Tiếng hát và du thuyền trên sông Hương

19:27 05/06/2009
MAO THUỶ THANH (*)Tiếng hát và du thuyền trên sông Hương là nét đẹp kỳ thú của xứ Huế. Trên sông Hương có hai chiếc cầu bắc ngang: cầu Phú Xuân và cầu Trường Tiền nhưng trước đây người dân Huế thường có thói quen đi đò ngang. Bến đò ở dưới gốc cây bồ đề cổ thụ, nằm đối diện với trường Đại học Sư phạm Huế. Một hôm, tôi và nữ giáo sư Trung Quốc thử ngồi đò sang ngang một chuyến. Trên đò đã có mấy người; thấy chúng tôi bước xuống cô lái đò áp đò sát bến, mời chúng tôi lên đò.

Du thuyền trên sông Hương

Hương Giang thật trong xanh, cá lượn lờ và rong rêu dưới đáy trông rõ mồn một, dường như tôi không hề cảm thấy nước sông Hương bị ô nhiễm. Đò ra giữa sông thì chiếc thuyền rồng chở khách vừa lướt tới. Trên thuyền đều là du khách người phương Tây, họ có đôi mắt xanh mái tóc vàng trông thật đẹp. Họ chào chúng tôi: “hello” (hêlô), dường như họ xem chúng tôi là người Việt Nam vậy, trong lòng chúng tôi dấy lên một chút khoái cảm. Lại một chiếc thuyền nhỏ xuất hiện ở chỗ khúc quanh dòng sông, thuyền chất đầy rong rêu để về làm thức ăn cho gia súc, thuyền muốn chất đầy nữa đến nỗi thuyền muốn chìm xuống mặt nước. Thuyền lướt tới gần, trước mắt tôi là người phụ nữ già cầm chiếc cào bằng sắt từng nhát từng nhát nhịp nhàng vục mạnh xuống đáy sông vớt rong rồi tấp lên thành đống to trên khoang thuyền. Dưới sông còn có một cậu thiếu niên da ngăm ngăm đen đang lặn ngụp xuống để vớt rong. Đống rong rêu to trên khoang thuyền là thành quả lao động của một già một trẻ, họ lao động thật nhịp nhàng, có tiết tấu trên dòng sông này.

Tôi nhìn thấy cậu thiếu niên hướng tới chiếc thuyền rồng chở khách nước ngoài và bắt chước nói "hêlô". Vẻ thần sắc đắc ý của cậu bé hiện lên trên khuôn mặt khiến chúng tôi không nhịn được cười. Lát sau một chiếc thuyền thúng nhỏ bện bằng tre, dài khoảng một thước tây, được quét một lớp dầu hắc đen bóng loáng, vừa vặn một người ngồi hai tay cầm hai mái chèo nhỏ khoát khoát đều tay đẩy thuyền đi về phía trước. Loại thuyền thúng nhỏ quét dầu hắc đen này thật hiếm thấy ở bên nước tôi. Rồi một chiếc thuyền mũi nhọn mà dài chở cát. Hai cô gái đầu đội nón lá, bận áo rộng đứng hai đầu phía mũi và lái, đang nhịp nhàng chèo thuyền. Ánh tà dương chiếu qua khuôn mặt trăng tròn, gió xao động thổi lay lay ống tay áo rộng, nhìn xa xa tưởng như hai tiên nữ xoè đôi cánh múa nhẹ nhàng bay bay giữa khung trời màu lam vô tận, trông thật duyên dáng biết chừng nào! Huế là một thành phố Việt Nam chịu ảnh hưởng sâu sắc văn hoá Trung Quốc. Bên bờ sông Hương có một ngôi đình, bia đá trong đình khắc bài thơ chữ Hán "Hương giang hiểu phiếm" theo thể thơ Đường luật của vua Thiệu Trị.

Bài thơ viết rằng:

Dịch âm: 
                        Nhất phái uyên nguyên hộ đế thành
                        Thanh lưu sấn tảo nhạ lương sinh
                        Ba bình xuân thuỷ lung yên sắc
                        Chu trục thần phong động lỗ thanh
                        Thiên tửu vị can nhu ngạn thụ
                        Sơn hoa do luyến kết vân anh
                        Kỷ hồi hà hiết thương lang khúc
                        Song khuyết phương thăng nhụy nhật minh

Tạm dịch:          Ôm lấy kinh đô nước uốn dòng
                        Thả thuyền ban sớm nhẹ thong dong
                        Dòng xuân sóng lặng trùm hơi khói
                        Nhịp mái thuyền xuôi phủ gió rung
                        Cây cối vấn vương sương vẫn đẫm
                        Cỏ hoa quyến luyến mây còn ngưng
                        Bao lâu nào rõ dòng chưa dứt
                        Đã thấy trời đông hưởng ánh dương
                                                (Thư Trung dịch)

Thành phố Huế có trung tâm dạy ngoại ngữ ở phía Nam sông Hương, hàng đêm có hàng trăm người theo học Trung văn. Phía Bắc sông Hương có khoa Trung văn trường Đại học Sư phạm Huế, hàng ngày nghe giọng đọc âm Bắc Kinh thật rõ.

