Thông điệp linh hồn của người Ka Tu từ bí ẩn hình xăm

08:55 05/06/2015

Những nốt xăm trên trán, mí mắt của người dân tộc Ka Tu thuộc huyện miền núi Nam Đông (Thừa Thiên- Huế) đã hình thành từ lâu đời. Nó là biểu tượng cho sức mạnh, uy lực của dân tộc và trở thành nét giá trị văn hóa mang đậm bản sắc cộng đồng dân tộc. Mới đây, chúng tôi đã có chuyến thực tế, để hiểu hơn về tính độc đáo xung quanh tục xăm hình đầy bí ẩn của đồng bào Ka Tu.

Hình xăm kỳ bí trên khuôn mặt những người già ở huyện Nam Đông

Bí ẩn những hình xăm

Trong chuyến công tác tại huyện miền núi Nam Đông, chúng tôi đã tình cờ được nghe câu chuyện về những nốt hình xăm “kỳ lạ” của người dân tộc Ka Tu. Để hiểu rõ về vấn đề này, PV đã tìm về nhà ông Trần Xuân Huy (85 tuổi - một trong những già làng Bơ Rin, trú tại thôn La Vân, xã Thượng Nhật, huyện Nam Đông (Thừa Thiên- Huế). Ông Huy chia sẻ: “Hình xăm ngay giữa trán, ở mí mắt là một biểu tượng cộng đồng dân Ka Tu, nó thể hiện một người có sức mạnh và có uy lực của dân tộc này.

Năm vừa tròn 10 tuổi, già đã may mắn đại diện cho cộng đồng dân tộc Ka Tu sinh sống tại huyện miền núi Nam Đông, được công nhận là già làng có uy lực. Họ ở tận huyện Tây Giang (Quảng Nam) ra đây ban tặng hình xăm này cho già (còn gọi là 1 bóng ma- PV) theo thuật ngữ của dân tộc Ka Tu nhìn vào mọi người phải khiếp sợ”.

Già Rin nhớ lại, năm đó, già may mắn được người dân Ka Tu “tôn sùng” như một linh hồn trên dãy Trường Sơn ở huyện miền núi này. Bởi vì, ngay từ nhỏ già đã theo bố mẹ đi bẫy thú rừng, diệt được những con thú dữ thường hay về quậy phá nương rẫy... Từ đó, già được nhiều người trong cộng đồng tộc người Ka Tu ở huyện kính nể và xem già như linh hồn của núi rừng để cho lớp trẻ noi theo.

Theo tìm hiểu của PV, ngày nay, người dân tộc Ka Tu không còn xăm mình nhiều như trước nữa. Nhưng mọi người vẫn dễ dàng bắt gặp những hình xăm với nhiều hình dạng, rất rõ nét. Những hình xăm đó chủ yếu lưu lại trên cơ thể những người lớn tuổi. Tuy nhiên, với những bức họa hình xăm ngay giữa trán, không chỉ đơn thuần là một kiểu trang trí làm đẹp, mà còn là một thông điệp mang ý nghĩa phản ánh tín ngưỡng của tộc người sinh sống trên dãy Trường Sơn hùng vĩ.

Trao đổi với PV báo ĐS&PL, ông Trần Đức Sáng, cán bộ viện Văn hóa nghệ thuật Việt Nam, phân viện tại Huế cho biết: “Từ những thập niên 30 của thế kỷ trước, một số người Pháp như Le Pichon, Bezacier..., đã nghiên cứu về tộc người Ka Tu trên nhiều lĩnh vực nhưng các tác giả này vẫn chưa thực sự hiểu rõ về ý nghĩa, biểu tượng của những hình xăm trên cơ thể người dân bộ tộc này.

Ông Le Pichon viết rằng: “Những người ở khu A - Tao Uat đã tỉa lông mày thành những đường mảnh và kẻ thật kỹ lưỡng như quý bà thanh lịch người Pháp. Đồng thời, họ thường xăm những hình vẽ kỳ lạ ngay trên trán với tên gọi păn đin ýa ýa (người đàn bà nhảy múa -PV); ở hai mép xăm mặt trời; hai lông mày kéo dài ra bằng một loạt những chấm lớn màu đen ra đến phần trên lỗ tai là hình xăm sao có hình chữ thập”.

Theo đó, vào năm 1951, khi nghiên cứu về người Ka Tu, ông Bezacier cũng khá mơ hồ về những hình xăm của dân tộc này. Cũng như đối với “những người đàn bà nhảy múa”, ông Bezacier cũng không biết hết ý nghĩa của những hình xăm này. Phải chăng, chính nó cũng có một sự liên quan nào đó với linh hồn.

