Văn Tâm và những vẻ đẹp không phai nhòa theo thời gian

15:09 27/08/2009
NGUYỄN KHẮC PHÊNếu không có nghị lực hơn người, nhà giáo ưu tú - nhà nghiên cứu Văn Tâm đã bước sang thế giới khác từ 7- 8 năm trước rồi, sau cơn tai biến mạch máu não “thập tử nhất sinh”. Nhờ kiên trì tập luyện và đủ thứ thuốc men, từ bên “cửa tử”, dần dần anh đã “phục sinh” và với cây gậy ngắn để có thể tự đi lại trong nhà khi cần lục tìm tư liệu, cây bút nghiên cứu phê bình cẩn trọng mà không thiếu sự sắc sảo Văn Tâm đã cống hiến cho nền văn học chúng ta những tác phẩm dày dặn và thật sự có chất lượng: “Đoàn Phú Tứ - con người và tác phẩm” (1995, tái bản 2002), “Vườn khuya một mình” (2001), “Tản Đà khối mâu thuẫn lớn” (2003 - Tái bản, bổ sung). Một số bài nghiên cứu gần đây của anh về nhà văn Phùng Quán và nhà thơ Bằng Việt đăng trên “Sông Hương” cũng rất công phu, đồng thời vẫn thể hiện sự tinh tế trong cảm nhận vẻ đẹp của văn chương.

Nhà phê bình Văn Tâm - Ảnh: vnca.cand.com.vn

Niềm đam mê CÁI ĐẸP trong văn chương đến với Văn Tâm khi anh còn là cậu học sinh trung học ở xứ Thanh thời chống Pháp. Cứ đến những ngày chủ nhật, với chiếc xe tòng tọc và cái bụng lép kẹp vì phải nhịn ăn dành tiền mua sách, anh tìm đến Rừng Thông, Cầu Bố... những tụ điểm dân tản cư từ miền Bắc đem bán đủ thứ hàng hóa. Trong kho sách quý của anh hiện nay (những tập thơ “Lửa thiêng” của Huy Cận, “Thơ thơ” của Xuân Diệu, “Tiếng thu” của Lưu Trọng Lư, “Bức tranh quê” của Anh Thơ... bản in lần đầu từ hơn nửa thế kỷ trước với nhiều tranh minh họa của các họa sĩ nổi tiếng)  rất nhiều cuốn đã được anh sưu tầm từ thời đó. Văn Tâm cũng rất “mê” hội họa, đồ cổ, ca trù, nên căn nhà anh có thể gọi là một địa chỉ lưu giữ những vẻ đẹp nghệ thuật không sợ thử thách nghiệt ngã của thời gian.

Sau chiến thắng Điện Biên Phủ, Văn Tâm cùng với những tên tuổi như Cao Xuân Hạo, Phạm Hoàng Gia, Thái Vũ, Ninh Viết Giao, Bạch Diệp... là lớp sinh viên văn khoa-sư phạm đầu tiên ở miền Bắc. Xứng đáng là học trò của những giáo sư nổi tiếng như Đặng Thai Mai, Trần Đức Thảo, Nguyễn Mạnh Tường, Đào Duy Anh, Cao Xuân Huy, Trần Văn Giàu..., ngay từ năm 1957, khi không ít người còn nhìn Vũ Trọng Phụng là nhà văn “có vấn đề” cần hạn chế và cấm đoán, thì chàng sinh viên vừa tốt nghiệp Văn Tâm đã nhiệt thành đề cao tác giả những “Giông tố”, “Vỡ đê”, “Số đỏ”... trong tác phẩm “Vũ trọng Phụng - nhà văn hiện thực”. Thật tiếc là sau đó vì một “tai nạn nghề nghiệp” không đâu, anh phải “gác bút” hơn một phần tư thế kỷ, cần mẫn làm người thầy gieo niềm yêu thích văn chương cho bao lớp học sinh đất Hà Thành. Mãi cho đến thời kỳ đất nước đổi mới, cây bút tài hoa Văn Tâm lại “tái xuất giang hồ” với những tác phẩm được đánh giá cao như “Suy nghĩ mới về Nhật ký trong tù” (viết chung, 1990, tái bản 1993,1995) “Giảng văn văn học lãng mạn” (1991) và “Góp lời thiên cổ sự” (1992- Tặng thưởng Hội Nhà văn Việt Nam), “Thơ Việt Nam 1930-1945 - Tuyển và bình chú” (viết chung, 1993)...  

