Trong thời gian gần 60 năm nghiên cứu, bằng “đôi mắt xanh” của mình, GS Phong Lê đã dày công khắc họa 90 chân dung văn hóa - văn chương Việt Nam.
GS Phong Lê. Ảnh: IT.
90 chân dung nhân vật nổi tiếng được sắp xếp theo thứ tự năm sinh và thời đại, từ những tên tuổi lớn như Chu Văn An, Lê Thánh Tông, Nguyễn Bỉnh Khiêm, Nguyễn Du, Nguyễn Công Trứ, Cao Bá Quát... đến những gương mặt văn hóa, văn chương nổi bật của thế kỷ 20.
Hành trình văn hóa trong 800 trang sách
GS Phong Lê (nguyên Viện trưởng Viện Văn học) là một tên tuổi lớn, tác giả của 15 cuốn sách in riêng và chủ biên trên 20 công trình tập thể về chuyên ngành văn học Việt Nam hiện đại. Ông được phong hàm giáo sư năm 1991, từng giữ chức Tổng Biên tập tạp chí Văn học. Ngoài ra, ông còn là một nhà nghiên cứu, phê bình văn học xuất sắc, từng vinh dự được trao Giải thưởng Nhà nước về Khoa học và Công nghệ năm 2005.
Ở vào tuổi xưa nay hiếm, nhưng GS Phong Lê vẫn lao động miệt mài với niềm đam mê văn chương theo cách mãnh liệt. Ông cũng vừa cho ra mắt tuyển tập “90 chân dung văn hóa, văn chương Việt”. Cuốn sách có dung lượng lớn với hơn 800 trang viết, do Nhà xuất bản Trẻ phát hành.
Tác giả sắp xếp các chân dung với những tên tuổi làm nên bước chuyển lớn trong văn học trung đại và hiện đại như Chu Văn An, Lê Thánh Tông, Nguyễn Bỉnh Khiêm, Nguyễn Du, Cao Bá Quát... Mỗi nhân vật được khắc họa không chỉ cho thấy phong cách riêng, đóng góp của mỗi cá nhân, mà còn tạo nên cái nhìn tổng thể về hành trình văn hóa dân tộc.
90 chân dung qua “đôi mắt xanh” của GS Phong Lê không đơn giản như lược tả, cũng không hoàn toàn là “tổng kết” lại cuộc đời họ bằng những tư liệu suông. Với kinh nghiệm qua gần 60 năm làm nghiên cứu, GS Phong Lê được ví như bậc trưởng thượng trong làng văn nhân.
Với lối viết như kể, mỗi chân dung hiện ra đầy kỳ thú. Do vậy, cho dù đã có nhiều người viết về Chu Văn An, nhưng qua ngòi bút của GS Phong Lê, người đọc thấy nổi bật ở khí phách và nhân cách của một nhà Nho điển hình. Qua nhân cách và khí phách ấy, chân dung một người thầy giản dị và vĩ đại hiện ra.
Thế nào là giản dị và vì sao lại trở nên vĩ đại? Đó là câu hỏi không dễ trả lời, nhất là với mỗi nhân vật. Nhưng sự giản dị - giống như một chân lý, trở thành nền tảng của sự vĩ đại, khi một con người bình thường bằng da bằng thịt biết đặt bản thân cùng nỗi thống khổ của người khác.
Hay như về Nguyễn Du, đến nay đã quá nhiều bài viết nhưng Phong Lê vẫn dành hẳn hai bài và cho rằng vậy là vừa đủ. “Nguyễn Du và kiệt tác Truyện Kiều” cùng “Một định vị về Nguyễn Du cho hôm nay và mãi mãi” chính là hai phương diện “chốt lại” giá trị của đại thi hào trong lòng lịch sử dân tộc.
Bìa sách vừa ra mắt về 90 chân dung văn hóa, văn chương Việt.
90 chân dung - mỗi người một vẻ
Các nhân vật, tác phẩm văn chương mà GS Phong Lê theo đuổi trong suốt hành trình nghiên cứu như Nam Cao, Xuân Diệu, Chế Lan Viên, Quang Dũng, Đoàn Phú Tứ… Ở đó, mỗi nhà văn được nhìn nhận thấu đáo, công tâm cho người đọc thấy tài năng, tầm vóc của các nhà văn lớn.
Đặc biệt, trên tinh thần “đem cái riêng của mình trình hiện nơi cái chung”, có thể còn những chỗ chưa đồng thuận, nhưng cứ xem những nhân vật mà tác giả đã chọn: Trương Vĩnh Ký – Cuốn sổ bình sanh công với tội, Nguyễn Văn Vĩnh trong buổi đầu nền văn chương quốc ngữ, Tản Đà với nhu cầu canh tân văn học, kịch tác gia và ông chủ xuất bản Vũ Đình Long, Nhất Linh Nguyễn Tường Tam - người sáng lập và chủ soái Tự Lực văn đoàn, Nguyễn Tuân - người đến được cái đẹp và cái thật, Trần Dần trước và sau bài thơ Nhất Định Thắng... có thể thấy những gì tác giả trình bày có sức hấp dẫn kỳ lạ và chưa từng thấy ở đâu khác.