Biểu tượng tín ngưỡng

Già làng Bơ Rin trao đổi với PV

Ông Trần Đức Sáng cho biết thêm, cho đến tận ngày nay, những hình xăm trên cơ thể người Ka Tu vẫn còn mang nhiều bí ẩn và chúng ta vẫn còn rất mơ hồ để lý giải ý nghĩa của nó. Từ những băn khoăn đó, chúng tôi đã đi tìm hiểu bằng một chuyến xâm nhập thực tế để hiểu hơn về tục xăm mình của người dân tộc Ka Tu, phần nào làm sáng tỏ những điều bí ẩn về những hình xăm trên cơ thể họ.

Lúc đó, trò chuyện với đoàn khảo sát, già làng A Vếch, trú tại thôn Cha Ke, xã Thượng Long, huyện Nam Đông, một trong những người mang nhiều hình xăm trên cơ thể từ lúc còn trai tráng cho biết: “Trước đây, người Ka Tu xăm nhiều hình dạng khác nhau, như chấm tròn, hình ba chấm, hình mặt trời..., nhưng hình xăm Padil yaya (người đàn bà múa) thì rất hiếm, chỉ có già và một người nữa trong thôn được xăm hình này”.

Theo đó, trong quá khứ, người Ka Tu đều có thể xăm, không phân biệt nam hay nữ. Họ xăm ở nhiều vị trí trên cơ thể, nhưng dễ nhận thấy nhất vẫn là những hình xăm trên khuôn mặt. Tuy nhiên, chúng tôi không thể hiểu được thông điệp, ý nghĩa biểu tượng những hình xăm đó. Những băn khoăn, thắc mắc chỉ dần được giải đáp sau những câu chuyện kể, cuộc trao đổi với các già làng, trưởng bản nơi đây.

Qua quan sát, những hình xăm còn hiện diện trên cơ thể người Ka Tu chủ yếu mang các hình dáng như: Dấu chấm tròn to, hình người đàn bà nhảy múa (păn đin ýa ýa), mã não (đhơzeng), hình lá cây đùng đình (Atut), hình mặt trời (Planh), các chấm tròn trên lông mày kéo dài tới gần tai, hình lá cây a tút, hình chữ thập, hình ngọn rau dớn (cây dương xỉ)... Tuy nhiên, phổ biến nhất vẫn là hình dấu chấm, hình mã não được xăm trên trán và cằm.

Một trong những loại hình xăm hết sức kỳ bí của người dân Ka Tu là loại hình xăm mang hình thức thẩm mỹ, làm duyên với người khác giới, phổ biến hơn cả với những người đến độ tuổi trưởng thành, đang trong giai đoạn tìm hiểu bạn đời. Đồng thời, nó không chỉ mang ý nghĩa thẩm mỹ, hình xăm trên cơ thể người dân tộc Ka Tu còn có tác dụng như là một lá bùa hộ mệnh và họ quan niệm mỗi con người đều có linh hồn (rơvai). Lúc ngủ say, linh hồn bay đi đâu đó, sợ hồn lạc đường nên các hình xăm giúp cho hồn nhận ra chủ nhân, nếu không sẽ ốm đau và bệnh tật.

Già làng Quỳnh Hơm trú tại xã Thượng Long, huyện Nam Đông kể lại: “Có được hình xăm này, già phải đốt cháy một loại cây rừng (axáp) để hứng lấy khói, dùng ba cái gai cắm vào một ống trúc nhỏ để làm cán. Sau đó, xăm lên những vị trí đã định. Sau khi xăm, già bôi thuốc và khói cây rừng lên các vết xăm, một ngày sau những vết xăm này lộ ra, màu đen sẽ nổi lên.

Tục xăm mình của người đồng bào Ka Tu hiện nay đã mai một. Giờ đây, chúng ta chỉ còn có thể thấy những hình xăm truyền thống trên cơ thể những người lớn tuổi như già. Tuy nhiên, hiện nay nhiều thanh niên Ka Tu vẫn tiếp nối truyền thống bằng cách xăm hình trên cơ thể, đặc biệt là ở hai bàn tay những hình xăm hiện đại để làm đẹp. Thực chất những hình xăm này hoàn toàn khác với hình xăm trên cơ thể những người già, nó cũng không chuyển tải được những ý nghĩa biểu tượng gắn liền với truyền thống tộc người Ka Tu trên đại ngàn Trường Sơn”.

