuận Hoá, Huế, tháng 11.2005). Sợi dây mảnh mục như các khớp xương đan chằng, xéo buốt, chơi vơi; được giăng giữa hai bờ lở xói của cuộc đời. Trên cao là “hạt” kim cương thô ráp và gan lỳ hơn cả là đá nữa, nhưng lại giống với thân hình thần Vệ Nữ đang rơi, đang rơi, nhọn sắc, dữ dằn... Minh hoạ ở trang bìa xanh và sâu thẳm như những trang thơ.
Sự bất tử của Milan Kundera - Một sắc diện mới cho tiểu thuyết

TRẦN THANH HÀLGT: Có thể nói rằng, “Tiểu thuyết và tiểu luận về tiểu thuyết của Milan Kundera được xem như là một trong những hiện tượng độc đáo đáng được chú ý trong văn học Châu Âu hiện đại”. Mỗi cuốn tiểu thuyết cô đọng của nhà văn, mang lại cho độc giả một cái nhìn độc đáo về thế giới hiện đại và vị trí con người trong đó, một thứ triết học riêng về cuộc sống và mối quan hệ liên cá nhân, “các chủ đề sắc sảo và các tính cách con người sinh động được kết hợp với những suy tư về các đề tài triết học và hiện sinh mang tính toàn cầu”.
Hoang thai(1) - tiểu thuyết đương đại

HOÀNG VĂN Đọc Hoang thai ta có thể hình dung ra xã hội Ba Lan đương đại và những vấn đề nẩy sinh trong xã hội này.
“Nghệ nhân và Margarita” một tác phẩm vượt thời gian

NGUYỄN KHẮC PHÊGặp nhà văn - dịch giả Đoàn Tử Huyến - một người “chơi” sách có hạng ở đất Hà Thành - tại nhà sách lớn của Trung tâm văn hoá ngôn ngữ Đông Tây mới khai trương trên khu Cầu Giấy, trước ngày hội thảo về tiểu thuyết “Mẫu Thượng ngàn” của Nguyễn Xuân Khánh, tôi hỏi: “Có đúng là ông đã nói trên một tờ báo rằng “Một tác phẩm kiệt xuất như “Nghệ nhân và Margarita” (NNVM) mà chưa có một nhà phê bình Việt Nam nào sờ đến cả! “Đúng vậy không?” Đoàn Tử Huyến cười nhăn cả mũi: “Thì đúng vậy chứ sao!”
Giấc mơ cây đàn và ngọn nến

HOÀNG VŨ THUẬT(Đọc Hoạ mi năm ngoái - Thơ Trần Kim Hoa, NXB Văn học, 2006)
Về bài thơ “Cầu ngói thanh toàn”

LTS: Sông Hương vừa nhận được lá thư của ông Tế Lợi Nguyễn Văn Cừ gửi cho nhà nghiên cứu Phan Thuận An nhằm cung cấp lại bản gốc của bài thơ “Cầu ngói”. Xin nói thêm, ông Nguyễn Văn Cừ là con của ông Nguyễn Văn Lệ, tác giả bài thơ.Sông Hương xin đăng lá thư này để hầu mong rộng đường trao đổi.
Quyết liệt đến cùng với thơ

HOÀNG VŨ THUẬT(Đọc Ngày không ngờ - thơ Nguyễn Bình An, NXB Thuận Hóa 2007)
Trào lộng cười cái rởm

VĨNH NGUYÊN(Nhân xem tập thơ Nhật thực của Nhất Lâm, Nxb Thanh Niên, 2008)
Lâm Thị Mỹ Dạ, nước mắt lặn vào trong

NGÔ MINHLTS: Ngày 13-2-2007, Bộ Văn hoá Thông tin đã công bố quyết định của Chủ tịch nước CHXHCN Việt Nam về việc tặng giải thưởng Hồ Chí Minh và giải thưởng nhà nước về văn học nghệ thuật. Nhà thơ Lâm Thị Mỹ Dạ được là 1 trong 47 nhà văn được giải thưởng nhà nước với chùm tác phẩm: Đề tặng một giấc mơ (tập thơ 1988), Trái tim sinh nở ( tập thơ - 1974), Bài thơ không năm tháng (tập thơ - 1983). Nhân dịp ngày Quốc tế phụ nữ 8-3, TCSH xin giới thiệu bài viết của nhà thơ Ngô Minh về nhà thơ Lâm Thị Mỹ Dạ.
Đi trong mưa ngâu cùng nhà văn Hồng Nhu

BÙI VIỆT THẮNGVịt trời lông tía bay về (*) là sự lựa chọn có thể nói rất khắt khe của chính nhà văn Hồng Nhu, rút từ cả chục tập và chưng cất ba mươi truyện ngắn tiêu biểu của gần trọn một đời văn. Con số 33 là ít những không là ít vì nhà văn ý thức được sâu sắc quy luật nghiệt ngã của nghệ thuật ngôn từ “quý hồ tinh bất quý hồ đa”. 33 truyện được chọn lọc trong tập sách này có thể gọi là “tinh tuyển truyện ngắn Hồng Nhu”.
Lần theo những dấu chân

PHẠM PHÚ PHONGPhạm Đương có thơ đăng báo từ khi còn là sinh viên khoá bốn, khoa Ngữ văn đại học Tổng hợp Huế. Đó là thời kỳ anh sinh hoạt trong câu lạc bộ văn học của thành đoàn Huế, dưới sự đỡ đầu của nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm (lúc này vừa rời ghế Bí thư thành đoàn, sang làm Tổng biên tập Tạp chí Sông Hương vừa mới thành lập.)
Hoàng Cát - từ cây nhãn hoang tới cây khế...

HÀ KHÁNH LINHNgười lính chiến trở về bỏ lại một phần thân thể của mình trên trận mạc, tựa vào gốc nhãn hoang bên vỉa hè lầm lụi kiếm sống, thẳng ngay, chân thật, khiêm nhường.
Danh xưng một tuyển thơ

PHẠM XUÂN NGUYÊNTrong Ngày Thơ Việt vừa qua, một tuyển tập thơ “nặng hàng trăm năm” đã được đặt trang trọng tại Văn Miếu Quốc Tử Giám Hà Nội. Rất nhiều những bài thơ xứng đáng với danh xưng hay nhất thế kỷ XX đã “biện lý do” vắng mặt, và ngược lại. Đấy là một trong nhiều sự thật được đa phần dư luận kiểm chứng. Cũng là một góc nhìn khá rõ nét, Sông Hương xin giới thiệu ba bài viết của Phạm Xuân Nguyên, Nguyễn Hữu Qúy và Phước Giang về tuyển tập thơ “nặng ký” trên.