Với những hiện tượng văn chương nổi bật trên văn đàn hiện đại, GS Phong Lê luôn đưa ra những nhận xét kịp thời, đúng và rất trúng. Khi nhà văn Nguyễn Huy Thiệp ra mắt bộ ba tác phẩm lịch sử, GS Phong Lê viết: “Ý kiến đánh giá có khác nhau, đối lập nhau gay gắt thế nào, chê và khen ở mức cực đoan, điều đó không phủ nhận, thậm chí càng khẳng định “hiện tượng” Nguyễn Huy Thiệp… Phá cái thế im lặng, trầm trệ, lủi thủi”.
Về nhà văn Bảo Ninh, GS Phong Lê đề cập “cái mà chỉ những giá trị văn chương đích thực mới có thể tạo được. Chính cái đó, giá trị thanh lọc và tẩy rửa mới là cái làm cho “Nỗi buồn chiến tranh” tìm được lẽ tồn tại và sự sống đích thực trong lòng người, ở bất cứ nơi đâu và bất cứ thời nào”.
Ông nhận xét về văn chương của tác giả Nguyễn Nhật Ánh là giữa cái ác, cái giả đang bủa vây hôm nay, ta vẫn có lòng tin. Cái thiện, cái tốt, cái đẹp vẫn có trong cuộc đời, và trong quan hệ giữa con người, khơi dậy lòng khao khát sống tử tế, sống vì người khác.
Viết về Hồ Dzếnh, GS Phong Lê tỉ mẩn rằng: “Ông lại nhắc nhở ta biết sống chăm chút hơn, nhân hậu hơn với những gì thân thiết, và cả những gì còn xa lạ hoặc ngang trái trong vận hành đầy vất vả của cuộc đời, cả trong sự tự quên mình đi”.
Tuyển tập “90 chân dung văn hóa, văn chương Việt” là 90 tài nhân, dù “mỗi người một vẻ”, nhưng tất cả đều tỏ rõ khí cốt tài hoa, phong cách, tâm huyết. Qua 90 chân dung văn hóa, người ta thấy chân dung thứ 91 ẩn mình dưới những trang viết tinh tế - chân dung GS Phong Lê.
Theo Trần Hòa - GD&TĐ
Những bài viết ngắn trong cuốn sách Đủ nắng thì hoa nở (Phương Nam Book và NXB Văn hóa - Văn nghệ ấn hành) cũng chính là những trải nghiệm cả về đời lẫn đạo của tác giả Ba Gàn. Nhờ đó, cuốn sách mang đến những giá trị hữu ích cho độc giả, nhất là những người đang đi tìm mục tiêu để sống.
Hướng tới kỷ niệm 10 năm ra số đầu tiên (2010 - 2020), ngày 28/11, tại Hà Nội, tờ Thời Nay (Báo Nhân dân) phối hợp Ban Nhà văn trẻ (Hội Nhà văn Việt Nam) tổ chức buổi ra mắt 2 cuốn sách “Giấc mơ trên những cánh rừng”, và “Nơi ta đã qua, người ta đã gặp”.
Dự án Nhóm 4. 0 của Nền tảng Xuất bản Điện tử Waka, là dự án sáng tác theo mô hình nhóm đầu tiên tại Việt Nam được xây dựng và triển khai với kỳ vọng tạo ra một sân chơi hỗ trợ các tác giả trẻ yên tâm phát triển sự nghiệp sáng tác của mình.
Đối thoại với hoa (NXB Văn hóa - Văn nghệ TPHCM, tháng 11-2018), tập tiểu luận phê bình thứ 7 của Nguyễn Thị Minh Thái, là cuốn sách kỷ niệm 45 năm bước vào nghề văn của tác giả.
Cảm hứng viết văn ở chính trong cuộc sống của mỗi chúng ta, việc viết văn phải tải chứa một điều gì đó chứ không viết chung chung. Trong tác phẩm văn học cũng phải truyền tải những giá trị nhân văn, định hướng tích cực để người đọc biết trân quý những gì mình đang có.
Là vùng đất quen thuộc trong miền sáng tạo, vẻ đẹp Hà Nội không chỉ được diễn tả bằng hình ảnh mà còn hiển hiện vô cùng tinh tế, sống động trong nghệ thuật ngôn từ. Với vô số tác phẩm văn học viết về Thủ đô từ xưa tới nay, để khai phá, phát lộ những điều mới mẻ về thành phố này là thử thách không nhỏ với mỗi nhà văn.
