Viếng mộ nhà thơ dịch “Nhật ký trong tù” sang tiếng Phần Lan
VÕ BÙI LÊ LAM
Nhà thờ chính của Tu viện Valamo Mới
Pentti Saarikoski và bản dịch “Nhật ký trong tù” sang tiếng Phần Lan
Mặc dù cách rất xa Việt Nam về mặt địa lý, nhưng không lâu sau khi Chủ tịch Hồ Chí Minh qua đời (1969), một bản dịch “Nhật ký trong tù” sang tiếng Phần Lan với tên gọi “Ho Tsi Minh: Poliittisen vangin runot” (Hồ Chí Minh: Những bài thơ của người tù chính trị) đã được xuất bản ở Phần Lan. Tác giả của bản dịch đó là Pentti Saarikoski, một nhà thơ nổi tiếng ở Phần Lan vào thập niên 60 - 70 thế kỷ trước. Chỉ một năm sau bản dịch đầu tiên, vào năm 1970, bản dịch đã được tái bản 2 lần, góp phần đem lại cho nhà thơ, dịch giả Saarikoski giải thưởng nhà nước về dịch thuật cùng với 5 tác phẩm dịch khác của ông.
Lý do khiến Saarikoski dịch Nhật ký trong tù sang tiếng Phần Lan được ông viết trong trang đầu và trang cuối bìa 4 của bản dịch: “Tôi dịch những bài thơ này trong thời gian ngừng bắn khi nhân dân Việt Nam tiếc thương vĩnh biệt người giải phóng và vị lãnh tụ của họ. Tôi dịch những bài thơ này vì đây là những bài thơ hay. Bởi vì tôi ngưỡng mộ cuộc đời hoạt động của Hồ Chí Minh. Cuộc đấu tranh dũng cảm, kiên cường của ông cho tự do của dân tộc, một cuộc đấu tranh mà nhân dân sẽ chiến thắng. Ông đã đem đến cho người dân sự tự tin. Ông đã đem đến cho họ những lời khuyên”.
Ho Tsi Minh: Poliittisen vangin runot không chỉ là cuốn sách đầu tiên được dịch ra tiếng Phần Lan mà còn là tác phẩm văn học Việt Nam được in nhiều lần nhất (3 lần) ở Phần Lan cho đến nay. Mãi đến rất gần đây bản dịch này mới được chúng tôi biết đến và giới thiệu với bạn đọc Việt Nam cùng với một bản dịch “Nhật ký trong tù” khác bằng tiếng Na Uy, cũng được xuất bản lần đầu tiên ở nước này đã hơn nửa thế kỷ.
Ngôi mộ độc đáo của Saarikoski trong nghĩa trang Tu viện Valamo
Mặc dù là người sùng tín chúa Jésus, song Pentti Saarikoski không thực sự là tín đồ của một tông giáo nào mà chỉ bị mê hoặc bởi Orthodox, tông giáo chính của vùng quê mà ông đã sinh ra ở gần vùng hồ Ladoga, Karelia, nơi có Tu viện Valamo (cũ). Sau Chiến tranh Thế giới thứ hai, vùng đất này thuộc về Liên bang Nga, nên một số tu sĩ Orthodox đã rời khỏi tu viện cũ, mang theo biểu tượng tông giáo của mình đến vùng đất mới và thành lập nên Tu viện Valamo Mới ở Heinävesi, một vùng quê yên tĩnh ở miền trung Phần Lan.
Sau gần 10 năm sống ở Thụy Điển với người vợ thứ tư, tháng 8 năm 1983 Saarikoski trở về Phần Lan và đã dành vài tuần nghỉ ở Tu viện Valamo Mới. Nhưng không ngờ Tu viện đã trở thành nơi an nghỉ cuối cùng của ông. Ông bị xơ gan dẫn đến chảy máu trong và được đưa đến bệnh viện thành phố Joensu (cách Tu viện 30km).
Trong những ngày Pentti Saarikoski nằm bất tỉnh ở bệnh viện Joensu, Thủ tướng Phần Lan lúc bấy giờ là Kalevi Sorsa đã gửi một bức điện tới bệnh viện: “Hãy bình phục, chúng tôi cần bạn”. Nhưng sáng ngày 24 tháng 8 năm 1983 nhà thơ đã qua đời khi chỉ mới 45 tuổi.