Ở Huế tôi thường đi bách bộ dọc bờ sông Hương. Người dân địa phương biết tôi là người Trung Quốc, họ thường đến hỏi chuyện, có lúc mời tôi về nhà chơi nữa. Hương Giang ơi! người là minh chứng cho tình hữu nghị Trung - Việt đấy!

Ấn tượng khó quên nhất là đêm trên sông Hương. Vào buổi tôi ánh nắng đã tắt dần, đèn hoa đăng chiếu sáng. Hàng chục hàng trăm thuyền rồng lướt nhẹ trên sông Hương với ánh đèn toả sáng như giải ngân hà lấp lánh màn bạc. Đèn ở các quán xá hai bên bờ sông Hương chiếu xuống hoà với ánh đèn trên mặt nước tạo thành một màn bạc lung linh huyền ảo. Vào khoảng hạ tuần tháng 5 năm 1994 thầy hiệu trưởng và các thầy hiệu phó trường Đại học Sư phạm Huế dẫn chúng tôi đi chơi thuyền rồng và nghe ca hát trên sông Hương.


Nhìn kỹ thì thuyền rồng Việt Nam không giống thuyền rồng Trung Quốc. Bởi lẽ cái đầu rồng của thuyền Việt Nam thiếu đi vẻ uy dũng mãnh liệt mà có khuôn mặt ôn nhu hiền từ, khiến cho du khách cảm thấy thân thiện, gần gũi hơn. Chúng tôi bước lên thuyền sau vài phút khách, chủ chào hỏi nhau, thì đêm biểu diễn bắt đầu. Hầu hết các tiết mục là hát dân ca và khí nhạc Việt Nam. Để hoan nghênh những người khách nước ngoài chúng tôi, tốp dân ca dùng đàn bầu độc tấu bài "Bến Thượng Hải" quen thuộc mà kênh truyền hình thường biểu diễn. Tiếng đàn bầu trầm lắng, khiến chúng tôi cảm thấy vô cùng thân thiết. Là một học giả Đường thi tôi rất hứng thú khi nghe người Việt Nam ngâm bài "Đề đô thành Nam Trang". Người biểu diễn là một cô gái Huế yểu điệu, bận áo dài trắng có khuôn mặt hiền từ. Cô ta thật sự tiêu biểu cho phái đẹp nữ điển hình Việt Nam. Cô ngâm bài thơ bằng âm Hán - Việt, từng chữ, từng câu nghe thật rõ ràng mạch lạc. Ngoài trời dưới ánh trăng vằng vặc, dòng sông Hương tĩnh lặng, bốn chung quanh chỉ có ánh đèn hoa sen toả sáng, nhẹ nhàng trôi nổi trên mặt nước sông. Hương giang ơi! tôi chân thành cảm thụ được vẻ đẹp phong vận độc đáo của nàng mà không có gì có thể thay thế được.

Thầy hiệu trưởng còn cho chúng tôi biết rằng buổi biểu diễn đêm nay là thuộc về một nhóm câu lạc bộ dân ca nhỏ. Tôi đưa mắt tính nhẩm thì cả thảy có 8 người: 5 nam 3 nữ; họ là thành viên tài năng của Câu lạc bộ dân ca Huế. Ngoài ra còn có hai nữ ca sĩ trẻ hơn một cô bận áo dài đen, một cô bận áo dài vàng, họ biểu diễn bài " mười thương" và bài "Huế đáng yêu".

Tất cả họ họp lại thành 10 danh thủ, đó là những cô gái, chàng trai đáng yêu, đặc sắc của thành phố. Thuyền rồng dần dần cập bến chúng tôi lên bờ vừa vặn đã 12 giờ đêm.

Dưới ánh trăng mênh mông bên dòng Hương Giang mờ mờ đứng trên cầu Phú Xuân tựa vào lan can, bất giác một vần thơ chợt hiện ra trong đầu óc tôi:

Dịch âm:           Triêu kiến Hương Giang bích
                        Mộ kiến hương thuỷ u
                        Liên đăng tự nhi thời
                        Long chu ức cố khâu
                        Nan vọng thính ca dạ
                        Cầm thanh vạn ban nhu
                        Độc lập trường kiều bạn
                        Ái thử dị quốc lưu

Tạm dịch:          Sớm ngắm sông Hương trong như ngọc
                        Chiều thấy Hương giang vẻ hơi mờ
                        Đèn hoa sen kết như ngày nhỏ
                        Rẽ nước thuyền rồng, nhớ gò xưa
                        Ta nỡ quên sao, đêm nghe hát
                        Tiếng đàn bầu ai, mãi ngâm nga
                        Bên cầu một mình ta đứng ngắm
                        Nước bạn ta yêu, lúc xa nhà.
                                                                                  12/2002

NGUYỄN XUÂN HOÀ dịch
(Trích dịch bài "Thuyền và tiếng hát trên sông Hương" trong cuốn "Truyện truyền thuyết và phong tục Việt Nam" bằng tiếng Trung Quốc của Học Viện Sư phạm Quảng Tây).