Những trang sách anh Văn Tâm hoàn thành trong 8 năm qua, sau khi bị tai biến não, thì thật đáng gọi là kỳ công. Mỗi nét chữ, mỗi bước đi, mỗi lần gọi điện thoại đối với anh đều phải gắng sức hơn người. Vậy mà anh vẫn giữ nguyên tắc “biết 10 viết 1”; để có một bài viết về nhà văn Phùng Quán, tôi đã thấy trên bàn làm việc của anh chồng tài liệu tham khảo dày hơn cả gang tay, có một chi tiết không rõ, anh gọi điện vào Huế mấy lần nhờ xác minh... Anh chỉ đặt bút viết khi đã nắm bắt được những gì là tinh túy, là “hồn” của tác phẩm, đã “sống” cùng nghệ sĩ, để có thể truyền xuống mỗi dòng chữ những điều tâm huyết và cả sự mê đắm như một nghệ sĩ. Góp sức làm nên những trang sách đầy chất trí tuệ và tinh tế trong cảm thụ văn chương ấy còn phải kể đến tình yêu thương, sự tận tụy vô bờ bến của chị Xuân Cam “ái nữ” của giáo sư Cao Xuân Huy, người vợ hiền thục của anh, ngày ngày dìu anh tập đi, sưu tầm tư liệu, chép lại bản thảo cho anh...

Nhà giáo ưu tú-nhà nghiên cứu Văn Tâm đã ra đi vào một đêm Hà Nội nóng bức cuối tháng 6, nhưng tôi tin rằng hàng ngàn trang sách tôn vinh những giá trị đích thực của văn chương, lấp lánh những vẻ đẹp không phai nhòa theo thời gian mà anh để lại sẽ còn đồng hành với nhiều thế hệ mai sau...

Trường An-Huế, 26/6/2204
N.K.P
(186/08-04)

Đánh giá của bạn về bài viết:
0 đã tặng
0
0
0
Bình luận (0)
Tin nổi bật
  • NGUYỄN VĂN XÊ
                      hồi ký

    Buổi sáng mùa thu ngày 20-9-1940. Nơi nhà thương Nam ở Quy Hòa những bệnh nhân già yếu đang run lên vì gió lạnh từ biển thổi vào.

  • NGUYỄN KHẮC PHÊ

    Tôi đang chuẩn bị cho những trang cuối của số tạp chí này thì được tin từ thành phố Hồ Chí Minh điện ra: Bác Nguyễn Tuân đã mất! Sững sờ và xúc động quá! Tôi như không muốn tin.

  • PHAN NGỌC MINH 

    Từ lâu, tôi mong ước có một chuyến đi xem và vẽ Kinh Thành Huế. Ý tưởng ấy đã thực hiện vào Thu 1995. Lần ấy, được trên mười bức ký họa, những cơn mưa cứ kéo dài, cuối cùng, tôi đành rời Huế trong tâm trạng đầy lưu luyến.

  • TẠ QUANG SUM

    Lần lửa hơn 30 năm tôi mới về lại thăm Thầy. Ngôi nhà số 51 Hồng Bàng vẫn “ Trầm mặc cây rừng ” như ngày xưa lũ học trò chúng tôi có dịp ngang qua. Cầu thang dẫn lên căn gác nhỏ yếu ớt rung lên dưới chân mình, hay….mình run! Tôi chẳng thể nào phân định được, trong phút giây bồi hồi xao xuyến ấy.

  • NGUYỄN THỊ THỐNG

    Tôi tên là Nguyễn Thị Thống - con gái của cố họa sĩ Nguyễn Đỗ Cung. Tôi rất vui mừng, xúc động và thấy rất may mắn được tới dự buổi lễ kỷ niệm 100 năm ngày sinh của bố tôi tại thành phố Huế vừa qua do Liên hiệp các Hội VHNT Thừa Thiên Huế tổ chức. Tới dự buổi lễ này, tôi được nghe và nhớ lại những kỷ niệm về bố tôi. Những kỷ niệm không bao giờ phai mờ trong ký ức.

  • NAM NGUYÊN

    Thực ra, tôi gọi cuộc đi này là hành hương. Hành hương, nghe có vẻ cao siêu nhưng y phục xứng kỳ đức mà thôi.

  • (Lược thuật Hội thảo “Giá trị văn học Thừa Thiên Huế - những định hướng bảo tồn)

  • TRẦN THỊ KIÊN TRINH Đã không ít lần tôi được nghe những câu chuyện của các anh kể về một thời trai trẻ. Tuổi trẻ hiến dâng, tuổi trẻ xuống đường, tuổi trẻ lên rừng kháng chiến và những đêm không ngủ.

  • THANH HẢI SHO - Hôm ấy, Nha Trang đỏ nắng. Tôi cùng anh bạn nhà báo lần đến số 46 đường Yersin tìm một ông già. Đến nơi, vừa kéo chuông chủ nhà vội vàng mở cổng. Trước mắt tôi là một ông già ngoài 80, dáng người đậm, da trắng,  mang cặp kính cận bự chác mỗi bên độ nửa bàn tay… ông già ấy chính là nhà thơ Giang Nam, tác giả bài thơ “Quê hương” nổi tiếng.