Theo Đời sống và Pháp luật

Đánh giá của bạn về bài viết:

0 đã tặng

Bày tỏ cảm xúc Mã QRCode

Bình luận (0)

Tin nổi bật

Chuẩn bị cho việc sản xuất dự án phim điện ảnh “Hoàng Hậu Cuối Cùng

Bế mạc Trại sáng tác VHNT Thanh Tân 2009

Sáng ngày 26/05,tại Khu du lịch phục hồi sức khoẻ nước khoáng Thanh Tân, huyện Phong Điền, Hội liên hiệp Văn học Nghệ thuật Thừa Thiên Huế đã tổ chức tổng kết, bế mạc Trại sáng tác Văn học Nghệ thuật Thanh Tân 2009.
Đài TRT đón nhận Huân Chương lao động hạng Nhất

Sáng ngày 18/05, Đài Đài Phát thanh Truyền hình tỉnh Thừa Thiên Huế (TRT) đã long trọng tổ chức Lễ đón nhận Huân chương Lao động hạng Nhất do Chủ tịch nước tặng thưởng và kỷ niệm 10 năm phát sóng truyền hình.
Lễ hội mừng mùa A Riêu với nghi thức đâm trâu truyền thống

Sáng ngày 17/05, huyện miền núi A Lưới, Thừa thiên Huế đã tổ chức Lễ hội mừng mùa A Riêu với nghi thức đâm trâu truyền thống. Nghi thức này nằm trong khuôn khổ ngày hội Văn hóa - Thể thao - Du lịch các dân tộc miền núi Thừa Thiên - Huế lần thứ VIII-2009, diễn ra từ ngày 16 đến 18/05.
Đài TRT trao giải tác phẩm báo chí về đề tài “ Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh”

Chào mừng 119 năm ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh (19/05/1890- 19/05/2009), tối ngày 16/05, tại Đài Phát thanh Truyền hình tỉnh Thừa Thiên Huế (TRT) đã tổ chức Tổng kết và trao giải cuộc thi tác phẩm báo chí viết về đề tài “ Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh”.
Khai mạc Trại sáng tác VHNT Thanh Tân 2009

Sáng ngày 16/05, tại Khu du lịch phục hồi sức khoẻ nước khoáng Thanh Tân, huyện Phong Điền, Hội liên hiệp Văn học Nghệ thuật Thừa Thiên Huế đã phối hợp với đơn vị sở tại tổ chức Trại sáng tác Văn học Nghệ thuật năm 2009.
Triển lãm tranh “ Sắc Màu Tuổi Thơ”

Hưởng ứng tháng hành động vì Trẻ em, chiều ngày 15/05, tại số 4 Hoàng Hoàng Thám, Hội Liên hiệp Văn học Nghệ thuật Thừa Thiên Huế- Trung tâm VHTT-TT huyện Hương Thuỷ- Phòng VHTT thành phố Huế đã phối hợp tổ chức phòng triển lãm tranh “ Sắc màu tuổi thơ” cho các em thiếu nhi huyện Hương Thuỷ.
Mộng Du- Cuộc rong chơi của cậy cọ trẻ đầy khát vọng

Chiều ngày 07/05, tại Art Gallery Café Sông Như số 14 kiệt 7 đường Nguyễn Công Trứ, thành phố Huế, đã khai mạc triển lãm phòng tranh Mộng Du.
Last hoilidays- Hồi niệm đẹp về Thiên An

“ Last holidays” (Những ngày ngày nghỉ đã qua), đó là tên của triển lãm vào ngày 04/05, tại số 04 Hoàng Hoa Thám, thành phố Huế. Với hơn 200 bức ảnh chụp qua nhiều thời kỳ khác nhau về những kỷ niệm đẹp với Thiên An bằng hình ảnh từ đen trắng đến màu.
Triển lãm và các hoạt động chào mừng Tuần lễ Phật đản Phật lịch 2553

Chiều ngày 3/5/2009 (9/4 âm lịch), tại Trung tâm Văn hóa Phật giáo Liễu Quán- Huế đã khai mạc triển lãm với chủ đề: "Di sản văn hóa Phật giáo Phú Xuân", một trong những chương trình nằm trong các hoạt động của Tuần lễ Phật đản Phật lịch 2553 tại thành phố Huế, kéo dài từ ngày 02 đến 09/5 (từ 08 đến 15/04 âm lịch).
Trại sáng tác văn học nghệ thuật: Ấn tượng Bạch Mã 2009

Nằm trong chương trình phối hợp với các cơ quan, ban ngành, đoàn thể trong việc xã hội hóa hoạt động văn học nghệ thuật trên địa bàn tỉnh Thừa Thiên Huế; Hội Liên hiệp Văn học Nghệ thuật Thừa Thiên Huế đã phối hợp với Vườn Quốc gia Bạch Mã tổ chức Trại sáng tác văn học nghệ thuật chủ đề “Ấn tượng bạch Mã 2009”. Trại bao gồm một số hoạt động như: Triển lãm ảnh đẹp Bạch Mã, Thư pháp với môi trường, sáng tác thơ văn, nhạc, ảnh... Trại sáng tác văn học nghệ thuật diễn ra từ ngày 29/ 04 đến 01/ 05/ 2009...
PHÁT HÀNH TẠP CHÍ SÔNG HƯƠNG THÁNG 5 NĂM 2009