(175/09-03)

----------------
(*) Giáo sư Trung Quốc ở Học viện Sư phạm Quảng Tây, thỉnh giảng tại ĐHSP Huế năm 1994.

 

 

Đánh giá của bạn về bài viết:
0 đã tặng
0
0
0
Bình luận (0)
Tin nổi bật
  • Bà Francoise Corrèze - đảng viên Đảng Cộng sản Pháp, là một chiến sĩ chống phát xít, một người bạn của Việt Nam từ nhiều năm nay. Sau những chuyến đi thăm nước ta trong chiến tranh cũng như từ ngày đất nước thống nhất, bà đã viết nhiều tác phẩm về Việt Nam. Lần đầu tiên đến Huế đầu năm 1985, bà đã ghi lại những cảm nghĩ của mình. Chúng tôi xin giới thiệu một số đoạn sẽ được in trong cuốn sách viết về thanh niên Việt Nam bằng tiếng Pháp.

  • PHAN THUẬN ANNgọ Môn năm cửa chín lầu,Cột cờ ba cấp, Phu Văn Lâu hai tầng.

  • LÊ MINH PHONGDọc theo đôi bờ Sông Hương, nơi có những công viên quyến rũ là điểm trưng bày của một số công trình nghệ thuật.

  • NHỤY NGUYÊN(Xây dựng Thừa Thiên Huế trở thành thành phố trực thuộc trung ương)

  • LÊ PHÙNGSau nhiều ngày cùng nhau trăn trở - nghĩ suy - hiệp lực - hiệp tâm của những anh, chị em nhạc sĩ ở Huế, Nhạc Quán đã chính thức trình làng với công chúng yêu thích âm nhạc tại Huế vào lúc 20h, ngày chủ nhật (02/01/2011) là ngày Đinh Tỵ (nguyệt đức hợp, tế tự, đính hôn) trong tiết trời vào xuân của Huế, có sáng nắng chiều mưa, có gió về đêm, có lòng người ấm áp, có không gian lãng mạn, trữ tình.

  • HỒ VĨNHMới đây trong quá trình sưu tầm tư liệu Hán Nôm tại Cố đô Huế, chúng tôi tìm thấy được một văn bản có liên quan đến Phường Đúc Huế.

  • TƯỜNG THITôi trở lại Hương Trà bằng ký ức của hơn 20 năm trước, trên con đường đất băng qua những vườn thanh trà trĩu quả ven con sông Bồ thơ mộng để đến làng Lại Bằng, xã Hương Vân. Một xã tiếp giáp núi và đồng bằng, nơi đã ghi lại dấu ấn lịch chống giặc ngoại xâm của Thừa Thiên Huế - địa đạo Khe Trái.

  • NGUYỄN ĐẮC XUÂNTrong những năm gần đây, Huế đã được các nhà đông phương học và khách du lịch trong nước và ngoài nước lưu ý.

  • MAI KHẮC ỨNGLăng Minh Mạng nằm dưới chân núi Cẩm Kê thuộc thôn La Khê làng An Bằng huyện Hương Trà cũ, nay là thôn Liên Bằng, xã Hương Thọ, thành phố Huế. Địa thế dải đất này rất đẹp. Hiện thời cây cối ở chung quanh đã lùi xa để lại những khoảng trống nối dài trên các triền đồi thoai thoải, khu lăng trở nên lẻ loi hơn.

  • LÊ HUỲNH LÂMCó lẽ một trong những loài động vật gần gũi, gắn bó với người dân xứ Huế trong mọi thời cuộc là loài hến. Cho dù trải qua bao thăng trầm, bao biến cố trên mảnh đất nhỏ bé này, mọi thứ có thể thịnh suy nhưng hến vẫn trường tồn. Trường tồn như một nét văn hóa thầm lặng, khiêm tốn, không khua trương, ồn ào,… mà âm thầm tỏa ngát hương.

  • PHAN HỨA THỤYChùa Thiên Mụ là một công trình kiến trúc có qui mô lớn và xuất hiện khá sớm trong quá trình hình thành phát triển của văn hoá Phú Xuân. Cũng như phần lớn các công trình kiến trúc cổ khác, chùa Thiên Mụ từ khi mới được xây cất trở về sau lần lượt đã được dựng nhiều tấm bia, hoặc để ghi lại công việc tu tạo, hoặc đề thơ vịnh cảnh, hoặc ghi cảm tưởng trong những lần vãn cảnh chùa của một số vua chúa nhà Nguyễn.