  • TRẦN PHƯƠNG TRÀ Giữa năm 1967, anh Thanh Hải và tôi được điều động từ Thành ủy Huế về Ban Tuyên huấn Khu ủy Trị - Thiên - Huế. Mấy ngày đi đường, chúng tôi nói nhiều về vùng đất và con người quê hương.

  • MAI VĂN HOANThời còn là sinh viên khoa Văn trường Đại học Sư phạm Vinh (1967 - 1971), chúng tôi thường gọi thầy Hoàng Ngọc Hiến là thầy Hiến. Đó là cách gọi thân mật của những học sinh vùng quê miền Trung đối với những thầy giáo trường làng. Lên đại học chúng tôi vẫn giữ nguyên thói quen ấy.

  • NGUYỄN QUANG HÀNhững ngày trên chiến khu, báo Cờ giải phóng và báo Cứu lấy quê hương ở chung trong một mái nhà, cùng ăn cùng ở cùng làm.

  • PHẠM THƯỜNG KHANH - PHẠM LINH THÀNHTheo tiếng Latinh, thuật ngữ intelligentia - trí thức chỉ những người có hiểu biết, có tri thức, tầng lớp xã hội này bao gồm những người chuyên lao động trí óc, có trình độ chuyên môn cao.

  • NGUYỄN THANH TUẤN           Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh

  • NGÔ MINH Sau ba tháng kêu gọi, hơn 250 văn nghệ sĩ, trí thức và những người Việt mến mộ Phùng Quán ở Việt Nam, Hoa Kỳ, Pháp, Đức, Ba Lan, Úc, Thụy Sĩ v.v, đã nhiệt tình góp cát đá xây lăng mộ nhà thơ Phùng Quán - bà Vũ Bội Trâm ở Thủy Dương, Huế.

  • HỒ THẾ HÀHằng năm, sự kiện hân hoan và sôi động nhất của văn nghệ sĩ Huế là kết quả thẩm định và xét tặng thưởng công trình, tác phẩm VHNT xuất sắc của Liên hiệp Hội.

  • Ngày 11 tháng 10 năm 2010, đoàn Trái tim người lính (Mỹ) do tiến sĩ, bác sĩ tâm lý, nhà văn Edward Tick dẫn đầu đã đến thăm và giao lưu với Hội Nhà văn Việt Nam tại Hà Nội. Đoàn của tổ chức Trái tim người lính có nhiều người là cựu chiến binh từng tham chiến tại Việt Nam, I-Rắc; các bác sĩ, giáo viên, nhà báo, mục sư và cả học sinh trung học. Buổi gặp gỡ đã diễn ra trong tình cảm ấm áp, thông cảm, chia sẻ quá khứ, vì hiện tại và hướng tới tương lai. Chiến tranh và hòa bình được nhắc đến nhiều hơn cả trong các câu chuyện và thơ của cả bạn và ta. Nhà thơ Nguyễn Hữu Quý là người được dự buổi gặp gỡ giao lưu cảm động này, anh đã có bài viết gửi Sông Hương, xin trân trọng giới thiệu cùng bạn đọc. SH

  • LÊ TRỌNG SÂM(Kỷ niệm 60 năm thành lập Hội Liên Hiệp Văn học Nghệ thuật Thừa Thiên Huế)Dưới sự chỉ đạo của Thường vụ Tỉnh ủy tỉnh Thừa Thiên và có sự giúp đỡ nhiều mặt của Chi hội Văn nghệ Liên khu 4, cuộc gặp mặt lớn của giới văn nghệ sĩ trong tỉnh tại thôn 2 làng Mỹ Lợi trong vùng căn cứ khu 3 huyện Phú Lộc vào tháng 10 năm 1950 phải được tôn vinh như là Đại hội đầu tiên, Đại hội lần thứ nhất của anh chị em văn nghệ tỉnh nhà. Nó là một cái mốc quan trọng mở ra một thời kỳ mới.

  • NGUYỄN QUANG HÀ(Kỷ niệm 60 năm thành lập Hội Liên Hiệp Văn học Nghệ thuật Thừa Thiên Huế)Chiến dịch Mậu Thân 1968 đang cần quân để đánh vào thành phố, trước tình hình ấy, chúng tôi được huy động vào quân đội, và sau những tháng tập mang vác nặng, tập leo núi, tập bắn, tập tiến nhập, chúng tôi được điều vào Bác Đô (đó là bí danh Thừa Thiên Huế lúc bấy giờ).

  • VÕ MẠNH LẬPKỷ niệm 30 năm ngày mất nhà thơ Thanh Hải (1980 - 2010)