Nhân kỷ niệm 100 năm ngày sinh của nhà văn Nguyên Hồng (5/11/1918 - 5/11/2018), lần đầu tiên, “Nhật ký Nguyên Hồng” ra mắt bạn đọc. Hơn 600 trang nhật ký Nguyên Hồng viết từ năm 1941 đến trước khi ông mất (1982) đã được công bố. Những trang viết hiển hiện cả một thời kỳ, sống động và chân thực. Đặc biệt là đời sống văn nghệ của đất nước trong suốt hơn nửa đầu thế kỷ XX. Được sự đồng ý của NXB Trẻ và đại diện gia đình nhà văn Nguyên Hồng, chúng tôi trích giới thiệu một số trang nhật ký của ông.
Rời "cõi tạm" khi tuổi đời còn rất trẻ (24 tuổi) song cha đẻ của bài thơ Hôm qua em đi chùa Hương - tác giả Nguyễn Nhược Pháp đã để lại khối lượng những sáng tác đáng kinh ngạc và thán phục, một tài năng đã chớm nở từ rất sớm và đạt được nhiều thành tựu đáng kể.
Sáng 5/11 tại Trụ sở Hội Nhà văn Việt Nam, Hội Nhà văn Việt Nam phối hợp hợp với gia đình nhà văn Nguyên Hồng tổ chức Lễ kỷ niệm 100 năm sinh nhà văn Nguyên Hồng (5/11/1918 - 5/11/2018). Ông được đánh giá là một trong những nhà văn ưu tú nhất của nền văn học Việt Nam hiện đại với các tác phẩm như: Bỉ vỏ, Những ngày thơ ấu, Cửa biển...
Có nhiều cuốn sách lọt vào danh mục “bestsellers” của các NXB, hàng chục năm nay nhà văn Nguyễn Nhật Ánh luôn giành vị trí tác giả “ăn khách” trong làng văn chương. Đa tài trong nhiều lĩnh vực, và thể loại sáng tác nhưng ông có biệt tài xuất sắc trong mảng sáng tác dành cho tuổi teen.
NXB Phụ nữ vừa ra mắt cuốn sách "Những nhân chứng cuối cùng" - một trong những tác phẩm góp phần làm nên giải Nobel văn học của nữ nhà văn Belarus Svetlana Alexievich - người được biết đến nhiều với các tác phẩm đã in và phát hành ở Việt Nam như “Chiến tranh không mang gương mặt phụ nữ”, “Lời nguyện cầu từ Chernobyl”.
Ngày 25/10, tại TP HCM, cuốn sách “Kiến Phật” của tác giả người Anh - Rose Elliot đã chính thức ra mắt độc giả Việt Nam.
Sáng 24-10, nhà văn Nguyễn Ngọc Tư vừa có buổi gặp gỡ và ký tặng sách cho độc giả tại Đường sách TPHCM nhân dịp chị vừa trở về từ Hội sách Frankfurt với giải thưởng LiBeraturpreis 2018, và ra mắt tập truyện ngắn Cố định một đám mây.
Ba cây bút trẻ Kai Hoàng, Thái Cường và Hoàng Khánh Duy vừa có cuộc chuyện trò về sáng tác văn chương gắn với cuộc sống đương đại tại Đường sách sáng 20/10 nhân khai mạc Tuần lễ sách hay.
Bên cạnh những tác phẩm mang hơi thở thời đại, đời sống văn chương trong nước gần đây còn xuất hiện những tác phẩm từng được xuất bản từ trước. Dù ra mắt cách đây hàng chục năm, nhưng nhiều tác phẩm vẫn giữ nguyên giá trị và với không ít bạn đọc ngày nay, đó vẫn là những tác phẩm mới.
Tiểu thuyết về một chàng trai nổi loạn, dính vào ma túy được viết bằng tình cảm của nhà văn với con trai thứ hai.
Sau các tác phẩm Nguyễn Trãi (2 tập), Đàm đạo về Điều Ngự Giác Hoàng, Bí mật hậu cung, mới đây nhà văn Bùi Anh Tấn tiếp tục trở lại với đề tài lịch sử bằng tiểu thuyết Bảo kiếm và giai nhân, do NXB Tổng hợp TPHCM ấn hành.
Kế thừa và sáng tạo là vấn đề xưa nay đã từng được nhiều người quan tâm bàn luận. Tôi chỉ xin nói thêm đôi điều về mối quan hệ giữa kế thừa và sáng tạo trong sáng tác thi ca.
PGS-TS Nguyễn Thế Kỷ - Chủ tịch Hội đồng lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật Trung ương, cho rằng, hoạt động lý luận văn học, nghệ thuật còn xa rời thực tiễn sáng tác, có biểu hiện xơ cứng, kém năng động, giảm sút tác dụng tích cực đối với sáng tác. Chỉ riêng trong lĩnh vực văn học, tiếng nói của các nhà phê bình được nhìn nhận là rất quan trọng đối với tác giả lẫn bạn đọc.
Buổi tọa đàm giới thiệu cuốn sách Lời người Man di hiện đại - Người yêu tiếng Việt trọn đời (Nhà xuất bản Tri Thức ấn hành) sẽ diễn ra lúc 18 giờ ngày 10.10 tại Thư viện Trung tâm văn hóa Pháp (Hà Nội).