  • NGUYỄN ĐÌNH HÒE VÀ L.CADIÈRE(Tiếp theo SH số 5 – tháng 2 - 1984)

  • NGUYỄN ĐÌNH HÒE VÀ L.CADIÈRE(B.A.V.H. 1992, trang 189-203)HỒ TỊNH TÂM - Từ thời Gia Long, khi xây kinh thành Huế, một nhánh sông đã được ngăn chặn lại ở trên làng Kim Long hiện nay và dòng sông đó bị lấp đi ở một vài nơi, một số nơi khác thì được mở rộng và uốn nắn lại cho đều đặn. Chính một phần của nhánh sông ngày xưa ấy đã tạo ra Hồ Tịnh Tâm, nay ở tại bên trái đường Lục bộ, gần với Cầu kho, hay vùng nhượng địa (cho Pháp ở Mang Cá lớn).

  • HOÀNG PHỦ NGỌC TƯỜNGCó lẽ thiên nhiên đã giữ một vai trò nào đó, thực quan trọng, trong sự tổng hợp nên cái mà người ta có thể gọi là “bản sắc Huế”. Bởi vì thiên nhiên bao giờ cũng biểu hiện một cách nhất quán giữa cái hằng cửu và cái biến dịch, giữa cái biến động và cái tĩnh tại.

  • MAI KHẮC ỨNGBất chợt. Tưởng như có con lợn chạy giữa sân điện Cần Chánh tại Hoàng thành Huế. Định thần lại tôi đã nhìn thấy chúng trong mấy ô trang trí bên thân hai chiếc vạc đồng đúc thuở Kim Long còn là phủ chúa dưới thời Hiền vương Nguyễn Phúc Tần (1648 - 1687) mà lạc khoản lại ghi Thịnh Đức thứ 8 và Thịnh Đức thứ 10. Bản chú thích bên hai vạc này ghi là đúc năm 1660 và 1662.

  • L.N.D: Vào năm 1822, dưới triều Minh Mạng, một người Anh là John Crawfurd có dịp đến Huế và được hai người Pháp lúc bấy giờ đang làm quan ở đây là Chaigneau và Vannier hướng dẫn đi thăm Kinh Thành. Dưới đây là những gì mà Crawfurd đã viết về Huế trong ngày viếng thăm ấy: 29-9-1822. Chúng tôi dịch từ bản Pháp ngữ của H.Cossarat trong B.A.V.H. 1933, No1-2, tr.5-10.

  • PHẠM ĐĂNG TRÍThuở ấy, có nhiều người từ những miền đất màu mỡ nhưng vẫn dời nhà đến ở trên một vùng gò đồi đầy sỏi đá. Nguyên nhân lôi cuốn họ tới đây là do màu sắc thiên nhiên ở chốn này thật là thanh tú, đa dạng và không ngừng thay đổi.

  • LÊ VĂN HẢOTháng 12 năm 1979 tại thành phố Pitxanulôcơ (Pitsanulok) Thái Lan, ông Tổng Giám đốc Tổ chức Giáo dục Khoa học và Văn hoá của Liên Hiệp Quốc (gọi tắt là UNESCO) đã triệu tập một cuộc họp của những chuyên gia nhằm chuẩn bị cho một Chương trình nghiên cứu các đô thành lịch sử ở châu Á. Chương trình này sẽ nhằm vào một số đô thành cổ kính đã từng đóng những vai trò có ý nghĩa trong sự phát triển và giao lưu của các nền văn hoá ở châu Á.

  • Chiều 8.6, tại Nam Châu Hội Quán trên vùng cỏ cây Kim Long xứ Huế, GALA TINH HOA SÔNG HƯƠNG đã được tổ chức nhằm tôn vinh Nhà xuất bản Tinh Hoa - Huế.

  • NGUYỄN ĐẮC XUÂNỞ mục “Phương vị quê hương” này, tạp chí sẽ lần lượt đăng các bài tìm hiểu văn hoá ngắn gọn nhưng có… duyên văn chương. Chúng tôi vui mừng được sự hưởng ứng của các nhà nghiên cứu lão thành am hiểu Huế - Bình Trị Thiên như các cụ Bửu Kế, Phan Văn Dật, Nguyễn Hữu Đính, Phạm Đăng Trí… cùng các anh Lê Văn Hảo, Nguyễn Đắc Xuân, Phan Thuận An… Chúng tôi cũng mong nhận được bài của các bạn ở các tỉnh miền Trung nói về phong vị quê hương mình để tạo được giao lưu văn hoá trên giải đất gắn bó lâu đời này.