Hai ngày sau, một đám tang nhỏ theo nghi lễ Orthodox được tổ chức tại nhà nguyện trong nghĩa trang tu viện Valamo chỉ với sự hiện diện của những người thân trong gia đình ông. Theo di nguyện của ông và gia đình, thi hài của ông đã được an táng tại một nơi tĩnh lặng, hướng ra bìa rừng bên rìa nghĩa trang của Tu viện Valamo Mới.
 |
| Nhà nguyện trong nghĩa trang Tu viện |
Đó là một ngôi mộ đặc biệt, khác hẳn với tất cả những ngôi mộ khác trong nghĩa trang, được viền xung quanh với những hòn đá thô mộc. Bên cạnh mộ có một chiếc ghế dài cho những người đến thăm viếng có thể ngồi nghỉ. Không biết bắt đầu từ lúc nào, thay cho hoa và nến theo tập quán, khách đến viếng ông cắm xuống nền đất trên mộ những chiếc bút như những nén nhang để tưởng nhớ ông. Khi trên mộ đã đầy kín bút, chúng sẽ được lấy đi (thường mỗi năm một lần) để nhường chỗ cho những chiếc bút khác của những người mới đến viếng nhà thơ họ yêu quý.
 |
| Người viết thắp hương và cắm bút trên mộ nhà thơ, dịch giả Saarikoski |
Đúng vào ngày Pentti Saarikoski qua đời cách đây 38 năm, ngày 24/8/2021 gia đình tôi đã vượt quãng đường hơn 400km từ Helsinki đến thăm Tu viện và viếng mộ ông. Ngoài những chiếc bút bi nhãn hiệu Thiên Long được sản xuất ở Việt Nam, chúng tôi còn đem theo mấy nén hương mang sang từ Hà Nội, đồng thời cũng không quên đem theo cả bản dịch “Nhật ký trong tù” của Saarikoski mà tôi đã tìm mua từ hiệu sách cũ để kính cẩn đặt dưới cây thánh giá cạnh mộ ông. Chúng tôi đã thắp hương và cắm xuống nền đất trên mộ ông cùng với những cây bút Việt, cảm ơn ông đã dịch những bài thơ của Chủ tịch Hồ Chí Minh sang tiếng Phần Lan ngay sau khi Người qua đời. Trước lúc ra về, tôi nhẩm tính trên mộ ông đã có khoảng 100 cây bút. Với đà này đến cuối năm, số bút sẽ phủ kín mộ ông.
Tu viện Valamo Mới là một địa điểm du lịch khá nổi tiếng ở miền trung Phần Lan, bởi đây là tu viện duy nhất ở Bắc Âu còn lưu giữ và phát triển các biểu tượng và giá trị truyền thống của đạo Orthodox. Nhưng những người làm trong tu viện cho hay rằng sự hiện diện của ngôi mộ nhà thơ Saarikoski cũng đã góp phần tăng thêm lượng khách du lịch đến Tu viện. Ngày nay mỗi năm Tu viện đón hàng chục ngàn người từ khắp nơi trên thế giới đến viếng thăm cũng như tìm hiểu nghiên cứu về đạo Orthodox ở Phần Lan.
Pentti Saarikoski là một “hiện tượng” trong văn giới ở Phần Lan. Mặc dù chỉ sáng tác trong vòng 25 năm, song Saarikoski đã để lại một di sản văn học vô cùng đồ sộ, với 70 tác phẩm sáng tác (thơ, ký, kịch bản sân khấu, truyền hình) và 65 tác phẩm dịch, dành được 17 giải thưởng văn học các loại của Phần Lan, trong đó có 6 giải thưởng nhà nước.
Có một điều trùng hợp ngẫu nhiên khá thú vị là ngày sinh của Pentti Saarikoski trùng với ngày mất của Chủ tịch Hồ Chí Minh và ngày Quốc khánh nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam 2/9.
V.B.L.L
(TCSH43SDB/12-2021)
Tải mã QRCode
.png "Địa danh học và việc nghiên cứu địa danh các tỉnh Trung Trung Bộ")
-
BRENDAN DEMPSEY
Thế kỷ XIX vẽ ra một bầu khí tôn giáo cựu truyền, ngột ngạt, và đại tự sự của nó, nói chung, đã đến hồi suy tàn - một hiện thực xã hội được phác họa bởi tuyên bố nổi tiếng của Friedrich Nietzsche “Chúa đã chết”(1). -
VÕ QUÊ
Trong cuộc đời mỗi người Kitô hữu, ai cũng ao ước được đặt chân đến Đất Thánh, miền đất mà Chúa Giêsu đã sinh ra, lớn lên, rao giảng Tin Mừng rồi Tử Nạn và Phục Sinh. -
SETH ABRAMSON
Chủ nghĩa siêu hiện đại (metamodernism) được nhìn nhận như là một hệ hình văn hóa phản ứng lại với chủ nghĩa hậu hiện đại. Nó được định nghĩa như là sự hòa giải giữa chủ nghĩa hiện đại và chủ nghĩa hậu hiện đại. -
Chủ nghĩa siêu hiện đại (meta-modernism) là trào lưu văn hóa xuất hiện vào khoảng nửa cuối thế kỷ XX và hiện đang thịnh hành ở phương Tây, nó xuất hiện trong một sự hồi đáp cũng như phản ứng lại với chủ nghĩa hậu hiện đại (post-modernism).