Số 243 tháng 5/2009 của Tạp chí Sông Hương vừa phát hành với nhiều bài viết mới của các nhà văn, nhà thơ và các nhà nghiên cứu...
Đoàn nhà văn đi thực tế sáng tác tại công trình hồ Tả Trạch

Nhân kỷ niệm 34 năm ngày giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước, sáng ngày 25/04, đoàn Chi hội Nhà Văn Việt Nam tại Thừa Thiên Huế đã tổ chức đi thực tế sáng tác tại công trình xây dựng hồ Tả Trạch ở thượng nguồn sông Hương, thuộc xã Dương Hoà, huyện Hương Thuỷ.
Festival nghề truyền thống 2009: Nơi hội tụ văn hoá Việt

Với chủ đề "Nghề truyền thống Huế - Bản sắc và phát triển", Festival nghề truyền thống 2009 diễn ra trong bối cảnh kỷ niệm 110 năm cầu Trường Tiền và chợ Đông Ba, được tổ chức vào ngày 12 đến 14/06, nhằm tôn vinh các nghề truyền thống gốm sứ, sơn mài và pháp lam...
Triển lãm tranh: Nude hay không?

Mấy ngày gần đây giới hoạ sỹ ở Huế rất xôn xao về việc 12 bức tranh tranh nude ( khoả thân)của hoạ sỹ Nguyễn Kim Đính không được tham dự triển lãm, tranh của anh bị Sở Văn hoá, Thể thao và Du lịch ( VHTTDL) Thừa Thiên Huế xếp loại “ 12 tác phẩm của họa sĩ Nguyễn Kim Đính có một số bức chất lượng nghệ thuật chưa cao, có nội dung không phù hợp với thuần phong mỹ tục Việt Nam ” .
Điểm hẹn văn hoá nghệ thuật của Cố đô Huế

Tối ngày 7/4, Nhà hát Nghệ thuật Truyền thống Cung đình Huế ( thuộc Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế) đã tổ chức chương trình biểu diễn nghệ thuật tại Nghinh Lương Đình và dạ nhạc tiệc trên thuyền cung đình.
PHÁT HÀNH TẠP CHÍ SÔNG HƯƠNG THÁNG 4 NĂM 2009

Số 242 tháng 4/2009 của Tạp chí Sông Hương vừa phát hành với nhiều bài viết mới của các nhà văn, nhà thơ và các nhà nghiên cứu...
“ Việt Nam, con người và đất nước tôi yêu” qua ống kính của nghệ sỹ nhiếp ảnh Takaiwa Shin

Chiều ngày 27/03, tại số 4 Hoàng Hoa Thám Huế, Hội Liên hiệp Văn học Nghệ thuật, Hội Nhiếp ảnh Thừa Thiên Huế, Phòng Văn hóa Thông tin thành phố Huế phối hợp tổ chức triển lãm ảnh nghệ thuật “ Việt Nam, con người và đất nước tôi yêu”, gồm những tác phẩm ảnh đen, trắng về đất nước và con người Việt Nam của nghệ sỹ nhiếp ảnh Nhật Bản Takaiwa Shin.
Nhà văn Võ Thị Xuân Hà giao lưu với các cây bút trẻ Huế

Tối ngày 24/03, tại trụ sở hội Liên hiệp Văn học Nghệ thuật Thừa Thiên Huế, Tạp chí Sông Hương, Hội Nhà văn Thừa Thiên Huế đã tổ chức buổi giao lưu, trao đổi giữa với nhà văn Võ Nhị Xuân Hà (Phó Ban công tác Nhà văn trẻ của Hội Nhà văn Việt Nam) về văn học trẻ hiện nay.
Huế, tưng bừng ngày hội thơ đường

Sáng ngày 27/03, tại Trung tâm Văn hoá Thông tin tỉnh Thừa Thiên Huế, Câu lạc bộ (CLB) UNESCO thơ Đường Việt Nam đã tổ chức Ngày hội thơ Đường Việt Nam lần thứ IV, với hơn 500 đại biểu từ các tỉnh, thành trong cả nước về dự.
Đêm thơ Nguyễn Khoa Điềm: Đêm có ngọn lửa ấm

Tối ngày 25/03, Trung tâm BTDT CĐ Huế đã tổ chức đêm thơ Nguyễn Khoa Điềm tại bến Nghinh Lương Đình, nhằm giới thiệu đến với công chúng yêu thơ chân dung thơ của một nhà thơ xứ Huế và những đóng góp của ông đối với dòng thơ hiện đại Việt Nam.