-
W. H. AUDEN -
HỒ NAM (1)
Hồi ký
Năm 1969. Mùa thu này đến với nước Pháp sớm hơn mọi năm. Từ giữa tháng 8, dân chúng Paris đã lần lượt trở về sau thời gian đi nghỉ hè ở thôn quê, rừng núi, bãi biển trong nước và trên thế giới. -
MICAH MATTX
Tuy không đoạt giải Pulitzer - chưa đoạt giải - nhưng xin đừng vì vậy mà mắc sai lầm: Dana Gioia là một trong những nhà thơ Mĩ xuất sắc nhất hiện nay, và tập thơ mới nhất của ông chứng thực điều đó. -
G.M. PALMER
Các nhà thơ thân mến.
Thơ đương đại đang bệnh. Nó đang giẫy chết trên giường viện dưỡng lão và chúng ta nên rời khỏi cái thây khó chịu của nó trước khi mùi hôi thối của hậu môn giả (colostomy) và thuốc xoa bóp bắp thịt khiến mình đần ra. Dù sao thì chúng ta cũng không có tên trong chúc thư. -
Tôi đến Chicago để học âm nhạc nhưng lại rất thích viết về trải nghiệm của bản thân mình về cách dạy và học văn ở Mỹ. Tôi thực sự yêu cách dạy và học văn ở đây vì tôi được tạo điều kiện và thậm chí là bị ép để đọc nhiều, viết nhiều với một tư duy sâu rộng hơn.
-
Mexico hiện được xếp vào hàng các quốc gia nguy hiểm nhất trên thế giới đối với các nhà báo, với 9 chuyên gia truyền thông bị sát hại vào năm 2016.
-
Tử Cấm Thành hay còn gọi là Cố Cung ở Bắc Kinh (Trung Quốc) đang trải qua dự án tu bổ mới, trong đó có lắp đặt hệ thống sưởi và thiết lập trung tâm ứng phó khẩn cấp nhằm đảm bảo an toàn tại quần thể này trong mùa đỉnh điểm tham quan.
-
Lời người dịch: Dưới đây là phần chuyển ngữ cuộc đối thoại giữa Paul Ricouer và Sorin Antohi từ bản dịch tiếng Anh của Gil Anidjar do chúngtôi thực hiện.
-
Không quen thuộc với du khách nhưng với người Ý, thì Emilia Romagna là một niềm tự hào của ẩm thực Ý, thuộc vùng đất từng là cung đường của đế chế La Mã xưa.
-
NGUYỄN ĐỨC TÙNG
Nhiều năm trước, khi đi thực tập nội trú về cấp cứu trong một bệnh viện ở Mỹ, tôi ngạc nhiên thấy trên tường và sàn nhà khắc nhiều câu thơ của một tác giả xa lạ. Các sách giáo khoa mà tôi đã học không đề cập đến tên ông. Sau này tôi mới biết đó là một nhà thơ được nhiều người yêu mến. -
LTS: Daniil Granin là một trong những tài năng xuất chúng của nền văn học Nga Xô viết hiện đại, ông đã được tặng giải thưởng Quốc gia (Liên Xô), tác phẩm tiêu biểu “Bò tót”, “Xông vào dông bão” (đã được dịch ra tiếng Việt)... là thành viên của Đại hội Đại biểu nhân dân Liên Xô. Dưới đây là bài trả lời của Granin với phóng viên báo tin Matxcơva.
-
Nhà văn Phan Việt, phó giáo sư-tiến sĩ giảng dạy môn xã hội học tại một trường đại học danh giá ở Mỹ, vừa chia sẻ một bí ẩn riêng tư của mình: chị đã cạo tóc xuất gia tại một ngôi chùa ở Thái Lan.
-
Nhân vật chính của Chiến tranh và chiến tranh* là một nhân viên lưu trữ tỉnh lẻ, Dr. Korin György. Vào ngày sinh nhật lần thứ 40 của mình, anh ngẫu nhiên tìm thấy trong số các tài liệu lưu trữ một tập cảo bản, một văn bản bí ẩn, khác lạ, “tuyệt vời nhất mà người ta từng viết trên mặt đất”.
-
Trong chuyến sang công tác Việt Nam, giáo sư tiến sĩ A-I-Niculin trưởng ban văn học Á-Phi của Viện Văn học thế giới mang tên Gorki (Liên Xô), đã đến Huế.
-
Trên hành trình vòng quanh nước Mỹ và ghi lại những bức ảnh cho cuốn sách mang tên “American Farmer” (tạm dịch: Nông dân Mỹ) của mình, Paul Mobley đã rất sốc khi biết rằng trong số những người làm việc trên các cánh đồng mà anh từng đi qua, có rất nhiều người đã trên 100 tuổi.
.png)
.png)
